O‘rto osiyo olimlarining insoniyat sivilizasiyasiga qo'shgan hissasi
O‘rto osiyo olimlarining insoniyat sivilizasiyasiga qo'shgan hissasi
Reja 1 -Xorazm Ma ‘ mun Akademiyasi tarixi 2- Abul Abbos Ahmad ibn Muhammad al Farg'oniy va Muhammad al Xorazmiylar faoliyati 3-Xorazm Ma ‘ mun Akademiyasida Abu Rayxon Beruniy va Ibn Sino faoliyati
Xorazim mamun akademiyasi , Ma muniylar ʼ ʼ akademiyasi — Xorazmda 10-asr oxiri — 11-asr boshlarida faoliyat ko rsatgan ilmiy muhit. ʻ Ma muniylar davlati (992—1017) tarixi bilan ʼ bevosita bog liq. ʻ olimlari Yunoniston, Yaqin va O rta Sharq, Hindiston ʻ ilmfan yutuqlarini ijodiy, tanqidiy o rganib, uni ʻ yanada yuksak bosqichga ko targanlar. Akademiya ʻ a zolarining aksariyati olim sifatida Markaziy ʼ Osiyoda shakllanganlar. Ularning ilmiy faoliyati, asarlari tufayli Qad. Xorazm badiiy san ati, ʼ adabiyoti, astronomiyasi, matematikasi, sugorish madaniyati yutuklari jahon tamadduni xazinasiga kirgan va butun insoniyat manfaatlariga xizmat kila boshlagan. Mas, Abu Nasr ibn Iroq, astronomiyaga doyr ilmiy asarlari tufayli "Batlimusi soniy" ("Ikkinchi Ptolemey") degan faxriy nom olgan. Abulxayr ibn Hammor mantiq, falsafadan tashqari tabobatda ham juda mashhur bo lgani uchun ʻ "Buqroti soniy" ("Ikkinchi Gippokrat") laqabiga sazovor bo lgan. ʻ
O zbekiston Respublikasi Prezidentining "Xorazm ʻ Ma mun akademiyasini qaytadan tashkil etish ʼ to g risida"gi farmoni (1997-yil 11 noyabr) ʻ ʻ O zbekistonning ilmiy salohiyatini yuksaltirish, uning ʻ jahon ilmiy hamjamiyatidagi o rnini mustahkamlash, ʻ mintaqalarda fanni yanada rivojlantirish hamda iste dodli va fidoyi olimlarni qo llabquvvatlash, yuqori ʼ ʻ intellektual muhit yaratishdagi milliy an analarni ʼ rivojlantirishda quyilgan muhim qadam buldi. 1997-yil noyabr oyida akademiyaning tarkibida arxeologiya, tarix va falsafa, til va adabiyot, biologiya muammolari bo limlari ʻ tashkil qilinib, 9 ilmiy mavzu bo yicha ilmiy ʻ tadqiqotlar olib borildi. O zbekiston Respublikasi Vazirlar ʻ Mahkamasining 2004-yil 9 noyabrdagi qaroriga muvofiq, 2005-yilda X.Xorazm ma mun akademiyasining 1000-yilligi ʼ nishonlanishi belgilandi.
Ahmad al-Farg oniy (to liq ismi Abul ʻ ʻ Abbos Ahmad ibn Muhammad ibn Kasir al-Farg oniy) ʻ astronomiya, matematika, geografiya va boshqa ilmiy yo nalishlarda faoliyat ʻ ko rsatgan o zbek qomusiy ʻ ʻ olimi. Sharqda Al-Farg oniy, ʻ Yevropada Alfraganus taxalluslari bilan mashhur Al-Farg oniy avval Bag doddagi rasadxonada ish olib bordi, ʻ ʻ so ngra al-Ma mun topshirig iga binoan Damashqdagi ʻ ʼ ʻ rasadxonada osmon jismlari harakati va o rnini aniqlash, ʻ yangicha „Zij“ yaratish ishlariga rahbarlik qildi. Al-Farg oniy ʻ yunon astronomlari, jumladan, Ptolemeyning „Yulduzlar jadvali“ asarida berilgan ma lumotlarni ko rib chiqish hamda ʼ ʻ o sha davrdagi barcha asosiy joylarning jug rofiy ʻ ʻ koordinatalarini yangitdan aniqlash yuzasidan olib borilgan muhim tadqiqotlarda faol ishtirok etdi