logo

Qizil va qora romani

Загружено в:

23.11.2024

Скачано:

0

Размер:

431.05078125 KB
Sharof Rashidov  nomdagi Samarqand 
dav lat  univ ersit et i Filologiy a fak ult et i 
206-guruh t alabasi Mahramov a 
Marjonaning J ahon adabiy ot ida 
Frederik  de St endalning
" Qizil v a qora"  romani mav zusida 
t ay y orlagan t aqdimot i      
„ Qizil va qora“ romanining nomi juda ko p bahs-ʻ
munozaralarga va hayratga sabab bo ldi. Uni tushunish 	
ʻ
chuqur mulohaza talab qilar edi.	
 19-asrning ikkinchi va 
uchinchi o n yilliklarida	
 yozuvchilar asarlarga	 g ayrioddiy, 	ʻ ʻ
sirli nomlarni qo yishni odat qilib oldilar. Ammo 	
ʻ
Stendaldan farqli o laroq, ular har doim u yoki bu shaklda 	
ʻ
o z yechimini taklif qilgan matn bilan izohlangan.	
 Qizil va 	ʻ
qora asarining sarlavhasida o ziga xos topishmoq 	
ʻ
yashiringan.

Qizil	
 — bu shijoatli yoshlik, oliy maqsadga erishish istagi, 
jo shqin qon ramzi.	
ʻ

Qora	
 — shu maqsadga yetish uchun oson yo l, hiyla-	ʻ
nayrang bilan erishiladigan cho qqi.	
ʻ Nomlanishi     
Stendal o'zining "Qizil va 
qora" romanida o'zining 
zamonaviy jamiyati 
hayotining ob'ektiv 
manzarasini yaratdi. 
"Qizil va qora" 19-asrning 
tarixiy xronikasidan 
boshqa narsa emas. Qizil v a qora     
Asar syujeti Stendal gazetada o qigan maqoladan olingan bo lib, bu ʻ ʻ
o sha davrga xos bo lgan odatiy holat.	
ʻ ʻ

Fransiyadagi Veryer deb nomlangan shaharchaning meri janob de 
Renal uyiga Julyen Sorel ismli yigitni ishga oladi.

U o ta ketgan shuhratparast inson edi. Dinshunoslikni o rganadi, Injil 	
ʻ ʻ
sahifalarini yoddan o qiydi. Julyenning muomalasi va xush xulqi 	
ʻ
janob de Renalnikidan farq qilardi va shu sababli de Renal xonim 
yosh yigitchaga e tibor bilan qaray boshlaydi, vaqtlar o tib Julyenni 	
ʼ ʻ
sevib qoladi. Ammo xonim taqvodor edi, u doim vijdon azobida 
yashaydi. Julyen va de Renal xonim o rtasidagi munosabatlar 	
ʻ
haqida noma lum xat olgan janob de Renal yigitchani uydan 	
ʼ
uzoqlashtiradi. Mazmuni     
Orada Julyen Bezansondagi diniy seminariyada tahsil oladi. Biroz o tib ʻ
markiz de La Molga kotib bo lib ishga o tadi. Julyendagi mehnatkashlik va 	
ʻ ʻ
tirishqoqlikni ko rgan de La Mol unga murakkab vazifalarni ham ishonib 	
ʻ
topshira boshlaydi.

Bu xonadonda yigit markizning qizi dunyoviy jamiyatda yashashni istaydigan 
Matilda bilan uchrashadi. Qizning mag rurligini Julyenning befarqligi yengib 	
ʻ
chiqadi va Matilda unga oshiq bo lib qoladi. Qiz turmushga chiqishni 	
ʻ
istayotgani haqida xabar beradi. Biroq Julyenning yorqin rejalarini madam de 
Renaldan kelgan bir xat parchalab yuboradi.

Xatning qisqacha mazmuni: „Bu yigit muvaffaqiyatga erishish uchun ojiz ayol 
sevgisidan foydalanadi“,	
 — talqinida edi.

