logo

YUNON-MAKEDON URUSHI VA KORINF KONGRESSI

Загружено в:

23.11.2024

Скачано:

0

Размер:

1984.666015625 KB
R ej a
1) Yunon Makedon urushi 
boshlanishi sabablari 
2)Filokrat sulhi 
3)Aleksandr olib borgan siyosatY U N O N - M A K E D O N   U R U S H I   VA   KO R I N F  
KO N G R E S S I  Afi na v a Spart aning y et ak chil ik  y o‘li dagi raqobat i ik k isini 
zaifl asht irdi. 
Ant alk id sulhi hali o‘z k uchi daligi sharoit ida mil.av v. 378-y i lda 
Afi na Fiv a 
bilan  birlashib,  Ik k ini  At t ik a-Delos  dengiz  i t t i foqiga  asos  
soladi .  Bu  hol at  
pol isl ar  ichida  Fiv a  k uchay a  boshl aganligidan  dalolat   berdi . 
 Mil.av v.  371-
y i lda  Fiv a  Spart ani  mag‘lub  et ishi   nat i jasida  Pel oponnes  
it t ifoqi da 
parchalanish  boshl andi.  Shu  t ari qa  Fiv a  qo‘mondoni   
Epaminond  Mark aziy  
Yunonist onda Afi nadan t ashqari si y osiy  birlashuv ni amalga 
oshirdi.  Ammo 
uni ng  mil.av v.  362-y ilda  Mant ines  jangida  t o‘sat dan  hal ok   
bo‘l ishi  y unon 
birligi haqidagi maqsadni y o‘qqa chiqardi.     Mak edon  podsho 
 Filipp  I I   (mil.av v. 
 359-336-y y.)
Makedoniya  Egey  
dengizi  
havzasining  eng  
qudratli  
davlatlaridan  
biriga 
aylandi.    Filipp  II  tez  
orada  yunon  
shahar-davlatlarini 
 o‘z  tobeligi  ostiga 
kiritdi “ Makedoniya  
do‘stlari”ni  moddiy 
va ma’naviy qo‘llab-
quvvatlash,  qo‘shni  
varvar  knyazlari  
bilan  ittifoq  bo‘lish,
  Fors  podshosiga 
do‘stlik taklif qilish, 
o‘ziga dushman deb 
bilgan davlatlarda 
qo‘zg‘olonlarni 
tashkillashtirish kabi 
tadbirlar Ayniqsa Filipp 
“ tilloga  burkangan  xo‘tik  har  
qanday  qal’ani  egallashga  
qodir”,  degan 
tamoyildan  kelib  chiqib,  pora  
berish  orqali  o‘z  tomoniga  
og‘dirib  olishni 
ma’qul  yo‘l,  deb  hisoblardi.  
Hatto  o‘z  davrining  mashhur  
notiqlari  o‘z 
asarlarida  bu  kuchli  va  
hukmronlik  qilishni  yaxshi  
ko‘ruvchi  podshoni 
sifatlash orqali  barcha  yunon  
davlatlarini  yagona  davlat  va  
yakka  hukmdor 
gegemonligi ostida birlashtirilishi 
zarur, degan g‘oyani singdirishga 
harakat 
qilardilar Mil.av v. 346-y i lda Mak edoniy a, A fi na v a uning it t ifoqchi lari 
o‘rt asida 
Filok rat   sulhi  imzolandi
1
.  A mmo  bu  k elishuv   not iq  Demosfen 
boshchil igidagi  ak silmak edon  guruhi  norozil igiga  sabab  
bo‘ldi.  O‘zi ni ng 
Filippga  qarshi  nut qlarida  (“ Fil ipppik lar ” )    Demosfen  uni 
 “ mak edoniy alik  
v arv ar ” ,  deb  at ardi.  Garchi   Demosfen  Yunonist onni  
birlasht irish  zarurat ini 
ink or  et masada,  bu  t adbirlar  Mak edoniy a  isht i rok isiz  
bo‘lishi  lozim,  deb 
hisobl ardi.  A mmo  v oqealar  k ey ingi  ri v oji   shuni  
k o‘rsat adik i,    demok rat ik  
t amoy illar  y o‘qol ib  boray ot gan,  part iy al arning  k esk in  
k urashi  av j  ol gan, 
qul lar  qo‘zg‘ol oni v a  alohida  shahar-dav lat lar  o‘rt asida  
doi miy  raqobat ning 
mav j udl igi Mak edoniy adan boshqa biron-bir y unon 
dav lat ining mamlak at ni 
birlasht iri shga qodir emasligi ni  isbot l ab berdi.   Mil.avv.  338-yilda  Xeroneya  va  Beotiya 
 yaqinidagi  hal  qiluvchi 
janglarda  Demosfen  boshchiligidagi  
yunon  ittifoqchilari  ligasi  Filipp 
qo‘shinlari tomonidan uzil-kesil 
mag‘lubiyatga uchratildi. Bu jangdan 
so‘ng 
Filipp  o‘z  yurishlarini  Janubiy  
Yunonistonga  qaratdi.  Spartadan  
tashqari 
Peloponnes ittifoqining barcha 
shaharlari Makedoniya podshosi 
hokimiyatini 
tan  olishdi.  Filipp  har  bir  shahar  
bilan  alohida  mudofaa  maqsadlariga 
yo‘naltirilgan  ittifoqchilik  
shartnomasini  imzoladi.  Mazkur  
shartnomalarda 
yunon shahar davlatlarining ichki 
muxtoriyati va erki saqlanib qolindi. 
Butun 
Yunonistonga tegishli masalalar 
bo‘yicha mil.avv. 338-yilda Filipp 
Korinfda 
umumyunon  kongressi  chaqirdi.  
Kongress  ishida  Spartadan  tashqari  
barcha 
yunon davlatlari ishtirok etishdi.   Mil.avv.336-yilda  Filipp  o‘ldirildi.  Uning  rejalarini  amalga  oshirish 
o‘g‘li  Aleksandr  (mil.avv.336-323-yillar)  zimmasiga  tushdi.  Mil.avv.  334-
yilda  boshlangan  yurishlar  natijasida  Aleksandr  Old  Osiyodan  Hindistonga 
qadar cho‘zilgan keng hududlarni o‘z tasarrufiga kiritishga muvaffaq bo‘ldi. 
Otasi  Filipp  singari  u  ham  nafaqat  qurol  kuchidan,  balki  diplomatik 
vositalardan unumli foydalandi. Ayniqsa yunon dunyosi borasida Aleksandr 
ehtiyotkor  siyosat  yuritdi.  Chunki  Sharqqa  qilinadigan  hujumdan  oldin  bu 
yerda barqarorlik kerak edi. Shuning uchun u so'z va ishontirish orqali ba'zi 
raqiblarini  tinchlantirishga  muvaffaq  bo'ldi,  boshqalarni  qo'rquv,  ba'zilarini 
esa  kuch  bilan  bo'ysundirdi.  Ammo  u  Gretsiya  ishlarida  asosiy  rolni 
diplomatik  harakatlarga  yukladi,  chunki  u  sharqiy  ekspeditsiya  arafasida 
Hellasda ko'proq yoki kamroq barqaror tinchlik o'rnatishdan manfaatdor edi. 
Jumladan, turli va’dalar bilan fessaliyaliklar va Amfiktioniya kengashini o‘z 
tomoniga  og‘dirib  oladi,  aslida  bu  va'dalarni  bajarish  niyati  yo'q  edi.  U 
ambrakiotlarga  do‘stona  elchilik  yuborib,  tez  orada  muxtoriyat  olishlarini 
ma’lum  qiladi.  Ammo  Aleksandr  diplomatiyasi  uning  tabiatiga  xos  tarzda 
real harbiy kuchga – makedon armiyasiga tayanardi. Filipp  II  yaratib  bergan  
sharoit  tufayli  
Aleksandrning  Sharqqa  
yurish 
oldidan  panellin  bayrog‘ini  
ko‘tarishi  qasos  olish  
uchun  urush  shiorini 
amalga oshirishda juda 
yaxshi xizmat qildi. Bu 
amaliy maqsadlarni amalga 
oshirish uchun yunonlarni 
o‘z tomoniga og‘dirishga 
yordam bergan muhim 
diplomatik harakat bo‘ldi. 
Aynan  diplomatik  muzokaralar  yo‘li  bilan  Kichik 
 Osiyo  shaharlarini 
o‘z tomoniga og‘dirdi, misrlik kohinlar bilan ittifoq 
tuzdi, hatto Misrning oliy 
kohini  unga  Amon  xudosining  o‘g‘li  unvoni  
tortiq  qiladi,  bu  esa 
Aleksandrning Misrda fir’avn sifatida ko‘rilishi 
uchun yetarli bo‘ldi.  E’ T I B O R I N GI Z U CH U N  
R A X M AT

