logo
  1. Bosh sahifa
  2. Diplom ishlar
  3. Umumiy
  4. O’zbekiston tashqi siyosatining asosiy tamoyillari, ustuvor yo’nalishlari va istiqbollari.

O’zbekiston tashqi siyosatining asosiy tamoyillari, ustuvor yo’nalishlari va istiqbollari.

Yuklangan vaqt:

12.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

717.7392578125 KB
Ko'chirib olish
REFERAT Mavzu:O’zbekiston tashqi siyosatining asosiy tamoyillari, ustuvor yo’nalishlari va istiqbollari. «O’zbekiston tashqi siyosatining asosiy tamoyillari, ustuvor yo’nalishlari va istiqbollari. REJA: KIRISH 0’ZBEKISTONNING JAHON HAMJAMIYATGA QO’SHILISHI, UNING RIVOJLANISHI VA XALQARO NUFUZINING ORTIB BORISHI, 0’zbekistonning jahon hamjamiyatidagi o’mi. Xalqaro tashkilotlar bilan aloqalar o’matilishi. XULOSA FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR ILOVALAR KIRISH Mavzuning dolzarbligi Mustaqillikning dastlabki kunlaridanoq, 0‘zbekiston hukumati o‘z milliy manfaatlariga mos tashqi siyosat yo‘hni belgilash, jahon hamjamiyatiga qo‘shilish va xorijiy mamlakatlar bilan siyosiy, iqtisodiy, texnikaviy, madaniy aloqalar o‘matishga eng dolzarb vazifalardan biri deb qaradi. 0‘zbekiston tarixida birinchi marta tashqi siyosat asoslari va uning bosh yo‘nalishlari qonun yo‘li bilan mustaxkamlandi. 0‘zbekistonning Oliy Kengashi Bayonotida “Xalqaro hamkorlikning to‘la huquqli a’zosi bo‘lgan 0‘zbekiston Respublikasi xalqaro munosabatlarda mustaqil davlat, xalqaro huquq sub’ekti sifatida qatnashadi. Uning asosiy maqsadlari mustahkam tinchlik, qurolsizlanish, o‘z hududini qurol - yarog‘lardan holi qilish, yadroviy qurolni va boshqa ommaviy qirg‘in qurollarini yo‘qotish, suveren davlatlar o‘rtasidagi nizo va ziddiyatlami hal etishda kuch ishlatish va tazyiq o‘tkazishga, eng awalo harbiy kuch qo‘llashga yo‘l qo‘ymaslik, insoniyatning jahonshumul muammolarini hal etishda davlatlar hamkorligi va xalqlar birdamligidan iboratdir... 0‘zbekiston Respublikasi oldindan hech qanday shart qo‘ymagan holda barcha sheriklar bilan bevosita teng huquqli, o‘zaro manfaatli bitimlar hamda shartnomalar tuzish uchun o‘zini ochiq deb e’lon qiladi”', deyilgan. Birinchi Prezidentimiz 0‘zbekistonning tashqi siyosati istiqbolini tariflab shunday deganlar; “0‘zbekiston dunyo uchun ochiq, Biz ham dunyoning 0‘zbekistonga katta qiziqish bilan qarayotganini his etmoqdamiz. Bir paytda 0‘zbekiston bir yoqlama iqtisodiyotga, markazga qaram izdan chiqqan iqtisodiyotga ega bo‘lgan yarim mustamlaka mamlakat qatoriga aylangan edi”^. 0‘zbekiston mustaqillik tufayli umumjahon jarayonlariga qo‘shilib bordi chunki “mamlakatimizda rivojlangan bozor iqtisodiyotiga asoslangan farovon demokratik davlat barpo etishdek oliy maqsadga erishmog‘imiz uchun 0‘zbekistonning jahon hamjamiyatiga kcng miqyosda integratsiyalashuvini taminlash zarar”. 0’ZBEKIST0NNING JAHON HAMJAMIYATGA QO’SHILISHI, UNING RIVOJLANISHIVA XALQARO NUFUZINING ORTIB BORISHI. O’zbekisl:on Respublikasi tinchliksevar tashqi siyosatining yaratilishi va uning siyosiy, huquqiy asoslari. XX asr so’ngida Markaziy Osiyo mintaqasida yirik o’zgarishlar va katta jahonshumul voqealar yuz berdi. Markaziy Osiyo mintaqasida yangi suveren, mustaqil davlatlar tashkil topdi. Bu esa esa jahon siyosiy xaritasida o’zgarishlarga olib keldi. Markaziy Osiyo mintaqasida 0’zbekiston, Qozog’iston, Turkmanston, Tojikiston, Qirg’iziston kabi yangi mustaqil davlatlar o’zining yangi taraqqiyot yo’li hamda milliy rivojlanish modellarini ishlab chiqdilar va hayotga tadbiq etdilar. Endigina mustaqil taraqqiyot yo’lida turgan davlatlaming har birining olida eng muhim ustivor vazifa sifatida mintaqaviy xavfsizlik, tinchlik va barqaror taraqqiyot masallari turar edi. Markaziy Osiyo davlatlari, jumladan, 0’zbekiston tashqi siyosatining eng muhim ustivor yo’nalishlaridan biri mintaqaviy xavfsizlik va barqarorlikni ta’minlash, xalqlar tinchligiga raxna soluvchi terrorizmning har qanday ko’rinishiga qarshi kurash olib borishdan iborat. Kishilik taraqqiyoti tarixidan ma’lumki, hech qaysi davlat, jamiyat o’z qobig’iga o’ralib, rivojlanmagan. Buning aksi o’laroq, mustaqil rivojlanish yo’lini tanlashi bilanoq jahon hamjamiyatiga qo’shilib, o’zaro ko’p tomonlama hamkorlikni rivojlantirib taraqqiyot pillapoyalaridan dadil borgan. 0’zbekiston ham mustaqillikni qo’lga kiritishi bilanoq o’z tashqi siyosatining ustivor yo’nalishlarini belgilab oldi. Jumladan, 0’zbekiston Respublikasi xalqaro munosabatlaming to’la huquqli sub’ekti sifatida tashqi siyosati davlatlaming suveren tengligi, kuch ishlatmaslik yoki kuch bilan tahdid qilmaslik, chegaralaming daxlsizligi, nizolami tinch yo’l bilan hal etish, boshqa davlatlaming ichki ishlariga aralashmaslik qoidalariga va xalqaro huquqning umume’tirof etilgan boshqa qoidalari va normalariga asoslangan huquqiy asoslari ishlab chiqildi. SHuningdek, respublikamiz davlatning xalqning oliy manfaatlari, hamdo’stliklarga va boshqa davlatlararo tuzilmalarga kirishi va ulardan ajralib chiqishi konstitsutsiyaviy normalar asosida mustahkamlandi.^ Mustaqilligimizning dastlabki kunlaridayoq 0’zbekistonimizning milliy manfaatlariga mos keladigan puxta tashqi siyosiy yo’lni belgilash, jahon hamjamiyatiga qo’shilish, horijiy mamlakatlar bilan siyosiy, diplomatik iqtisodiy, ilmiy- texnikaviy, madaniy aloqalar o’matish masalalari dolzarb vazifa sifatida ko’ndalang bo’lib turardi. Bu osongina yechiladigan vazifalar emas edi. Masalaning murakkabligi shundan iborat ediki, Ittifoq davrida tashqi siyosat yuritish, tashqi dunyo bilan aloqa qilish, tashqi savdoni tashkil etish Moskva, markaziy hokimiyat tomonidan olib borilar edi. Respublikalar esa, jumladan, 0’zbekiston ham tashqi dunyodan ajralgan, to’g’ridan-to’g’ri aloqa qilolmaydigan yopiq mamlakat edi. Shu bois davlatimiz tashqi siyosat yuritish tajribasiga ham, jahon diplomatiyasini, tashqi iqtisodiy faoliyatni biladigan kadrlarga ham ega emas edi. Respublikada bunday kadrlar tayy'oplovchi birorta ham o’quv yurti yo’q edi. Vaziyat zudlik bilan tashqi siyosiy va tashqi iqtisodiy aloqalami shakllantirishni talab qilmoqda edi. Respublikamiz Biinchi Prezidenti Islom Karimovning «O’zbekistonning o’z istiqlol va taraqqiyot yo’li», “O’zbekiston XXI asr bo’sag’asida: xavfsizlikka tahdid, barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari”^, “O’zbekiston iqtisodiy islohotlarni ehuqurlashtirish yo’lida”*, “O’zbekiston XXI asrga intilmoqda”, “0’zbekistonning 16 yillik mustaqil taraqqiyot yo’li”, “Yuksak ma’naviyat — yengilmas kuch” kabi asarlarida va “Bizning bosh maqsadimiz - jamiyatni demokratlashtirish va yangilash, mamlakatni modernizatsiya va isloh etishdir” “Mamlakatimizda demokratik islohotlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyatini rivojlantirish konsepsiyasi ” kabi ko’plab ma’ruzalarida mustaqil tashqi siyosat yuritish qoidalari nazariy va amaliy jihatdan puxta asoslab berildi. 