Mavzu: Bank huquqi normalari tushunchasi va xususiyatlari. REJA: 1.Bank huquqi normalarining umumiy tushunchasi 2.Bank huquqi normalarining oʻziga hos hususiyatlari 3. Bank huquqi normalarining xalqaro tasiri 4.Foydalanilgan Adabiyotlar. 1.Bank huquqi normalarining umumiy tushunchasi Bank huquqi normalari — bu bank tizimini tartibga soluvchi huquqiy qoidalar va me'yorlardir. Ular bank faoliyatining barcha jabhalarini, jumladan, bankla r va mijozlar o‘rtasidagi munosabatlarni, banklarni litsenziyalash, nazorat qilish va ularning ichki faoliyatini o‘z ichiga oladi.

Bank huquqi normalari, shuningdek, iqtisodiy barqarorlikni ta'minlash va moliyaviy bozorlar xavfsizligini oshirishga xizmat qiladi. 1. Huquqiy norma va uning turlari Huquqiy norma — bu jamiyatda muayyan munosabatlarni tartibga solish uchun belgilangan qoidalar to‘plamidir. Bank huquqi normalari turli manbalardan kelib chiqadi, jumladan, davlat qonunlari, xalqaro shartnomalar, banklar tomonidan qabul qilingan ichki qoidalar va boshqa normativ hujjatlar. Ular quyidagi asosiy turlarga bo‘linadi: Tashkiliy normalar: Banklarning tuzilishi, faoliyatini boshqarish va rahbarlik qilishni belgilaydi. Moliya normalari: Kredit berish, depozitlar qabul qilish va boshqa moliyaviy operatsiyalarni tartibga soladi. Xavfsizlik normalari: Mijozlarning ma'lumotlarini himoya qilish va bank sirini saqlashni ta'minlaydi. 2. Bank huquqi normalarining xususiyatlari Bank huquqi normalarining bir necha o‘ziga xos xususiyatlari mavjud: Tartibga solish xarakteri: Bank huquqi normalari moliyaviy bozorlar va bank faoliyatining muvofiq ishlashini ta'minlaydi. Ular banklarning ishini tartibga soluvchi huquqiy asos yaratadi. Ijtimoiy ahamiyat: Bank normalari nafaqat banklar uchun, balki ularning mijozlari va iqtisodiyot uchun ham muhimdir. Ular iqtisodiy barqarorlikni ta'minlashga yordam beradi. Dinamik va moslashuvchan: Zamonaviy bank tizimlari o‘zgarib borayotgan bozor sharoitlariga mos ravishda tezda yangilanadi va yangilanadigan normalar bilan ta'minlanadi. 3. Bank huquqi normalarining manbalari Bank huquqi normalarining asosiy manbalari quyidagilar: Davlat qonunlari: Har bir davlatda bank faoliyatini tartibga soluvchi alohida qonunlar mavjud.

Xalqaro standartlar: Banklararo moliyaviy operatsiyalar va risklarni boshqarish bo‘yicha xalqaro tavsiyalar va standartlar. Ichki qoidalar: Har bir bank o‘z ichki me'yoriy hujjatlarini ishlab chiqadi v a qo‘llaydi. Bank huquqi normalari bank tizimining samarali ishlashi, iqtisodiy barqarorlikni ta'minlash va moliyaviy xavfsizlikni oshirishda muhim rol o'ynaydi. Ular o‘zaro aloqalar va munosabatlarni tartibga solish, shuningdek, banklarning mas'uliyatini belgilash orqali bank faoliyatini yanada barqaror va ishonchli qiladi. Kelgusida, bank huquqi normalarining rivojlanishi va yangilanishi bozor sharoitlariga mos ravishda davom etadi. O‘zbekiston Respublikasida banklar bank operatsiyalarini amalga oshirishga doir qarorlar qabul qilishda mustaqildirlar. Bank xizmatchisi bank boshqaruvining roziligi bilan o‘rindoshlik asosida boshqa joyda ishlashi mumkin. Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlarining mansabdor shaxslari bank muassasalarida o‘rindoshlik asosida ishlashga haqli emaslar.Aksiyadorlarning umumiy yig‘ilishi, bank kengashi va boshqaruvi bankning boshqaruv organlari hisoblanadi. Bank kengashining burchlari quyidagilardan iborat: omonatchilar va aksiyadorlarni himoya qilish maqsadida bank faoliyatini, shu jumladan kreditlash va mablag‘larni investitsiyalashning to‘g‘riligini nazorat qilish; bank rahbarlarini ishga tayinlash va ishdan bo‘shatish; bank kapitalining bir tekis o‘sib borishini ta’minlab turish; bank siyosatini ishlab chiqish; qonun hujjatlariga rioya qilinishini ta’minlash. Bank kengashi a’zolari kamida besh kishidan iborat bo‘lishi lozim. Aksiyadorlardan tashqari bank sohasi olimlari va mutaxassislari ham bank kengashi a’zosi bo‘lishlari mumkin.Bankka operativ rahbarlik

