logo

SHARQ TILLARI VA ESKI O’ZBEK YOZUVI “E” tovushi va uning xususiyatlari

Загружено в:

10.08.2023

Скачано:

0

Размер:

5186.9345703125 KB
“ SHARQ TILLARI VA ESKI O’ZBEK YOZUVI”
SHARQ TILLARI VA ESKI 
O’ZBEK YOZUVI  “E” 
tovushi va uning 
xususiyatlari 26-VARIANT

“ E” tovushi va uning xususiyatlari haqida 
ma’umot bering.

Fors tilida “s” tovushini bildiruvchi harflar 
haqida ma’lumot bering va ularning 
xususiyatarini bayon qiing.

Matnning diakritik belgi-harakatlarini (zir, zabar, 
pish) qo’ying.

Matnni transkriptsiyasini yozing.

Matnni o’zbek tiliga tarjima qiling. 1. “E” tovushi
  “ E”  t ovushi  “He”-e  havvaz  harfi dan  vujudga  kelgan  bo’lib,  odat da 
so’zning  ox irida  keladi.  “E”  t ovushining  so’z  ox irida  munfasia  yoki 
mut t asila harfl ardan keyin kelishiga ko’ra ikki t uri mavjud:
Munfasila 
harflardan keyin Muttasila 
harflardan keyin   هلال лолэ lola
هناخ хонэ uy
هبنَپ панбэ paxta
 
هناد هبنپ панбедоне Paxta urug’i
هلىم
َج жамилэ Jamila, chiroyiMuttasila haflardan keyin quyidagi ko’rinishda 
keladi: هراومَه ҳам ворэ t ekislik
هر
َجنَپ панжарэ deraza
هدر
َپ пардэ parda
هدوهىب биҳудэ Ortiqcha,behuda
هدىر
َد даридэ yirtiqMunfasila harflardan keyin esa quyidagicha 
ifodalanadi: Дар хонэ 
чэ ҳаст? Uyda nima 
bor?   ؟تسَه هچ هناخ ر	َد
Дар хонэ 
миз ва 
нэмкат 
ҳаст. Uyda stol 
va stul bor.     	
تسَه تَكمىنَو زىم هناج ر	َد
Ҳандэвонэ 
мазэ 
дорад? Tarvuzning 
mazzasi 
bormi?  	
؟دَراد هزَم هناودنَه       2. Fors tilida “s” tovushini 
bildiruvchi harflar. 
  Fors  tilida  “sin”,  “sod”  va  “se”  harflari  “s”  tovushini  ifodalaydi. 
Shulardan  “sin”  harfi    fors tiliga  xos  ,  “sin”  va  “sod”  fonemalari 
esa arab tilining maxsus harflai qatoriga kiradi. 
" ث“
se
" س" 
sin“ ص“
sod “ Sin” harfi
  “ Sin”  harfi  to’rt  shaklga  egadir:  alohida  shakli,  bosh  shakli,  o’rta 
shakli  va  oxirgi  shaki.  Alohida  shakli  so’z  oxirida  munfasila 
harfardan  so’ng  qo’llaniladi.  Bosh  shakli  so’z  boshida  yoxud  so’z 
o’rtasida  munfasila  harflardan  so’ng  kelganda  uchratamiz.  O’rta 
shakli  so’z  o’rtasida  muttasila  harflar  orasida  qo’llanilsa,  oxirgi 
shakli  so’z  so’ngida  muttasila  harflardan  keyin  kelganda 
foydalaniladi. Masalan:
  Alohida shakli:    سرَد дарс-d ars
Bosh shakli: ب
َبَس
نامسآ сабаб-s abab
осмон-osmon
O’rta shakli: ناتسىكىجتا Тожикистон-Tojikiston
Oxirgi shakli: س
َب бас-bas “ Sod” harfi
    “ Sod”  harfi  4  shakldan  iborat  iborat  bo’lib,  asosan,  arab  fonetikasiga 
mansubdir.  Bu  harfning  ishtirokida  fors  tiliga  arabchadan  so’z  kirib 
kelgan.    “Sod”  harfining  yozilishi  ancha  murakkab  bo’lib,  yarim  qismi 
chiziqda va yarim qismi chiziqning pastida yoziladi. 
Alohida shakli: صاصتخا эх тесос-ix t isos
Bosh shakli: ردَص
هدازلصا садр-boshlanish, rais
аслзодэ-aslzoda
O’rta shakli: قىدس
َت тасдиқ- tasdiq
Oxirgi shakli: سق
َر рақс-r aqs “ Se” harfi
  “ Se”  harfi  ham  arab  alifbosiga  xos  bo’lgan  harfdir.  “Se”  harfi  4 
shakldan  iborat  bo’lib,  shakl  jihatdan  “b”,  “p”,  “t”  harflariga  o’xshab, 
ulardan nuqtalar soni va joylashishi bilan farq qiladi.
Alohida shakli: ثرموُىَك Каю м арс-Ka yumars
Bosh shakli: اى
َراتا
ان
تاا Сораё- S urayyo, Hulkar 
 yulduzi
асно-asno, vaqt
O’rta shakli: نامثع Осмон- osmon
Oxirgi shakli: ثلا
تا Солис-u chinchi 3. Matn
                               .         .        دش نامیشپ هایس هچروم و تفر و تفرگ ار ار مدنگ هناد هدمآ نالک هچروم کی تقو نیا رد ، د	تا	هناخ هب ار هناد اهنت شدوخ تا ، تساوخ وا تسناوتن دز روز ، دز روز ردق ره وا تفای مدنگ هناد هایس هچروم کی اهزور زا یزور .     4. Matnni transkriptsiya qiling. 
Рузэ  аз  рузҳо  як  мурчэ э  сиёҳ  дон ээ  
гандум  ёфт.  У  ҳар  қадар  зур  зад,зур  зад 
нат аво нист.  У  хост,  то  худаш  танҳо 
донэро  бэ  хонэ  барад,  дар  ин  вақт  як 
мурчэ э   калон  омадэ  донэ э   гандумро 
гирифт  ва  рафт  ва  мурчэ э   сиёҳ 
п у ш э ймон шуд. 5. Matnni o’zbek tiliga tarjima qiling.
  Kunlardan  bir  kuni  bir  qora  chumoli  bug’doy 
donini  topib  oldi.  U  har  qancha  urinmasin  qila 
olmadi.  U  donni  tanho  o’zi  uyga  olib  borishni 
xohladi,  bu  vaqt  ichida  bir  katta  chumoli  kelib 
bug’doy  donini  oldi  va  ketdi  va  qora  chumoli 
pushaymon bo’ldi. FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR:

