logo

Tarjimon dasturlari va tizimlaridan maqsadli foydalanish, ularning tarjimaSini qiyosiy tahlil qilIsh

Загружено в:

10.08.2023

Скачано:

0

Размер:

7107.1455078125 KB
TARJIMON DASTURLARI VA 
TIZIMLARIDAN MAQSADLI 
FOYDALANISH, ULARNING 
TARJIMASINI QIYOSIY TAHLIL QILISH REJA:
1.  Tarjimon dasturlari haqida umumiy tushuncha.
2.  PROMT tarjimon dasturining imkoniyatlari.
3.  Magic Gooddy dasturida ishlash.
4. Socrat – tarjimon dasturi
5. Stylus – tarjimon dasturi
Next
Prev  Tarjimon dasturlar – bu matnlarni bir tildan 
ikkinchi tilga komp’yuter yordamida tarjima qilish, 
orfografik xatolarni aniqlash hamda matnni tahrir qilish 
imkoniyatini beradi.Tarjimon  dasturlari haqida umumiy tushuncha .  Avtomatik tarjima dastur vositalarini shartli ravishda ikkita 
asosiy toifaga bilish mumkin. Birinchi toifa kompyuter 
lug’atlaridan iborat. Kompyuter lug’atlarining vazifasi oddiy 
lu’atlar vazifasi bilan bir xil: noma’lum s o’ z mazmunini 
anglatadi. Kompyuter lug’atlarining afzalligi kerakli s o’ z 
mazmunini avtomatik izlash va topishning qulayligi va 
tezligida k o’ rinadi.Avtomatik tarjima vositalaridan foydalanish.  Avtomatik lug’at, odatda, s o’ z tarjimasini berilgan 
klavishlar kombinasiyasini bosish orqali s o’ zlarni tarjima 
qilish imkonini beradi. Lug’at nafaqat s o’ zlar, balki tipik 
s o’ z birikmalarini ham  o’ zida jamlashi mumkin.   Ikkinchi 
toifaga to’liqmatnni avtomatik tarzda tarjima qilishga 
imkon beruvchi dasturlar kiradi. Ular bir tildagi (xatosiz 
tuzilgan) matnni qabul qilib, boshqa tildagi matnni beradi. 
Ish jarayonida dastur qamrovli lug’atlar, grammatik 
qoidalar majmui va dastur nuqtai nazaridagi eng sifatli 
tarjimani ta’minlovchi boshqa omillardan foydalanadi  Ushbu vositalardan foydalangan holda dasturlar 
boshlang’ich matndagi gaplarning grammatik tarkibini 
tashlil qiladi, so’zlar orasidagi aloqani topadi va 
jumlaning boshqa tildagi to’g’ri tarjimasini qurishga 
intiladi. Gap qancha qisqa bo’lsa, tarjima shuncha 
to’g’ri chiqishiga imkon yaratiladi. Uzun gaplar va 
murakkab grammatik gap qurilishlarida tarjima 
sistemasi yaxshi natijaga olib kelmasligi mumkin. Hozirda dunyoda ingliz tilidan boshqa tilga va boshqa tildan 
ingliz tiliga avtomatik tarjima qiluvchi dasturlar keng 
qo’llanilyapti. Bu ingliz tilining xalqaro muloqot borasida 
yetakchi rol   o’ynayotganligi bilan izoshlanadi.   Ingliz tili 
o’rganish uchun ancha qulay va sodda, lekin uning soddaligi 
avtomatik tarjima sistemalari uchun kutilmaganda 
qo’shimcha qiyinchiliklar tug’diradi. Hamma gap shundaki, ingliz tilidagi bir xil yozilgan so’zlar  
ko’pincha nutqning turli qismlariga tegishli b o’ ladi. Bu 
gapning   grammatik tahlilini qiyinlashtiradi va avtomatik 
tarjimadagi qo’pol   xatolarning yuzaga kelishiga olib keladi.  
Biz kundalik faoliyatda   tarjima programmalarining ko’p 
turlarini uchratishimiz mumkin.   Hozirgi vaqtda Rossiyada 
ham, shu jumladan respublikamizda ham   quyidagi vositalar 
keng qo’llanilmoqda:  - STYLUS (PROMT firmasi mahsuloti) – elektron 
tarjimoni;
- PROPIS (AGAMA firmasi mahsuloti) – elektron 
lug’ati;
- ORFO, KONTEKST (INFORMATIK firmasi 
mahsuloti va LINGVO (BIT firmasi mahsuloti) – 
orfografik xatolarni aniqlovchi vositalar.  Lekin biz quyidagi eng ko’p tarqalgan va tanilgan Stylus 
dasturlariga to’xtaymiz.   Rus tilidan ingliz tiliga   va ingliz 
tilidan rus tiliga avtomatik tarjima qilish   sistemalaridan Socrat 
va Stylus kabi dasturlar keng   tarqalgan. Stylus, shubshasiz, 
tarjimada yana ham   yuqori sifat va o’zgaruvchanlikni 
ta’minlaydi. Stylus   dasturining so’nggi versiyasi  o’ z nomini 
o’zgartirdi va   u endi Promt deb ataldi. Promt dasturi universal, shu bilan birga ixtisoslashgan 
lug’atlardan iborat boy tarkiblarni o’z ichiga olib, 
ulardan foydalanishni boshqaruvchi vositalarni o’z 
ichiga oladi. Bironta ham lug’atga kirmagan so’zlar 
tarjimasini mustaqil ravishda aniqlab, iste’mol lug’atida 
saqlaydi. Bundan tashqari, Promt dasturi xususiy ismlar 
va tarjima qilish talab etilmaydigan boshqa so’zlar, 
masalan, qisqartma so’ zlar bilan ishlash qoidalarini 
ko’rsatish imkonini ham beradi. Socrat – tarjimon dasturi   Mazkur dastur yordamida  
faylda joylashgan yoki bevosita kiritilgan matnlarni  
tarjima qilish mumkin, buning uchun SOCRAT  
menyusi bo’limlaridan foydalaniladi. Mazkur dastur  
menyusi bo’limlaridan mohiyati jihatidan  
WINDOWS ning amaliy dasturlari menyusiga 
deyarli   o’xshash. Farqlanish perevod va clovari 
bo’limlarida   mavjuddir. Socrat dasturining umumiy 
ko’rinishi.  Vid bo’limidagi informatsionnaya panel mazkur panelni 
darchaning pastki qismda hosil qiladi   Ma’lumot paneli 
tarkibiga uchta qo’yilma kiradi va ular “sichqoncha” ning 
o’ng tugmasini bosish orqali chiqariladi. Ishlatiluvchi lug’atlar 
tarjima qilishda foydalanishimiz mumkin bo`lgan va 
kompyuter xotirasidagi mavjud lug`atlar ro`yxatini keltiradi.  
Tanish bo`lmagan so`zlar qo`yilmasi mavjud lug`atlarda 
aniqlanmagan noma`lum so`zlar ro`yxatini beradi. Bu 
so`zlarni tarjima qilmasdan zaxirada saqlash uchun 
zarezervirovanniye slova qo`yilmasiga o`tqazildi. Socrat dasturining ma’lumot paneli Zarezervirovanniye slova qo’yilmasida tarjima qilinishi zarur 
bo’lmagan (masalan WINDOWS) so’zlar ro’yxati saqlanadi.
Hujjatni tarjima qilish
Fayl menyusida ochish bandini tanlang. Tarjima uchun hujjat 
turli xil formatlarda berilishi mumkin va ular kompyuter uchun 
qulay formatlarda o’tkaziladi .   Ochish muloqotli darchaning 
matnlar sohasidan kerakli faylni   tanlab oling va Ochish 
tugmasini bosing.   Konvertirovat fayl muloqotli darchasida 
tarjima qilish yo’nalishi aniqlanadi va boshlang’ich matn ekranda 
hosil bo’ladi.   Hujjat tarjima qilish uchun tayyor.  Yuqorida keltirilgan yordamchi dasturlardan tashqari 
foydalanuvchining shaxsiy bloknotini tashkil qilish, 
tadbirkorlarning vaqtini to’g’ri taqsimlashga yordam 
beruvchi, ma’ruzalar uchun slaydlar hosil qiluvchi, 
musiqa eshitish dasturlari mavjud. Har bir 
foydalanuvchi o’z oldiga qo’ygan vazifalardan kelib 
chiqib, bu dasturlar bilan alohida tanishib chiqishi 
mumkin.  Stylus – tarjimon dasturi
Mazkur tarjimon dastur yordamida faylda joylashgan yoki 
bevosita kiritilgan matnlarni tarjima qilish mumkin, buning 
uchun Stylus menyusi bo`limlaridan foydalaniladi.   Mazkur 
dastur menyusi bo`limlari mohiyati jihatdan Windowsning 
amaliy dasturi menyusiga deya r li o`xshash. Farqlanish 
Перевод va Словари bo`limlarida mavjud bo`lib, bu bu yerda 
tarjima qilish uchun lig`atlar majmuasi berilgan,   undan tarjima 
qilish usuli tanlanadi.   Menyu quyisida joylashgan uskunalar 
paneli yordamida zaruriy vazifalar tez va o`ng`ay amalga 
oshirish mumkin. E'tiboringiz uchun rahmat

