Obyektga yunaltirilgan dasturlash tillari va vazifalari lab

Yuklangan vaqt:

08.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

841.8095703125 KB

Ko'chirib olish

1-laboratoriya ish ish
Mavzu : Obyektga yunaltirilgan dasturlash tillari va vazifalari
1- Vorislik .
2- Inkapsulyatsiya .
3- Polimorfizim .
4- Konstruktor .
5- Descruktor .
6- Metodlar .
7- Sinf parametrlari class metodlar .
Vorislik —bu hosilavey sinfning mavjud asosiy harakteristikalarini
merosga olish hususyatidir .
Inkapsulyatsiya – bu tizimda ishlaydigan ma’lumotlar va
usulllarni sinfda birlashtirishga va foydalanuvchidan amalga oshirish
tafselotlarini yashirishga imkon beruvchi tizimning xususyati .
Ma’lumotlarni manepulyatsiya qiladigan va kodni
birlashtiradigan ,shuningdik birinchi navbatdan ma’lumotlarga to’g’ridan
to’g’ri tashqi kirishdan noto’g’ri ishlatishdan ximoya qiluvchi tamoyil .
Polimorfezim – bu umumiy muloqot tili .
Bir xil enterfeysli obyektlardan oyektning turi va ichki tuzilishi haqida
ma’lumotsiz foydalanish xususyatidir .
Ikki yoke undan ortiq uxshash ,lekin biroz boshqacha muammolarni
yechishda bir xil usul nomidan foydalanadigan mexanezm .
Konstruktir – bu bir xil sinfdagi obkekt yaratilganda avtomatik
ravishta chaqiriladigan sinf metodining maxsus turi
Konstruktorlar ,odatda standart foydalanuvchi tomonidan berilgan
qiymatga ega bo’lgan sinf a’zolarining o’zgaruvchilarini ishga tshurish
yoke ishlayotgan sinf uchun ,zarur bo’lagan konfeguratsiya bosqichlarini
bajarish uchun ishlatiladi .
Destruktor — bu sinfning biror obyekti uchun ajratilgan xotira obyekt
yuqotilganidan so’ng bo’shatilishi lozimdir .
Sinflarning maxsus komponentalari destruktorlar bu,vazefani aftomatik
bajarish imkonini yaratadi .
Metod – bu sinfga tegishli funksiyalardir ,sinfga tegishli funksiyalrni
aniqlash uchun ikki yul mavjud .
1) ichki sinf 2) sinfdan tashqari .
Sinf –bu bizning dasturimizda foydalanishimiz mumkin bo’lgan
foydalanuvchi belgilaydigan ma’lumot turi va u obyekt tuzuvchisi yoke
obketlarni yaratish uchun reja sifatida ishlaydi .

2-laboratoriya ish ish
Mavzu : Abstraktlash
Abstrakt sinflar. Abstrakt sinf ta’rifi. Hech bo’lmasa bitta sof (bo’sh)
virtual funksiyaga ega bo’lgan sinf abstrakt sinf deyiladi.Quyidagi e’longa ega
bo’lgan komponentali funksiya sof virtual funksiya deyiladi:
virtual <tur> <funksiya_nomi>
(<formal_parametrlar_ro’yxati>) = 0;
Bu yozuvda « = 0» konstruksiya «sof spesifikator» deyiladi. Sof virtual
funksiya ta’rifiga misol:
virtual void fpure (void) = 0;
Bu atamadan biz OYD ning shunday yondashuvi, degan xulosaga
kelishimiz mumkin, bu yerda obyektlar birinchi o'rinda turadi.
Bu mavzular biroz murakkabroq tuyilishi mumkin, lekin to’g’ri
yo’nalishga tushib olinsa o’rganish oson. Obyektlar bir-biri bilan muloqot
qilishlari, o'zaro ta'sir o'tkazishlari, o'zlari o'rtasida biror narsani uzatishi
mumkin.
Obyekt nimani anglatadi?
Buni kompyuter o'yinida ko'rish mumkin. Katta, murakkab o'yinlar va
dasturlar odatda obyektga yo'naltirilgan uslubda yoziladi. Bu dasturda mavjud
bo'lgan hamma narsa obyekt.
Agar siz qandaydir personaj olsangiz, u biror joyga (chapga yoki o'ngga)
borishi, hujum qilishi, olib kelishi, qurishi mumkin. Bu personaj qila oladigan
barcha vazifalar metodlar deyiladi.
Bundan tashqari, OYD obyektlari xossalarga ega. Xossalar qaysi obyekt
haqidagi savolga javob beradi. Bizning obyektimiz yashil rangda, qo'llari
mavjud, oyoqlari bor, qandaydir o’lchamga ega va boshqalar. Hammasi "obekt
qanday " degan savolga javob beradi, bu obyektning xossalari bilan bog'liq.
C ++ da strukturalar haqida eslatma . C da strukturalar faqat ma'lumotlarni
saqlashi mumkin va ular bilan bog'liq metodlar bo'lmasligi mumkin. C++ da
sinflarni loyihalashdan so'ng (class kalit so'zidan foydalangan holda) Bjarne
Stroustrup struktura (C dan meros bo'lib o'tgan) bog'liq metodlarga ega bo'lishi
kerakligi haqida o'ylab ko'rdi. Biroz o'ylanib, nima kerakligini hal qildi.
Shuning uchun, yuqoridagi dasturlarda biz sinf o'rniga struct kalit so'zidan
foydalanishimiz mumkin va hamma narsa ishlaydi!