0’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 17-moddasida*^ tashqi siyosat qoidalari qonunlashtirildi va u jahondagi ko’plab mamlakatlar bilan hamkorlik jarayonlari ortga qaytmasligining huquqiy kafolati bo’lib xizmat qilmoqda.O’zbekistonni xalqaro huquq sub’ekti sifatida belgilaydigan, respublikaning tashqi siyosiy va tashqi iqtisodiy aloqalarini tartibga soladigan qonunlar qabul qilindi. «0’zbekiston Respublikasi tashqi siyosiy faoliyatining asosiy prinsiplari to’g’risida»gi, «Chet el investitsiyalari va xorijiy ivestorlar faoliyatining kafolatlari to’g’risida»gi, «Tashqi iqtisodiy faoliyat to’g’risida»gi*^ va boshqa qonunlar hamda normativ hujjatlar ana shular jumlasidandir. Bular faol va keng ko’lamli hamkorlik uchun mustahkam huquqiy kafolat yaratib berdi. Tashqi aloqalami ta’minlaydigan vazirliklar va muassasalar tashkil etildi. Tashqi ishlar vazirligi, Tashqi iqtisodiy aloqalar vazirligi, Tashqi iqtisodiy faoliyat Milliy banki, ixtisoslashtirilgan tashqi savdo firmalari shular jumlasidandir. Jahon iqtisodiyoti va diplomatiyasi universiteti, O’zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi Davlat va jamiyat qurilish akademiyasi va boshqa universitetlarda tashqi siyosiy va tashqi iqtisodiy faoliyat sohasi uchun mutaxassis kadrlar tay^'^orlash yo’lga qo’yildi. Tashqi siyosatga tinchlik, barqarorlik, hamkorlik yo’li asos qilib olindi. 0’zbekiston Respublikasi tashqi siyosatining asosiy tamoyillari quyidagilar: -mafkuraviy qarashlardan qatiy nazar hamkorlik uchun ochiqlik, umuminsoniy qadriyatlarga, tinchlrk va xavfsizlikni saqlashga sodiqlik; - davlatlaming suveren tengligi va chegaralar daxlsizligini hurmat qilish; - boshqa davlatlaming ichki ishlariga aralashmaslik; -nizolami tinch yo’l bilan hal etish; - kuch ishlatmaslik va kuch bilan tahdid qilmaslik; - tnson huquqlari va erkinliklarmi hurmatlash; -ichki milliy qonunlar va huquqiy normalardan xalqaro huquqning umum e’tirof etilgan qoidalari va normalarining ustivorligi; - davlatning, xalqning oliy manfaatlari, farovonligi va xavfsizligini ta’minlash maqsadida ittifoqlar tuzish, hamdo’stliklarga kirish va ulai'dan ajralib chiqish; - tajovuzkor harbiy bloklar va uyushmalarga kirmaslik; - davlatlararo aloqalarda teng huquqlilik va o’zaro manfaatdorlik, davlat milliy manfaatlarining ustunligi; -tashqi aloqalami ham ikki tomonlama, ham ko’p tomonlama kelishuvlar asosida rivojlantirish, bir davlat bilan yaqinlashish xisobiga boshqasidan uzoqlashmaslik. Mamlakatimizning jahon xalqlari tinchligi va xavfsizligiga mos bo’lib tushgan tinchliksevar tashqi siyosati, uni jahonda mustaqil davlat sifatida tezda tan olinishini ta’minladi. 0’zbekiston Respublikasining davlat mustaqilligini dunyodagi nufuzli davlatlar tan oldi, ulaming ko’plari bdan diplomatik siyosiy, iqtisodiy, ilmiy-texnikaviy va madaniy aloqalar o’rnatildi. 0’zbekistonning jahon hamjamiyatida obro’-e’tiborining, nufuzining tobora oshib borishi ham istiqlolning hosilasidir. Buning bir qancha omillari va manbalari mavjud; Birinchidan, faqat mustaqil, ozod jamiyatdagina iqtisodiy infratuzilmaning barcha tarmoqlarini muttanosib rivojlantirishning ijtimoiy-siyosiy shart-sharoiti yaratiladi. Sobiq sovet hukmronligi yillarda 0’zbekiston faqat xom ashyo yetishtfruvchi hudud edi. O’zbekiston mustaqilligi sharoitida og’ir va yengil sanoatning ko’plab turlari barpo etildi. Endi 0’zbekiston o’zining sifadi malisulotlari bilan jahon bozorlarida obro’-e’tibor topmoqda, ko’plab buyurtmalar qabul qilmoqda. Ikkinchidan, istiqlol - bu dunyoga chiqish, jahon davlatlari va xalqaro istiqlolning dastlabki davridanoq jahon hamjamiyatiga qo’shilish siyosatini olib bordi. Bu siyosat mohiyatan o’zaro hurmat va milliy manfaatdorlikka asoslangandir. Binobarin, «0’zbekistonning milliy manfaadariga mos keladigan ko’p tomonlama faol tashqi siyosatini amalga oshirish - davlatimizning mustaqilligini mustahkamlash, iqtisodiy qiyinchiliklami bartaraf etish va xalq turmushini yaxshilashning zarur sharti va g’oyat muhim vositasidir». Uchinchidan, har bir davlatning tashqi siyosiy mavqei, nufuzi u mamlakatdagi siyosiy vaziyatga, ijtimoiy-iqtisodiy, intellektual-huquqiy rivojlanish darajasiga, moddiy, tabiiy-ashyoviy zahiralarga v.h. bog’liq. O’zbekistonda barqaror tinchlikning ta’minlanishi sifatli qishloq xo’jaligi va sanoat mahsulotlari ishlab chiqarishga asos bo’lmoqda. Demak, mamlakatning iqtisodiy qudrati tobora mustahkamlanmoqda. 0’z navbatida jamiyatda uning ko’p yo’nalishi faol tashqi siyosat uchun ijtimoiy, iqtisodiy, ma’naviy asos hozirladi. To’rtinchidan, 0’zbekistonning xalqaro mavqei mustahkamlanib, nufiizi oshib borishining muhim omillaridan biri jahon hamjamiyati bilan hamkorlik qilish jarayonida yangi texnologiya va barqaror investitsiyani jalb qilinishidadir. Bu borada 0’zbekistonning hamdo’stlik mamlakatlari orasida natijalari samaralidir. Juda qisqa vaqtda 0’zbekistonda hozirgi zamon texnologiyasi bilan ishlaydigan yuzlab yirrk qo’shma korxonalar qurildi va muvaftaqqiyatli ishlamoqda. Bu qo’shma korxonalarda ishlab chiqarilgan mahsulotlarga jahon bozorlarida talab tobora oshib bormoqda. SHtmingdek, 0’zbekistonning geosiyosiy jihatdan qulayligi ya’ni Markaziy Osiyoning tabiiy-xomashyo, energetika, transport va boshqa kommunikatsiyalarga qulay va boy mintaqada joylashganligi ham muhim ahamiyat kasb etmoqda. Beshinchidan, O’zbekistonning jahondagi nufuzining mustahkamlanishi va yuksalishida mamlakatda xalqaro huquq talablariga javob beradigan milliy huquqiy tizinming yaratilganligidadir. Bu qonunlar majmuasida xalqaro huquq normalarining ustivorligi tan olinganligidadir. SHuning uchun ham O’zbekiston davlatining tashqi siyosatida ochiq oydinlik prinsipiga amal qilib, mafkuraviy, diniy qarashlaridan qat’iy nazar, dunyoning barcha tinchliksevar davlatlari bilan ikki tomonlama faol aloqalar o’matgan. Oltinchidan, 0’zbekistonnig jahon hamjamiyatidagi mavqeining mustahkamlanishi va nutuzining oshishida uning eksport qudrati yetakchi o’rinda turadi. Eksportga yo’naltirilgan iqtisodiyot nafaqat jamiyat ijtimoiy taraqqiyotini tezlashtiradi, balki uning uzoq kelajak istiqbolini ham belgilab beradi. Bu borada 0’zbekiston istiqlolining o’n olti yilligi arafasidagi eng katta yutug’i eksport mahsulotlarini xomashyo holatida emas, balki jahon standartlari darajasidagi xaridorbop sanoat mahsulotlari sifatida chiqarishga erishganligidadir. Bu mamlakat iqtisodiyotini intensiv rivojlantirishning eng qulay yo’li. Hozir 0’zbekistonda paxta tolasiga sanoat ishlovi beradigan, qishloq xo’jaligi mahsulodarini qadoqlaydigan, xaridorgir sifatli kiyim-kechak ishlab chiqaradigan o’nlab sanoat korxonalarining ishlayotganligi mamlakatning eksport ko’lamini bildirib turibdi. 