logo

Oilaning konstitutsiyaviy asoslari

Загружено в:

10.08.2023

Скачано:

0

Размер:

971.1083984375 KB
.	
Mavzu:	Oilaning	konstitutsiyaviy	
asoslari	
103	-guruh 	Turopova	Gulasal	
q Reja	:	
4	
1	
2	
3	
5	
Oila	-	jamiyatning	asosiy	bo’g’ini	
Oilaning	jamiyat	va	davlat	himoyasida	bo’lishi	
Ota	-onasizlarga	davlat	g‘amxo’rligi	
Ota	-onaning	farzandlar	oldidagi	majburiyati	
Voyaga	yetgan	, 	mehnatga	layoqatli	farzandlarning	
ota	-ona	oldidagi	majburiyati	.	
Nikoh	tuzish	asoslari	
6 Oila	-	jamiyatning	asosiy	bo’g’ini	
Oila	jamiyatning	quyi	asosiy	bo‘g‘inidir	. U 	-	insonning	hayotga	kelishi	, 	
tarbiyalanishidagi	asosiy	makon	. Oila	bir	necha	kishilarni	birgalikda	yashash	joyi	. 	
Oila	to‘liq	bo‘lishi	uchun	ota	-ona	va	farzandlar	bo‘lishi	shart	. Ularning	
birortasisiz	ham 	oila	bo‘lishi	mumkin	. Lekin	bunday	oilada	yetishmovchilik	
bo‘ladi	. Har 	bir	oila	ma’lum	xonadonga	mos	bo‘ladi	. Oila	qurishdan	asosiy	
maqsad	turli	jins	vakillarining	birgalikda	hayot	kechirishi	va	farzand	ko‘rish	
hisoblanadi	. 	
Oiladagi	tarbiya	kishilarning	axlqqiga	, xulqiga	o‘chmas	qoidalarni	singdiradi	. 	
Inson	tarbiyasida	hech	qanday	boshqa	tuzilmalar	oilaning	o‘rnini	bosa 	olmaydi	. 	
Chunki	u 	yerdagi	tarbiyaga	sut	, qon	singari	muqaddas	ashyolar	ta’sir	qiladi	. 	
Shularning	barchasi	e’tiborga	olinib	, bizning	xalqimizga	xos	oiladagi	ijobiy	
jihatlarni	mustahkamlash	va	rivojlantirishni	ta’minlash	uchun	
Konstitutsiyamizda	oila	uchun	maxsus	XIV bob 	ajratildi	. Bunday	holatni	-	oilaga	
maxsus	bob 	ajratilishini	boshqa	mamlakatlar	Konstitutsiyasida	uchratmaymiz	. U 	
yerlarda	oilaga	ham 	davlat	va	jamiyatning	munosabati	o‘zgacha	. 	Bizda	oila	
jamiyatning	ajralmas	qismi	va	mavjud	bo‘lishi	shart	masala deb 	qaraladi	va	
albatta	, unda	ikki	jinsning	, erkak	va	ayolning	birlashuvi	bo‘lishi	, bu	birlashuv	
orqali	dunyoga	yangi	insonlar	kelishi	nazarda	tutiladi	. O’zbekiston	Respublikasi	Birinchi	Prezidenti	2011	-yil 	dekabr	oyida	
Konstitutsiya	kuniga	bag‘ishlangan	yig‘ilishdagi	ma’ruzasida	2012	-yilni 	
«	Mustahkam	oila	yili	» deb 	e’lon	qilar	ekan	, 	oila	haqida	shunday	so‘zlarni	
aytgan	: «	Ongli	yashaydigan	har 	bir	odam	yaxshi	anglaydiki	, 	bu	yorug	’ 	olamda	
hayot	bor	ekan	, 	hayot	abadiyligi	, 	bebaho	ne’mat	bo’lmish	farzand	bor. 	
