Predmet sohani tizimli tahlil qilish
![Predmet sohani tizimli tahlil qilish
2Kutubxonada ko'p miqdordagi kitoblar saqlanadi, kutubxona xizmatidan ko‘plab kitobxonlar
foydalanadi. Kitoblar, kitobxonlar va kitobning joylashuvi haqidagi axborotlarni yuritish
samaradorligini ta’minlash uchun zamonaviy ma’lumotlar bazasiga asoslangan avtomatlashtirilgan
tizim zarur hisoblanadi. Ma'lumotlar bazasi va ma'lumotlar bazasi bilan ishlashning avtomatlashtirilgan
tizimdan foydalanish kitobxonlarga xizmat ko'rsatish va kutubxona xodimlarining kitoblar haqidagi
ma'lumotlarni tizimlashtirish, shuningdek, boshqa ko'pgina vazifalarni bajarish vaqtini sezilarli
darajada qisqartirish imkonini beradi.
Kutubxonada muayyan mualliflar yoki muayyan mavzudagi kitoblar mavjudligi haqidagi
axborotlarni tezkor aniqlash uchun kutubxonada kitoblar haqida turli xil axborotlarni saqlanishi talab
etiladi.
Kutubxonada bir xil nomdagi bir nechta kitob bo'lishi mumkinligi va bir muallifning kitoblari bir
xil nomga ega bo'lishi mumkinligi sababli kitoblarga noyob shifrlar berilishi kerak bo‘ladi.](/data/documents/2271750b-5e22-4866-864d-c1cdbc4795a1/page_1.png)
![3Ushbu tizimning asosiy obyektlarini va ularning xossalarini aniqlaymiz.
Kutubxona Xodim O’quvchilar Kitoblar Berilgan kitoblar
1. id_kutubxona 1.xodim_id 1.id_o’quvchi 1.id_ kitob 1.id_ kitob
2. kutubxona-nomi 2.ismi 2.ismi 2.muallif 2.id_ belit
3. kitoblar soni 3.familyasi 3. familyasi 3.nomi 3.kitob kodi
4.xodimlar 4.tug’ulgan sanasi 4.toifasi 4.janiri 4.berilgan sanasi
5.o’quvchilar 5.tel nomeri 5. manzili 5.nashr soni 5.qaytarilgan sana
6.manzil 6.o’quvchilik beliti](/data/documents/2271750b-5e22-4866-864d-c1cdbc4795a1/page_2.png)
![Datologik loyihalash
4](/data/documents/2271750b-5e22-4866-864d-c1cdbc4795a1/page_3.png)
![Infologik loyihalash
5xodimId_xo
dim ismi
family
asi
Tel
nomeri Tug’ulg
an sanamanzil KUTUBXONA Kitoblar soni
Kutubxona
nomi
Id-kutxodimlar
O’quvchilarId_o/
quvchi ismi
family
asi
Tel
nomer
i Tug’ulgan
sanamanzil
Berilgan
kitoblarId_kit
ob Id_be
let
Kitob
kodi
qaytarilgan
sanai
Berilga
n sana KitoblarId_kit
ob muall
if
janri
nashr,.
sana](/data/documents/2271750b-5e22-4866-864d-c1cdbc4795a1/page_4.png)
![Ma'lumotlar bazasi boshqarish tizimini (MBBT) tanlash
6Ma’lumotlar bazasini yaratish va uni dolzarb holatda saqlab turishni amalga
oshiradigan,shuningdek, turli foydalanuvchilarning ma’lumotlar bazasida
saqlanayotgan axborotlardan o’z maqsadlari uchun foydalanish imkoniyatlarini
ta’minlaydigan dasturlar majmui ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimi (MBBT) deb
atalad i.
Ma’lumotlar bazasi tizimi bu kompyuterlashtirilgan yozuvlarni saqlash tizimidir.
