logo

ODAMNING HAYVONOT DUNYOSIDAN AJRALIB CHIQISHI

Загружено в:

10.08.2023

Скачано:

0

Размер:

854 KB
MAVZU:ODAMNING HAYVONOT MAVZU:ODAMNING HAYVONOT 
DUNYOSIDAN AJRALIB CHIQISHIDUNYOSIDAN AJRALIB CHIQISHI  Reja:Reja:

1.Odamning hayvonot dunyosidan 1.Odamning hayvonot dunyosidan 
ajralib chiqishiajralib chiqishi

2.Pirimatlar evalutsiyasi2.Pirimatlar evalutsiyasi

3.odamsimon hayvonlar antrapologiyasi3.odamsimon hayvonlar antrapologiyasi  Odamning vujudga kelishiOdamning vujudga kelishi

Yeming paydo bo‘lishi tarixi uzoq 
o‘tmishga borib taqaladi.

Bundan 4,5 milliard yil oldin 
koinotda yer sayyorasi vujudga

kelgan. Yeming vujudga kelgan 
vaqtida u faqat suv va

atmosferadan iborat bo‘lgan. Million 
yillar o ‘tishi natijasida yerda

qattiq tog‘ jinslari paydo bo‘la 
boshlaydi. Yerda birinchi hayot

izlari bundan 3,6 mlrd yil avval 
shakllangan. Keyingi davrlarda

yerda hayot sekinlik bilan rivojlanib 
boradi va biz buni geologik

tadqiqotlarda ko‘rishimiz mumkin. 
Oxirgi  544  mln yil ichida yerda

turli xil tirik organizmlaming 
evolyutsion rivojlanishini

ko‘rishimiz mumkin.  Yerda hayotning vujudga kelishiYerda hayotning vujudga kelishi

mumkin. Bunga sabab aynan shu vaqt yer

qatlamlaridan turli xil qazilma turlarning topilishi 
bo‘lib

hisoblanadi. Yerda hayotning paydo bo‘lishi to‘g 
‘risidagi

dunyoqarashlar hozirgi zamon fanining eng qiziq 
va murakkab

muammolaridan biridir. Hayot paydo bo‘lishi 
muammosi fan va

texnikaning rivojlanishiga qarab turli davrlarda 
turlicha hal etilgan.

Bu savol insonni juda qadim zamonlardan qiziqtirib 
kelmoqda.

Olimlardan A. I. Oparin 1924-yili, Xoldeyn 1928-yili 
yerda

hayot qanday paydo bo‘lganligi haqida abiogen 
gipoteza yaratdilar.

Oparin hayot paydo bo‘lishi to‘g‘risidagi gipotezani 
yaratishda

astrofizika, astroximiya, geologiya, bioximiya va 
boshqa fan

yutuqlarini e’tiborga oldi. Akademik Oparin o‘z 
gipotezasida

yerdagi hayot boshqa planetalardan ko‘chib 
kelmaganligini, balki

materiyaning milliard yillar davom etgan 
rivojlanishi natijasi

ekanligini qayd qildi.    Primat lar ev oly ut siy asi

Primat lar ev oly ut siy asi

Birinchi primatlarga keladigan bo‘lsak ular yer yuzida 
bundan

65 mln yil muqaddam vujudga kelgan. Birinchi primatlar 
tropik

o‘mionlarda istiqomat qilishgan. Ular daraxtlarda hayot

kechirishga moslashishgan. Ularning qo‘l va oyoqlari 
daraxtlarda

harakat qilishga moslashgan bo‘lib ko'zlari yuqoridan 
ko'rishga

yaxshi moslashgan. Bugungi kunga kelib primatlaming 
fanda

400dan ortiq turi mavjud bo‘lib ulaming aksariyati 
haligacha

daraxtlarda istiqomat qilib kelmoqda. Primatlardan farqh 
ravishda

faqat odamlargina yerda o‘troq hayot kechirishmoqda.  CH. Darvin

Evolyutsiya bugungi kunda 
zamonaviy fanda insonning

vujudga kelishi haqidagi 
asosiy ta’limotlardan 
hisoblanadi.

Evolyutsiyaning hozirgi 
kundagi modelini fanda 
birinchi bo‘lib Ch.

Darvin kiritgan. 1959-yilda 
Darvining fikriga ko‘ra yerda

hayotning davomiyligi 
barcha geologik davrlarda 
turlaming bir

biridan ko‘payganligi bilan 
izohlaydi.  PRIMATLARNING RIVOJLANISHIPRIMATLARNING RIVOJLANISHI

Primatlaming rivojlanishi evolyutsion jarayon natijasida ular

har qanday sharoitga moslashuvchanligini ko‘rsatib turadi.