Farzand	bor	ekan	, 	odamzot	hamisha	kelajagini	o’ylab	, 	ezgu	orzu	va	intilishlar	
bilan	yashaydi	. 	Yangi	yilga	mana 	shunday	nom 	berishimiz	azal	-azaldan	
xalqimiz	uchun	muqaddas	bo’lmish	, 	oilani	hayotimiz	tayanchi	va	suyanchi	, 	
jamiyatimizning	hal	qiluvchi	asosiy	bo’g’ini	deb 	qabul	qilishimiz	zamirida	, 	hech	
shubhasiz	, 	juda	katta	ma’no	mohiyat	mujassam	. 	Chunki	, 	oila	sog’lom	
ekan	—	jamiyat	mustahkam	, 	jamiyat	mustahkam	ekan	—	mamlakat	
barqaror	» Oilaning	jamiyat	va	davlat	
himoyasida	bo’lishi	
Jamiyatning	yashash	, rivojlanish	shartlaridan	biri	uning	bo‘g	‘ini	, aniqrog‘i	, asosiy	bo‘g‘ini	-	oila	jamiyat	
va	davlat	tomonidan	doimiy	va	samarali	muhofazaga	olinsagina	, tegishli	maqsadga	erishish	mumkin	. 	
Har 	bir	kishi	o‘z	hayotining	uzoq	vaqt	davom	etishi	uchun	sog‘lig‘ini	qanday	muhofaza	qilish	ustida	
qayg‘ursa	, 	bu	ish	uchun	mablag‘larini	ayamasa	, insonparvar	, oqil	, uzoqni	ko‘zlovchi	jamiyat	ham 	
o‘zining	hayotini	cho‘zishi	, rivojlanishi	uchun	oilaga	xuddi	shunday	munosabatda	bo‘ladi	va	oilani	
muhofaza	qiladi	. Konstitutsiyaning	63	-moddasida 	oila	jamiyatning	asosiy	bo‘g‘ini	sifatida	ko‘rsatilishi	
bilan	birga	, oila	haqidagi	qoida	davom	ettirilib	, oila	jamiyat	va	davlat	muhofazasida	bo‘lish	huquqiga	
egaligi	belgilangan	. Ya’ni	oila	, bir	tomondan	, jamiyat	tomonidan	, ikkinchi	tomondan	, davlat	tomonidan	
muhofaza	qilinadi	. Konstitutsiya	qoidasi	jamiyat	va	davlatga	oilani	himoya	qilish	majburiyatini	yuklaydi	. 	
Jamiyat	oilalardan	iborat	ekan	, o‘z	-o‘zidan	ma’lumki	, jamiyat	mustahkamligi	oilaning	mustahkamligiga	
bog‘liq	va	oilaning	mustahkam	bo‘lishidan	jamiyat	manfaatdor	. 	
Shuning	uchun	oilani	har 	tomonlama	qo‘Ilab	-quvvatlash	va	himoya	qilishni	jamiyat	o‘z	zimmasiga	oladi	. 	
Jamiyat	oilalarni	qo‘llab	-quvvatlashda	, ularni	muhofaza	qilishda	katta	imkoniyatlarga	ega	davlat	
xizmatidan	foydalanadi	. Oilani	qo‘llab	-quvvatlash	, muhofaza	qilish	davlatning	konstitutsiyaviy	burchidir	. 	
Davlatning	oilaga	g ‘	amxo‘rligi	qonun	asosiga	qurilgan	bo‘lib	, avvalo	u, 	Oila	kodeksida	belgilangan	.  1998	-yilning «	Oila	yili	» deb 	e’lon	qilinishi	har 	bir	oilani	davlat	tomonidan	himoya	qilish	choralarini	
kuchaytirib	, 	oilalarning	mustahkamlanishida	katta	samara 	berdi	. «	Oila	yili	» 	munosabati	bilan	belgilangan	
tadbirlar	natijasida	davlat	oilalarga	juda	katta	moddiy	yordam	ko‘rsatdi	. Bozor	iqtisodiyoti	sharoitida	
oilalarga	, 	ayniqsa	, 	serfarzand	, 	kam	ta’minlangan	oilalarga	davlat	tarafidan	ko‘rsatilgan	yordam	tufayli	oilalar	
qattiq	zarbalarga	uchramadi	va	turmushda	o‘z	vazifasini	bajarishdan	chetlanmadi	. 2012	-yil 	mamlakatimizda	
«Mustahkam	oila	yili	» deb 	e’lon	qilindi	. Shu 	munosabat	bilan	oilani	davlat	tomonidan	qo‘llab	-quvvatlash	
yanada	kengaydi	. 	Oilani	himoya	qilish	mexanizmi	kuchaydi	. «	Mustahkam	oila	yili	» 	munosabati	bilan	davlat	
idoralari	, 	nodavlat	tashkilotlari	, xayriya	jam 	g‘armalari	birgalikda	ishlab	chiqqan	dasturda	oilani	davlat	
tomonidan	qo‘llab	-quvvatlashni	kuchaytirish	ko‘zda	tutildi	. Mamlakatimizda	oilaga	aloxida	munosabat	, 	
xalqimiz	qadriyatidan	, 	ma’naviyati	va	madaniyatidan	kelib	chiqadi	. Chunki	jamiyat	, 	millat	rivoji	, ravnaqi	
ko‘p	jihatdan	oilaga	bog‘liq	. Shuning	uchun	oilani	mustahkamlash	, uni	himoya	qilish	davlat	siyosati	
darajasiga	ko‘tarilgan	. Amalga 	oshirilayotgan	tadbirlar	ham 	buni	guvohidir	.	