$1-Topshiriq 14 . Viloyat nomli sinf yarating , tarkebida ikki xil konstruktir bo’lsin . 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 #include <iostream> using namespace std; class viloyat { private: string m_nom; int m_yil; float m_hudud; public: viloyat() { m_nom="samaraqand"; m_yil=1800; m_hudud=4.600; } viloyat(string nom,int yil,float hudud) { m_nom=nom; m_yil=yil; m_hudud=hudud; } string getNOm() { return m_nom; } }; int main() { viloyat tuman; cout<<tuman.getNOm()<<endl; return 0; }$ Dasturni ishga tshurgandan so’ngi nateja quydagiga teng bo’ladi .

Dasturni ishga tshurgandan so’ngi nateja quydagiga teng bo’ladi .

$3-laboratoriya ish ish Mavzu :Modullik Diagramma - bu elementlar to'plamining grafik tasviri bo'lib, ular ko'pincha graf uchlari (yo'llar) va yo'llar (aloqa) ning bog'langan grafi sifatida tasvirlanadi. UML tili 13 turdagi diagramalarni o'z ichiga oladi, ular orasida birinchi navbatda sinflar diagrammasi bo'lib, biz bu mavzuda shuni muhokama qilamiz. Sinf diagrammalarida sinflar, interfeyslar va ularning aloqalari ko'rsatilgan. Bunday sxemalar ko'pincha ob'ektga yo'naltirilgan tizimlarni modellashtirish uchun ishlatiladi. Ular tizimni statik tarzda ifodalash uchun mo'ljallangan. UML elementlarining ko'pchiligi elementning eng muhim jihatlarini vizual tarzda taqdim etishni ta'minlaydigan o'ziga xos va sodda grafik belgiga ega. Sinf diagrammasini tuzish. Tizim va uning chegaralari uchun funksional talablar aniqlangandan so'ng, sinflar diagrammasini tuzish uchun predmet sohani tahlil qilish kerak. Sinf diagrammasi bo'yicha qisqacha nazariy ma'lumot. Sinf diagrammasi tizimdagi sinflarning turlarini va ular orasidagi turlicha statik munosabatlarni belgilaydi. Sinf diagrammalarida sinflar orasidagi munosabatlarga taalluqli sinf atributlari, sinf metodlari va cheklovlar tasvirlangan. Sinf diagrammasining turi va talqini, asosan, nuqtai nazarga (abstraktsiya darajasi) bog'liq: sinflar predmet sohaning mohiyatini namoyish etadi (tahlil jarayonida) yoki dasturiy ta'minot elementlarini (loyihalash va amalga oshirish jarayonlarida) ifodalashi mumkin. 2-Topshiriq 14- Viloyat nomli sinf yarating. Tarkibida 2 ta metod, 3 ta xossa bo’lsin. Viloyat hokimini getHokim() metodi orqali jo’nating 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 #include <iostream> using namespace std; class viloyat { private: string m_nom; float m_hudud; string m_hokim; public: viloyat()$ $13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 { m_nom="mavjud emas"; m_hokim="mavjud emas"; m_hudud=0; } viloyat(string nom, float hudud,string hokim) { m_nom=nom; m_hudud=hudud; m_hokim=hokim; } string getNom() { return m_nom; } string getHokim() { return m_hokim; } }; int main() { viloyat hudud("Samarqand",4.4,"Mirzabek_Umrzoqov"); cout <<hudud.getNom() << endl; cout<<hudud.getHokim()<<endl; cout<<hudud.getNom()<<" "<<"Viloyati hokimi:"<<hudud.getHokim()<<endl; return 0; } Dasturni ishga tshurgandan so’ngi nateja quydagiga teng bo’ladi .