Мавз ъ: Идомаи суннатҳои адаб дар адабиёти муосирӯ ӣ Нақша: I. Муқаддима II. Боби якум: Равияҳои хоси суннатҳои адаб ӣ III. Боби дуюм: Идомаи шаклҳои шеърии суннат дар э одиёти ӣ ҷ шоирони муосир IV. Боби сеюм: Анъанаи насрнависии адибони муосир V. Боби чорум: Анъанаи зуллисонайнии то ику збек ҷ ӯ VI. Хулоса VII. Руйхати адабиёт 1

МУҚАДДИМА Суннат, яъне анъана дар инкишофи адабиёти бадеии ҳар як халқ нақши калон бозида, барои риво и минбаъдаи он ҳамчунҷ таҳкурс ва заминаи муҳиме хизмат мекунад, ки мисоли онро ӣ натанҳо дар адабиёти классик , инчунин дар адабиёти муосир низ ӣ мушоҳида кардан мумкин аст. Масалан, яке аз муваффақияти устод Садриддин Айн , Абулқосим Лоҳут , Мирзо Турсунзода ва ӣ ӣ комёбиҳои э одии онҳо дар дуруст ва мувофиқи талаботи э од ҷ ҷ ӣ истифода бурдан аз анъана ба ҳисоб меравад. Мафҳуми анъана дар адабиёти гузашта ҳам мав уд буд ва он ҷ ба вожаҳои “урф ва суннат” ифода мегардид. Чунонч , Анварии ӣ Абевард суннатро ба ҳамин маън , яъне анъана ба кор бурдааст: ӣ ӣ Овардаам ба сурати тазмин дар ин мадеҳ, Н-аз баҳри он ки бар суханам нест иқтидор. Лекин чу суннатест қадим , раво бувад, ӣ Эҳёи суннати шуарои бузургвор. Шамси Қайси Роз низ суннатро ҳамчун анъана шарҳ ӣ додааст. Анъана калимаи араб буда, маънои луғавияш нақл аз ӣ забони касе мебошад. Дар истилоҳ қоидаву қонун, урфу одатҳое, ки аз амъият ба амъияти дигар гузашта, ақидаҳои гузаштаро ба ҷ ҷ ҳозира мепайвандад, анъана меноманд. Суннат чун муродифи анъана бештарин иҳати адабиёти гузашта, ки барои имр зиён ҷ ӯ мерос монда шудааст, адибони имр з аз он мероси бою ғании ӯ ӣ гузаштагони худ судмандоа баҳра мегиранд, мисли сабк, жанрҳои 2

адаб воситаҳои тасвири баде , образ, ғоя ва ғайра, ки аз сан ишиӣ ӣ ҷ р згори гузашта ба мо расидааст. ӯ Ба ифодаи дигар анъана, ма м и унсурҳо ва имкониятҳои ҷ ӯ э одие мебошанд,ки дар раванди таълифи асари баде ҳамчун ҷ ӣ та рибаи мав удаю муҳайё истифода мешавад. Нависанда ҳангоми ҷ ҷ э оди асари баде онро бидуни тасарруфот истифода мебарад. ҷ ӣ Адабиёти баде бидун анъана ба ву уд намеояд, ҳатман дар ӣ ӣ ҷ заминаи он суннати э одии ниёгон ба назар мерасанд. Он халқҳое, ҷ ки дорои анъанаҳои адабии заиф мебошанд, дар марҳилаи мусоиди таърих , и тимо ва адабию мадан дар нати аи ӣ ҷ ӣ ӣ ҷ инкишофи равобити адаб ба адабиёти мустақили худ соҳиб ӣ мешаванд. Дар ин сурат дар ташаккул ва дар тараққиёти чунин халқ ворисият, таъсири адабиёти халқҳои дигар роли ҳалкунанда мебозад. Ворисият - мероси пешқадамест, ки халқҳо дар давраҳои гуногуни таърих ба ву уд меоваранд. Аз осори гаронбаҳои як халқ ҷ адибони халқҳои гуногун меом занд, истифода мебаранд. Ба тарзи ӯ дигар г ем, ин ё он адиби пешқадам анъанаҳои адабии ӯ халқидигарро ом хта, аз он анъанаҳо дар э оди худ истифода ӯ ҷ мебарад. Дар ин сурат анъана бевосита ба робитаи адаб зич ӣ алоқаманд мешавад. Бисёр халқҳоеро ном бурдан мумкин аст, ки ҳарчанд анъанаҳои адабии заиф доштанд дар нати аи ом зиши ҷ ӯ анъанаҳои халқи дигар дар як муддати к тоҳ ба комёбиҳои ӯ назаррас муваффақ шуданд. Мисоли бар астаи инро дар э одиёти ҷ ҷ Чингиз Айтматов, Расул Ғамзатов мушоҳида кардан мумкин аст. 3