O‘zbekiston	Prezidentining	«Jamiyatda	ijtimoiy	-ma’naviy	muhitni	sog‘lomlashtirish	, mahalla 	institutini	
yanada	qo‘llab	-quvvatlash	hamda	oila	va	xotin	-qizlar	bilan	ishlash	tizimini	yangi	darajaga	olib	chiqish	
chora	-tadbirlari	to‘g‘risida	» 2020	-yil 18	-fevraldagi 	farmoni	oilani	davlat	tomonidan	qo‘llabquvvatlash	
hamda	muhofaza	qilishda	muhim	qadam	bo‘ldi Nikoh	tuzish	asoslari	
Mamlakatimizda	oila	tuzish	asosi	nikoh	hisoblanadi	. 	Nikoh	oila	
tuzishning	qonuniy	sharti	bo‘lib	, u 	Konstitutsiyada	belgilangan	. 	
Konstitutsiyaning	63	-moddasida: «	Nikoh	tomonlarning	ixtiyoriy	
roziligi	va	teng	huquqliligiga	asoslanadi	», 	-	degan	qoida	o‘z	ifodasini	
topgan	. 	Oilaning	asosi	nikoh	bo‘lsa	, 	nikoh	, 	birinchidan	, 	tomonlarning	
mutlaq	roziligi	bilan	, 	ikkinchidan	, 	teng	huquqliligi	asosida	tuziladi	. 	
Shundan	xulosa	qilib	aytilsa	, 	nikoh	tuzish	asoslari	tomonlarning	
roziligi	(ixtiyoriylik	) 	va	tomonlarning	-	er 	va	xotinning	teng	
huquqligidir	. 	Nikohlanuvchilarning	roziligi	haqiqiy	bo‘lishi	, 	biror	
tomonning	roziligi	har 	qanday	tazyiq	, 	qo‘rqitish	, 	kuch	ishlatish	orqali	
olinmasligi	kerak	. 0 ‘	zbekistonda	nikoh	munosabatlari	maxsus	qonun	
bilan	tartibga	solinib	, 	unda	ham 	nikoh	tuzishning	ba’zi	asoslari	
belgilangan	. 	Unga	asosan	, 	nikoh	tuzishga	kelgan	shaxslar	, 	albatta	, 	
qarama	-qarshi	jins	vakillari	(erkak	va	ayol	) 	bo‘lishi	kerak	. 	Nikoh	
tuzish	uchun	ma’lum	yoshga	yetgan	bo‘lishi	(18 	yosh	)1 talab 	etiladi	. 	
Bundan	tashqari	, 	nikoh	tuzish	uchun	nikohlanuvchilar	sog‘lom	
bo‘lishi	talab 	etiladi	. 	Sababi	, 	nikoh	natijasida	qurilgan	oilalar	, 	albatta	, 	
farzand	ko‘rishni	maqsad	qilib	qo‘yadi	. 	Dunyoga	sog‘lom	farzand	
kelishi	uchun	ota	va	ona	sog‘lom	bo‘lishi	kerak	. •	Nikoh	tuzishda	nikohlanuvchilarning	huquqi	tengligi	asosida	oilada	
bir	er 	va	bir	xotin	bo‘lishi	mumkinligi	belgilab	qo‘yilgan	. 	
