SHarqiy Оsiyo mamlakatlari kalеndarlaridagi “fazоviy taramоq”lar

Загружено в:

10.08.2023

Скачано:

0

Размер:

2273.0625 KB

Скачать

SHA RQI Y ОSIYO MAMLAKATLARI
KALЕN DARLA RIDAGI “ FAZОVI Y
TAR A MОQ” LAR


Xitoy, Misr, Bobil va Hindistonda
astronomiya fani salkam bir vaqtda
paydo boigan. Insonlarning ehtiyojidan
kelib chiqib, bu fan taraqqiy etgan.
«Shuszin» (Tarix kitobi) nomli tarixiy
kitobda ma’lumot berilishicha, Xitoy
kohinlari Quyoshning qachon tutilishini
oldindan ayta oigan. Bu ularning asosiy
vazifalaridan biri edi.


Eramizdan avvalgi 360-yilda xitoyliklar
birinchi yulduz katalogini tuzib chiqadi.


Bir qancha Xitoy
solnomalari, arxeologik
ma’lumotlarga ko’ra
Shan-In sulolasi davri
(er.avv. XVIII-XII
asrlar)da yilning
uzunligi 365 kun qilib
belgilansada, oylar 29-
30 kundan iborat 12
oydan tashkil topgan.


«Chjuan-yuy li» nomli
kalendar qadimgi
kalendarlardan biri
liisoblanadi. U
mukammalligi
jihatidan yarim asr
keyin yaratilgan Yulian
kalendari bilan
bahslasha olardi.


Kalendar boshqa kalendarlardan tuzilishi
jihatidan butunlay farq qiladi. Unda yil bir
davriylik (sikl)ni tashkil qiladi va u oltmish
yildan iborat. Butun oltmish yil ikki «ver» va
«fazoviy» tarmoqlarga bo'linadi. Davriylikda
beshta «fazoviy tarmoq» mavjud. Bular:
daraxt (mu), olov (xo), yer (giu), metall (szin),
suv (shuy)dir. Har bir fazoviy tarmoq ham
ikkiga bo‘linadi. Masalan, daraxt - o‘simlik,
daraxt - buyum shaklidagi, olov - tabiiy olov
va yoqilgan olov, metall - tabiatdagi va metall
buyum, yer - haydalgan va haydalmagan yer,
suv - oqayotgan va oqmayotgan suv tarzida


Oltmish yillik davriylik kalendarida o‘n ikkita
yer tarmoqlari ham boMgan. Ular biror bir
hayvon nomi bilan atalgan. Masalan,
sichqon (szi), sigir (chou), yoMbars (in),
quyon (mao), ilon(chen), ot(u), qo'y(vey),
maymun(shen), tovuq(yu), it(svuy),
to'ng'iz(xav). Kalendarda oltmish yil
davomida «yer tarmoqlar»i besh marta
takrorlanadi. Oltmish yil davomida «fazoviy»
va «yer» tarmoqlaridagi uyg'unlik hech
takrorlanmavdi.


Sharqiy Osiyo
mamlakatlari
kalendarlaridagi oltmish
yillik sikl. Sharqiy Osiyo
mamlakatlari
kalendarida oltmish
yillik siklning kelib
ehiqish tarixi
quyidagicha: qadimda
olam suv. olov, tuproq,
metall va yog’och kabi
beshta unsurdan tashkil
topgan deb hisoblangan
hamda ular iiobiy va
salbiy xususiyatlarni
mujassamlashtirgan.

SHA RQI Y ОSIYO MAMLAKATLARI KALЕN DARLA RIDAGI “ FAZОVI Y TAR A MОQ” LAR

 Xitoy, Misr, Bobil va Hindistonda astronomiya fani salkam bir vaqtda paydo boigan. Insonlarning ehtiyojidan kelib chiqib, bu fan taraqqiy etgan. «Shuszin» (Tarix kitobi) nomli tarixiy kitobda ma’lumot berilishicha, Xitoy kohinlari Quyoshning qachon tutilishini oldindan ayta oigan. Bu ularning asosiy vazifalaridan biri edi.

 Eramizdan avvalgi 360-yilda xitoyliklar birinchi yulduz katalogini tuzib chiqadi.

 Bir qancha Xitoy solnomalari, arxeologik ma’lumotlarga ko’ra Shan-In sulolasi davri (er.avv. XVIII-XII asrlar)da yilning uzunligi 365 kun qilib belgilansada, oylar 29- 30 kundan iborat 12 oydan tashkil topgan.

 «Chjuan-yuy li» nomli kalendar qadimgi kalendarlardan biri liisoblanadi. U mukammalligi jihatidan yarim asr keyin yaratilgan Yulian kalendari bilan bahslasha olardi.

SHarqiy Оsiyo mamlakatlari kalеndarlaridagi “fazоviy taramоq”lar

10.08.2023

0

2273.0625 KB

Похожие