Reja: 1. Shamol ta’sirida sodir bo’lad i gan jarayonlar. 2. Oqar suvlarining geologik ishi mohiyati. 3. Tashqi kuchlar (ekzogen jarayonlar) ta’sirida hosil bo’luvchi yotqiziqlar.    Shamolning geologik ishi

Eroziya. Eroziya jarayoni asosan vaqtincha va doimiy oqar suvlarning jinslarni uyib, yuvib olib ketishidan iboratdir. Eroziya jarayoni gumit iqlimli viloyatlarda xukumronlik qiluvchi geologik jarayonlardan hisoblanadi. Taxminiy xisoblarga qaraganda yer yuzining 26% i eroziya ta'siri ostidadir. Tub jinslar xamma vaqt fizik va ximik nurash maxsulotlari bilan qoplangan bo’ladi, shuning uchun ular yomg’ir suvlarining ta'siriga bevosita duch kelmaydi. Yomg’ir suvlari tog’ jinslariga faqat qiya yon bag’irli yerlarda bevosita ta'sir qilishi mumkin. Ko’pincha yomg’ir va qor suvlari tog’ jinslariga ozmi ko’pmi ta'sir etib ularni ozmi ko’pmi yemiradi. Oqar suvlar tog’ jinslari va mineral zarrachalarini uzib, o’zi bilan oqizib ketadi. Yer yuzasi qancha qiya va tushayotgan suv qancha ko’p bo’lsa yuvish jarayoni shuncha kuchli bo’ladi. Yuvish jarayonining tezligi va xajmi tog’ jinslarining kimyoviy tarkibi va fizik xarakteriga xam bog’liq. Yumshoq va g’ovak tog’ jinslar tezroq, qatiq jinslar sekinroq yemiriladi.

Daryolar dengiz va ko’llarga quyiladigan yerlarda deltalar hosil qiladi. Bu yerda daryo o’zaning shakli likopchasimon bo’ladi. Daryoning kelib quyiladigan joyi (birinchi yemirish boshlanadigan joy)  eroziy a bazisi  deb ataladi. Eroziya bazisidan daryo suvining yuqori oqimi tamon yemirishi  regressiv  (chekinish) eroziya deyiladi. Tipik oqim uch qismga bo’linadi va ularning xar biri  bir qancha ayrim xususiyatlarga ega. Yuqori oqimda to’planuvchi xavzada- oqiziladigan  mat y eriallar  ko’p bo’ladi, o’rta qismida -  oqib k et adigan mat y eriallar , quyi qismida –  cho’k ib  qoladigan  mat y eriallar  bo’ladi. Eroziya viloyatining ko’tarilishi yoki eroziya bazisining cho’kishi bir oz to’xtagan davrda daryolar baland tog’larni yemirib,  peneplenarni ,  ya'ni biroz yassilangan past-baland yerlarni hosil qiladi.