TARJIMON DASTURLARI VA TIZIMLARIDAN MAQSADLI FOYDALANISH, ULARNING TARJIMASINI QIYOSIY TAHLIL QILISH

REJA: 1. Tarjimon dasturlari haqida umumiy tushuncha. 2. PROMT tarjimon dasturining imkoniyatlari. 3. Magic Gooddy dasturida ishlash. 4. Socrat – tarjimon dasturi 5. Stylus – tarjimon dasturi Next Prev

Tarjimon dasturlar – bu matnlarni bir tildan ikkinchi tilga komp’yuter yordamida tarjima qilish, orfografik xatolarni aniqlash hamda matnni tahrir qilish imkoniyatini beradi.Tarjimon dasturlari haqida umumiy tushuncha .

Avtomatik tarjima dastur vositalarini shartli ravishda ikkita asosiy toifaga bilish mumkin. Birinchi toifa kompyuter lug’atlaridan iborat. Kompyuter lug’atlarining vazifasi oddiy lu’atlar vazifasi bilan bir xil: noma’lum s o’ z mazmunini anglatadi. Kompyuter lug’atlarining afzalligi kerakli s o’ z mazmunini avtomatik izlash va topishning qulayligi va tezligida k o’ rinadi.Avtomatik tarjima vositalaridan foydalanish.

Avtomatik lug’at, odatda, s o’ z tarjimasini berilgan klavishlar kombinasiyasini bosish orqali s o’ zlarni tarjima qilish imkonini beradi. Lug’at nafaqat s o’ zlar, balki tipik s o’ z birikmalarini ham o’ zida jamlashi mumkin. Ikkinchi toifaga to’liqmatnni avtomatik tarzda tarjima qilishga imkon beruvchi dasturlar kiradi. Ular bir tildagi (xatosiz tuzilgan) matnni qabul qilib, boshqa tildagi matnni beradi. Ish jarayonida dastur qamrovli lug’atlar, grammatik qoidalar majmui va dastur nuqtai nazaridagi eng sifatli tarjimani ta’minlovchi boshqa omillardan foydalanadi