Qonunlarimiz	ko‘p	xotinlikka	yo‘l	qo‘ymaydi	. Bu masala 	bir	kishini	
faqat	bir	kishi	bilan	nikohda	bo‘lishi	mumkinligini	, 	avvalgi	nikoh	
bekor	qilinmasdan	boshqa	nikoh	tuzish	mumkin	emasligini	bildiradi	. 	
O‘zbekistonda	tegishli	davlat	organlari	tomonidan	ro‘yxatga	olingan	
nikohgina	qonuniy	sanaladi	va	e’tirof	etiladi	. 	Bunday	organ 	Adliya	
vazirligi	tizimidagi	fuqarolik	holatlari	dalolatnomalarini	yozish	
organlaridir	(FHDYO). Bu 	organlar	tomonidan	qonuniy	asoslarda	
berilgan	hujjat	nikohni	isbotlovchi	hujjat	tariqasida	e’tirof	etiladi	. 	
O‘zbekiston	Respublikasi	M 	a’muriy	javobgarlik	to‘g‘risidagi	
kodeksining	230	-moddasida 	Fuqarolik	holati	aktlari	to‘g‘risidagi	
qonun	hujjatlarini	buzganlik	uchun	ma’muriy	javobgarlik	
belgilangan	. 	Oila	qurishda	erkak	va	ayol	tengligi	ularning	familiya	
tanlashida	ham 	ko‘rinadi	. Er	-xotinning	ixtiyoriy	roziligi	bilan	bir	xil	
familiya	tanlanishi	yoki	har 	kim	o‘zining	familiyasida	qolishi	
mumkin	. 	Keyingi	barcha	munosabatlarda	ham er	-xotin	bir	xil	
huquqlardan	foydalanadi	.  Ota	-	onaning	farzandlar	oldidagi	
majburiyati	:	
•	Konstitutsiyaning	64	-moddasida	:	
•	«Ota	-onalar	o‘z	farzandlarini	voyaga	
yetgunlariga	qadar	boqish	va	
tarbiyalashga	majburdirlar	», 	-	deb 	
belgilangan	. 	Bundan	kelib	chiqadiki	, 	
majburiyat	ikki	narsani	hal	qilishga	
qaratilgan	, 	birinchisi	, 	farzandlarni	boqish	, 	
ikkinchisi	, 	tarbiyalash	. 	Farzandni	boqish	
deganda	, 	voyaga	yetguncha	barcha	
moddiy	ehtiyojlarini	qondirish	, 	yashashi	
uchun	eng	zarur	imkoniyatlarni	yaratish	
tushuniladi	. Bu 	-	ovqatlantirish	, 	
kiyintirish	, 	bolalarni	yashashi	uchun	
zarur	jihozlar	bilan	ta’minlash	, 	o‘qitish	, 	
o‘qish	va	bilim	olishi	uchun	zarur	o‘quv	
qurollari	va	jihozlar	bilan	ta’minlashdir	.  Bola 	tarbiyasida	, eng	muhimi	, nafaqat	tushuntirish	, o‘rgatish	, balki	shaxsiy	
o‘rnak	ko‘rsatishdir	. Bola 	uchun	ota	-onaning	yurish	-turishidan	o‘rnak	olish	, 	
ularga	taqlid 	hissi	juda	kuchli	. Ana 	shu	narsadan	to‘g	‘ri	foydalanish	zarur	. 	