qiluvchi va uning faoliyati uchun javob beruvchi bank boshqaruvi bankning ijroiya organi hisoblanadi. Boshqaruv bank kengashi va aksiyadorlar umumiy yig‘ilishi oldida hisobdordir.Banklar o‘z kapitali va likvid resurslarini yetarli darajada saqlab turishlari, aktivlarni tasniflash asosida shubhali va harakatsiz aktivlarga qarshi zaxiralarni tashkil etishlari, shuningdek zarar ko‘rish xavfini kamaytirish maqsadida o‘z aktivlari diversifikatsiyalanishini ta’minlashlari lozim. Banklar:amalga oshirilgan investitsiyalarning turlari yoki shakllariga; ko‘chmas mulk va boshqa mol-mulk sotib olish hamda unga egalik qilishga; boshqa yuridik shaxslarning ustav fondlarida qatnashishga doir shartlarga rioya etishlari lozim. Banklar: kapitalni taqsimlash natijasida o‘z kapitali talab qilinadigan eng kam miqdordan ham kamayib ketadigan bo‘lsa, kapitalni taqsimlashga; aksiyalar shaklidagi o‘z qimmatli qog‘ozlari bilan kafolatlangan kredit berishga; oldindan Markaziy bankning roziligini olmay turib, o‘z aksiyalarini sotib olishga haqli emaslar. Normativlar va ularni hisob-kitob qilish uslubiga bo‘lajak o‘zgartishlar amalga kiritilishidan kamida bir oy oldin Markaziy bank tomonidan rasman e’lon qilinadi. Ustav kapitalining eng kam miqdori o‘zgartirilishi to‘g‘risida Markaziy bank bunday o‘zgartish amalga kiritilishidan kamida uch oy oldin rasman xabar beradi. 2.Bank huquqi normalarining o ziga hosʻ hususiyatlari

Bank huquqi normalari bank tizimining muhim asoslarini tashkil etadi va ularning o'ziga xos xususiyatlari mavjud. Ushbu xususiyatlar bank faoliyatining samaradorligi, xavfsizligi va barqarorligini ta'minlashda muhim rol o'ynaydi. 1. Tartibga soluvchi xarakter Bank huquqi normalari bank faoliyatini muvofiq va tartibli yuritish uchun yaratilgan. Ular banklar va mijozlar o'rtasidagi aloqalarni, shuningdek, banklararo munosabatlarni tartibga soladi. Ushbu normalar orqali banklar o'z ishlarini qonuniy va adolatli ravishda olib borishlari ta'minlanadi. 2. Huquqiy majburiyatlar Bank huquqi normalari banklarning huquqiy majburiyatlarini belgilaydi. Banklar nafaqat mijozlar, balki davlat va boshqa iqtisodiy sub'ektlar oldida ham mas'uliyatli bo'lishlari kerak. Bu, o'z navbatida, bank tizimiga ishonchni oshiradi va moliyaviy barqarorlikni ta'minlaydi. 3. Ijtimoiy ahamiyat Bank huquqi normalari jamiyatning iqtisodiy va ijtimoiy rivojlanishiga katta ta'sir ko'rsatadi. Ular banklarning o'zaro aloqalarini tartibga solish orqali iqtisodiy o'sishni va investitsiyalarni rag'batlantirishga yordam beradi. Mijozlarning huquqlari va manfaatlarini himoya qilish ham bank normalarining ijtimoiy ahamiyatini oshiradi. 4. Dinamik va moslashuvchanlik Bank huquqi normalari zamon talablariga mos ravishda yangilanadi va o'zgaradi. Bozor sharoitlaridagi o'zgarishlar, raqamli texnologiyalarning rivojlanishi va yangi moliyaviy xizmatlarning paydo bo'lishi bank huquqi