0’zbekistonda tayyorlangan malisulodar allaqachon jation bozorlariga kirib bordi va o’zining talabchan xaridorlariga ega. Bu O’zbekiston Birinchi Prezidenti LKarimovning «eksport imkoniyatlarini kengaytirish, jahon bozorlariga kirib borish uchun, awalo, qimmatbaho xom ashyoni qayta ishlash negizida tayyor mahsulot ishlab chiqaruvchi qo’shma korxonalami rivojlantirish zarur.»‘* - degan g’oyasining hayotiy ifodasidir. Yettinchidan, 0’zbekistonning xalqaro aloqalari faqatgina savdo-iqtisodiy aloqalar bilan chegaralanmaydi. U juda ham ko’plab yirik xalqaro tashkilotlar, ilmiy, madaniy muassasalaming teng huquqli a’zosidir. Jumladan, Birlashgan Millatlar Tashkiloti, yevropada xavfsizlik va hamkorlik tashkiloti, NATOning «Tinchlik yo’lida hamkorlik» dasturi, Jalion Sog’liqni Saqlash tashkiloti, YUNESKO, Iqtisodiy hamkorlik tashkiloti, Xalqaro valyuta fondi, Jahon banki, Xalqaro moliya korporatsiyasi kabi o’nlab xalqaro tashkilotlar bilan hamkorlik qiladi. Endi yosh 0’zbekiston dunyoga chiqdi, uni jahon tanidi va tan oldi. Bunda «0’zbekiston kelajagi buyuk davlat» degan bashoratning amaldagi tasdig’i mujassamlashgan. «O’zbekiston Respublikasining tappsi siyosiy faoliyatining asosiy prinsiplari to’g’risida»gi O’zbekiston Respublikasining 1996 yil 26- dekabr Qonuni mustaqil tashqi siyosiy doktrinani shakllantirishning shox ko’chasyni ochib berdi. Ushbu xujjatga ko’ra dunyoda barqarorlikning saqlanishi, o’z xavfsizligining hamda taraqqiyot yo’lidan barqaror rivojlanish uchun shart- sharoitlarning ta’minlanishi O’zbekiston uchun oliy milliy ustuvor yo’nalishlardir. 2012 yil O’zbekiston Respublikasi tashqi siyosati uchun tom ma’noda tarixiy yil bo’ldi, desak, aslo mubolog’a bo’lmaydi. Zero, aynan shu yili mamlakatimizning Birinchi rahbari Islom Karimov tomonidan qonunchilik tashabbusi tartibida kiritilgan «O’zbekiston Respublikasining tashqi siyosiy faoliyati Konsepsiyasini tasdiqlash to’g’risida»gi Qonun Oliy Majlis tomonidan qabul kilindi va u kuchga kirdi. Mazkur Qonunni mamlakatimizning uzoq yillarga mo’ljallangan tashqi siyosat strategiyasini belgilab beruvchi o’ta muhim hujjat sifatida baholash mumkin Qonunda belgilab berilgan asosiy prinsiplar muliim voqea bo’ldi. Bu prinsiplar quyidagilardan iboratdrr: 1. 0’zbekistonning turli harbiy bloklardan uzoq bo’lishi; 2. 0’zining suverentiteti va hududiy yaxlitligini himoya qilish bo’yicha qafiy pozitsiyaga ega bo’lishi va o’z hududida xorijiy davlatlaming harbiy bazalarini joylashtirilishiga yo’l qo’ymasligi ; 3. Ochiq, izchil va faol tashqi siyosat olib boorish; Demak, keltirilgan ilmiy xulosalardan aniq bo’lmoqdaki, faqat mustaqil ozod jamiyat o’zini har tomonlama, jumladan, xalqaro munosabatlar doirasida ,ham yaqqol namoyon eta olar ekan. Mustaqil 0’zbekiston bu maktabni yana muvaffaqqiyatli o’tadi. Endilikda 0’zbekiston davlati jahon hamjamiyatining katta minbaridan turib dunyoning global muammolarini hal qilishda faollik va tashabbus ko’rsatmoqda. O’zbekistonning tashqi siyosat konsepsiyasi o’tgan mustaqil taraqqiyot yillari davomida mamlakatimizda tashki siyosat borasida to’plangan milliy tajribani umumlashtirish, kolaversa, ilg’or xorijiy mamlakatlar tajribasini chuqur o’rganish asosida ishlab chiqilgan bo’lib, u hozirgi davrning murakkab xususiyatlaridan kelib chikkan holda mamlakatimiz tashqi siyosatining o’rta va uzoq muddatli strategiq maqsad va vazifalarini o’zida mujassam etadi. 0’zbekistonning jahon hamjaniiyatidagi o’rni. Xalqaro tashkilotlar bilan aloqalar o’rnatilishi. 0‘zbekiston mustaqillikka erishgandan keyingi yutuqlardan muhimi uning jahon hamjamiyatidan munosib o‘rin olganidir. 1991-yil 31-avgustda Oliy Kengash VI sessiyasida qabul qilingan «Mustaqillik haqidagi Qonun»da 0‘zbekistonning tashqi siyosatdagi yo‘li aniq qilib belgilangan edi. Jumladan unda: «Xalqaro hamjamiyatning to‘la huquqli a’zosi bo‘lgan 0‘zbekiston Res- publikasi xalqaro munosabatlarda mustaqil davlat, xalqaro huquq sub’ekti sifatida qatnashadi, uning maqsadlari mustahkam tinchlik, qurolsizlanish, o‘z hududini qurol-yaroqlardan xoli qilish, yadroviy qurolni va boshqa ommaviy qirg‘in qurollarini yo‘qotish, suveren davlatlar o‘rtasidagi nizo va ziddiyatlami hal etishda kuch ishlatish va tazyiqqa yo‘l qo‘ymaslikdan iborat», - deb qayd qilindi. Oradan ma’lum muddat o‘tgandan so‘ng 1992-yil 8-dekabrda qabul qilingan 0‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining bu yo‘l yana bir bor ta’kidlanib davlatimiz tashqi siyosatining asosiy qoidalari qonun bilan mustahkamlab qo‘yildi. «0‘zbekiston Respublikasi xalqaro munosabatlaming to‘la huquqli sub’ektidir. Uning tashqi siyosati davlatlaming suveren tinchligi, kuch ishlatmaslik yoki kuch bilan tahdid qilmaslik, chegaralaming daxlsizligi, nizolami tinch yo‘l bilan hal etish, boshqa davlatlaming ichki ishlariga aralashmaslik qoidalariga va xalqaro huquqning umume’tirof etilgan boshqa qoidalari va me’yorlariga asoslanadi. Respublika davlaming, xalqning oliy manfaatlari, farovonligi va xavfsizligini ta’minlash maqsadida ittifoqlar tuzishi, hamdo‘stliklarga va boshqa davlatlararo tuzilmalarga kirishi va ulardan ajralib chiqishi mumkin”, - deyiladi 0‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 17- moddasida. Konstitusiyaning 17-moddasida belgilangan tashqi siyosatning hukuqiy asoslarini: - “O’zbekiston Respublikasining davlat mustaqilligi asoslari to’g’risida”gi 1991 yil 31 avgustdagi qonuni; - “Tashki iqtisodiy faoliyat to’g’risida”gi 2000 yil 26 maydagi yangi tahrirdagi qonuni; - “Mudofaa tugrisida”gi 2001 yil 11 maydagi yangi tahrirdagi qonuni; - “O’zbeqiston Respubliqasi tashqi siyosiy faoliyatsh^ing asosiy prinshshlari to’g’risida’gi 1996 yil 26 dekabrdagi qonuni; - “O’zbeqiston Respubliqasining xalqaro shartnomalari to’g’risida”gi 1995 yil 22 dekabrdagi qonuni; - Oliy Majlisining 1995 yil 30 avgust Qarori bilan qabul qilingan “O’zbeqiston Respublikasining Harbiy doqtrinasi” kabi normativ-hukuqiy hujjatlar tappsil etadi. 0‘zbekistonning tashqi siyosat borasida tutgan yo‘li davlatimiz biron bir buyuk davlat ta’sir doirasiga tushib qolmasligi, xalqaro maydonda tinchlik va xavfsizlikni ta’minlash, mojarolarni tinch yo‘l bilan hal etish, boshqa mamlakatlaming ichki siyosat iga aralashmaslik, mafkuraviy qarashlardan qat’i nazar tashqi siyosatda ochiq-oydinlik tamoyilini ro‘yobga chiqarish, xalqaro tashkilotlar doirasida hamkorlikni chuqurlashtirish hamda xalqaro huquqning umumeTirof etilgan qoidalari va mezonlariga asoslanadi. 