Ба анъана ҳамчун унсури таркиб – жанрҳои гуногуниӣ адаб , сабку услуб, мавз ъ, ғоя, сюжетҳо, баъзе тарзҳои ӣ ӯ офариниши образ, жанр, вазн, қофия, радиф, санъатҳои баде , ӣ забон, метод, анъанаҳои шеърии форс -то ик ва амсоли инҳо ӣ ҷ ӣ дохил мешаванд. Сохтори нақшаи кори курс аз муқаддима, чаҳор боб, хуллоса ӣ ва руйхати адабиёт ташаккул ёфтааст. Мақсад аз навиштани кори курс шинос шудан ба анъанаҳои ӣ адабиёт ва то қадри имкон ом хтани суннатҳои адабии ниёгон, ӯ муайян кардани анъанаҳои барҳамх рда, сабабҳои аз байн ӯ рафатани он ва рушди анъанаҳои ма уда мебошад. ҷ РАВИЯҲОИ ХОСИ СУННАТҲОИ АДАБ Ӣ Яке аз равияи суннати адаб ин офариниши образ ӣ мебошад.Ин маън дар адабиётшиносии то ик ба истилоҳи тасвир ӣ ҷ низ ифода мегардад, ки вожа бо калимаҳои сурат, сувар, мусаввир, мусаввар, мусаввара, тасаввур ва ғайра ҳамреша мебошад. Образ тасвири канкрет ва дар айни замон умумиятдодашудаи манзараҳои ҳаёти инсонист, ки тавассути тахайюл э од шудааст ва дорои ҷ арзиши эстетик мебошад. ӣ Дар ҳар як асар ҳадафи аслии нависанда ё шоир офариниши як образи қобили тава ҳ аст. Чунонч шоҳсутуни “Шоҳнома”-и ҷҷӯ ӣ Фирдавсиро, ки образи Рустам ташаккул додааст, то ба имр з ӯ барқарор нигаҳ медорад. Дар адабиёти муосир бошад, дар достони Мирзо Турсунзода “Ҳасани Аробакаш” ин Ҳасан аст.Барои он ки образи офаридаи нависанда ба образи баде табдил ёбад, ӣ 4

нависандаро зарур аст, ки ба предмети интихобкардааш умумият ҳам бахшад. Умумияти заминаи образ он аст, ки тавассути баёни аломату хусусият нишонаю моҳият, вазифаю ҳудуди предмети тасвир, табақаю синфи и тимо , гур ҳи инси он предмет ифодаҷ ӣ ӯ ҷ ёфта бошад. Яъне, нависанда образи му аррад намеофарад, вай ҷ образи офаридаашро типп мекунонад. ӣ Зимни офариниши образи одам нависанда характеру аҳонбин , гуфтору кирдори вайро тарзе бояд ба тасвир гирад, ки ҷ ӣ аз ҳамин тасвирот мансубияти табақаҳои и тимоию милл ва ҷ ӣ замонию маконии он қаҳрамон равшан шавад. Чунонч аз кулли ӣ иҳатҳои образи Дохунда маълум мегардад, ки вай намунаи ҷ авонони то ики аввали асри ХХ мебошад,ки озодиро ба он ҷ ҷ ҷ хостаанд, инқилоб кардаанд ва сотсиализм бунёд намудаанд. Ё худ устод Айн дар мисоли як авлоди з ран ғуломшудаи то ик хислату ӣ ӯ ҷ мафкураи халқи то икро нишон додааст. ҷ ИДОМАИ ШАКЛҲОИ ШЕЪРИИ СУННАТ ДАР Э ОДИЁТИ Ӣ Ҷ ШОИРОНИ МУОСИР Адабиёти халқи то ик хеле бою ған ва таърих қадима ҷ ӣ ӣ дорад. Дар адабиёт каломи бадеъ роли ба худ хосро и ро мекунад. ҷ Каломи бадеъ дар ду шакл пешкаши хонандагон мегардад. Яке назм ва дигаре наср. Назм дар луғати забони то ик тартиб, низом, интизом ҷ ӣ омадааст. Яъне он сухане, ки ба тартиб дароварда шудааст. Аксарият назм ва шеърро як чиз мепиндоранд. Аммо байни назм ва шеър фарқияти хос дида мешавад. Чи хеле ки гуфтем, назм сухани 5