Mavzu: Eng yangi davrda Avstriya Reja: 1. Kirish. Avstriyaning geologik pozitsiyasi. 2. Asosiy qism: a) Avstriya tashqi siyosati b )Avstriyaning ichki siyosati c) Avstriyaning iqtisodiy-ijtimoiy hayoti 3. Avstriya haqida umumiy xulosalar . Kirish Avstriya Respublikasi — Markaziy Yevropadagi davlat, Dunayning oʻrta oqimi havzasida joylashgan.

Maydoni 83 ming 858 km 2 . Aholisi 8 mln. kishi (1996). Poytaxti — Vena sh. Avstriya — asosan togʻli mamlakat. Uning janubiy qismi Sharqiy Alp tog’lari — Yuqori Tauern (bal. 3797 m, Grosglokner choʻqqisi) va Quyi Tauern; shimoliy qismi — past-baland tekisliklardan iborat boʻlib, chekka shimoli-sharqda u Oʻrta Dunay pasttekisligiga tutashib ketadi. Foydali qazilmalari: neft, gaz, magnezit, qoʻngʻir kumir, temir va qoʻrgʻoshin-rux rudalari, grafit, osh tuzi; Binokorlik materiallarining anchagina zaxiralari mavjud. Iqlimi-moʻtadil. Yanv. ning oʻrtacha Harorati — G, —4°, iyulda 15° dan 18° gacha. Yiliga 500—900 mm, togʻlarda 2000 mm gacha yogʻin yogʻadi. Asosiy daryosi — Dunay va uning irmoqlari (Inn, Traun, Ens, Drava va b.). Daryolar anchagina gidroenergiya zaxiralariga ega. Koʻllar koʻp, ularning aksariyati muzliklardan paydo boʻlgan. Chimli-podzol va qoʻngʻir oʻrmon tuproqlar, janubi-sharqda ishqorsiz podzollashgan qora tuproqlar, togʻlarda togʻ-qoʻngʻir, togʻ-oʻtloq, togʻ-podzollashgan tuproqlar. Avstriya maydonining 40% ga yaqini oʻrmonzor (dub, buk, archa, pixta, yaproq bargli daraxtlar). 2000 m balandlikda togʻ oʻtloqlari boshlanadi. Avstriya aholisining 99% — avstriyaliklar. Slovenlar, xorvatlar, vengerlar, chexlar, nemislar, italyanlar ham yashaydi. Rasmiy tili — nemis tili. Aholisining oʻrtacha zichligi — 1 km2 ga 90 kishi. Aholining 52% shaharlarda yashaydi. Eng yirik shaharlari: Vena, Gras, Zalsburg. Avstriyaning tashqi siyosati Avstriyaning tashqi siyosati 1955 yilgi Davlat shartnomasida va 1952 yil 10/26 da qabul qilingan "Doimiy betaraflik to'g'risida" Federal Konstitutsiyaviy qonunda belgilangan prinsplarga asoslanadi. Biroq, 1955 yil 15-dekabrda Avstriya BMTga a'zo bo'ldi, 1956 yil 2-martda Yevropa Kengashiga a'zo bo'lish to'g'risida qaror qabul qilindi. BMT aktsiyasi doirasida Avstriya o'zining tinchlikparvar kuchlarini Kongoga jo'natdi (12/11/1960). Fors ko'rfazi urushi paytida Avstriya hududi

orqali (1991) Avstriya harbiy texnika tranzitiga va NATO davlatlarining uchishlariga ruxsat berdi 1 . 1986 yilda Kurt Valdxaym AXPdan Avstriya prezidentligiga nomzod sifatida ko'rsatildi. Saylovdan ikki oy oldin uning Ikkinchi Jahon urushi paytida Gretsiya va Yugoslaviyada xizmat qilganligi va Yugoslaviya harbiy jinoyatlar bo'yicha komissiyasi Kozardagi qatliomga aloqadorlikda ayblanib, uni ekstraditsiya qilishni talab qilganligi to'g'risida hujjatlar topildi. Shunga qaramay, Valdxaym 4-may kuni olti yillik muddatga Avstriya Prezidenti etib saylandi. Valdxaym prezidentligi yillari bir qator davlatlar bilan munosabatlari murakkablashdi: o'sha paytda Isroil Avstriyadagi elchisini chaqirib oldi. Bundan tashqari, Valdxaym AQSh va Yevropaning bir qator mamlakatlariga tashriflarini rad etishga majbur bo'ldi. 1989 yil may oyida Vengriya qo'shinlari Vengriya-Avstriya chegarasida 218 kilometr uzunlikdagi tikonli simli to'siqni demontaj qilishni boshladilar. Demak, tom ma'noda, temir pardani tugatish boshlandi. 1989 yil 19 avgustda minglab GDR fuqarolari Avstriya-Vengriya chegarasi yaqinidagi Sopronda bo'lib o'tgan UmumYevropa harakati forumidan foydalanib, Avstriyaga (Yevropa piknikiga) qochib ketishdi. 1990 yilda Avstriya Germaniya bilan hamkorlikni rivojlantirishga imkon beradigan Davlat shartnomasiga tuzatishlar kiritib, betaraflik siyosatidan voz kechishni boshladi. Fors ko'rfazi urushi paytida Avstriya Ittifoq samolyotlariga o'z hududi bo'ylab uchib o'tishiga ruxsat bergan yagona neytral davlat edi. 1999 yilda NATOning Serbiyaga qarshi operatsiyasi paytida Avstriya o'z havo hududini NATO samolyotlariga ochdi 2 . 1990-yillarning boshlarida Italiya va Avstriya o'rtasida Janubiy Tirolda 1. https://uz.m.wikipediAvstriyaorg/wiki/Avstriya 2. Карл Воцелка. История Австрии : культура , общество , политика = Geschichte Österreichs: Kultur, Gesellschaft, Politik. — М .: Весь мир , 2007. — 497 с . nemis tilida so'zlashadigan aholining muxtoriyati to'g'risida uzoq davom etgan nizo hal qilindi. Avstriya va Italiya hukumatlari avtonomiyani

