TRANSPORTNI JOYLASHTIRISH VA TRANSPORT TUGUNLARI

Загружено в:

10.08.2023

Скачано:

0

Размер:

449.8896484375 KB

Скачать

MAVZU: TRANSPORTNI
JOYLASHTIRISH VA TRANSPORT
TUGUNLARI .

REJA

TRANSPORTNI JOYLASHTIRISH HAQIDA UMUMIY TUSHUNCHA.

TRANSPORT LARNING TAKOMILLASHUVI.

TRANSPORT TUGUNLARI. mi l lashish millashish millashish daraj asi


Transport (lotincha transporto — tashiyman degan ma’noni
anglatadi) moddiy ishlab chiqarishning yuk va yo’lovchilar tashishni
amalga oshiradigan eng muhim tarmoqlaridan biri, sanoat va qishloq
xo’jaligidan keyingi uchinchi asosiy manbai bo’lib hisob lanadi.

Transportning taraqqiyoti ishlab chi q aruvchi kuchlar rivojining
umumiy darajasiga va ilmiy-texnik taraqqiyotga bog’liq. Ilmiy-
texnika in q ilobi transport q uvvati va tezligi o’sib ketishiga, katta
miqdordagi yuklarni ham da juda ko’p sonli yo’lovchilar tashishga
imkon yaratdi.


Hozir gi paytda tovushdan tez uchadigan va 300—500 yo’lovchi
oladigan samolyotlar, 500 ming tonnagacha yuk ko’taradigan kemalar,
avtopoezdlar moddiy va nomoddiy ishlab chiqarishning turli tarmoqlarida
ishlab turibdi. Transport ishlab chiqarishi to’xtovsiz takomillashib bormoqda.

Transportdagi ilmiy-texnika in q ilobi transport vositalari q uvvati, tezligi,
yuk va yo’lovchi tashish imkoniyatlarining o’sishida va uning yangi-yangi
turlarining yaratilishida namoyon bo’lmo q da.

Transportning takomillashish darajasi qancha yuqori bo’lsa, ayrim
mamlakatlar va jahon xo’jaligi mi q yosida mehnatning x ududiy ta q simotida
muhim o’rin tutadi.


Transport ishlab chiqarishining boshqa tarmoqlardan farq qiladi gan
hususiyatlari quyida gilardan iborat:

a) tabiiy sharoit va tabiiy resurslardan yo’l va yo’l q urilishi uchun asos
ham da xom ashyo sifatida foydalanadi;

b) transport ishlab chiqarishi asosan cho’zi q simon (chizi q l i) joylanishga
ega;

v) moddiy ishlab chiqarish uchun asosiy manbalardan biri hisob lanadi;

g) transport ishlab chiqarishi tarmoqlarga emas, balki turlarga bo’linadi;

d) transport ishlab chiqarishining xom ashyosi yo’ q , asosiy vazifasi yuk
va yo’lovchi tashishdir.


Transport quruqlik , suv, h avo, quvur va elektron turlarga bo’linadi.
Transport har akatga keltiruvchi kuchlarga qarab quyida gi turlarga
bo’linadi: o q im (og’irlik kuchi), yelkan, otulo v , bu g’ , issi q , elektr,
nasos, atom va h.k. Bundan tashqari, ommaviy, maxsus va ichki ishlab
chiqarish turlari ham ajratiladi. Ichki ishlab chiqarish transportiga
korxona yoki kombinat doirasidagi konveyerlar, transportyorlar,
ko’tarma kran va boshqa ko’tarma q urilmalar, rels yo’llari, avtomobil
yo’llari, osma va sim yo’llar kiradi. Transport geografiyasining keng
tarqalgan umumiy tushunchalari quyida gilardan iborat: magistral,
shosse, yuk o’tkazish sur’ati, yuk oboroti, yo’lovchi kilometr, yo’lovchi
oboroti, yo’lovchi o q imi zichligi va h.k.


Texnik ji x atdan yaxshi ji x ozlangan, juda katta yo’lovchi va yuk
o q imiga ega bo’lgan yo’l-transport magistrali deb ataladi.

Transport magistrali eng muhim yo’nalishlarda xo’jalik
aloqalarining markazlashuvi o q ibatida vujudga keladi. Bunday
yo’nalishlarda yuk va yo’lovchi tashish arzonga tushadi. Masalan,
Transsibir temir yo’l magistrali, Transevropa temir yo’l magistrali,
Transamerika magistrali va h.k.

Yuqorida aytganimizdek, transportning asosiy vazifasi yuk va
yo’lovchi tashishdir. Quruqlik va suv yo’llaridan foydalanish darajasini
belgilovchi ko’rsatkichi uning yuk o’tkazish sur’atidir .


Transport ishining asosiy ko’rsatkichi yuk oborotidir. Yuk oboroti
ma’lum masofaga tashilgan yuk miqdori yoki yo’lovchilar sonidir
(yo’lovchi oboroti). Yuk oboroti t/km da ifodalanadi.

Yo’lovchilar, yuklar va yuk tashish vositalarining jo’nash va
kelish joylari orasidagi barcha bekatlar, yo’llar ham da davlatlar tranzit
deb ataladi.

Bir necha transport turi yo’llari tarmoqlanib ketgan joyda
transport tuguni vujudga keladi.

Yo’llarning o’tkazish imkoniyati deganda ma’lum bir yo’l turidan
(dengiz, x avo, temir yo’l, Avtomobil yo’li) bir sutkada o’tishi mumkin
bo’lgan transport vositalari miqdori (poezd, kema, samolyot,
avtomobil) tushuniladi

MAVZU: TRANSPORTNI JOYLASHTIRISH VA TRANSPORT TUGUNLARI .

REJA  TRANSPORTNI JOYLASHTIRISH HAQIDA UMUMIY TUSHUNCHA.  TRANSPORT LARNING TAKOMILLASHUVI.  TRANSPORT TUGUNLARI. mi l lashish millashish millashish daraj asi

 Transport (lotincha transporto — tashiyman degan ma’noni anglatadi) moddiy ishlab chiqarishning yuk va yo’lovchilar tashishni amalga oshiradigan eng muhim tarmoqlaridan biri, sanoat va qishloq xo’jaligidan keyingi uchinchi asosiy manbai bo’lib hisob lanadi.  Transportning taraqqiyoti ishlab chi q aruvchi kuchlar rivojining umumiy darajasiga va ilmiy-texnik taraqqiyotga bog’liq. Ilmiy- texnika in q ilobi transport q uvvati va tezligi o’sib ketishiga, katta miqdordagi yuklarni ham da juda ko’p sonli yo’lovchilar tashishga imkon yaratdi.

 Hozir gi paytda tovushdan tez uchadigan va 300—500 yo’lovchi oladigan samolyotlar, 500 ming tonnagacha yuk ko’taradigan kemalar, avtopoezdlar moddiy va nomoddiy ishlab chiqarishning turli tarmoqlarida ishlab turibdi. Transport ishlab chiqarishi to’xtovsiz takomillashib bormoqda.  Transportdagi ilmiy-texnika in q ilobi transport vositalari q uvvati, tezligi, yuk va yo’lovchi tashish imkoniyatlarining o’sishida va uning yangi-yangi turlarining yaratilishida namoyon bo’lmo q da.  Transportning takomillashish darajasi qancha yuqori bo’lsa, ayrim mamlakatlar va jahon xo’jaligi mi q yosida mehnatning x ududiy ta q simotida muhim o’rin tutadi.

TRANSPORTNI JOYLASHTIRISH VA TRANSPORT TUGUNLARI

10.08.2023

0

449.8896484375 KB

Похожие