Bolani 	boqish	va	voyaga	yetkazish	majburiyatida	bolalarni	o‘qitish	, o‘qishi	
uchun	zarur	sharoitlarni	yaratish	, bolaning	qobiliyatiga	qarab	bilim	berishni	
amalga	oshirish	, o‘quv	dargohidagi	ishlarini	kuzatib	turish	muhim	
hisoblanadi	. Oila	buzilib	, ota	-ona	ajrashgan	holda	ham 	ota	-ona	majburiyati	
bekor	bo‘lmaydi	. Bola 	kim	bilan	qolishidan	qat’iy	nazar	ikkala	tomon	ham 	
bola 	uchun	g’amxo‘rlik	qilishi	shart	. Bu 	ixtiyoriylik	asosida	bo‘lmasa	, 	
majburiy	tarzda	aliment 	undirish	bilan	amalga	oshiriladi	. Bola 	voyaga	
yetguniga	qadar	barcha	ehtiyojlarini	imkoniyat	darajasida	qondirgan	ota	-	
onalar	majburiyatni	ado 	etgan	hisoblanadi	. Otalik	, onalik	majburiyatlarini	
bajarmaganlar	qonun	asosida	ota	-onalik	huquqidan	mahrum	qilinadi	. Voyaga	
yetmaganlarning	huquqlarini	himoya	qilishda	2020	-yil 25	-fevraldagi «Bola 	
huquqlari	kafolatlari	to‘g‘risida»gi	Qonun	muhim	ahamiyatga	ega	. Keyingi	
paytlarda	mamlakatimizga	turli	diniy	oqimlarning	kirib	kelishi	va	ularning	
hurujlari	, narkomaniya	kasofatining	paydo	bo‘lishi	ulardan	farzandlarimizni	
saqlash	choralarini	kengroq	ko‘rishni	taqozo	etmoqda	. Bu 	esa	, yana	tarbiyaga	
e’tiborni	kuchaytirish	, barcha	kuchni	unga	sarflashni	, bu	ishda	maktab	, 	
mahalla 	hamkorligini	o‘rnatish	zaruriyatini	keltirib	chiqaradi	. Ota	-	onasizlarga	davlat	g‘amxo’rligi	
•	Davlat	ota	-onalarga	farzandlarini	voyaga	yetguncha	boqish	, 	tarbiyalash	
majburiyatini	yuklash	bilan	birga	, 	ota	-onasiz	bolalarni	boqishni	, 	tarbiya	qilishni	, 	
o‘qitishni	o‘z	zimmasiga	oladi	. Bu 	Konstitutsiyadagi	: «	Davlat	va	jamiyat	yetim	
bolalarni	va	ota	-onalarining	vasiyligidan	mahrum	bo	lgan	bolalarni	boqish	, 	
tarbiyalash	va	o‘qitishni	ta’minlaydi	, 	bolalarga	bag'ishlangan	xayriya	
faoliyatlarini	rag‘batlantiradi	», 	-	degan	qoida	asosida	amalga	oshiriladi	
•	(64	-modda). 	Voyaga	yetgunga	qadar	davlat	va	jamiyat	qaramog‘ida	bo‘ladigan	, 	
ularning	yordamiga	muhtoj	bolalar	deganda	, 	yetim	bolalarni	(ota	-onasi	vafot	
etgan	bolalarni	), 	ota	-onaning	vasiyligidan	mahrum	bo‘lgan	(ota	-onalari	tashlab	
ketgan	yoki	ota	-onalik	huquqidan	tegishli	tartibda	mahrum	qilinganlar	) 	bolalarni	
nazarda	tutamiz	. 	Bunday	yordamga	muhtoj	bolalarni	davlat	turli	tadbirlar	
belgilab	, 	muntazam	ravishda	ular	hayotda	o‘z	o‘rinlarini	topishi	uchun	zarur	
sharoit	yaratib	beradi	. Bola 	ota	-onasiz	bo‘Isa	, «	Mehribonlik	» 	uylariga	, 	maxsus	
muassasalarga	joylashtiriladi	. 	Turli	sabablarga	ko‘ra	bolalarning	ota	-onasidan	
tarbiya	olish	imkoniyati	bo‘lmasa	, bola 	oilalarga	farzandlikka	beriladi	yoki	unga	
voyaga	yetgunicha	vasiylik	hamda	homiylik	belgilanadi	. Ota	-onasiz	, 	yetim	bolalarga	jamiyat	va	davlat	g‘amxo‘rligini	amalga	oshirishda	turli	jam 	
g‘armalar	ham 	katta	rol	o‘ynaydi	. 	Bunday	jamg‘armalar	O‘zbekistonda	yetarlicha	. 	Bular	
jumlasiga	«	Mehr	-shavqat	va	salomatlik	», «	Sog‘lom	avlod	uchun	» jam 	g‘armalari	kiradi	. 	
