logo
  1. Главная страница
  2. Презентации
  3. Общий
  4. SHAXSNING IJTIMOIY-PSIXOLOGIK MEXANIZMLARINI ANIQLASHDA PSIXOLOGIK METODIKALAR TAHLILI

SHAXSNING IJTIMOIY-PSIXOLOGIK MEXANIZMLARINI ANIQLASHDA PSIXOLOGIK METODIKALAR TAHLILI

Загружено в:

10.08.2023

Скачано:

0

Размер:

791.2041015625 KB
Скачать
Mavzu: SHAXSNING IJTIMOIY-PSIXOLOGIK MEXANIZMLARINI ANIQLASHDA PSIXOLOGIK METODIKALAR TAHLILI  RE J A:  X orijiy t est larning m ahalliy lasht irishning m et odologik asoslari  V.M.Melnik ov v a L.T.Yam polsk iy larning “ psixologik t est i” so’rov nom asining m aqsadi, v azifalari v a m oslasht irishni em perik nat ijalari  X ulosa  Foy dalanilgan adabiy ot lar ro’y xat i KIRISH  Bit iruv malak av iy ishining dolzarbligi : Mamlakatimizda so’ngi yillarda amalga oshirilayotgan yangilanish, rivojlanishning yangi bosqichida davom etmoqda desak yanglishmagan bo’lamiz. Har bir sohadi yangilanayotgan O’zbekistonda ilm- fan sohasining barcha yo’nalishlarida yangiliklar, bir qator yutuqlarga erishilmoqda. Xususan ilm-fanni rivojlantirish, ta’lim sohasini isloh etish, ilmiy va innovatsion faoliyatni har tomonlama qo‘llab-quvvatlashga qaratilgan keng ko‘lamli islohotlar yangi bosqichga olib chiqildi.  Prezidenti Sh.M.Mirziyoevning “…Bizning vazifamiz - to‘plangan tajriba va ilg‘or xalqaro amaliyotga suyangan holda, o‘zimizning taraqqiyot va yangilanish modelimizni qat’iy amalga oshirishdan iborat. SHu borada yaqin va o‘rta muddatga belgilangan marralarga erishish uchun qat’iyat bilan harakat qilishimiz zarur…” [4, 20] degan fikrlari xususan psixodiognostika sohasida ham rivojlanish bosqichiga o’tishni talab etadi  Shu qatorda psixodiognostik tadqiqotlarni tashkil etishda xorij tajribasini o’rganish, xorij testlaridan keng foydalanishga katta e’htiyoj oshib bormoqda. Shu bilan birga zamonaviy psixodiagnostika shaxsning individual-psixologik xususiyatlarini aniqlashda standartlashtirilgan xorij testlardan foydalanishni talab etadi. Mav zuning o’rganilganlik darajasi  . Mamlakatimizda xorij olimlari testlarini o’zbek muhitiga moslashtirish va qo’llashda ko’plab ishlar amalga oshirildi, x ususiyatlarini O.F.Foziev, “Shaxs fioiylik xususiyatlarini o’rganish” so’rovnomasi, B.R.Qodirov “Iqtidorli bolalarning birlamchi tanlovi metodikalari”. Shuningdek professorlar Z.T.Nishonova, R.I.Sunnatova, N.S.Safaev, K.B.Qodirov, A.I.Rasulov va boshqa ko’plab tadqiqotchilar o’z tadqiqotlarida Kettelning 16 omilli shaxsni o’rganish testlari, G.Yu.Ayzenkning intellektual testlari, D.Veksler testlari, MMPI, FPI, Raven testi, «Tematik appersepsiya» testi TAT, Lyusher, Liri testlari, Rorshaxning «Siyoh dog’lari» testlaridan keng foydalanishgan. Shu jumladan V.M.Melnik ov v a L.T.Yampolsk iy larning “ psixologik t est i ham O’zbek ist on psixologlari t omonidan at rofl icha o’rganilmoqda Taqdiqot ning maqsadi  V.M.Melnikov va L.T.Yampolskiylarning “Psixodiagnostik testi”ni o’zbek mahalliy sharoitiga moslashtirish va uning amaliyotga qo’llash bo’yicha uslubiy ko’rsatma ishlab chiqish. Dissert at siy asining v azifalari:  - muammoga oid adabiy ot larni t o’pl ash, t ahli l qil ish v a t izimlasht iri sh;  - t anlab oli ngan so’rov nomaning o’zbek muhit i uchun mos shak lini shak llant irish;  - met odik alarning moslasht irish bosqichlari aniqlash, t al ablar bo’y icha t aj riba-sinov dan o’t k azish;  - so’rov nomaning mahall iy muhi t ga moslasht i rilgan shak li bo’y i cha psixomet rik mezonlarni t a’minlash;  - so’rov nomaning o’zbek mahalli y muhit idagi t adqiqot lar uchun qo’ll anilash bo’y i cha uslubi y k o’rsat malar ishlab chiqi sh .  “ V.M.Melnikov va L.T. Yampolskiylarning “Pixodiagnostik test” so’rovnomasini o’zbek muhitiga moslashtirish masalalari tashkil etadi. Dissert at siy asining met odlari :  Kuzatish metodi shaxsning tashqi xulq- atvorini o’rganish uchun xizmat qiladi.  “ V.M.Melnikov va L.T. Yampolskiylarning pixodiagnostik test” so’rovnomasi rus va o’zbek tilidagi shakllari anologik tahlil olishda, diskriminativlik koifsenti va diskriminativlik indeksini aniqlash.  So’rovnomani shkalalashtirish mezoni Stenlashtirish orqali yangi o’zbek muhitidagi shaklini topish.  So’rovnomaning Retest ishonchlilikni aniqlash.  So’rovnomani Kettell 16 F shaxs so’rovnomasi va Ayzenkning ekstraversiya –introversiya, nevrotizm shkalalari bilan o’zaro Pirson korrelatsiya mezoni asosida bog’liqligini aniqla SHD issert at siy asining predmet i :  Dissert at siy asining ob’ek t i sifat ida O’zbekiston Milliy universiteti va Toshkent davlat pedagogika universiteti “Psixologiya” ta’lim yo’nalishi talabalaridan jami 273 nafar retsipentlar jalb etildi. Dissert at siy asining ob’ek t i sifat ida O’zbekiston Milliy universiteti va Toshkent davlat pedagogika universiteti “Psixologiya” ta’lim yo’nalishi talabalaridan jami 273 nafar retsipentlar jalb etildi. V.M.MELN IKOV VA L.T.YAMPOLSKIY LARN I N G “ PSI X OLOGIK TESTI” SO’ROV N OMASI N IN G MOSLA SHTIRISHN I EMPERIK N ATI J A LA RI .  So’rov nomani mahalliy muhit ga mos v ar i ant ini shak llant irish.    So’rovnomani mahalliy muhitga mos varyantini shakllantirishda orginal metodikani mutaxasiz filologlar jamoasi tamanidan o’zbek tildagi shakli shakllantirildi. Testni tarjima nusxasi o’zbek muhitida yaroqli deb tasdiqlangandan so’ng biz tadqiqod ishimiz dastlapki bosqichini o’tkazdik. So’rovnomani o’zbek muhitiga moslashtirishda biz so’rovnomani rus va o’zbek tilidagi varyantlari o’rtasidagi konvirgent va diskriminativlik validliklarini tekshiramiz. Bunda har ikki test 76 nafar rus guruhi talabalari va 78 nafar o’zbek guruhi talabalarida o’tkazildi. Olingan natijalarga ko’ra o’zbek va rus guruhlarida diskriminativlik koifsenti va diskriminativlik indekslarini har bir shkala bo’yicha va shkalalardagi savollar bo’yicha natijalarni ko’rib chiqdik. № Di sk ri mi nat i v li k k oi fsent i Di sk ri mi nat i vl ik indek si 1 0,4013 0,6026 2 0,1581 0,1932 3 0,4013 0,6026 4 0,1581 0,1932 31 0,4013 0,6026 32 0,1581 0,1932 33 0,4013 0,6026 34 0,1581 0,1932 61 0,4013 0,6026 62 0,1581 0,1932 63 0,4013 0,6026 64 0,1581 0,1932 91 0,4013 0,6026 92 0,1581 0,1932 93 0,4013 0,6026 94 0,1581 0,1932 121 0,4013 0,6026 123 0,1581 0,1932 124 0,4013 0,6026 151 0,1581 0,1932 152 0,4013 0,6026 153 0,1581 0,1932 154 0,4013 0,6026 155 0,1581 0,1932O’zbek guruhlarida “nevrotizm” shkalasi diskriminativlik koifsenti va diskriminativlik indeksi natijalari : 1-Nevrotizm shkalasi PSIX OTIZM 5 7 8 35 36 65 66 67 68 95 97 98 125 126 127 157 158 Disk rimin at iv lik k oifsent i 0,4 98 8 0,3 06 8 0,5 05 7 0,1 48 0,3 08 7 0,3 15 0,4 98 3 0,3 80 2 0,4 79 1 0,3 17 5 0,4 19 8 0,3 92 5 0,32 47 0,41 99 0,41 99 0,38 19 0,34 48 Disk rimin at iv lik indek si 0,0 70 2 0,0 35 1 0,0 35 1 0,0 17 6 0,0 35 1 0,0 35 1 0,0 35 0,0 70 2 0,1 58 1 0,0 87 8 0,0 52 7 0,0 17 6 0,01 76 0,01 76 0,01 76 0,03 51 0,05 27O’zbek guruhlarida “psixotizm” shkalasi diskriminativlik koifsenti va diskriminativlik indeksi natijalari 2-psixotizm shkalasi DEPRESSI YA 12 39 42 69 70 71 99 101 102 103 130 131 160 161 162 163 Disk riminat iv lik k oifsent i 0, 04 08 0, 58 44 0, 49 24 0,4 83 7 0, 26 91 0,54 98 0,43 72 0,6 194 0, 50 8 0,5 68 3 0, 33 15 0, 40 07 0,176 5 0,310 1 0,209 5 0,416 9 Disk riminat iv lik indek si 0, 01 76 0, 03 51 0, 03 51 0,1 05 4 0, 07 02 0,03 51 0,14 05 0,0 527 0, 08 78 0,0 87 8 0, 12 29 0, 07 02 0,070 2 0,076 2 0,035 1 0,177 4O’zbek guruhlarida “depressiya”shkalasi diskriminativlik koifsenti va diskriminativlik indeksi natijalari VI J DONLILI K 13+ 14 15+ 43+ 44+ 45+ 73+ 74 104 105 135 136+ 165 Disk riminat iv l ik k oifsent i 0, 27 65 0, 4 9 7 8 0, 21 98 0, 45 66 0, 34 75 0, 21 22 0, 39 62 0, 2 5 6 7 0, 33 56 0, 46 09 0, 23 45 0,1 14 0, 64 61 Disk riminat iv l ik indek si 0, 33 37 0, 1 4 0 5 0, 35 12 0, 21 07 0, 15 81 0, 01 76 0, 45 66 0, 0 5 2 7 0, 03 51 0, 21 07 0, 35 12 0,2 986 0, 19 32O’zbek guruhlarida “vijdonlilik” shkalasi diskriminativlik koifsenti va diskriminativlik indeksi natijalari R. S. Nemov testlar uchun asosiy talablarni tavsiflaydi:  Ijt imoiy -madaniy moslashuv : sub’ek t lar t omonidan olingan v azifalar v a baholarning muv ofi qligi, ma’lum bir jamiy at da mav jud bo’lgan madaniy at ning o’ziga xos xususiy at lari. Shunday qilib, t exnik a y arat ilgan v a k elajak da qo’llaniladigan shart lar juda muhimdir. Misol uchun, xorijiy t exnik ani rus t iliga t arjima qilish har doim ham aniq emas, bu ularning maxsus moslashuv ini t alab qiladi;  Test t opshiriqlarining soddaligi v a aniqligi odamlar t omonidan t urli y o’llar bilan qabul qilingan v a t ushunilgan daqiqalar bo’lmasligi k erak ;  Test t opshiriqlarini bajarish v aqt ini chek langanligi;  Test mey orlarining mav judligi Psixodiognostik so’rovnomalarini foydalanishda I.A.Baturin rus madaniy muhitida xorij testlarini qo’llashi quyidagi talablarga amal qilish kerakligini aytib o’tadi :  AQSh, Buyuk Britaniya va boshqa xalqlar testlaridan foydalanishda shu testni yaratilish tarixi va qo’llanilishini o’rganish zarur, shu bilan birga psixodiognostik testlashtirish standartlarini, ohirgi yillarda amaliyotda ushbu testlarni qo’llanilishiga oid ma’lumotlarni o’rganish lozim.  Yaqin kunlarda ishlab chiqishi kutilayotgan testlarni xorijiy olimlarni psixodiognostik talablari asosida muhokama qilish va ishlab chiqish.  Professuanal psixologik tashkilotlarning tahlili va tasdig’idan o’tkazish lozim.  Amaliy faoliyatni sertifikatlash Milliy insituti (NISPP) bilan hamkorlikda psixodiognostik metodikani Rossiya hududida rasman qo’llash uchun sertifikati bilan tasdiqlanishi lozim.  Standartlashda innovatsion usullarni qo’llash, xorijiy zamonaviy olimlar qo’llagan innovatsiyalarni xususiylashtirish  Metodikani dastlapki qo’llash bo’yicha mutahasislar fikrini monitoring qilib borish lozim, sababi bu kelgusida modifikatsiya va korreksiya ishlari uchun qo’llaniladi  Amaliy faoliyatni sertifikatlash Milliy insituti (NISPP) bilan hamkorlikda psixodiognostik metodikani Rossiya hududida rasman qo’llash uchun sertifikati bilan tasdiqlanishi lozim.  Kriterial validlik – tadqiqotchi uchun test natijalari yordamida individ xatti-harakati aspektining hozirgi va kelajakdagi holati haqida hukm chiqarishi masalasini aniqlash imkonini beradi. Buni aniqlash uchun qo’lga kiritilgan natijalar tashqi kriteriylar ma’lumotlari bilan taqqoslanadi.  Prognostik validlik – tashqi kriteriylar mezon va sinaluvchining xulq-atvori interpretasiyasi aniqlanadi.[39,118]  Nazariy validlik - o'rganilayotgan xususiyatni ma'lum bir psixodiagnostika test yordamida o'lchash imkoniyatini nazariy asoslash.  Emperik (kreterial)validlik - joriy va bashoratli validlikni o'z ichiga oladi.[19,26]  Diskriminativ validlik - o'lchangan xususiyatni va boshqa mulk o'rtasida bog'liqlik yo'qligi bilan isbotlanadi  Testalogiya tarixida (20-30y.) dastlab metodikaning validligi shunchaki metodika yaratilgan nazariya yaxshi bo’lgani uchun metodika yaroqli deb xulosa berilgan, tadqiqodchilarning fikriga ko’ra sinaluvchilarning xususiyatini metodika aniqlab beradi deb qarashgan va metodikaning qanchalik validlik, ishonchliligi haqida tadqiqodlar o’tkazilmagan. Bu holat uzoq cho’zilmadi. Tadqiqodlar ilmiy isbot talab qildi. Metodikalar esa, emperik o’rganila boshladi. M. Teplov shu davrdagi tadqiqodlar haqida “ko’r namunalar ” deb aytadi. Bu holat o’tgan asrning 50 yillarda qadar AQSh va boshqa davlatlar psixologiyasida davom etdi. Testlarni ishlab chiquvchi va nazariy emperik o’rganuvchi soha vakillari bunday tadqiqotlarni “bo’sh” ochilmagan tadqiqodlar va nazariyaga muvofiq kelmaydi deb takidlab kelishadi. Tadqiqodchilar “nazariyasiz amaliyot ko’r , amaliyotsiz tadqiqotlar esa o’lik “deb takidlashadi. Bugungi kunda fan rivojlanib bu kabi tadqiqodlar samarasiz deb baholanadi. Validlik test haqida ko’plab ma’lumotlar to’plashga yordam beradi Ma'lumki, ma'lum diagnostika muammolarini hal qilish uchun tavsiya etilgan test haqida ma'lumot kamida quyidagilardan iborat bo'lishi kerak:  natijalarni o'tkazish va qayta ishlash tartibi to'g'risidagi ma'lumotlar;  normalarning tavsifi;  o'lchov vositasi tarkibining batafsil tavsifi;  ishonchlilik ma'lumotlari;  haqiqiyligi to'g'risidagi ma'lumotlarMa'lumki, ma'lum diagnostika muammolarini hal qilish uchun tavsiya etilgan test haqida ma'lumot kamida quyidagilardan iborat bo'lishi kerak: Shaxsni o’rganuvchi so’rovnomalar qatorida V.M.Melnikov va L.T.Yampolskiylarning “psixologik testi” so’rovnomasi shaxsning xaraker tipologiyasini o’rganuvchi ko’p omilli so’rovnoma hisoblanadi. So’rovnoma 1985-yil rus psixolog olimlari V.M.Melnikov va L.T.Yampolskiy tomonidan MMPI va Kettelning 16F so’rovnomasining shkalarini o’zaro muvofiqlashtirish natijasida yaratilgan. So’rovnoma shaxs tiplari va xarakter qirralarini aniqlovchi omillarni o’zaro psixodiognostik tadqiqodlar natijasida moslashtirilishi asosida yuzaga keldi. Shaxs xarakterining o’rganuvchi 14 shkalali, yani 10 quyi, 4 yuqori shkalalardan iborat. Quyi shkalalar nevrotizm,psixotizm, depressiya, vijdonlilik, turg’unlashganlik, umumiy faollik, tobelik, muloqatchanlik, estetik taassurotchanlik, nazokatlilik. Yuqori shkalalar psixik beqarorlik, asotsianallik, introversiya, senzitivlik iborat.  V.M.Melnikov va L.T.Yampolskiylar so’rovnomani ishlab chiqishda psixometrikaning faktorli tahlili asosida MMPI va R.B.Kettellning 16F shkalalari o’rtasidagi interkorelatsion bog’liqligini uch o’lchamli shaklini oladilar. Inkorelatsiya tahliliga ko’ra. I-matritsa MMPI metodikasing 13ta shkalasidan, II-matritsa Kettell 16Fshkalalari, III-matritsa esa MMPI va Kettellning 16F A-shaklini so’rovnomasining klinik shkalalaridan iborat bo’ladi. Keyingi tadqiqotlarida olimlar faktorli tahlil asosida MMPI VA Kettell 16F o’rtasida o’zaro bog’liq shkallarni ajratib olib, nomuvofiq kelgan shkalalarni chiqarib tashladilar. Shu asosda bir necha bosqichda shkalalar o’rtasidagi korelatsion bog’liqlikga ega shkalalar guruhlanib ajratib olindi. Unga ko’ra quyi shkalalar MMPI metodikasining 753 savollari va Kettell 16F shkalari iborat bo’lib, ulardan 19 ta ikkinchi va 16ta shkalasidan uchunchi tartibli yuqori shkalalar olindi.  X ULOSA  Xulosa qilib shuni etish mumkunki, jahon miqyosida foydalanilayotgan psixodiognostik so’rovnomalarni mahalliy muhutda foydalanishdan avval albatt a testning yangi muhut uchun metrologik mezonlarini ishlab chiqishni talab etadi. Ko’p yillardan buyon xorij psixologik testlarini moslashtirishda metrologik ishlarni tashkil etishga zarurat ortib bordi.  Nazariy manbalar tahlili va empirik tadqiqot natijalariga asoslanib, so’rovnomalarni moslashtirish masalasi belgilangan tartibda butun jahon psixologlari taomonidan tan olingan ishinchlilik, validlik, reprezintativlik va standartlashtirish mezonlari asosida amalga oshiriladi.  Tadqiqot natijalariga ko‘ra, x orijiy manbalarga asoslangan holda , modifikatsiya ishlarini tashkil etishda bosqichli tadqiqotlarni tashkil etish, bunda ijtimoiy madaniy til meyorlariga amal qilingan holdamutaxasis filologlar yordamidan foydalanish zarur. Tadqiqotning keyingi bosqichlari so’rovnomani standartlashtirish, pilotaj tadqiqot uchun so’rovnomaning yangi shaklini ishlab chiqiladi.  Olingan natijalar asoslanib so’rovnomaning ishonchlilik va validlik meyorlari o’tkaziladi. Har bir bosqich bir biriga bog’liq bo’lgan holda ischillikga amal qilish talab etiladi. Bunda aynan shu test uchun mos ishonchlilik va validlik mezonlari belgilanadi. Retest ishonchlilik, porolell ishonchlilik va boshqalar foydalanish mumkin. Validlik mezoni asosida metodikalar bilan o’zaro korrelatsion, emperik validlik, tashqi validlik, konstruktiv validlik meyorlari olinadi.  Empirik ma’lumotlarning ko‘rsatishicha, V.M.Melnikov va L.T. Yampolskiylarning pixodiagnostik test” so’rovnomasi talabalarda namoyon bo‘ladigan shaxs psixomotor faoliyatga plastiklik, kommunikativ faoliyatga plastiklik va intellektual faoliyatga emotsionallik kabi shkalalarning pastligi va qolgan shkalalar o‘rta darajada ekanligi bilan tavsiflanadi.  “ Psixodiognostik test” so‘rovnomani mahalliy muhitga moslashtirishda yanada so‘rovnomani keng auditoriyada o‘tkazish, so‘rovnomani o‘tkazishda qulay sharoitlarni yaratish, sinaluvchilarga to‘g‘ri tushunchalar berish, so‘rovnomani qayta-qayta o‘tkazish, mulohazalarni mahalliy muhitga moslash va so‘rovnomaning asosiy jihatlari ustida tizimli ravishda faoliyat olib borish maqsadga muvofiq sanaladi. Ushbu so‘rovnoma hali bizning muhitda ko‘p o‘rganilmaganligi sababli, biz o‘zbek muhtida sinab ko‘rishga harakat qildik.    Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati:  Анастази А., Урбина С.А64 Психологическое тестирование. —7-е изд. —  СПб.: Питер, 2007. —688 с: ил. —(Серия «Мастера психологии»).  Алмазова, С.Л. Методы психологической диагностики [Текст]: учеб. пособие /С.Л. Алмазова; Урал. гос. пед. ун-т. – Екатеринбург, 2010 – 116 с.  М.К. Акимовой, К.М. Гуревича. Психологическая диагностика: Учеб. /Под ред. – СПб.: Питер, 2008.  Ануфриев А. Ф. Психологический диагноз. — М.: изд-во «Ос-89», 2006  Балыкина Т. М. Б20 Словар терминов и понятий тестологии. — 2-е изд. стер., — М.: Рус. яз. Курсы, 2006. — 160 с.  Батаршев А.В. Тестирование: основной инструментарий практического психолога /А.В. Батаршев. - М.: Дело, 2003. - 239 с.  Батурин. А.Н Современная психодиагностика россии: Преодоление кризиса и решение новых проблем Вестник ЮУрГУ, № 40, 2010  Болшая энциклопедия психологических тестов / авт.-сост. А. Карелин. - М.: Эксмо, 2008. – 414 с.

Mavzu: SHAXSNING IJTIMOIY-PSIXOLOGIK MEXANIZMLARINI ANIQLASHDA PSIXOLOGIK METODIKALAR TAHLILI  RE J A:  X orijiy t est larning m ahalliy lasht irishning m et odologik asoslari  V.M.Melnik ov v a L.T.Yam polsk iy larning “ psixologik t est i” so’rov nom asining m aqsadi, v azifalari v a m oslasht irishni em perik nat ijalari  X ulosa  Foy dalanilgan adabiy ot lar ro’y xat i

KIRISH  Bit iruv malak av iy ishining dolzarbligi : Mamlakatimizda so’ngi yillarda amalga oshirilayotgan yangilanish, rivojlanishning yangi bosqichida davom etmoqda desak yanglishmagan bo’lamiz. Har bir sohadi yangilanayotgan O’zbekistonda ilm- fan sohasining barcha yo’nalishlarida yangiliklar, bir qator yutuqlarga erishilmoqda. Xususan ilm-fanni rivojlantirish, ta’lim sohasini isloh etish, ilmiy va innovatsion faoliyatni har tomonlama qo‘llab-quvvatlashga qaratilgan keng ko‘lamli islohotlar yangi bosqichga olib chiqildi.  Prezidenti Sh.M.Mirziyoevning “…Bizning vazifamiz - to‘plangan tajriba va ilg‘or xalqaro amaliyotga suyangan holda, o‘zimizning taraqqiyot va yangilanish modelimizni qat’iy amalga oshirishdan iborat. SHu borada yaqin va o‘rta muddatga belgilangan marralarga erishish uchun qat’iyat bilan harakat qilishimiz zarur…” [4, 20] degan fikrlari xususan psixodiognostika sohasida ham rivojlanish bosqichiga o’tishni talab etadi  Shu qatorda psixodiognostik tadqiqotlarni tashkil etishda xorij tajribasini o’rganish, xorij testlaridan keng foydalanishga katta e’htiyoj oshib bormoqda. Shu bilan birga zamonaviy psixodiagnostika shaxsning individual-psixologik xususiyatlarini aniqlashda standartlashtirilgan xorij testlardan foydalanishni talab etadi.

Mav zuning o’rganilganlik darajasi  . Mamlakatimizda xorij olimlari testlarini o’zbek muhitiga moslashtirish va qo’llashda ko’plab ishlar amalga oshirildi, x ususiyatlarini O.F.Foziev, “Shaxs fioiylik xususiyatlarini o’rganish” so’rovnomasi, B.R.Qodirov “Iqtidorli bolalarning birlamchi tanlovi metodikalari”. Shuningdek professorlar Z.T.Nishonova, R.I.Sunnatova, N.S.Safaev, K.B.Qodirov, A.I.Rasulov va boshqa ko’plab tadqiqotchilar o’z tadqiqotlarida Kettelning 16 omilli shaxsni o’rganish testlari, G.Yu.Ayzenkning intellektual testlari, D.Veksler testlari, MMPI, FPI, Raven testi, «Tematik appersepsiya» testi TAT, Lyusher, Liri testlari, Rorshaxning «Siyoh dog’lari» testlaridan keng foydalanishgan. Shu jumladan V.M.Melnik ov v a L.T.Yampolsk iy larning “ psixologik t est i ham O’zbek ist on psixologlari t omonidan at rofl icha o’rganilmoqda

Taqdiqot ning maqsadi  V.M.Melnikov va L.T.Yampolskiylarning “Psixodiagnostik testi”ni o’zbek mahalliy sharoitiga moslashtirish va uning amaliyotga qo’llash bo’yicha uslubiy ko’rsatma ishlab chiqish. Dissert at siy asining v azifalari:  - muammoga oid adabiy ot larni t o’pl ash, t ahli l qil ish v a t izimlasht iri sh;  - t anlab oli ngan so’rov nomaning o’zbek muhit i uchun mos shak lini shak llant irish;  - met odik alarning moslasht irish bosqichlari aniqlash, t al ablar bo’y icha t aj riba-sinov dan o’t k azish;  - so’rov nomaning mahall iy muhi t ga moslasht i rilgan shak li bo’y i cha psixomet rik mezonlarni t a’minlash;  - so’rov nomaning o’zbek mahalli y muhit idagi t adqiqot lar uchun qo’ll anilash bo’y i cha uslubi y k o’rsat malar ishlab chiqi sh .

 “ V.M.Melnikov va L.T. Yampolskiylarning “Pixodiagnostik test” so’rovnomasini o’zbek muhitiga moslashtirish masalalari tashkil etadi. Dissert at siy asining met odlari :  Kuzatish metodi shaxsning tashqi xulq- atvorini o’rganish uchun xizmat qiladi.  “ V.M.Melnikov va L.T. Yampolskiylarning pixodiagnostik test” so’rovnomasi rus va o’zbek tilidagi shakllari anologik tahlil olishda, diskriminativlik koifsenti va diskriminativlik indeksini aniqlash.  So’rovnomani shkalalashtirish mezoni Stenlashtirish orqali yangi o’zbek muhitidagi shaklini topish.  So’rovnomaning Retest ishonchlilikni aniqlash.  So’rovnomani Kettell 16 F shaxs so’rovnomasi va Ayzenkning ekstraversiya –introversiya, nevrotizm shkalalari bilan o’zaro Pirson korrelatsiya mezoni asosida bog’liqligini aniqla SHD issert at siy asining predmet i :

Похожие

Shaxsning psixologik tuzulishi
Shaxsning individual psixologik xususiyatlari
Shaxsning individual psixologik xususiyatlari (2)
Psixologik metodlar
DIQQATNING PSIXOLOGIK NAZARIYALARI