Ch. Darvin istiqomat qilgan davrlardan boshlab fanda

turlaming kelib chiqishi haqida ko‘plab bahs munozaralar kelib

chiqqan. Turlar yerda hayot davomiyligining asosiy bo‘g‘ini

hisoblanadi. Bugungi kunda yerda 10 mln yaqin turlar mavjud.

Shulardan 5000ga yaqini sutemizuvchilar hisoblansa ulardan 
435ga

yaqini primatlardir. Bugungi kunda fandan bizga shu narsa

ma’lumki turlar tabiatdan bir biriga qo‘shilmasligi va tabiiy

chegaralangan hududlarda istiqomat qilishini yaxshi bilamiz. Bu

turlar orasida insongina yer yuzining turli hududlarida yashab

kelmoqda.    ODAMLARNING KEIB CHIQISHIODAMLARNING KEIB CHIQISHI

XVIII va XIX asrlarda arxeologiya, antropologiya sohasida

qo‘lga kiritgan ilmiy dalillar va ilg‘or qarashlar, primatlar va

odamlarning kelib chiqishi haqidagi qarashlami rivojlantirdi.

Olimlardan J. B. Lamark, Karl Linney va boshqalar insonning

biologik jihatidan maymunlarga yaqinligi, kelib chiqishi va uning

tabiatda tutgan о‘mi haqida ilg‘or fikrlar bilan maydonga chiqdilar.

Lamark turlaming o‘zgaruvchanligini qayd etish bilan birga, bu

o‘zgarishning sabablarim, evolyutsiya jarayonini

harakatlantiruvchi kuchlami tushuntirishga intildi. U organizmlami

sinflash ustida ishlar ekan, tuzilishiga qarab ulami tartib bilan

joylashtirish mumkinligini aytgan .  Odamning primatlardan ajralib Odamning primatlardan ajralib 
chiqishichiqishi

Primatlardan inson qachon 
ajralib chiqqani hammaga 
qiziq.

Bugungi kunda fanning oxirgi 
yutuqlariga tayanib bu hodisa

bundan 7,4 mln ro‘y berganini 
ko‘rishimiz mumkin. Insonga

yaqinroq boMgan 
primatlardan shimpanze bilan 
yo‘llari yuqorida

aytib o‘tganimizdek 
bundan'7,4 mln yil avval 
aytilgan. Uzoq

o‘tmishda esa insonga 
yaqinroq hisoblangan 
lemurlar bo‘r davrida

istiqomat qilishgan.  Odamning primatlardan ajralib Odamning primatlardan ajralib 
chiqishichiqishi

Turlaming ma’lum davr ichida kelib chiqishini isbotlashda esa

paleontologik qazilmalar nihoyatda muhim o‘rin tutadi. Qazilma

holdagi maymunlami o‘rganish odamga xos bo‘lgan xususiyatlar

qanday qilib paydo bo‘(ganligini, rivojlanganligini tushunishga

imkon beradi. Primatlar turkumining dastlabki vakillari, aftidan,

mezozoy erasining yuqori bo‘r davridagi sutemizuvchilaming

tuban hasharotxo‘r vakillaridan kelib chiqqan. Dastlab 
janubisharqiy

Osiyoda paydo bo‘lgan maymunlar asta-sekin Yer

yuzasining Avstraliyadan boshqa barcha territoriyasiga 
tarqalgan.

Daraxtlarda hayot kechirish, bora-bora besh panja, oyoqlaming

harakatchan bo‘lishi eshitish va ko‘rish organlari rivojlanishiga

qulay sharoit yaratgan.    ODAMSIMOMLARODAMSIMOMLAR

Primatlar turkumida tuzilishi 
eng murakkab hisoblangan

odamsimon maymunlar tarixiy 
rivojlanish jarayonida tor 
burunli

maymunlaming bir tarmog‘idan 
kelib chiqqan. Shu tarmoqqa

kiruvchi maymunlar — 
parapitek, propliopiteklaming 
pastki jag‘

suyaklari 1911-yili Misming 
oligotsen qatlamlaridan 
topilgan.