Julyen o ch olish uchun de Renal xonimning oldiga yo l oladi, cherkovda 	
ʻ ʻ
sobiq sevgilisini otadi. Madam de Renal o lmay qoladi. Julyenni hibsga 	
ʻ
olishadi. Matilda sevgilisini qutqarish uchun oilasi nomidan, pullaridan 
foydalanadi, hatto de Renal xonim ham Julyenni oqlashlarini so rab 	
ʻ
hakamlarga murojaat qiladi. Hamma narsa foydaga hal bo layotgan bir 	
ʻ
paytda Julyenning burjua jamiyatini yomonlab so zlagan nutqi tufayli uni 	
ʻ
o limga mahkum etishadi.	
ʻ

Qamoqda Julyen de Renal xonim bilan yarashadi, tavba qiladi. Umri 
davomida faqatgina shu insonni sevganini anglab yetadi. Yigit bu hayotda 
o zi istagan barcha narsaga erishganini va o lim ularning hammasiga nuqta 
ʻ ʻ
qo yajagini aytadi. Julyenning o limidan uch kun o tib de Renal xonim ham 	
ʻ ʻ ʻ
vafot etadi.     
Stendalning "Qizil va qora" 
romani haqiqiy voqealarga 
asoslangan: Stendal "Sud 
gazetasida" o'qigan Antuan 
Bertening ishi bilan qiziqdi. 
Ushbu ishning faktik tomoni 
romanda juda aniq ko'rsatilgan, 
ammo yozuvchi alohida holatga 
keng tipik ma'no bergan. 
Syujetni sezilarli darajada 
chuqurlashtirish va 
kengaytirish.    
MAV ZU: Baquv v at  v a iqt idorli 
y igit ning t aqdiri, uning oldida 
barcha eshik lar y opiq     
MUA MMO: 20-y illarning 
oxirlarida v a iy ul 
inqilobidan k ey ingi 
dav rda k ambag'al, 
ammo iqt idorli 
y oshlarning ezgu ishlari 
bilan y uk sak  mav qega 
ega bo'lishi v a e't irof 
et ilishining mumk in 
emasligi.     
G'oy a: J ulienning ichk i 
k urashini, uning t abiiy  
boshlanishi v a pok  
qalbining 
shuhrat parast lik , 
g'urur v a jamiy at  
t omonidan 
singdirilgan illat lar 
ust idan qozongan 
g'alabasini k o'rsat ing.     TARKIBI: Roman aslida uch qismga 
bo'lingan bo'lib, ularning har biri 
alohida sinf guruhlari hayoti va urf-
odatlarini tasvirlaydi: Verrieres - xayoliy 
provinsiya shahri, seminariyasi bilan 
Bezanson va Parij - yuqori jamiyat 
timsoli. Stendal romanida “italyan” 
tipidagi qahramonning uni cheklab 
qo‘ygan “fransuzcha” jamiyat tarzi bilan 
ziddiyatlari tasvirlangan; bu jamiyatni 
ishqiy ideallar nuqtai nazaridan tanqid 
qilgan yozuvchi ayni paytda 
qahramonning ma’naviy ziddiyatlarini, 
tashqi muhit bilan murosalarini chuqur 
ko‘rsatadi.     
Julien Sorel - iste'dodli yigit bo'lib, unda 
ulkan energiya - tiniq fikrning kuchi, 
mag'rur fe'l-atvori, bukilmas irodasi, 
"qat'iy sezgirlik" bor. U harbiy martaba 
orzu qiladi va buning uchun hamma 
narsaga tayyor, lekin Julien doimo 
uning xarakterining o'ziga xos 
xususiyatlari uning tabiatiga zid kelishi 
bilan duch keladi. Romanning eng 
dramatik epizodlari - ikkiyuzlamachilik 
va makkorlik zarurati - axloqiy 
jihatdan buzilgan - Julienni baxtsiz 
qiladigan epizodlar va yigitning 
tabiatini egallab olgan epizodlari.Bosh qahramonlar     •
