Kommunikatsion kanalning o’tkazish qobiliyati, signallarning modulyatsiyasi va demodulyatsiyasi, modemlar va ularni sozlash parametrlari Reja: 1. Kommunikatsion kanalning o’tkazish qobiliyati, signallarning modulyatsiyasi va demodulyatsiyasi, modemlar va ularni sozlash parametrlari. 2. Kompyuter tarmog’ining turlari va ularning klasfikatsiyasi. 3. Kompyuter tarmog’ining tuzilishi va tushunchasi.

Komunikatsion tarmoqlar, bugun dunyoning a'loqalar qismidir. Ularga telefonlar, kompyuterlar, internet va boshqa kommunikatsion vositalar orqali aloqada bo'lamiz. Bu aloqalarni amalga oshirishda modemlar juda muhim ahamiyatga ega. Modemlar, modulatsiya va demodulyatsiya qilish orqali, ma'lumotlarni yuborish va qabul qilish imkoniyatini beradi. Modulatsiya, ma'lumotlarni asosiy signal shaklidan boshqa shaklda ifodalashni ifodalaydi. Modemlar, analog yoki raqamli modulatsiya qilib, ma'lumotlarni elektronik signal shaklida yuboradi. Modemlar, qo'yilgan protokol va sozlash parametrlari asosida, ma'lumotlarni o'zining xususiy Modemlar, kompyuterlar yoki boshqa qurilmalar orasidagi ma'lumotlarni uzatish uchun ishlatiladigan qurilmalardir. Modemlar ma'lumotlarni bir xil tarmoqdan boshqa tarmoqqa o'tkazish imkonini beradi, masalan, internetning telefonlar yoki kabelli tarmog'iga o’tkazishi mumkin. Modemlar kompyuterlar yoki qurilma o'rtasida ko'rsatiladigan ma'lumotlarni transport signaliga o'zgartirish kiritadi, ya'ni modulyatsiya qiladi. Bu transport, signal esa qabul qiluvchi tomonda qayta tafsilotlarni ko'rish uchun demodulyatsiya qilinadi. Modemlarning asosiy parametrlari modulyatsiya usuli, modulyatsiya va demodulyatsiya chastotalari, qulaylik parametrlari, masalan, signal kuchi, hisoblagichlar soni, ishlovchi oraliqlari, korrupsiya xatolariga qarshi qo'llanadigan tuzatish usullari va boshqa xususiyatlardan iborat bo'ladi. Modemning sozlash parametrlari, ulardan foydalanadigan kommunikatsion tizimining, kanalning xususiyatlarining va qo'llanuvchi qurilmaning xususiyatlarining talablariga bog'liq bo'ladi.

Kompyuter tarmog’ining turlari va ularning klasfikatsiyasi. Kompyuter tarmoqlari, kompyuterlarning foydalanishga qo'yilgan texnologik vositalarning tizimi, tuzilishi va birlashmalari bo‘lib, undan kelib chiqqan ma'lumotlar, axborotlar, signalar va boshqa o‘zgaruvchilar kompyuterdagi alohida vositalar orqali yuritiladi. Bu tarmoqlar, shuningdek, ushbu vositalar orqali tayyorlangan dasturlar va operatsion tizimlar orqali boshqariladi. Kompyuter tarmoqlari turli turdagi yordamchilar, ishlab chiqarish tizimlari, tarmoq ishlab chiqarish tizimlari, keng tarmoqli tizimlar va internet tarmoqlari kabi turli xil turdagi tizimlarga bo‘linadi. Yordamchilar (Personal Area Networks): Bu turdagi tarmoqlar bir xil joyda yoki juda yaqin joylarda joylashgan turli texnologik vositalarni birlashtiradi, masalan, Bluetooth orqali yoki WiFi orqali. Ishlab chiqarish tizimlari (Local Area Networks): Bu turdagi tarmoqlar katta kompaniya yoki ta'lim muassasalarida ishlab chiqarilgan tarmoqlardir. Bu tizimlar odatda Ethernet kabellari orqali yoki WiFi orqali bog‘lanadi va katta miqdordagi ma'lumotlarni o‘z ichiga oladi. Tarmoq ishlab chiqarish tizimlari (Metropolitan Area Networks): Bu turdagi tarmoqlar biror katta shahar yoki geografik hudud ichidagi turli kompyuter tizimlarini birlashtiradi. Masalan, televizion tarmoqlari yoki telefon tarmoqlari, katta korxonalarda ham tarmoq ishlab chiqarish tizimlari foydalaniladi. Keng tarmoqli tizimlar (Wide Area Networks): Bu turdagi tarmoqlar ko‘p mamlakatlar, shaharlar, davlatlar yoki hududlar orasidagi kompyuter tizimlarini birlashtiradi. Bunday tarmoqlar uchun o‘zaro aloqalar orqali ko‘p qatlamli shablonli tuzilma ishlatiladi. Internet tarmoqlari: Bu turdagi tarmoqlar dunyo bo‘ylab joriy etilgan tarmoqlardir. Bular orqali kompyuterlar dunyo bo‘ylab aloqa qilishadi va Internet orqali ma'lumot almashishadi.