R ej a 1) Yunon Makedon urushi boshlanishi sabablari 2)Filokrat sulhi 3)Aleksandr olib borgan siyosatY U N O N - M A K E D O N U R U S H I VA KO R I N F KO N G R E S S I

Afi na v a Spart aning y et ak chil ik y o‘li dagi raqobat i ik k isini zaifl asht irdi. Ant alk id sulhi hali o‘z k uchi daligi sharoit ida mil.av v. 378-y i lda Afi na Fiv a bilan birlashib, Ik k ini At t ik a-Delos dengiz i t t i foqiga asos soladi . Bu hol at pol isl ar ichida Fiv a k uchay a boshl aganligidan dalolat berdi . Mil.av v. 371- y i lda Fiv a Spart ani mag‘lub et ishi nat i jasida Pel oponnes it t ifoqi da parchalanish boshl andi. Shu t ari qa Fiv a qo‘mondoni Epaminond Mark aziy Yunonist onda Afi nadan t ashqari si y osiy birlashuv ni amalga oshirdi. Ammo uni ng mil.av v. 362-y ilda Mant ines jangida t o‘sat dan hal ok bo‘l ishi y unon birligi haqidagi maqsadni y o‘qqa chiqardi.

Mak edon podsho Filipp I I (mil.av v. 359-336-y y.) Makedoniya Egey dengizi havzasining eng qudratli davlatlaridan biriga aylandi. Filipp II tez orada yunon shahar-davlatlarini o‘z tobeligi ostiga kiritdi “ Makedoniya do‘stlari”ni moddiy va ma’naviy qo‘llab- quvvatlash, qo‘shni varvar knyazlari bilan ittifoq bo‘lish, Fors podshosiga do‘stlik taklif qilish, o‘ziga dushman deb bilgan davlatlarda qo‘zg‘olonlarni tashkillashtirish kabi tadbirlar

Ayniqsa Filipp “ tilloga burkangan xo‘tik har qanday qal’ani egallashga qodir”, degan tamoyildan kelib chiqib, pora berish orqali o‘z tomoniga og‘dirib olishni ma’qul yo‘l, deb hisoblardi. Hatto o‘z davrining mashhur notiqlari o‘z asarlarida bu kuchli va hukmronlik qilishni yaxshi ko‘ruvchi podshoni sifatlash orqali barcha yunon davlatlarini yagona davlat va yakka hukmdor gegemonligi ostida birlashtirilishi zarur, degan g‘oyani singdirishga harakat qilardilar