Julyen Sorel  -romanning bosh qahramoni. U yepiskop bo lishni xohlaydi, lekin faqat 	ʻ
bitta narsani	
 — bu lavozim bilan bog liq imtiyozlarni orzu qiladi. Uning o zi Xudoga 	ʻ ʻ
ishonmaydi.
•
Renal xonim   (Luiza de Renal)  	
— Verrieres shahri meri Renalning rafiqasi.Samimiy, 
sodda va sodda.
•
Matilda de La Mol  	
— 19 yoshli qo pol, hissiyotli, tanishlariga nisbatan istehzoli, 	ʻ
otasining do stlari bilan ikkiyuzlamachilik qilmaydi. O zini boladek tutadi. Sekin-asta 	
ʻ ʻ
otasining kitoblarini o qiydi. Zamonaviylikning noroziligi qanchalik ko p bo lsa, unga 	
ʻ ʻ ʻ
hayot shunchalik qiziqarli ko rinadi.	
ʻ
•
Abbot Pirard  	
— Sorel u bilan seminariyada uchrashadi. Janob de La Mole unga 
boshqa joyga ko chib o tishga yordam beradi.	
ʻ ʻ
•
Janob de La Mol  	
— maxfiy uchrashuvlarda qatnashadi, 1820-yillarning qiroliga 
o xshaydi. Katta kutubxonaga ega. U boshidanoq Sorelga yaxshi munosabatda 	
ʻ
bo ladi, uning kelib chiqishini mensimaydi. Uni ish uchun qadrlaydi, biznesda yordam 
ʻ
beradi.
•
Kont de Taler - yahudiyning o g li, sodda fikrli, shuning uchun u jamiyat ta siriga 	
ʻ ʻ ʼ
berilib ketadi va o z fikriga ega emas. U duelda Matilda sharafini himoya qilgan 	
ʻ
Markiz de Kruazuani o ldiradi, uning g oyib bo lish sababi haqidagi mish-mishlarni rad 	
ʻ ʻ ʻ
etadi.
•
Janob Renal  	
— Verrière shahri meri. Gubernatorni Valnoga ko rsatishga taklif qiladi. 	ʻ
Keyin Valnoning o zi mer bo ladi. Ikkalasi ham boshqalar ular haqida nima deb 	
ʻ ʻ
o ylashidan xavotirda.	
ʻ     Mag'rur va mag'rur Matilda, 
o'zining odamlardan 
ustunligiga faqat markizning 
qizi bo'lganligi uchun 
ishonch hosil qilgan, xonim 
de Renalga mutlaqo ziddir. U 
ko'pincha odamlarga 
nisbatan shafqatsiz va 
shafqatsiz bo'lib, plebey 
Julienni haqorat qiladi. 
Ammo uni birinchi 
qahramonga 
yaqinlashtiradigan bir narsa 
bor - Matilda ham samimiy 
sevgi tuyg'usiga intiladi.     
Madam de Renal 
samimiy, halol, biroz 
sodda va sodda. Ammo 
u mavjud bo'lgan muhit 
uni yolg'on gapirishga 
majbur qiladi. U 
nafratlanadigan de 
Renalning xotini bo'lib 
qoladi va u uchun o'zi 
emas, balki uning puli 
qimmatli ekanligini 
tushunadi.     •
1920-yil —	  Qizil va qora  	— italyan filmi, rejissyor 
Mario Bonnard
•
1954-yil	
 —	  Qizil va qora  	— fransuz kinofilmi, 
rejissyor Klod Otan-Lara
•
1961-yil	
 —	  Qizil va qora  	— fransuz telefilmi, 
rejissyor Per Kardinal
•
1976-yil	
 —	  Qizil va qora  	— Sovet filmi, rejissyor 
Sergey Gerasimov
•
1993-yil	
 —	  Qizil va qora  	— ingliz teleseriali
•
1997-yil	
 —	  Qizil va qora  	— fransuz telefilmi, 
rejissyor Jan-Daniel Veraj Ekranlashtirish

Sharof Rashidov nomdagi Samarqand dav lat univ ersit et i Filologiy a fak ult et i 206-guruh t alabasi Mahramov a Marjonaning J ahon adabiy ot ida Frederik de St endalning " Qizil v a qora" romani mav zusida t ay y orlagan t aqdimot i

 „ Qizil va qora“ romanining nomi juda ko p bahs-ʻ munozaralarga va hayratga sabab bo ldi. Uni tushunish ʻ chuqur mulohaza talab qilar edi. 19-asrning ikkinchi va uchinchi o n yilliklarida yozuvchilar asarlarga g ayrioddiy, ʻ ʻ sirli nomlarni qo yishni odat qilib oldilar. Ammo ʻ Stendaldan farqli o laroq, ular har doim u yoki bu shaklda ʻ o z yechimini taklif qilgan matn bilan izohlangan. Qizil va ʻ qora asarining sarlavhasida o ziga xos topishmoq ʻ yashiringan.  Qizil — bu shijoatli yoshlik, oliy maqsadga erishish istagi, jo shqin qon ramzi. ʻ  Qora — shu maqsadga yetish uchun oson yo l, hiyla- ʻ nayrang bilan erishiladigan cho qqi. ʻ Nomlanishi

 Stendal o'zining "Qizil va qora" romanida o'zining zamonaviy jamiyati hayotining ob'ektiv manzarasini yaratdi. "Qizil va qora" 19-asrning tarixiy xronikasidan boshqa narsa emas. Qizil v a qora

 Asar syujeti Stendal gazetada o qigan maqoladan olingan bo lib, bu ʻ ʻ o sha davrga xos bo lgan odatiy holat. ʻ ʻ  Fransiyadagi Veryer deb nomlangan shaharchaning meri janob de Renal uyiga Julyen Sorel ismli yigitni ishga oladi.  U o ta ketgan shuhratparast inson edi. Dinshunoslikni o rganadi, Injil ʻ ʻ sahifalarini yoddan o qiydi. Julyenning muomalasi va xush xulqi ʻ janob de Renalnikidan farq qilardi va shu sababli de Renal xonim yosh yigitchaga e tibor bilan qaray boshlaydi, vaqtlar o tib Julyenni ʼ ʻ sevib qoladi. Ammo xonim taqvodor edi, u doim vijdon azobida yashaydi. Julyen va de Renal xonim o rtasidagi munosabatlar ʻ haqida noma lum xat olgan janob de Renal yigitchani uydan ʼ uzoqlashtiradi. Mazmuni

 Orada Julyen Bezansondagi diniy seminariyada tahsil oladi. Biroz o tib ʻ markiz de La Molga kotib bo lib ishga o tadi. Julyendagi mehnatkashlik va ʻ ʻ tirishqoqlikni ko rgan de La Mol unga murakkab vazifalarni ham ishonib ʻ topshira boshlaydi.  Bu xonadonda yigit markizning qizi dunyoviy jamiyatda yashashni istaydigan Matilda bilan uchrashadi. Qizning mag rurligini Julyenning befarqligi yengib ʻ chiqadi va Matilda unga oshiq bo lib qoladi. Qiz turmushga chiqishni ʻ istayotgani haqida xabar beradi. Biroq Julyenning yorqin rejalarini madam de Renaldan kelgan bir xat parchalab yuboradi.  Xatning qisqacha mazmuni: „Bu yigit muvaffaqiyatga erishish uchun ojiz ayol sevgisidan foydalanadi“, — talqinida edi.  Julyen o ch olish uchun de Renal xonimning oldiga yo l oladi, cherkovda ʻ ʻ sobiq sevgilisini otadi. Madam de Renal o lmay qoladi. Julyenni hibsga ʻ olishadi. Matilda sevgilisini qutqarish uchun oilasi nomidan, pullaridan foydalanadi, hatto de Renal xonim ham Julyenni oqlashlarini so rab ʻ hakamlarga murojaat qiladi. Hamma narsa foydaga hal bo layotgan bir ʻ paytda Julyenning burjua jamiyatini yomonlab so zlagan nutqi tufayli uni ʻ o limga mahkum etishadi. ʻ  Qamoqda Julyen de Renal xonim bilan yarashadi, tavba qiladi. Umri davomida faqatgina shu insonni sevganini anglab yetadi. Yigit bu hayotda o zi istagan barcha narsaga erishganini va o lim ularning hammasiga nuqta ʻ ʻ qo yajagini aytadi. Julyenning o limidan uch kun o tib de Renal xonim ham ʻ ʻ ʻ vafot etadi.