Ma’lumotlar bazasining o’zi elektron fayl (jadval)lar kabinetining bir turi sifatida
ko’rib chiqilishi mumkin. Ushbu tizimning foydalanuvchilariga bunday fayllarda turli
xil operatsiyalarni bajarish imkoniyati beriladi, masalan: ma’lumotlar bazasiga yangi
bo’sh fayllarni qo’shish, mavjud fayllarga yangi ma’lumotlarni kiritish, ma’lumotlarni
olish, ma’lumotlarni o’zgartirish, ma’lumotlarni o’chirish, ma’lumotlar bazasini
o’chirish.](/data/documents/2271750b-5e22-4866-864d-c1cdbc4795a1/page_5.png)
![Datalogik (mantiqiy) loyihalash
7](/data/documents/2271750b-5e22-4866-864d-c1cdbc4795a1/page_6.png)
![Fizik loyihalash
8Ms Access dasturiga kiramiz va bo`limini tanlaymiz](/data/documents/2271750b-5e22-4866-864d-c1cdbc4795a1/page_7.png)
![9Bizga quyidagi oyna chiqadi. Biz bu
yerda loyihamizga nom beramiz va
“ Создатъ ” tugmasini bosamiz
Ms Access ni ishchi maydoni ochildi endi loyihani tuzishni boshlaymiz](/data/documents/2271750b-5e22-4866-864d-c1cdbc4795a1/page_8.png)
![“ Таблица ” larni yaratamiz
10Mana shunday “ Таблица ” larni yaratib oldik](/data/documents/2271750b-5e22-4866-864d-c1cdbc4795a1/page_9.png)
![11Jadvallarni yaratib bo`lgach ularni rasmda ko`rib
turganimizdek sxemaga olib kelamiz.
So`ngra sxemalarni rasmda ko`rsatilganidek bir biriga
bog`laymiz.
So`ng mana shunday so`rov yaratamiz](/data/documents/2271750b-5e22-4866-864d-c1cdbc4795a1/page_10.png)
![Formalar bilan ishlash
12 Shu rasmdagi ketma ketlikni
bajarish orqali forma yaratiladi
Bizga rasmdagi forma hosil bo`ladi, biz formaga “Oldinga” , “ “ , ,
, “saqlash” kabi tugmalarini qo`shamiz.
Boshqa formalarni ham shu tarzda yaratib olamiz! 1
2](/data/documents/2271750b-5e22-4866-864d-c1cdbc4795a1/page_11.png)
![13](/data/documents/2271750b-5e22-4866-864d-c1cdbc4795a1/page_12.png)
![Hisobot yaratish
14 Hisobot yaratish uchun Создание
menyusidan Отчет bo`limini
tanlaymiz.
Hisobot oynasini yaratdik
endi unga o`zimiz
hohlagandek dezayn beramiz](/data/documents/2271750b-5e22-4866-864d-c1cdbc4795a1/page_13.png)
![Xulosa
15Microsoft Access dasturidan ma`lumotlar bazasini yaratishda foydalaniladi. Microsoft Office
keng tarqalgan ofis ishlarini avtomatlashtiruvchi dasturlar paketidir. Uning tarkibiga kiruvchi Access nomli
dasturlar majmuasi hozirda MOBT sifatida keng o rganilmoqda va qo llanilmoqda.
ʻ ʻ
MOning dastlabki oynasi soddaligi va tushunarliligi bilan ajralib turadi. Undagi oltita ilova, dastur
ishlaydigan olti obyektni tasvirlaydi. Bular jadvallar, so rovlar, shakllar, hisobotlar, makroslar va modullar.
ʻ
Shunday qilib, ishonch bilan aytishimiz mumkinki, biz MS Access 2007 da ma'lumotlar bazasini
yaratishni to'liq qismlarga ajratdik. Endi siz ma'lumotlar bazasining barcha asosiy funktsiyalarini bilasiz:
jadvallarni yaratish va to'ldirishdan tanlangan so'rovlarni yozish va hisobotlarni yaratishgacha. Ushbu
bilim universitet dasturi doirasida oddiy laboratoriya ishlarini bajarish yoki kichik shaxsiy loyihalarda
foydalanish uchun etarli.
Keyinchalik murakkab ma'lumotlar bazalarini loyihalash uchun siz ob'ektga yo'naltirilgan
dasturlashni tushunishingiz va MS SQL va MySQL kabi ma'lumotlar bazasini o'rganishingiz kerak. Va
so'rovlarni yozishda amaliyotga muhtoj bo'lganlar uchun men SQL-EX saytiga tashrif buyurishni tavsiya
qilaman, u erda siz ko'plab amaliy qiziqarli vazifalarni topasiz.](/data/documents/2271750b-5e22-4866-864d-c1cdbc4795a1/page_14.png)
![Foydalanilgan adabiyotlar
161. Конолли Т., Брегк К. База данных, проектирование, реали- зация и сопровождения, теория и
практика, Университет Пейсли,Шотландия, изд. – М.: СПБ. – Киев, 2003.
2. Диго С.М. База данных. Проектирование и создания. – М.:Изд.ЕАСИ, 2008.
3. Лори Улрих Филлер и др. ACCESS 2010. – М.: Диалектика, 2010.
4. Майкл Грокс и др. Microsoft Office ACCESS 2007. Библия пользователя. M.: Диалектика, 2008.
5. Григорьев Ю.А., Ревунков Г.И. Банки данных. – М.: Изд.МГТУ им. Баумана, 2002.