ta'minlash bo'yicha bir qator chora-tadbirlarni qabul qildilar va amalga oshirdilar. 1995 yilda mamlakat Yevropa Ittifoqiga qo'shildi va Yevropa Ittifoqining tezkor reaksiya kuchlari va NATOning Tinchlik uchun sheriklik dasturida ishtirok etdi. 2001 yil 23 yanvarda Bundeskansler V. Shussel davlat xavfsizligi to'g'risida yangi doktrinani e'lon qildi, Avstriyani betaraf davlat sifatida emas, balki "aralashmaydigan" davlat sifatida tavsifladi. 12.12.2001 Yangi doktrina Milliy Kengash tomonidan ma'qullandi. 01.01.1995 yildan Avstriya Yevropa Ittifoqining a'zosi, 26.04.1995 yildan - Shengen bitimining a'zosi. 01.01.2002 yildan boshlab AVSTRIYAning yangi valyutasi yevro hisoblanadi. Mamlakatning qo'shilmaslik maqomi unga Sharq va G'arb o'rtasida o'ziga xos ko'prik rolini o'ynashga imkon beradi. Xalqaro tashkilotlarning shtab-kvartirasi Venada joylashgan: BMT (BMT-Siti, 1973-1979 yillarda qurilgan), IAEA, OPEK, xalqaro konferensiyalarni o'tkazish markazi - xalqaro va ikki tomonlama sammitlar o'tkaziladi. Yorg Hayder Avstriyaning ichki siyosati

AOP raisi lavozimiga o'ta o'ng siyosatchi Y. Hayder saylanganidan so'ng, ASP hukumat koalitsiyasi parchalanganligini e'lon qildi. 1986 yil 23 noyabrda bo'lib o'tgan parlament saylovlari, ASP va AXPga muvaffaqiyat keltirmasa ham, yana "buyuk koalitsiya" formatiga qaytishga imkon berdi. 1987-1997 yillarda hukumatni F. Vranitskiy, 1997-1999 yillarda V. Klima boshqargan. Mamlakatning siyosiy manzarasi sezilarli darajada o'zgardi: Milliy Kengashga Yashillar partiyasi (1986 yildan) va Liberal forum (1994-1999) vakillari kirdilar. Parlamentda bir ovozdan qabul qilingan qarorlar soni keskin kamaydi 03.10.1999 yildagi saylovlar yanada ko'proq o'zgarishlarga olib keldi: ikkinchi o'rinni saylov kompaniyasida ksenofobik shiorlardan foydalangan I. Hayder boshchiligidagi AOP egalladi. AXP-AOP ko'k-qora koalitsiyasining tashkil etilishi mamlakat ichida ham, tashqarida ham qattiq noroziliklarga sabab bo'ldi. 2000 yil 31 yanvarda Yevropa Ittifoqiga a'zo 14 davlat Avstriyaga qarshi sanksiyalar qo'llanilishini va uning hukumati bilan ikki tomonlama aloqalarni muzlatib qo'yishini e'lon qildi. Faqatgina 2000 yil kuzida Avstriyada inson huquqlari bilan bog'liq vaziyatni xalqaro komissiya tomonidan to'liq tekshirilgandan so'ng, sanksiyalar bekor qilindi 3 . F. Zinovak 1986 yil iyun oyida Valdxaymning prezident etib saylanishiga qarshi norozilik sifatida kansler lavozimidan iste'foga chiqdi. Sotsialistik Frans Vranitskiy kansler bo'ldi. 1986 yil sentyabr oyida radikal millatchi qarashlari bilan tanilgan Yorg Xayder Ozodlik partiyasining yangi rahbari etib saylandi. Xayder bilan hamkorlik qilishdan bosh tortganligi sababli, Vranitskiy koalitsiyani parchalab tashladi. 1986 yil noyabr oyida bo'lib o'tgan saylovlar natijasida Vranitskiy mamlakatdagi ikki yirik kuch - ASP va AXP vakillaridan iborat "buyuk koalitsiya" hukumatini tuzdi. Sotsialistik kanslerlar boshchiligidagi "buyuk koalitsiya" 1999-2000 yillarda 2000 yil fevralgacha hokimiyat tepasida edi. Davlat korxonalarini keng miqyosda xususiylashtirish dasturi amalga oshirildi. Shunday qilib, mamlakat 20-asrning so'nggi choragidagi o'zgargan 3 . http://geohyst.hrono.info/node/6760