Davlat	tomonidan	qo‘llab	-quvvatlanuvchi	bu	tashkilotlar	jamiyat	nomidan	yetim	-yesirlarni	
boqish	, 	tarbiyalash	, 	o‘qitish	ishlariga	katta	yordam	bermoqda	. 	Konstitutsiyaga	asosan	, 	
dunyoga	kelgan	farzand	ota	-onasining	naslnasabidan	va	fuqarolik	holatidan	qat’iy	nazar	
qonun	oldida	tengdirlar	. 	Konstitutsiyaning	«	Onalik	va	bolalik	davlat	tomonidan	muhofaza	
qilinadi	», 	-	degan	65	-moddasi 	qoidalari	, 	farzandlarga	teng	huquqlilik	va	teng	imkoniyat	
bo'lishini	nazarda	tutadi	hamda	har 	qanday	holda	onalik	va	bolalikning	davlat	tomonidan	
himoyaga	olinishini	ko‘rsatuvchi	yana	bir	muhim	huquqiy	asosdir	. Ota	-onasizlar	jamiyat	va	
davlatning	ko‘magi	ostida	hayotda	o‘z	o‘rnini	topmoqda	. 	Davlat	yetim	-yesirlarga	faqat	
umumiy	ta’lim	olishda	imtiyoz	va	imkoniyatlar	yaratibgina	qolmasdan	, 	ularni	ta’limning	
boshqa	bosqichlarida	qo‘llab	-quvvatlamoqda	. 	O‘quv	yurtlariga	o‘quvchi	qabul	qilishda	ota	-	
onasizlarga	tegishli	hujjatlar	asosida	imtiyozlar	berilgan	. Ana 	shu	imtiyozdan	foydalanib	, 	
ko‘plab	ota	-onasizlar	o‘zlari	uchun	zarur	kasblarga	ega	bo‘lmoqda	. 	Ular	o‘quv	muassasalari	
tomonidan	iqtisodiy	jihatdan	qo‘llab	-quvvatlanmoqda	. Voyaga	yetgan	, 	mehnatga	layoqatli	
farzandlarning	
ota	-	ona	oldidagi	majburiyati	:	
Konstitutsiyaning	66	-moddasida: «	Voyaga	yetgan	, 	mehnatga	
layoqatli	farzandlar	o‘z	ota	-onalari	haqida	g‘amxo‘rlik	qilishga	
majburdirlar	», 	-	degan	qoida	belgilandi	. 	Voyaga	yetgan	, 	mehnatga	
layoqatli	farzandlar	o‘z	ota	-onalariga	ular	birgalikda	yashaydimi	, 	
alohida	yashaydimi	(qayerda	yashashidan	qat’iy	nazar	), 	bundan	
qat’iy	nazar	, g ‘	amxo‘rlik	qilishga	majbur	. 	Farzandning	ota	-onaga	
g ‘	amxo‘rligi	nimalardan	iborat	? 	Eng	avvalo	, 	otaonaning	normal 	
yashashi	uchun	to‘liq	imkoniyat	yaratish	. Bu 	turar	-joy 	bilan	, 	oziq	-	
ovqat	(egulik	), 	kiyim	-bosh 	bilan	ta’minlash	. Ota	-onalarning	
sog‘lig‘i	haqida	g ‘	amxo‘rlik	qilish	, 	ularni	tibbiy	xizmatga	
muhtojligida	tibbiy	xizmatdan	foydalanishini	ta’minlash	. 	Iqtisodiy	
tomondan	g ‘	amxo‘rlikning	o‘zigina	ota	-ona	ehtiyojini	
qondirmaydi	, 	unga	qo‘shimcha	ravishda	ma’naviy	jihatdan	ham 	
ota	-ona	qo‘llab	-quvvatlanishi	kerak	. Mehnatga	layoqatli	, iqtisodiy	imkoniyatlari	yetarli	, turar	-joy 	masalasida	qiyinchiligi	yo‘q	farzandlarning	ota	-	
onalarini	qariyalar	uyiga	joylashtirishi	xalqimizda	eng	yomon	uyat	ish	, oriyatsizlik	deb 	qoralanadi	. Afsuski	, 	
xalqimiz	ma’naviyatiga	xos	bo‘lmagan	shunday	holatlar	ahyonahyonda	bizda	ham 	uchrab	turadi	. Shuning	uchun	
yoshlarga	ta’lim	-tarbiya	berishda	, farzandlarning	ota	-ona	oldidagi	burchining	faqat	huquqiy	jihatiga	emas	, uning	
ma’naviy	va	axloqiy	jihatiga	ham 	e’tibor	berilib	, xalqimizning	uzoq	yillar	davomida	to‘plagan	eng	yaxshi	
hislatlariga	tayanish	zarur	. Farzandlarning	ota	-ona	oldida	majburiyatini	bajarmasligiga	faqat	yuridik	javobgarlik	
bilan	ta’sir	qilmay	, bu	inson	xususiyatiga	xos	bo‘lmagan	holat	. Eng	tuban	insonlargina	shunday	qilishi	
mumkinligini	, ota	-onasini	xoru	zor	qilgan	insonlarning	ikki	dunyoda	ham 	yuzi	qora	bo‘lishi	va	eng	muhimi	, 	
hayvondan	farqi	bo‘lmasligi	o‘quvchilarga	yetkazilishi	kerak	. Oila	munosabatlarining	konstitutsiyaviy	asosda	
hal	qilinishi	, Konstitutsiyada	unga	alohida	bob 	ajratilishi	, bizda	oilaga	bo'lgan	jiddiy	munosabatning	isbotidir	. 	
Oilani	mustahkamlash	bu	jamiyatni	mustahkamlash	va	rivojlantirish	ekanligi	davlatning	oilaga	bo‘lgan	
munosabatini	belgilovchi	asosiy	holatdir	. Inson	o‘z	salomatligini	saqlashga	harakat 	qilganidek	, jamiyat	ham 	
oilani	mustahkamlashga	harakat 	qiladi	, chunki	jamiyat	sog‘lig‘i	oila	sog‘lomligiga	bog‘liq	. Oilalar	sog‘lom	
bo‘lsa	, jamiyat	ham 	sog‘lom	bo‘ladi	. Shuni	alohida	qayd	etish	kerakki Foydalanilgan	adabiyotlar	ro‘yxati	va	
electron 	resurslar	
1.yangi 	konstitutsiya	loyihasi	matni	
2.konstitutsiyaga 	sharh	
3.oila 	kodeksi	
4. http:// akadmvd.uz.(	O'zbekiston	Respublikasi	IIV 	Akademiyasi	)	
5. http:// www.ima.uz (	Intellektual	mulk	agentligi	)	
6. http:// www.academy.uz (	O'zbekiston	Respublikasi	Fanlar	akademiyasi	)	
7. http:// www.ziyonet.uz (	Axborot	ta'lim	tarmog'i

. Mavzu: Oilaning konstitutsiyaviy asoslari 103 -guruh Turopova Gulasal q

Reja : 4 1 2 3 5 Oila - jamiyatning asosiy bo’g’ini Oilaning jamiyat va davlat himoyasida bo’lishi Ota -onasizlarga davlat g‘amxo’rligi Ota -onaning farzandlar oldidagi majburiyati Voyaga yetgan , mehnatga layoqatli farzandlarning ota -ona oldidagi majburiyati . Nikoh tuzish asoslari 6

Oila - jamiyatning asosiy bo’g’ini Oila jamiyatning quyi asosiy bo‘g‘inidir . U - insonning hayotga kelishi , tarbiyalanishidagi asosiy makon . Oila bir necha kishilarni birgalikda yashash joyi . Oila to‘liq bo‘lishi uchun ota -ona va farzandlar bo‘lishi shart . Ularning birortasisiz ham oila bo‘lishi mumkin . Lekin bunday oilada yetishmovchilik bo‘ladi . Har bir oila ma’lum xonadonga mos bo‘ladi . Oila qurishdan asosiy maqsad turli jins vakillarining birgalikda hayot kechirishi va farzand ko‘rish hisoblanadi . Oiladagi tarbiya kishilarning axlqqiga , xulqiga o‘chmas qoidalarni singdiradi . Inson tarbiyasida hech qanday boshqa tuzilmalar oilaning o‘rnini bosa olmaydi . Chunki u yerdagi tarbiyaga sut , qon singari muqaddas ashyolar ta’sir qiladi . Shularning barchasi e’tiborga olinib , bizning xalqimizga xos oiladagi ijobiy jihatlarni mustahkamlash va rivojlantirishni ta’minlash uchun Konstitutsiyamizda oila uchun maxsus XIV bob ajratildi . Bunday holatni - oilaga maxsus bob ajratilishini boshqa mamlakatlar Konstitutsiyasida uchratmaymiz . U yerlarda oilaga ham davlat va jamiyatning munosabati o‘zgacha . Bizda oila jamiyatning ajralmas qismi va mavjud bo‘lishi shart masala deb qaraladi va albatta , unda ikki jinsning , erkak va ayolning birlashuvi bo‘lishi , bu birlashuv orqali dunyoga yangi insonlar kelishi nazarda tutiladi .

O’zbekiston Respublikasi Birinchi Prezidenti 2011 -yil dekabr oyida Konstitutsiya kuniga bag‘ishlangan yig‘ilishdagi ma’ruzasida 2012 -yilni « Mustahkam oila yili » deb e’lon qilar ekan , oila haqida shunday so‘zlarni aytgan : « Ongli yashaydigan har bir odam yaxshi anglaydiki , bu yorug ’ olamda hayot bor ekan , hayot abadiyligi , bebaho ne’mat bo’lmish farzand bor. Farzand bor ekan , odamzot hamisha kelajagini o’ylab , ezgu orzu va intilishlar bilan yashaydi . Yangi yilga mana shunday nom berishimiz azal -azaldan xalqimiz uchun muqaddas bo’lmish , oilani hayotimiz tayanchi va suyanchi , jamiyatimizning hal qiluvchi asosiy bo’g’ini deb qabul qilishimiz zamirida , hech shubhasiz , juda katta ma’no mohiyat mujassam . Chunki , oila sog’lom ekan — jamiyat mustahkam , jamiyat mustahkam ekan — mamlakat barqaror »

Oilaning jamiyat va davlat himoyasida bo’lishi Jamiyatning yashash , rivojlanish shartlaridan biri uning bo‘g ‘ini , aniqrog‘i , asosiy bo‘g‘ini - oila jamiyat va davlat tomonidan doimiy va samarali muhofazaga olinsagina , tegishli maqsadga erishish mumkin . Har bir kishi o‘z hayotining uzoq vaqt davom etishi uchun sog‘lig‘ini qanday muhofaza qilish ustida qayg‘ursa , bu ish uchun mablag‘larini ayamasa , insonparvar , oqil , uzoqni ko‘zlovchi jamiyat ham o‘zining hayotini cho‘zishi , rivojlanishi uchun oilaga xuddi shunday munosabatda bo‘ladi va oilani muhofaza qiladi . Konstitutsiyaning 63 -moddasida oila jamiyatning asosiy bo‘g‘ini sifatida ko‘rsatilishi bilan birga , oila haqidagi qoida davom ettirilib , oila jamiyat va davlat muhofazasida bo‘lish huquqiga egaligi belgilangan . Ya’ni oila , bir tomondan , jamiyat tomonidan , ikkinchi tomondan , davlat tomonidan muhofaza qilinadi . Konstitutsiya qoidasi jamiyat va davlatga oilani himoya qilish majburiyatini yuklaydi . Jamiyat oilalardan iborat ekan , o‘z -o‘zidan ma’lumki , jamiyat mustahkamligi oilaning mustahkamligiga bog‘liq va oilaning mustahkam bo‘lishidan jamiyat manfaatdor . Shuning uchun oilani har tomonlama qo‘Ilab -quvvatlash va himoya qilishni jamiyat o‘z zimmasiga oladi . Jamiyat oilalarni qo‘llab -quvvatlashda , ularni muhofaza qilishda katta imkoniyatlarga ega davlat xizmatidan foydalanadi . Oilani qo‘llab -quvvatlash , muhofaza qilish davlatning konstitutsiyaviy burchidir . Davlatning oilaga g ‘ amxo‘rligi qonun asosiga qurilgan bo‘lib , avvalo u, Oila kodeksida belgilangan .