Abdusamatov M. Fors tili. Toshkent: “Sharq” 
nashriyoti, 2007.

Xalilov L. Fors tili. Toshkent: “O’qituvchi” 
nashriyoti, 1992.

Ahrorov K. Fors tili. Dushanbe: “Maorif ” 
nashriyoti, 1992.

  A. Rustamov , Q. Karimov ,Z.Umarov. Forscha-
o’zbekcha o’quv lug’ati. Toshkent: “O’qituvchi” 
nashriyoti, 1975. E’TIBORINGIZ 
UCHUN RAHMAT!

“ SHARQ TILLARI VA ESKI O’ZBEK YOZUVI” SHARQ TILLARI VA ESKI O’ZBEK YOZUVI “E” tovushi va uning xususiyatlari

26-VARIANT  “ E” tovushi va uning xususiyatlari haqida ma’umot bering.  Fors tilida “s” tovushini bildiruvchi harflar haqida ma’lumot bering va ularning xususiyatarini bayon qiing.  Matnning diakritik belgi-harakatlarini (zir, zabar, pish) qo’ying.  Matnni transkriptsiyasini yozing.  Matnni o’zbek tiliga tarjima qiling.

1. “E” tovushi “ E” t ovushi “He”-e havvaz harfi dan vujudga kelgan bo’lib, odat da so’zning ox irida keladi. “E” t ovushining so’z ox irida munfasia yoki mut t asila harfl ardan keyin kelishiga ko’ra ikki t uri mavjud: Munfasila harflardan keyin Muttasila harflardan keyin

هلال лолэ lola هناخ хонэ uy هبنَپ панбэ paxta هناد هبنپ панбедоне Paxta urug’i هلىم َج жамилэ Jamila, chiroyiMuttasila haflardan keyin quyidagi ko’rinishda keladi:

هراومَه ҳам ворэ t ekislik هر َجنَپ панжарэ deraza هدر َپ пардэ parda هدوهىب биҳудэ Ortiqcha,behuda هدىر َد даридэ yirtiqMunfasila harflardan keyin esa quyidagicha ifodalanadi: