TALAB VA TAKLIF NAZARIYASI. BOZOR MUNOSABATI. RAQOBAT VA NARXNING SHAKILLANSHI

TALAB VA TAKLIF NAZARIYASI. BOZOR MUNOSABATI. RAQOBAT VA NARXNING SHAKILLANSHI

Загружено в:

10.08.2023

Скачано:

0

Размер:

4022.513671875 KB

TALAB VA TAKLIF NAZARIYASI. BOZOR
MUNOSABATI. RAQOBAT VA NARXNING
SHAKILLANSHI .

•
Reja:
•
1. Talab va t aklif
miqdoriga ta'sir etuvchi omillar
•
2. Talab va taklif qonuni
•
3. Raqobat turlari. Raqobatlashuv usullari
•
4. Narx. Narx turlari

Talab tushunchasi. Talab qonuni.
Talabga ta’sir qiluvchi omillar.

•
Talab drajasini belgilab beruvchi asosiy omil narx
hisoblanadi. Boshqa sharoitlar o’zgarmay
qolganda narxning o’zgarishi (pasayishi yoki
ko’tarilishi) sotib olinadigan tovarlar miqdorining
o’zgarishiga (ortishi yoki kamayishi)ga olib
keladi.

Grafikda har bir nuqta tovarning narxi va iste’molchi
shu narxda sotib olishi mumkin bo’lgan mahsulot
miqdorini ko’rsatadi.

TALAB MIQDORIGA TA'SIR ETUVCHI
OMILLAR
Talab miqdoriga ta'sir etuvchi omillar
Narx
Iste'molchi daromadlari
Iste'molchi didi O`rinbosar tovarlar narxi
Iste'molchilar soni Kelajakda narx va
daromadlarning o`zgarish
ehtimoli

•
Narx darajasi va taklif miqdori o’rtasidagi to’g’ridan
to’g’ri bog’liqlikni jadval ma’lumotlari hamda
ularning grafik tasviri ham aniq ko’rsatadi.

Taklif t ushunchasi. Tak lif
qonuni. Taklifga ta’sir et uvchi
omillar.

TAKLIFGA TA'SIR ETUVCHI OMILLAR
Taklifga ta'sir etuvchi omillar
Tovar va xizmatlar
narxi
Resurslar narxi
Ishlab chiqarish
texnologiyasi O`rinbosar
tovarlar narxi Narx o`zgarishining
kutilishi Soliq va dotatsiyalar Sotuvchilar soni

Talab va taklif nisbati bozor
munosabati

Bozor munosabatining hosil bo’lishi

•
Рақобат-бозор субъектлари иқтисодий
манфаатларининг тўқнашишидан иборат
бўлиб, улар ўртасидаги юқори фойда ва
кўпроқ нафлиликка эга бўлиш учун
курашни англатади.

RAQOBAT TURLARI. RAQOBATLASHUV
USULLARI
Raqobat turlari
Tarmoq ichidagi
raqobat Tarmoqlararo
raqobat
Raqobatlashuv usullari
Narx vositasida
raqobatlashuv Narxsiz
raqobatlashuv

•
Рақобат – бозор субъектлари иқтисодий
манфаатларининг тўқнашишидан иборат бўлиб,
улар ўртасидаги юқори фойда ва кўпроқ
нафлиликка эга бўлиш учун курашни англатади.
•
Товар ишлаб чиқарувчилар ўртасидаги
рақобат – товарларни қулай шароитда ишлаб
чиқариш ва яхши фойда келтирадиган нархда
сотиш, умуман юқори фойда учун, иқтисодиётда
ўз мавқеини мустаҳкамлаш учун курашдан
иборат.

•
Рақобат шакллари – рақобатчилик муҳитнинг
етуклик даражаси билан фарқланиб, соф (эркин)
рақобат, монополистик рақобат, монополия ва
олигополияни ўз ичига олади.
•
Рақобат усуллари – рақобат курашида
қўлланиладиган восита ва дастаклардан иборат
бўлиб, бунда рақобат нарх воситасида ва нархсиз
рақобатлашиш усуллари орқали амалга
оширилади.

•
Иқтисодий адабиётларда бир тармоқ
ичидаги рақобатнинг тўртта шакли
алоҳида ажратилиб кўрсатилади. Булар
эркин рақобат, монополистик рақобат,
монополия ва олигополиядир.

NARXNING ASOSIY VAZIFALARI
Narxning asosiy vazifalari
Muvozanatlikni
ta'minlash Tartibga
solish
Qiymatni
hisoblash Ijtimoiy
himoyalash
Raqobat vositasi

•
Бозор иқтисодиёти шароитида нарх бир қатор вазифаларни
бажаради:
•
Бозор мувазанатини таъминлаш . Бунда нарх бозордаги талаб
ва таклифга таъсир кўрсатиш орқали уларни мувозанат ҳолатига
келтиради. Бозор нархи-бу мувозанатли нарх бўлиб, у бозорда
талаб ва таклифларнинг мос тушганлигини билдиради.
•
Иқтисодий регуляторлик функцияси . Нарх бозор
иқтисодиётининг асосий механизмидир. Ишлаб чиқарувчилар
нарх ўзгаришига қараб иш юритадилар. У барометр каби бозор
ҳолатини кўрсатиб туради. Масалан: «А» товарга бўлган талаб
ошса нарх ҳам ошади, бу эса тадбиркорларни шу товарни
ишлаб чиқаришга йўналтиради ва аксинча.
•
Рақобат воситаси функцияси . Маълумки рақобат ҳам бозор
иқтисодиётининг ривожланишида асосий рол ўйнайди. Рақобат
турларининг энг муҳимларидан бири бу нарх воситасидаги
курашдир. Нархни пасайтириш орқали бу курашда ютиб чиқиш
мумкин.
•
Ҳисоб – китоб функцияси. Нарх – бу алмашув қиймат,
бошқача қилиб айтганда, товар учун тўланадиган пул
миқдоридир. Шу асосида у ҳисоб-китоб функциясини
бажаради.

NARX TURLARI
Narx turlari
Ulgurji narxlar
Chakana narxlar
Chegaralangan
narxlar
Dotatsiyalangan
narx Erkin bozor
narxlari
Demping narx
Nufuzli narx
Qatiy va o`zga-
ruvchan narxlar

•
Нарх – бозор иқтисодиёти шароитида товар ва
хизматларнинг ижтимоий қиймати ва ижтимоий
нафлилигининг пулдаги ифодасидир.
•
Улгуржи нархлар – ишлаб чиқарувчилар
томонидан товарлар катта партияларда бир йўла
кўтарасига сотилганда мавжуд бўлади.
•
Чакана нархлар – товарлар бевосита
истеъмолчиларга сотиладиган нархлардир.

•
Дотациялашган нарх – давлат бюджети
ҳисобидан махсус арзонлаштирилган
нархдир.
•
Демпинг нарх – бозорда ўз мавқеини
мустаҳкамлаш ва рақибларини сиқиб
чиқариш учун фойдаланилиб, бозорга
кириб олиш нархи деб ҳам аталади.

•
Нуфузли нарх – аҳолининг юқори даромад
олувчи қатлами харид қиладиган товарларни
сотишда қўлланилади.
•
Нарх диапазони – нархлар оралиғидаги фарқнинг
пулдаги ифодаси.
•
Эркин нархлар – талаб ва таклиф таъсирида
шаклланадиган нархлардир.

E’t ibor ingiz uchun rahmat

TALAB VA TAKLIF NAZARIYASI. BOZOR MUNOSABATI. RAQOBAT VA NARXNING SHAKILLANSHI .

• Reja: • 1. Talab va t aklif miqdoriga ta'sir etuvchi omillar • 2. Talab va taklif qonuni • 3. Raqobat turlari. Raqobatlashuv usullari • 4. Narx. Narx turlari

Talab tushunchasi. Talab qonuni. Talabga ta’sir qiluvchi omillar.

• Talab drajasini belgilab beruvchi asosiy omil narx hisoblanadi. Boshqa sharoitlar o’zgarmay qolganda narxning o’zgarishi (pasayishi yoki ko’tarilishi) sotib olinadigan tovarlar miqdorining o’zgarishiga (ortishi yoki kamayishi)ga olib keladi.

Grafikda har bir nuqta tovarning narxi va iste’molchi shu narxda sotib olishi mumkin bo’lgan mahsulot miqdorini ko’rsatadi.

Похожие

TALAB VA TAKLIF NAZARIYASI 2

Psixologning ta’lim muassasalarida talab va majburiyatlari

Affikslarda shakl va ma’no munosabati

NARXNING MOHIYATI, TURLARI VA UNGA TA’SIR ETUVCHI OMILLAR

BOZOR IQTISODIYOTINING MAZMUNI, ASOSIY BELGILARI, BOZOR IQTISODIYOTINING AFZALLIKLARI VA ZIDDIYATLI