Parapiteklar odamsimon 
maymunlaming eng qadimgi 
tuban vakili

hisoblanadi.  Odamning hayvonot dunyosidan Odamning hayvonot dunyosidan 
ajralib chiqishiajralib chiqishi

Odamning hayvonot olamidan ajralib chiqishi va tabiat ustidan

hukmronlik qila boshlashi tufayli quloq suprasi rudiment holga

kelgan. Odam ko‘zining ichki burchagidagi yarim oysimon parda

biror vazifa bajarmaydi. U hayvonlar ko‘zidagi uchinchi qovoq

(piфiratadigan parda)ning rudimentidir. Yarim oysimon parda

qushlar hamda sudralib yuruvchilarda yaxshi rivojlangan. Qushlar

uxlaganda oq pardani ko‘rish mumkin. Odam tanasidagi mayin jun

(tuk) ham rudiment organga misol bo‘ladi. Masalan, 18-20 kunlik

embriondan jabra  kurtaklari , keyinchalik jabra apparati hosil≪ ≫

bo‘ladi .  Foydalanilgan adabiyotlarFoydalanilgan adabiyotlar

1.Mo’minov O.U. Bababekov A.D.Inson 1.Mo’minov O.U. Bababekov A.D.Inson 
evalutsiyasi va OLD tarix. O’quv evalutsiyasi va OLD tarix. O’quv 
qo’llanma. Toshkent,2020.qo’llanma. Toshkent,2020.

2.N.N. NAZAROV Tarixiy Antrapologiya 2.N.N. NAZAROV Tarixiy Antrapologiya 

Toshkent 2020Toshkent 2020  ETIBORINGIZ UCHUN RAXMATETIBORINGIZ UCHUN RAXMAT

SH.RASHIDOV. Nomidagi SAMDU SH.RASHIDOV. Nomidagi SAMDU 

tarix fakultiti 102-guruh talabasi tarix fakultiti 102-guruh talabasi 
NORQO’ZIYEV.XUDOYBERDINORQO’ZIYEV.XUDOYBERDI

MAVZU:ODAMNING HAYVONOT MAVZU:ODAMNING HAYVONOT DUNYOSIDAN AJRALIB CHIQISHIDUNYOSIDAN AJRALIB CHIQISHI

Reja:Reja:  1.Odamning hayvonot dunyosidan 1.Odamning hayvonot dunyosidan ajralib chiqishiajralib chiqishi  2.Pirimatlar evalutsiyasi2.Pirimatlar evalutsiyasi  3.odamsimon hayvonlar antrapologiyasi3.odamsimon hayvonlar antrapologiyasi

Odamning vujudga kelishiOdamning vujudga kelishi  Yeming paydo bo‘lishi tarixi uzoq o‘tmishga borib taqaladi.  Bundan 4,5 milliard yil oldin koinotda yer sayyorasi vujudga  kelgan. Yeming vujudga kelgan vaqtida u faqat suv va  atmosferadan iborat bo‘lgan. Million yillar o ‘tishi natijasida yerda  qattiq tog‘ jinslari paydo bo‘la boshlaydi. Yerda birinchi hayot  izlari bundan 3,6 mlrd yil avval shakllangan. Keyingi davrlarda  yerda hayot sekinlik bilan rivojlanib boradi va biz buni geologik  tadqiqotlarda ko‘rishimiz mumkin. Oxirgi 544 mln yil ichida yerda  turli xil tirik organizmlaming evolyutsion rivojlanishini  ko‘rishimiz mumkin.

Yerda hayotning vujudga kelishiYerda hayotning vujudga kelishi  mumkin. Bunga sabab aynan shu vaqt yer  qatlamlaridan turli xil qazilma turlarning topilishi bo‘lib  hisoblanadi. Yerda hayotning paydo bo‘lishi to‘g ‘risidagi  dunyoqarashlar hozirgi zamon fanining eng qiziq va murakkab  muammolaridan biridir. Hayot paydo bo‘lishi muammosi fan va  texnikaning rivojlanishiga qarab turli davrlarda turlicha hal etilgan.  Bu savol insonni juda qadim zamonlardan qiziqtirib kelmoqda.  Olimlardan A. I. Oparin 1924-yili, Xoldeyn 1928-yili yerda  hayot qanday paydo bo‘lganligi haqida abiogen gipoteza yaratdilar.  Oparin hayot paydo bo‘lishi to‘g‘risidagi gipotezani yaratishda  astrofizika, astroximiya, geologiya, bioximiya va boshqa fan  yutuqlarini e’tiborga oldi. Akademik Oparin o‘z gipotezasida  yerdagi hayot boshqa planetalardan ko‘chib kelmaganligini, balki  materiyaning milliard yillar davom etgan rivojlanishi natijasi  ekanligini qayd qildi.