logo

Valentlik tushunchasi va uning ko’rinishlari haqida ma’lumot

Загружено в:

10.08.2023

Скачано:

0

Размер:

308.2783203125 KB
Mavzu:Valentlik tushunchasi va uning  ko’rinishlari 
haqida ma’lumot 
       Valentlik haqida tushuncha

Valentlik aslida kimyoviy atama, tilshunoslikda  lisoniy 
birliklarning yuzaga chiqmagan birikuvchanlik-
biriktiruvchanlik  imkoniyati sifatida qaraluvchi lisoniy 
hodisaga nisbatan qo’llanadi.Valentlikning tasnifi 
quydagicha masalan, kislarod (O)atomi  boshqa turdagi  
yana, ikkita atomni  biriktirish  ahamyatiga ega. Bu  ikkita  
atomning bosh o’rniga qarab belgilanadi. Suv malekulasi 
(N2O)  da bu bosh o’rinlar to’ldirilgan.      Lug’aviy   valentlik

Bu   valentlik birikturuvchi leksemaning ma’naviy 
jihatdan o’ziga mos  birikuvchilani  tanlashi. Masalan 
hangra leksemasi qush leksemasini o’ziga torta  
olmaydi. Qush leksemasi sayray oladigan ma’ no 
bo’lakchasi qush leksemasida mavjud.Hangramoq  
leksemasining nima so’rog’iga javob bo’ladigan 
valentligi to’ldiruvchisi- ho’tik  leksemasi.  
Kishnamoq leksemasining valentligi to’ldiruvchi 
unsurlar-ot,  toy leksemalari.      Sintaktik  valentlik

Bu valentlik leksema  valentligini ikki  tomoni,  u 
hokim mavqedagi  leksemaning  tobe leksemalarni 
o’ziga tortish uchun ularning ma’lum bir sintaktik 
shaklida – kelishik ko’makchi,  ravishdosh,  sifatdosh 
 qo’shimchasini  olishini talab qiladi. Bu hokim 
leksemaning sintaktik mavqeyi ,  grammatik shakli 
tomonidan belgilanadi. Masalan, xatni yozdi,  xat 
yozildi. Sintaktik qurilmalaridagi (xatni ) va (xat) 
so’zlarining grammatik shakli bosh so’zning 
grammatik shakli bilan belgilanadi.         Grammatik shakli valentligi

Gramatik shakl  o’zi qo’shilib kelgan leksemaning  
lisoniy (ma’naviy va sintaktik) valentligini   yo 
kamaytiradi  yoki  cheklaydi. Masalan, egalik 
qo’shimchasi o’zi qo’shilib kelgan ism turkumiga 
mansub so’zga qaratgich kelishigi shaklida turgan 
boshqa ism bilan qaralmish- qaratuvchi aloqasiga 
kirishish imkoniyatini beradi.Leksemaga grammatik 
shakl qo’shilganda ularning birikuvchilari sirasida 
jiddiy o’zgarish yuz beradi.      ETIBORINGIZ  UCHUN  RAHMAT

Mavzu:Valentlik tushunchasi va uning ko’rinishlari haqida ma’lumot

Valentlik haqida tushuncha  Valentlik aslida kimyoviy atama, tilshunoslikda lisoniy birliklarning yuzaga chiqmagan birikuvchanlik- biriktiruvchanlik imkoniyati sifatida qaraluvchi lisoniy hodisaga nisbatan qo’llanadi.Valentlikning tasnifi quydagicha masalan, kislarod (O)atomi boshqa turdagi yana, ikkita atomni biriktirish ahamyatiga ega. Bu ikkita atomning bosh o’rniga qarab belgilanadi. Suv malekulasi (N2O) da bu bosh o’rinlar to’ldirilgan.

Lug’aviy valentlik  Bu valentlik birikturuvchi leksemaning ma’naviy jihatdan o’ziga mos birikuvchilani tanlashi. Masalan hangra leksemasi qush leksemasini o’ziga torta olmaydi. Qush leksemasi sayray oladigan ma’ no bo’lakchasi qush leksemasida mavjud.Hangramoq leksemasining nima so’rog’iga javob bo’ladigan valentligi to’ldiruvchisi- ho’tik leksemasi. Kishnamoq leksemasining valentligi to’ldiruvchi unsurlar-ot, toy leksemalari.