1992 yil 2-martda 0‘zbekiston Respublikasi o‘z tarixida birinchi bor jahon hamjamiyatining teng huquqli sub’ekti sifatida Birlashgan Millatlar Tashkiloti a’zoligiga qabul qilindi. Bu tarixiy voqea 0‘zbekistonning mustaqil davlat sifatida xalqaro hamjamiyatdan munosib o‘rin olishida katta ahamiyatga ega bo‘ldi. Markaziy Osiyoda xavfsizlik, barqarorlik va hamkorlik masalalari bo‘yicha BMTning Toshkentda doimiy ishlovchi seminarini chaqirish, Tojikiston va Afg‘oniston mojarolari, narkobiznesga qarshi kurashni kuchaytirish, Orol muammosini hai etish va boshqa masalalar bo‘yicha bir qator takliflami o‘rtaga qo‘ydi. 0‘zbekiston Prezidentining asosli mulohazalari bu nufiizli tashkilot tomonidan inobatga olinib, 1993 yil fevral oyida Toshkentda VMT vakolatxonasi ta’sis etilib, ish boshladP. Xolid Malik BMTning O‘zbekiston dagi vakili qilib yuborildi. Bugungi kunda Birlashgan Millatlar Tashkilotining 0‘zbekistondagi vakolatxonasi respublikada BMTning Taraqqiyot Dasturi, Sanoat taraqqiyoti Dasturi, qochoqlar ishi bo‘yicha vakillari Oliy Komissari, Jahon sogTiqni saqlash tashkiloti, Aholi joylashish jamg‘armasi, Narkotiklami nazorat qilish bo‘yicha Dastur, Bolalar jamg‘armasi singari ixtisoslashgan muassasalami o‘z tarkibiga birlashtirishgamuvaffaq bo‘ldi. 0‘zbekiston 1992 yil fevral oyida dunyoda tinchlikni mustahkamlash, inson huquqlarini himoya qilish bo‘yicha katta tadbirlami amalga oshirayotgan nufuzli xalqaro tashkilot evropada Xavfsizlik va Hamkorlik Tashkilotiga (YXHT) a’zo bo‘lib kirdi. I.A.Karimovning 1992-yil 9-10-iyulda bo‘lib o‘tgan evropada Xavfsizlik va Hamkorlik Tashkilotining majlisida ishtirok etishi, nutq so‘zlashi va uning 10-iyulda bo‘lgan majlisiga raislik qilishi 0‘zbekiston ning jahon hamjamiyatiga muvaffaqiyatli kirib borayotganligini ko‘rsatdi. O‘zbekistonning xalqaro miqyosda tinchliksevar siyosat o‘tkazishi uchun keng imkoniyatlar vujudga keldi. 1993-yil sentabrda bo‘lib o‘tgan Birlashgan Millatlar Tashkilotining 48-sessiyasida O‘zbekiston Birinchi Prezidenti l.A.Karimovning ishtiroki va unda qilgan maYuzasi 0‘zbekistonni jahonga ko‘hna va navqiron davlat sifatida tanitdi^^. 0‘zbekiston jahondagi 105 mamlakatni birlashtimvchi qo‘shilmaslik harakatiga qabul qilindi. Bo‘lg‘usi jahon Parlamentining timsoli bo‘lmish Parlamentlararo Ittifoqqa kirdi. Mamlakatimiz Parlamentlararo Ittifoqning 93 va 94-konferensiyalarida hamda YXHT Parlament Assambleyasining har yili o‘tkaziladigan sessiyasida muntazam qatnashmoqda. Oliy Majlis Raisi YXHT Parlament Assambleyasining Vitse- prezidenti etib saylandi. Ana shu va boshqa xalqaro anjumanlarda 0‘zbekiston vakillari ma’ruza va axborotlar bilan chiqdilar, qator takliflarni o‘rtaga tashladilar. Shu tariqa respublika Parlamenti a’zolarining ovozi xalqaro maydonda baralla yangramoqda. Davlatimizning obro‘-e’tibori mustahkamlanib, xalqaro miqyosda tobora ko‘proq e’tirof etilmoqda. Mustaqillikning ilk damlaridayoq Oliy Majlis Raisi ye.X. Xalilovning Avstriya, Germaniya, Ispaniya, SHveysariya, Belgiya, Bolgariya, Pokiston, Turkiya, Janubiy Koreya va boshqa bir qancha mamlakatlaming davlat boshliqiari, parlament va vakolatxonalar boshliqlari bilan uchrashuvlari bo‘lib o‘tdi. Oliy Majlisda o‘n uchta parlament delegatsiyasi, shu jumladan GFR, Yaponiya, Quvayt, Litva, Latviya, Pokiston, Bolgariya va Turkiya mamlakatlarining parlament delegatsiyalari, Shveysariya, Xitoy, GFR va Litvaning rasmiy hukumat delegatsiyalari, turli xalqaro tashkilotlaming o‘n uch nafar vakdi, xorijiy davlatlaming O‘zbekiston dagi elchilari va elchixonalari hamda vakolatxonalari xodimlaridan 28 kishi, shu jumladan, Fransiya, GFR, Janubiy Kogeua, AQSH, Rossiya, Pokiston, Turkiya, Buyuk Britaniya, Shvetsiya, Hindiston namoyandalari qabul qilindi. 0‘z navbatida 0‘zbekiston parlamenti a’zolarining delegatsiyalari bir qancha davlatlarda, shu jmnladan, AQSH, GFR, Turkiya kabi mamlakatlarda bo‘lishdi^^. O‘zbekiston Respublikasi bir qator ixtisoslashgan nuftizli xalqaro iqtisodiy, ilmiy-texnika va madaniy tashkilotlar - Jahon iqtisodiy hamkorlik tashkiloti, Jahon Banki, Xalqaro valyuta jamg‘armasi, evropada tiklanish va taraqqiyot banki, Xalqaro mehnat tashkiloti, Xalqaro pochta ittifoqi, Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti, Xalqaro Olimpiya Qo‘mitasi, Osiyo va Tinch okean havzasi bo‘yicha iqtisodiy va ijtimoiy komissiya, Markaziy Osiyo mamlakatlari iqtisodiy hamkorlik tashkiloti, Bojxonalar hamkorligi Kengashi, BMTning taTim, fan va madaniyat bo‘yicha Qo‘mitasi (YUNESKO) va boshqa tashkilotlar a’zosidir^®. 0‘zbekiston mustaqil davlat sifatida ko‘plab xaiqaro Konvensiyalarga va VMT hamda YXHT kabilarning protokollariga qo‘shildi. SHu yillar mobaynida 0‘zbekiston o‘zining tashqi siyosatida, awalo, jahonning taraqqiy etgan mamlakatlar bilan o‘zaro munosabatlarini rivojlantirishga katta ahamiyat berdi. AQSH, Germaniya, Fransiya, Italiya, Buyuk Britaniya, YAponiya, Janubiy Koreya, Turkiya va boshqa ko‘plab rivojlangan mamlakatlar bilan o‘matilgan aloqalar o‘z natijalarini bera boshladi. Turkiya bilan abadiy do‘stlik shartnomasi 0‘zbekiston tashqi siyosatidagi o‘ziga xos yangilikdir. 1995 yil 15-16-sentabrda Toshkentda Markaziy Osiyo Xavfsizlik va Hamkorlik masalalariga bag‘ishlangan seminar Kengashi bo‘ldi. Bu Kengashda ishtirok etish uchun 31 mamlakat, oltita Xalqaro Tashkilotlar vakillari qatnashdilar. Mintaqa xavfsizligi va mojarolaming oldini olish masalalari ko‘rib chiqildi^*. 1995 yil oktabrda nishonlangan Birlashgan Millatlar Tashkilotining 50 yilligi va uning yubiley sessiyasi O‘zbekistonning xalqaro siyosat borasidagi yangidan yangi imkoniyatlarini ko‘rsatishga sharoit yaratdi. Birinchi Prezidentimiz I.A.Karimovning ana shu mo‘tabar minbardan turib so‘zlagan nilioyatda qisqa va lo‘nda nutqi jahon hamjamiyatining tamoyilga aylangan qarasMaririi o‘zgartirishga, xalqaro tashkilotlar faoliyatini yangicha shakl va mazmun bilan boyitishga o‘ziga xos ta’sir ko‘rsatdi. Jumladan, u mamlakatlararo, mintaqalararo va qifalararo munosabatlami chuqurlashtirish, har bir mintaqada vujudga kelayotgan ijtimoiy-siyosiy jarayonlaming borishidan oldindan ogoh bo‘lish, ulami o‘z vaqtida o‘rganish va zarur xulosalarga kelish, shu asosda umumbashariy muammolami chigallashtirmasdan hal etish masalalarini ko‘tardi. Darhaqiqat, XXI asr har bir davlat rahbarining faqat o‘z mamlakati va xalqi doirasida o‘ylashi kabi hodisalarni unchalik ham xush ko‘rmaydi. YAngi yuz yillik o‘z tabiati va ehtiyojiga ko‘ra endi tor «mahalliy» doiralardan keng dunyoviy maydonga chiqishni, mamlakatning kundalik tashvishlariga o‘ralashib qolmasdan, olam minbarlaridan turib dunyo kengliklariga nazar tashlashni va shu asosda umumbashariy muanunolar hamda xalqaro masalalami hal etishning umuminsoniy va er kurrasining istiqboliga daxldor bo‘lgan keng miqyosli fikrlash tarzini taqozo etadi. Bulaming bari yangi dunyoning va yangi yuz yillikning jahon siyosatiga olib kirayotgan g‘oyat insonparvar, hayotiy va ezgulikka tayangan, dunyo siyosatining yangi madaniyat darajasini belgilaydigan omillardir. 