6. Метю Мак-Дональд. ACCESS 2007. Недостающее руковод-ство. – СПБ.: БХВ – Петербург.
2007.
7. Роб Р. Система баз данных: проектирование, реализация и управления – издательство
«БХВ – Санкт-Петербург», 2003.
8. Днепров А. Microsoft ACCESS 2007. – СПБ.: Питер, 2008.
9. Хомоненко М. Д. База данных. под ред. проф. А.Д. Хомоненко. – 4-й изд., доп. и перераб. –
СПБ.: Короно принт, 2004.
10. Советов В.Я. База данных. Теория и практика – М.: Высш.шк., 2005.](/data/documents/2271750b-5e22-4866-864d-c1cdbc4795a1/page_15.png)
Predmet sohani tizimli tahlil qilish 2Kutubxonada ko'p miqdordagi kitoblar saqlanadi, kutubxona xizmatidan ko‘plab kitobxonlar foydalanadi. Kitoblar, kitobxonlar va kitobning joylashuvi haqidagi axborotlarni yuritish samaradorligini ta’minlash uchun zamonaviy ma’lumotlar bazasiga asoslangan avtomatlashtirilgan tizim zarur hisoblanadi. Ma'lumotlar bazasi va ma'lumotlar bazasi bilan ishlashning avtomatlashtirilgan tizimdan foydalanish kitobxonlarga xizmat ko'rsatish va kutubxona xodimlarining kitoblar haqidagi ma'lumotlarni tizimlashtirish, shuningdek, boshqa ko'pgina vazifalarni bajarish vaqtini sezilarli darajada qisqartirish imkonini beradi. Kutubxonada muayyan mualliflar yoki muayyan mavzudagi kitoblar mavjudligi haqidagi axborotlarni tezkor aniqlash uchun kutubxonada kitoblar haqida turli xil axborotlarni saqlanishi talab etiladi. Kutubxonada bir xil nomdagi bir nechta kitob bo'lishi mumkinligi va bir muallifning kitoblari bir xil nomga ega bo'lishi mumkinligi sababli kitoblarga noyob shifrlar berilishi kerak bo‘ladi.
3Ushbu tizimning asosiy obyektlarini va ularning xossalarini aniqlaymiz. Kutubxona Xodim O’quvchilar Kitoblar Berilgan kitoblar 1. id_kutubxona 1.xodim_id 1.id_o’quvchi 1.id_ kitob 1.id_ kitob 2. kutubxona-nomi 2.ismi 2.ismi 2.muallif 2.id_ belit 3. kitoblar soni 3.familyasi 3. familyasi 3.nomi 3.kitob kodi 4.xodimlar 4.tug’ulgan sanasi 4.toifasi 4.janiri 4.berilgan sanasi 5.o’quvchilar 5.tel nomeri 5. manzili 5.nashr soni 5.qaytarilgan sana 6.manzil 6.o’quvchilik beliti
Datologik loyihalash 4
Infologik loyihalash 5xodimId_xo dim ismi family asi Tel nomeri Tug’ulg an sanamanzil KUTUBXONA Kitoblar soni Kutubxona nomi Id-kutxodimlar O’quvchilarId_o/ quvchi ismi family asi Tel nomer i Tug’ulgan sanamanzil Berilgan kitoblarId_kit ob Id_be let Kitob kodi qaytarilgan sanai Berilga n sana KitoblarId_kit ob muall if janri nashr,. sana
Ma'lumotlar bazasi boshqarish tizimini (MBBT) tanlash 6Ma’lumotlar bazasini yaratish va uni dolzarb holatda saqlab turishni amalga oshiradigan,shuningdek, turli foydalanuvchilarning ma’lumotlar bazasida saqlanayotgan axborotlardan o’z maqsadlari uchun foydalanish imkoniyatlarini ta’minlaydigan dasturlar majmui ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimi (MBBT) deb atalad i. Ma’lumotlar bazasi tizimi bu kompyuterlashtirilgan yozuvlarni saqlash tizimidir. Ma’lumotlar bazasining o’zi elektron fayl (jadval)lar kabinetining bir turi sifatida ko’rib chiqilishi mumkin. Ushbu tizimning foydalanuvchilariga bunday fayllarda turli xil operatsiyalarni bajarish imkoniyati beriladi, masalan: ma’lumotlar bazasiga yangi bo’sh fayllarni qo’shish, mavjud fayllarga yangi ma’lumotlarni kiritish, ma’lumotlarni olish, ma’lumotlarni o’zgartirish, ma’lumotlarni o’chirish, ma’lumotlar bazasini o’chirish.