Shunday qilib, kompyuter tarmoqlari turli xil tizimlardir va ularning har biri alohida maqsadlarga muvofiq yaratilgan. Bu tizimlar kompyuterlar, smartfonlar, planshetlar, ruterni va boshqa texnologik vositalar yordamida ma'lumotlar o‘zaro almashinadi va tarqatiladi. Bu tarmoqlar o‘zaro aloqalar orqali bir-biriga bog‘liq va muvofiqlik xususiyatlariga ega. Masalan, yordamchi tarmoqlar shaxsiy foydalanuvchilar uchun yaratilgan va yaqin joylarda yoki turli texnologik vositalar orqali bog‘lanadi, uchunlikda, Internetga aloqador emaslar. Ishlab chiqarish tizimlari ko‘p xil qurilmalar va vositalarni birlashtiradi va biror korxona yoki ta'lim muassasasi ichidagi kompyuterlarning bir-biriga bog‘lanishiga imkon beradi. Tarmoq ishlab chiqarish tizimlari katta shaharlar yoki davlatlar orasidagi kompyuter tarmoqlarini birlashtiradi. Keng tarmoqli tizimlar yuzlab mamlakatlardan iborat tarmoqlarni birlashtiradi va Internet tarmoqlari dunyo bo‘ylab joriy etilgan tarmoqlardir. Keng tarmoqli tizimlar va Internet tarmoqlari hozirgi kunda eng mashhur tarmoqlardan hisoblanadi va dunyo bo‘ylab ma'lumot almashish uchun yordam beradi. Bu tarmoqlar orqali, boshqa mamlakatlardagi insonlar bilan, korporativ tarmoqlar bilan, mazkur korxonalarning mijozlari bilan yoki o‘ziga xos tarmoqda yashovchi shaxslar bilan aloqalar o‘rnatish imkoniyati mavjud. Shunday qilib, kompyuter tarmoqlari bugungi dunyoning bizga berayotgan imkoniyatlaridan biri hisoblanadi va har kuni rivojlanmoqda davom etadi. Kompyuter tarmog’ining tuzilishi va tushunchasi. Kompyuter tarmoqi, bir necha qurilmalardan tashkil topgan va bir-biriga bog‘liq qurilma va vositalarning to‘plamidir. Tarmoq, ma'lumotlarni uzatish, saqlash va qayta ishlash uchun o‘z ichiga qurilmalar va tizimlarni o‘z ichiga oladi. Bunday qurilmalar quyidagilardan iborat bo‘lishi mumkin: Kirish qurilmalari: Bunda klaviatura, mushuk, mikrofon va boshqa qurilmalar kiritiladi, bu qurilmalar yordamida foydalanuvchi ma'lumotlarni kompyuterga kirita oladi.

Chiqish qurilmalari: Bunda monitor, printer, ko‘zniqorin va boshqa qurilmalar chiqish bo‘limi uchun foydalaniladi. Ishlab chiqarish qurilmalari: Bunda kompyuter ichidagi jarayonlarni bajarish uchun kerakli qurilmalar, masalan, RAM, processor, hard disk va boshqa qurilmalar joylashgan. Tarmoq qurilmalari: Bunda tarmoqni boshqarish uchun kerakli qurilmalar, masalan, modems, switchlar, routerlar va boshqa qurilmalar joylashgan. Kompyuter tarmoqi, ma'lumotlarni saqlash uchun xotirani yoki hard diskni o‘z ichiga oladi. Tarmoq, xuddi shu ma'lumotlarni uzatish uchun yordam beradi. Tarmoq tuzilishi kerakli qurilmalarni bir-biriga bog‘lash, ma'lumotlarni uzatish va kompyuter ichidagi ishlar va ma'lumotlar orasida almashish imkonini beradi. Tarmoq, bir-biriga bog‘liq qurilmalarning o‘zaro aloqasi orqali ma'lumotlar almashishni osonlashtiradi. Boshqa so‘zlar bilan aytganda, kompyuter tarmoqi ma'lumotlar ustidan ishlash uchun kerakli barcha qurilmalarning va vositalarning to‘plami hisoblanadi. Bu qurilmalar, kompyuter tizimining har bir qismi uchun muhim bo‘lib, ulardan biri yoki bir nechasi yolg‘iz qoldirilganda, tarmoq ishga tushmadi deyiladi.