0‘zbekiston Birinchi Prezidentining Birlashgan Milladar Tashkiloti Bosh Assambleyasining 50-sessiyasida ko‘targan dolzarb masalalari butun jahon siyosatdonlari va ulkan davlat arboblarini jiddiyroq o‘ylashga, masalalar mohiyatini ancha chuqurroq anglashga, yangi asr ostonasida turib, yuz yilliklar ortini yorqinroq va ravshanroq ko‘rishga da’vat etayotgani bejiz emas. I.A.Karimov bu ulkan minbardan turib, birinchidan, davlat arboblari va siyosatdonlar diqqatini milliy xavfsizlik masalasini hozirgi zamon talab va ehtiyojlari nuqtai nazardan qa^dadan ko‘rib chiqishga qaratdi. CHunki hozirgacha Xavfsizlik Kengashiga doimiy a’zo bo‘lgan besh davlat Birlashgan Millatlar Taslikiloti a’zoligiga kirgan 187 davlat tashvislilarini, ulaming muammolari va taqdirini hal etishga qodir emasligini, keng dunyoning bir-biriga o‘xshamagan, bir- birini takrorlamaydigan va hatto bir-biriga zid muammolarining barchasini qamrab olishga kuchi etmasligini, bu keng miqyosli ishga qodir emasligini ko‘rsatib berdi. SHuning uchun ham Xavfsizlik Kengashi doimiy a’zolari doirasini, ulaming faoliyat maydonini kengaytirish va mazmunini chuqurlashtirish zarar ekanligiga hamjamiyat a’zolarining e’tiborini qaratmoqda. Ana shu kengash a’zoligiga Germaniya va Yaponiya mamlakatlarini ham qo‘shish zararligini aytdi va ulaming no mz odini ko‘rsatdi. 1997-2001 yillar davomida faoliyat olib borgan “6+2” guruhi 1997-yili O’zbekiston Respublikasi Prezidenti tashabbusi bilan BMT kotibiyatida tashkil topgan edi. Bu guruh Afg’onistonda o’sha paytda hukmron bo’lgan ikki asosiy harbiy kuch- Ahmadshoh Ma’sud boshchiligidagi Tolibon harakati qo’shinlari o’rtasidagi qurolli lo’qnashuv-u mojarolami siyosiy uoT bilan hal etish va bu mamlakatda tinchlik o’matishga qaratilgan edi. Muloqot gurahining birinchi uchrashuvi 1997-yil 16-oktabrda Nyu-Yokda bo’ldi. Mazkur anjuman 0’zbekiston rahbariyatining ko’p yillik sa’y-harakatlari natijasi edi. Mazkur muloqot guruhiga Afg’onistonga chegaradosh bo’lgan 6 mamlakat; Xitoy Xalq Respublikasi, Pokiston Islom Respubhkasi, Eron Islom Respublikasi, Tojikiston, Turkmaniston, 0’zbekiston va AQSH hamda Rossiya kiritilgan edi^*^. BMT Bosh Assambleyasining 2000-yil sentabr oyida o‘tgan «Mingyillik sammiti»da davlatimiz rahbari xalqaro terrorchilik va giyohvand moddalaming noqonuniy savdosiga qarshi kurashga, mintaqaviy xavfsizlikni mustahkamlashga, BMT faoliyati va uning tarkibiy tizimini isloh qilishga doir ko‘plab takliflami bildirdi. Xalqaro jamoatchilik e’tiborini yana bir bor Orol muammosiga qaratdi. Ta’kidlamoq joizki, Oroldagi vaziyat nafaqat Markaziy Osiyo mintaqasi, balki butun dunyo mamlakatlarining ekologik muammosidir. SHundan kelib chiqqan holda, davlatimiz rahbari «Mingyillik sammiti»da ekologik xavfsizlik sohasidagi xalqaro hamkorlikni qo‘llab-quwatlash, ushbu xayrli ishlarga xalqaro tashkilot va donor mamlakatlardan moliyaviy vositalar jalb etish maqsadida BMTning Atrof- muhit muhofazasi bo‘yieha xalqaro dasturi huzurida Orol va Orolbo‘yi muammolari kengashini tuzishni taklif qildi. Evropada xavfsizlik va hamkorlik tashkilotining 1999-yilgi Istanbul sammitida Islom Karimov BMT huzurida terrorchilikka qarshi kurash bo‘yicha xalqaro markaz tashkil etish g‘oyasini ilgari surdi. 2001-yil 28-sentabrda VMT Xavfsizlik kengashi doirasida terrorchilikka qarshi kurash qo‘mitasining tashkil etilishi bu g‘oyaning amaliy natijasi bo‘ldi. 0‘zbekiston ayni vaqtda BMTning mavjud 12 aksilterror konvensiyasiga hamda narkotik moddalar savdosiga qarshi kurashga oid konvensiyalariga qo‘shilgan. Bu yo‘nalishdagi hamkorlikning amaliy ifodasi sifatida 2000-yil 19- 20-oktabr kunlari Toshkentda BMT bilan hamkorlikda «Markaziy Osiyoda xavfsizlik va barqarorlikni mustahkamlash; giyohvand moddalar, uyushgan jinoyatchiilik va terrorizmga qarshi kurashda umumiy yondashuv» mavzuida xalqaro konferensiya o‘tkazildi^^. 2006 yilning sentabrida esa Markaziy Osiyo mamlakatlari vakillari Qozog‘istonning Semipalatinsk shahrida «Markaziy Osiyoda yadro qurolickn xoli hudud barpo etish to‘g‘risida»gi shartnomani imzoladilarlslom Karimov g‘oyasining amaliy natijasi bo‘lgan bu shartnoma mintaqamizda tinchlikni mustahkamlash va ommaviy qirg‘in qurollari tarqalishining oldini olishdagi, pirovardida dunyoda yalpi yadroviy xavfsizlikni ta’minlash yo‘lidagi g‘oyat muhim qadam bo‘ldi. Mamlakatimiz BMT va uning ixtisoslashgan tashkilotlari bilan turli yo‘nalishlarda samarali hamkorlik qilib kelmoqda. Bunda Islom Karimovning xalqaro integratsiyani kuchaytirish, barqarorlikni mustahkamlash va davlatlararo hamkorlikni rivojlantirishga qaratilgan hamda tinchlikparvarlikka asoslangan izchil siyosati muhim omil bo’ldi. 2017-yilning sentabr oyida Nyu-York shahrida bo‘lib o‘tgan VMT Bosh Assambleyasming 72-sessiyasida batafsil bayon qildi. So‘ng o‘tgan yilning noyabr oyida Samarqand shahrida bo‘lib o‘tgan "Markaziy Osiyo: yagona tarix va umumiy kelajak, barqaror rivojlanish va taraqqiyot yo‘lidagi hamkorlik" mavzusidagi konferensiyada davlatimiz rahbari Markaziy Osiyo, jumladan, Afg‘onistonda mustahkam tinchlik va barqarorlikni ta’minlash bo‘yicha mintaqaviy va xalqaro miqyosdagi qo‘shma sa’y-harakatlaming keng qamrovli dasturini taklif etdP^. Prezident Shavkat Mirziyoyev «globallashuv va axborot-kommunikatsiya texnologiyalari jadal rivojlanib borayotgan bugungi sharoitda yoshlarga oid siyosatni shakllantirish va amalga oshirishga qaratilgan umumlashtirilgan xalqaro huquqiy hujjat - BMTning Yoshlar huquqlari to‘g‘risidagi xalqaro konvensiyasini ishlab chiqish"ni taklif etdi. Shuningdek, 0‘zbekiston rahbari jalion jamoatchiligiga "islom dinining asl insonparvarlik mohiyatini" yetkazishga chaqirdi. 0‘zbekiston Prezidenti BMTga a’zo davlatlarga "VMT Bosli Assambleyasining "MaTifat va diniy bag‘rikenglik" deb nomlangan maxsus rezolutsiyasini qabul qilisli taklifi" bilan murojaat qildi. «Bu hujjatning asosiy maqsadi - barchaning taTim olish huquqini ta’minlashga, savodsizlik va jaholatga barham berishga ko‘maklashishdan iborat. Ushbu rezolutsiya bag‘rikenglik va o‘zaro hurmatni qaror toptirish, diniy erkinlikni ta’minlash, eTiqod qiluvchilaming huquqini himoya qilish, ulaming kamsitilishiga yo‘l qo‘ymaslikka ko‘maklashishga qaratilgan", deb ta’kidladi Shavkat Mirziyoyev", deyiladi TASS xabarida. VMT rasmiy sayti (un.org) axborot berishicha, Shavkat Mirziyoyev Amudaryo va Sirdaryo havzalari suv resurslaridan foydalanish to‘g‘risidagi konvensiyalar loyihalarini qo‘llab-quwatlashini qayd etdi hamda xalqaro hamjamiyatni Orol dengizi butkul qurishining oldini olishga chaqirdi. 0‘zbekiston AQSh Prezidenti Donald Trampning Afg‘oniston bilan qo‘shni mamlakatlami afg‘on muammosini tinch yo‘l bilan hal qilishga ko‘maklashishga oid da’vatini qo‘llab-quwatlaydi hamda, Prezident Shavkat Mirziyoyevning fikricha, Afg‘onistonda tinchlikka erishishning yagona yo‘li - markaziy hukumat va mamlakat ichidagi asosiy siyosiy kuchlar o‘rtasida oldindan hech qanday shart qo‘ymasdan, to‘g‘ridan-to‘g‘ri muloqot olib borishdir. Prezident O‘zbekiston Afg‘onistonning iqtisodiy tiklanishiga, uning transport va energetika inlfatuzilmasini rivojlantirishga, milliy kadrlarini tay>'orlashga bundan buyon ham hissa qo‘shadi, deb qayd qilib o’tdi. Prezident Shavkat Mirziyoyevning tashqi siyosatda odil ^rategiyasi 0’zbekii^ton tashqi siyosatiga Harakatlar iftrategiyasining ahamiyati O'zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev 2017—^2021 yillarda O'zbekistonni rivojlantirishning beshta ustuvor yo'nalishi bo'yicha Harakat strategiyasi haqidagi farmonni imzoladi. Strategiya loyihasi dolzarb hamda aholi va tadbirkorlami tashvishga solayotgan masalalami atroflicha o'rganish, qonunchilik, huquqni muhofaza qilish amaliyoti va xorijiy tajribani tahlil qilish yakunlari bo'yicha ishlab chiqilgan. Harakatlar strategiyasi 5 bosqichda amalga oshirilib, ulaming har biri bo'yicha yil nomianishidan kelib chiqqan holda alohida bir yillik daviat dasturini tasdiqlashni nazarda tutdi. Imzolangan farmonda davlat va jamiyat qurilishi tizimini takomillashtirishning 5 ta ustuvor yo'nalishi keltirildi va shulardan beshinchisi -Xavfsizlik, millatlararo totuvlik va diniy bag'rikenglikni ta'minlash hamda chuqur o'ylangan, o'zaro manfaatli va amaliy tashqi siyosat sohasidagi ustuvor yo'nalishlar sifatida belgilab o'tildi-^^. Strategiyaning mazmun va mohiyatiga tayanib, uning asosiy xususiyatlarini hisobga olishimiz kerak. Birinchidan, Strategiyani qabul qilish bugungi 0‘zbek jamiyatida jiddiy muammolar mavjudligini tan olish ekanini anglatadi. Bunday hoiatda, ushbu muammolami yechish ham ulaming to‘g‘ridan to‘g‘ri tan olinishidan boshlanadi. 0‘zbekistonning yangi rahbariyati Harakatlar Strategiyasi doirasida keng ko‘lamli va tarixiy islohotlami yo‘lga qo‘yish orqali muhim qadamni qo‘ydi. Ikkinchidan, birinchi marta bunday keng ko‘lamli dastur Hukumat va xalq o‘rtasida to‘g‘ridan to‘g‘ri muloqot orqali qabul qilindi. Awal uni qabul qilish strategiyasining loyihasi ommaviy axborot vositalarida va Intemetda e’lon qilindi va har bir fliqaro o‘z fikrini bildirish, qarashlari bilan bo‘lishish va unga p‘zgartishlar kiritishga imkon yaratdi. Shu nuqtayi nazardan qaraganda o‘zbek xalqi, jumladan, ekspertlar hamjamiyati vakillari, xususiy sektor, tadbirkorlar. nodavlat tashkilotlar, hatto xorijiy ekspertlar ham strategiyaning hammualliflari bo‘lishdi. Shu orqali xalq qaror qabul qilish jarayonida ishtirok etish uchun haqiqiy imkoniyatni qo‘lga kiritdi va bu umummilliy muhokama mavzusiga aylandi. Uchmchidan, Strategiya nafaqat hujjat, balki haqiqiy harakatlar va aniq choralar uchun yo‘l xaritasidir. Bu balandparvoz gaplar yoki PR kampaniyasining populist deklaratsiyasi emas. Shu bois bugun biz 0‘zbekiston ijobiy va dinamik o‘zgarishlami kuzatmoqda. O‘zbekiston viloyatlariga ko‘plab tashriflar aholiga Prezident bilan muloqotga kirishish imkonini bermoqda. Hukumat va mintaqaviy darajada tez-tez o‘zgarishlar, shuningdek, islohotlarga moyil bo‘lgan yosh vazirlami tayinlash 0‘zbekiston rahbariyatining modemizatsiya qilishga qaratilgan jiddiy e’tiborini tasdiqlaydi. To‘rtinchidan, 0‘zbekiston Markaziy Osiyo bo‘yicha demografik ko‘rsatkichlari eng yirik bo‘lgan davlat hisoblanadi. Mintaqaning deyarli yarim aholisi 0‘zbekiston fuqarosi hisoblanadi. Mustaqillikdan buyon 0‘zbekiston aholisi 50 foizga (20 milliondan 33,2 milliongacha) oshdi. Bir so‘z bilan aytganda, mintaqadagi har ikkinchi odam 0‘zbekiston Respublikasi fiiqarosi hisoblanadi. Shunday qilib, Markaziy Osiyo aholisining yarmi rivojlanishning yangi bosqichiga o‘tdi. Shu munosabat bilan, Strategiyani amalga oshirish nafaqat 0‘zbekistonga, balki butun Markaziy Osiyo mintaqasiga ijobiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin. 0‘zbekiston mintaqaning barcha davlatlari, jumladan, Afg‘oniston bilan chegaradosh. 0‘zbekistonning faol mintaqaviy siyosati va butun dunyoga ochiqligi Markaziy Osiyoda yangi siyosiy voqea bo‘ldi. BMT Bosh Assambleyasining 2017 yil sentabridagi murojaatida Sh.Mirziyoev 0‘zbekiston zamonaviy tashqi siyosatining asosiy yo‘nalishlarini ta’riflab, Markaziy Osiyo mintaqasi asosiy ustuvor yo‘nalish ekanligini ta’kidladi va buni "ongli ravishdagi tanlov" deb atadi. U "tinch va iqtisodiy jihatdan gullab- yashnayotgan Markaziy Osiyo bizning eng muhim maqsadimiz va asosiy vazifamiz", deb ta’kidladi. Bundan tashqari, Prezident Markaziy Osiyo davlatlari rahbarlarining sammitini tashkillashtirish tashabbusi bilan davlatlararo aloqalami kuchaytirishga alohida urg‘u berdi. U ta’kidlaganidek, "Prezidentlar muntazam maslaliadashuv uclirashuvlarini o‘tkazish" qo‘shnilar bilan yaqinlashish tendensiyasini mustahkamlashga yordam beradi^^. Davlatimizning tashqi siyosati haqida so‘z yuritar ekanmiz, 2017-yil bu borada ko‘p jihatdan muvaffaqiyatli bo‘lganhii mamnuniyat bilan qayd etish o‘rinlidir. Biz xorijiy sheriklarimiz, awalo, yaqin qo‘shnilarimiz bilan do‘stona munosabatlami rivojlantirish va mustahkamlash bo‘yieha aniq natijalarga erishdik. Ko‘r yillardan buyon yechilmay kelayotgan masalalami birgalikda amalda hal qilishni boshladik. Bo‘lib o‘tgan ko‘plab oliy darajadagi tashrif va uchrashuvlar barcha murakkab masalalami hal etish uchun ochiq va amaliy muloqot, o‘zaro manfaatlami hisobga olish va oqilona murosa yo‘lini izlash muhimligini ko‘rsatdi. Bugungi kunda hayotning o‘zi barcha sohalar kabi tashqi siyosat yo‘nalishidagi faoliyatimizni ham tanqidiy qayta ko‘rib chiqishni, Tashqi ishlar vazirligi, elchixonalarimiz, butun diplomatik korpusimiz ishini yangicha tashkil qilishni talab etimoqda. Birlashgan Millatlar Tashkiloti, Yevropada xavfsizlik va hamkorlik tashkiloti, Shanxay hamkorlik tashkiloti, Islom hamkorlik tashkiloti va boshqa nufuzli xalqaro tuzilmalar va moliyaviy institutlar bilan sherikligimiz sifat jihatdan yangi bosqichga ko‘tarildi. Toshkent shahrida Yevropa tiklanish va taraqqiyot bankining vakolatxonasi qayta ish boshladi. Biz Xalqaro valyuta jamg‘armasi, Jahon banki, Osiyo taraqqiyot banki, Islom taraqqiyot banki, Osiyo inffastmktura investitsiyalari banki bilan hamkorlikni yangicha asosda yo‘lga qo‘ydik. 2017 yilda xorijiy sheriklarimiz bilan 200 dan ortiq xalqaro shartnomalar, shuningdek, savdo-iqtisodiy va investitsiya sohalarida qiymati qariyb 60 milliard dollarlik kelishuv va bitimlar imzolandi.Chet el mamlakatlari va xalqaro tashkilotlar bilan amaliy hamkorlikni rivojlantirish bo‘yicha 40 dan ortiq “yo‘l xaritalari” tasdiqlandi. Ko‘rib turganingizdek, qisqa vaqt ichida juda ko‘p ishlar qilindi. Bunda Tashqi ishlar vazirligi va xorijdagi qator elchixonalarimizning ham munosib hissasi bor. Faqat 2017-yilning o‘zida tashabbusi va natijadorligi yo‘qligi, sustkashligi hamda yo‘l qo‘ygan xatolari uchun 10 nafar elchi, jumladan, Xitoy, Yaponiya, Turkiya, Malayziya va boshqa davlatlardagi elchilar vazifasidan ozod etildi. Tashqi ishlar vazirligi va 0‘zbekistonning xorijdagi elchixonalari faoliyatini tanqidiy o‘rganish va tubdan takomillashtirish bo‘yicha maxsus komissiya taslikil qilindi. Ushbu komissiya ishiga Prezidentning Davlat maslahatchisi O.Murodov rahbarlik etib tayillandi va elchixonalar faoliyatini mutlaqo yangicha asosda tashkil etish vazifa qilib olindi. Bu nafaqat elchixonalaming tashldliy tuzilmasi, balki elchilaming kundalik amaliy faoliyatingizga ham daxldordir. Har bir elchixonaga mamlakatimizning muayyan hududlari va iqtisodiyot tarmoqlari hamda yirik korxonalami biriktirib qo‘yishga qaror qilindi. Bu o‘z navbatida eksport va turizmni rivojlantirish, investitsiya, biznes kooperatsiyani kuchaytirish bo‘yicha aniq loyihalami amalga oshirish bilan bog‘liq masalalami tezkor hal qilish imkonini beradi. Shuningdek, viloyat hokimlari bir yilda kamida ikki marta tegishli mamlakatlarga xizmat safariga yuborilishi rejalashtirdgan. Ular shaharsozlik va obodonlashtirish, inlfatuzilmani rivojlantirish, zamonaviy axborot, energiya tejaydigan texnologiyalami joriy etish, sanoat va qishloq xo‘jaligi, ta’lim va sog‘liqni saqlash sohalaridagi ilg‘or xorijiy tajribani o‘rganib, o‘z hududlarida keng joriy qilishi lozim^*. Xorijiy mamlakatlardagi elchilar va diplomatik vakolatxonalarimiz faoliyatini, awalo, ulaming amaliy ish natijalari va kelgusiga mo‘ljallangan aniq rejalarini chuqur va atroflicha o‘rganish maqsadida Prezident huzuridagi Xavfsizlik kengashining sektor mudrri E.G‘aniyev hamda Strategik va mintaqalararo tadqiqotlar instituti direktori V.Norov rahbarligida komissiya tashkil etishga qaror qilindi. Mamlakatimizning iqtisodiy rivojlanishi ko‘p jihatdan faol investitsiya siyosatiga bog‘liq. Shu asosda davlatimizning raqobatbardoshligi va, eng asosiysi. aholi farovonligi tubdan oshishi, yangi korxona va tarmoqlar, yangi ish o‘rinlari yaratilishini, uchun 0‘zbekistonga kelayotgan sayyohlar oqimini kengaytirish bo‘yicha elchixonalarga qushimcha topshiriqlar berildi. Shuni alohida ta’kidlash joizki, xorijiy turistlami mamlakatimizga jalb etish yuzasidan elchilarimizning Turizmni rivojlantirish bo‘yicha davlat qo‘mitasi raisi A.Abduhakimov va Savdo-sanoat palatasi raisi A.lkromov bilan birgalikda tizimli ravishda qattiq ishlashi talab qilinagan. 0‘zbekiston ochiq, amaliy va o‘zaro manfaatli hamkorlikni rivojlantirishga tayyor ekanini xorijiy mamlakatlaming keng jamoatehiligiga yetkazish bo‘yicha muntazam ish olib borish kerakligi elchilarga uklatildi. 2017 yilning noyabr oyida Samarqand shahrida bo‘lib o‘tgan "Markaziy Osiyo: yagona tarix va umumiy kelajak, barqaror rivojlanish va taraqqiyot yo‘lidagi hamkorlik" mavzusidagi konferensiyada davlatimiz rahbari Markaziy Osiyo, jumladan, Afg‘onistonda mustahkam tinchlik va barqarorlikni ta’minlash bo‘yicha mintaqaviy va xalqaro miqyosdagi qo‘shma sa’y-harakatlaming keng qamrovli dasturini taklif etdi. 0‘zbekiston Respublikasi Prezidentining nutqlaridagi dasturiy nizomlar, uning Markaziy Osiyo va Afg‘onistondagi joriy vaziyat, rivojlanish istiqbollariga bergan bahosi xalqaro hamjamiyatda katta qiziqish uyg‘otdi. Davlatimiz rahbari ta’kidlaganidek, «Evroosiyoning “yuragi”da joylashgan Markaziy Osiyo? Yevropa va Yaqin Sharq, Janubiy va Sharqiy Osiyoni bog‘lovchi ko‘prikdir»^^. Mintaqamiz tabiiy resurslarga boy, bu yerda ko‘plab mamlakatlar va butun mintaqalar rivojiga sezilarli darajada ta’sir ko‘rsatgan noyob madaniyat va taraqqiyot salohiyati mavjud. Shu bilan birga, Shavkat Mirziyoyevning fikricha, Markaziy Osiyoda jahonning qudratli davlatlarining manfaatlari kesishmoqda, beqarorlik va qarama-qarshilik o‘choqlariga tutash bo‘lgan ushbu mintaqa yaqin va uzoq xorijda ro‘y berayotgan barcha salbiy jarayonlar ta’sirini his etmoqda. FOYDALANILGAN MANBALAR VA ADABIYoTLAR RO’YXATI; i. Qonunlar va huqukiy-me’yoriy hujjatlar I.O’zbekiston Respublikasining Konstitusiyasi.-Toppsent: O’zbekiston, 2009. II. Rasmiy adabiyotlar 2.1. Mirziyoyev.Sh.M. Tankidiy tahlil, kat’iy tartib-intizom va shaxsiy javobgarlik— har bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi bo’lishi kerak- T.O’zbekiston, 2017Y 2.2. Mirziyoyev Sh.M. Milliy tarakkiyot yo’limizni katiyat bilan davom ettirib, yangi boskichga kzl^aramiz. - T.: O’zbekiston, 2017. - 592bet 2.3 2.4. Karimov I.A. O’zbekistonning o’z istiklol va tarakkiyot yo’li.-T: O’zbekiston, 1992.-78 b. 2.5. Karimov I.A. O’zbekiston. milliy istiqlol, ikgisod, siyosat, mafk\ra. Asarlar, 1-jild.-T: O’zbekiston, 1996.-364 b 2.6. Karimov I.A. O’zbekiston: milliy istiklol, iqtisod, siyosat, mafkura. Asarlar, 1-jild.-T; O’zbekiston, 1996.-364 b. 2.7. Karimov I.A. Yangicha fikrlash va ishlash - davr talabi. 5-jild. - T.:O’zbekiston. 1997.-B. 122-123. 2.8. Karimov I.A. O’zbek xalki hyech kachon, hyech kimga karam bo’lmaydi. Asarlar, 13-jild.-T; O’zbekiston, 2005,- 448 b. 2.9. Karimov I.A. Mamlakatni modernizasiya kilish va iktisodiyotimizni barkaror rivojlantirish yo’lida. Asarlar, 16-jild.-T; O’zbekiston, 2008. -368 b. 2.10. Karimov I.A. Jahon inkirozining okibatlarini yengish, mamlakatimizni modernizasiya kilish va tarakkiy topgan davlatlar darajasiga ko’tarish sari. Asarlar, 18-jild.-T: O’zbekiston, 2010. chukurlashtirish va fukarolik jamiyatini rivojlantirish konsepsiyasi (O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi va Senatining ko’shma majlisidagi ma’ruza). -T: O’zbekiston, 2010 . 2.12. Karimov I.A. Demokratik islohotlarni yanada chukurlashtirish va fukarolik jamiyatini shakllantirish - mamlakatimiz tarakkiyotining asosiy mezonidir. Asarlar, \ 9 - j i l d . ~ T : U z b e k i s t o n , 2 0 1 1 . 2.13. Karimov I.A. O’zbekiston Konstitusiyasi - biz uchun demokratik tarakkiyot yo’lida va fuqarolik jamiyatini barpo etishda mustahkam poydevordir. //Xalk so’zi, 2009 yil 6 dekabr. 2.14. Karimov I. O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi va Senatining ko’shma majlisidagi ma’ruzasi.// O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Matbuot xizmatining veb-sayti-www-press- servise.uz. 2.15. Islom Karimovning 2012 y.9 iyul “Fukarolarning o’zini o’zi boshkarish organlari xodimlari mehnatini rag’batlantiripna oid kushimcha chorag’tadbirar to’g’risida “ gi Farmoni // O’zbekiston Resublikasi konun xujjatlari to’plami. - 2012. - 28 son. - 309 modda; 7- son - 188- modda. ' IV. Internet saytlari 4.1. www.gov.uz . 4.2. www.press-service.uz . 4.3. www.uza.uz 4.4. www.bilim.uz .

REFERAT Mavzu:O’zbekiston tashqi siyosatining asosiy tamoyillari, ustuvor yo’nalishlari va istiqbollari.

«O’zbekiston tashqi siyosatining asosiy tamoyillari, ustuvor yo’nalishlari va istiqbollari. REJA: KIRISH 0’ZBEKISTONNING JAHON HAMJAMIYATGA QO’SHILISHI, UNING RIVOJLANISHI VA XALQARO NUFUZINING ORTIB BORISHI, 0’zbekistonning jahon hamjamiyatidagi o’mi. Xalqaro tashkilotlar bilan aloqalar o’matilishi. XULOSA FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR ILOVALAR

KIRISH Mavzuning dolzarbligi Mustaqillikning dastlabki kunlaridanoq, 0‘zbekiston hukumati o‘z milliy manfaatlariga mos tashqi siyosat yo‘hni belgilash, jahon hamjamiyatiga qo‘shilish va xorijiy mamlakatlar bilan siyosiy, iqtisodiy, texnikaviy, madaniy aloqalar o‘matishga eng dolzarb vazifalardan biri deb qaradi. 0‘zbekiston tarixida birinchi marta tashqi siyosat asoslari va uning bosh yo‘nalishlari qonun yo‘li bilan mustaxkamlandi. 0‘zbekistonning Oliy Kengashi Bayonotida “Xalqaro hamkorlikning to‘la huquqli a’zosi bo‘lgan 0‘zbekiston Respublikasi xalqaro munosabatlarda mustaqil davlat, xalqaro huquq sub’ekti sifatida qatnashadi. Uning asosiy maqsadlari mustahkam tinchlik, qurolsizlanish, o‘z hududini qurol - yarog‘lardan holi qilish, yadroviy qurolni va boshqa ommaviy qirg‘in qurollarini yo‘qotish, suveren davlatlar o‘rtasidagi nizo va ziddiyatlami hal etishda kuch ishlatish va tazyiq o‘tkazishga, eng awalo harbiy kuch qo‘llashga yo‘l qo‘ymaslik, insoniyatning jahonshumul muammolarini hal etishda davlatlar hamkorligi va xalqlar birdamligidan iboratdir... 0‘zbekiston Respublikasi oldindan hech qanday shart qo‘ymagan holda barcha sheriklar bilan bevosita teng huquqli, o‘zaro manfaatli bitimlar hamda shartnomalar tuzish uchun o‘zini ochiq deb e’lon qiladi”', deyilgan. Birinchi Prezidentimiz 0‘zbekistonning tashqi siyosati istiqbolini tariflab shunday deganlar; “0‘zbekiston dunyo uchun ochiq, Biz ham dunyoning 0‘zbekistonga katta qiziqish bilan qarayotganini his etmoqdamiz. Bir paytda 0‘zbekiston bir yoqlama iqtisodiyotga, markazga qaram izdan chiqqan iqtisodiyotga ega bo‘lgan yarim mustamlaka mamlakat qatoriga aylangan edi”^. 0‘zbekiston mustaqillik tufayli umumjahon jarayonlariga qo‘shilib bordi chunki “mamlakatimizda rivojlangan bozor iqtisodiyotiga asoslangan farovon demokratik davlat barpo etishdek oliy maqsadga erishmog‘imiz uchun 0‘zbekistonning jahon hamjamiyatiga kcng miqyosda integratsiyalashuvini taminlash zarar”.

0’ZBEKIST0NNING JAHON HAMJAMIYATGA QO’SHILISHI, UNING RIVOJLANISHIVA XALQARO NUFUZINING ORTIB BORISHI. O’zbekisl:on Respublikasi tinchliksevar tashqi siyosatining yaratilishi va uning siyosiy, huquqiy asoslari. XX asr so’ngida Markaziy Osiyo mintaqasida yirik o’zgarishlar va katta jahonshumul voqealar yuz berdi. Markaziy Osiyo mintaqasida yangi suveren, mustaqil davlatlar tashkil topdi. Bu esa esa jahon siyosiy xaritasida o’zgarishlarga olib keldi. Markaziy Osiyo mintaqasida 0’zbekiston, Qozog’iston, Turkmanston, Tojikiston, Qirg’iziston kabi yangi mustaqil davlatlar o’zining yangi taraqqiyot yo’li hamda milliy rivojlanish modellarini ishlab chiqdilar va hayotga tadbiq etdilar. Endigina mustaqil taraqqiyot yo’lida turgan davlatlaming har birining olida eng muhim ustivor vazifa sifatida mintaqaviy xavfsizlik, tinchlik va barqaror taraqqiyot masallari turar edi. Markaziy Osiyo davlatlari, jumladan, 0’zbekiston tashqi siyosatining eng muhim ustivor yo’nalishlaridan biri mintaqaviy xavfsizlik va barqarorlikni ta’minlash, xalqlar tinchligiga raxna soluvchi terrorizmning har qanday ko’rinishiga qarshi kurash olib borishdan iborat. Kishilik taraqqiyoti tarixidan ma’lumki, hech qaysi davlat, jamiyat o’z qobig’iga o’ralib, rivojlanmagan. Buning aksi o’laroq, mustaqil rivojlanish yo’lini tanlashi bilanoq jahon hamjamiyatiga qo’shilib, o’zaro ko’p tomonlama hamkorlikni rivojlantirib taraqqiyot pillapoyalaridan dadil borgan. 0’zbekiston ham mustaqillikni qo’lga kiritishi bilanoq o’z tashqi siyosatining ustivor yo’nalishlarini belgilab oldi. Jumladan, 0’zbekiston Respublikasi xalqaro munosabatlaming to’la huquqli sub’ekti sifatida tashqi siyosati davlatlaming suveren tengligi, kuch ishlatmaslik yoki kuch bilan tahdid qilmaslik, chegaralaming daxlsizligi, nizolami tinch yo’l bilan hal etish, boshqa davlatlaming ichki ishlariga aralashmaslik qoidalariga va xalqaro huquqning umume’tirof etilgan boshqa qoidalari va normalariga asoslangan huquqiy asoslari ishlab chiqildi. SHuningdek, respublikamiz davlatning xalqning oliy manfaatlari,

hamdo’stliklarga va boshqa davlatlararo tuzilmalarga kirishi va ulardan ajralib chiqishi konstitsutsiyaviy normalar asosida mustahkamlandi.^ Mustaqilligimizning dastlabki kunlaridayoq 0’zbekistonimizning milliy manfaatlariga mos keladigan puxta tashqi siyosiy yo’lni belgilash, jahon hamjamiyatiga qo’shilish, horijiy mamlakatlar bilan siyosiy, diplomatik iqtisodiy, ilmiy- texnikaviy, madaniy aloqalar o’matish masalalari dolzarb vazifa sifatida ko’ndalang bo’lib turardi. Bu osongina yechiladigan vazifalar emas edi. Masalaning murakkabligi shundan iborat ediki, Ittifoq davrida tashqi siyosat yuritish, tashqi dunyo bilan aloqa qilish, tashqi savdoni tashkil etish Moskva, markaziy hokimiyat tomonidan olib borilar edi. Respublikalar esa, jumladan, 0’zbekiston ham tashqi dunyodan ajralgan, to’g’ridan-to’g’ri aloqa qilolmaydigan yopiq mamlakat edi. Shu bois davlatimiz tashqi siyosat yuritish tajribasiga ham, jahon diplomatiyasini, tashqi iqtisodiy faoliyatni biladigan kadrlarga ham ega emas edi. Respublikada bunday kadrlar tayy'oplovchi birorta ham o’quv yurti yo’q edi. Vaziyat zudlik bilan tashqi siyosiy va tashqi iqtisodiy aloqalami shakllantirishni talab qilmoqda edi. Respublikamiz Biinchi Prezidenti Islom Karimovning «O’zbekistonning o’z istiqlol va taraqqiyot yo’li», “O’zbekiston XXI asr bo’sag’asida: xavfsizlikka tahdid, barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari”^, “O’zbekiston iqtisodiy islohotlarni ehuqurlashtirish yo’lida”*, “O’zbekiston XXI asrga intilmoqda”, “0’zbekistonning 16 yillik mustaqil taraqqiyot yo’li”, “Yuksak ma’naviyat — yengilmas kuch” kabi asarlarida va “Bizning bosh maqsadimiz - jamiyatni demokratlashtirish va yangilash, mamlakatni modernizatsiya va isloh etishdir” “Mamlakatimizda demokratik islohotlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyatini rivojlantirish konsepsiyasi ” kabi ko’plab ma’ruzalarida mustaqil tashqi siyosat yuritish qoidalari nazariy va amaliy jihatdan puxta asoslab berildi. 0’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 17-moddasida*^

O'xshashlar

KONFLIKT TIPOLOGIYASINING ASOSIY YO’NALISHLARI
Konfliktning o’rganishning asosiy yo’nalishlari.
ORFOGRAFIYA VA UNING ASOSIY TAMOYILLARI
O’zbekistonda milliy siyosatning asosiy tamoyillari
Kompyuter grafikasi va uning turlari.Grafik dasturlarning asosiy vazifalari va yo’nalishlari