$ $4-laboratoriya ish ish Mavzu:Ierarxiya E'tibor bering, bu dastur yuqoridagi dasturga o'xshaydi, bu yerda struktura ishlatiladi. Biroq, bir nechta farqlar mavjud. DateStruct versiyasida biz strukturaning o'zgaruvchisini parametr sifatida to'g'ridan-to'g'ri print() funktsiyasiga o'tkazishimiz kerak edi. Agar biz buni qilmaganimizda, print() funktsiyasi DateStruct strukturasining qaysi o'zgaruvchisini chop etishini bilmas edik. Keyin biz aniq funktsiya tarkibidagi a'zolarga murojaat qilishimiz kerak edi. Sinf metodlari biroz boshqacha ishlaydi: barcha metod chaqiruvlari sinf obyekti bilan bog'lanishi kerak. today.print() ga murojaat qilganimizda, biz kompilyatorga today obyektining print() metodini chaqirishini aytamiz. print() metodining ta'rifini yana ko'rib chiqamiz: m_day, m_month va m_year aslida nimani nazarda tutadi? Ular tegishli today obyektiga murojaat qiladi (bu murojaat qiluvchining o'zi tomonidan belgilanadi). Shuning uchun, today.print() ni chaqirganda, kompilyator quyidagicha izohlaydi: m_day – today.m_day kabi; m_month – today.m_month kabi; m_year – today.m_year kabi. 3-Topshiriq 14. Noutbuk nomli sinf yarating. Tarkibida 1 ta metod, 3 ta xossa, 2 ta konstruktor, 1 ta destruktor bo’lsin 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 #include <iostream> using namespace std; class Noutbuk { private: string m_nom; int m_xotira; int m_yil; public: Noutbuk() { m_nom="mavjud emas";$ $15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 m_xotira=0; m_yil=0; } Noutbuk(string nom,int xotira,int yil) { m_nom=nom; m_xotira=xotira; m_yil=yil; } string getNom() { return m_nom; } }; int main() { Noutbuk kampyuter("Asus",1000,2014); cout<<kampyuter.getNom()<<endl; return 0; } Dasturni ishga tshurgandan so’ngi nateja quydagiga teng bo’ladi . + 5-laboratoriya ish Mavzu :Tiplashtirish . Sinflar . C++ tilining eng foydali xususiyatlaridan biri bu muayyan muammolarni hal qilish uchun ko'proq mos keladigan ma'lumotlar turlarini aniqlashdir. O'zingizning shaxsiy ma'lumotlar turlarini yaratish uchun ro'yxatlar va tuzilmalardan qanday foydalanish mumkinligini allaqachon ko'rgansiz. Masalan, sanani saqlash uchun struktura quyidagicha e’lon qilinadi.$ $struct DateStruct { int day; int month; int year; }; Ro'yxatlar va strukturalar-bu an'anaviy (strukturali) dasturlash dunyosi, biz faqat ma'lumotlarni saqlashimiz mumkin. C++11 da biz shunday strukturani yaratishimiz va ishga tushirishimiz mumkin: 4-Topshiriq 14. Viloyat nomli sinf yarating. Tarkibida public, private spetsifikatorlari orqali metodlar va xossalar e’lon qiling. Ulardan asosiy dasturda foydalaning 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 #include <iostream> using namespace std; class viloyat { private: string m_nom; float m_hudud; string m_hokim; int m_yil; public: viloyat() { m_nom="mavjud emas"; m_hokim="mavjud emas"; m_hudud=0; m_yil=0; } viloyat(string nom, float hudud,string hokim,int yil) { m_nom=nom; m_hudud=hudud; m_hokim=hokim; m_yil=yil; } string getNom() { return m_nom; } string getHokim() { return m_hokim; } int getYosh(int hozirgi_yil) { return hozirgi_yil-m_yil; } }; Intmain(){viloyat hudud("Samarqand",4.4,"Mirzabek_Umrzoqov",1860); int hozirgi_yil; cout<<"hozirgi yilni kiriting:"; cin>>hozirgi_yil; cout <<hudud.getNom() << endl; cout<<hudud.getHokim()<<endl;$ $30 31 32 33 34 35 36 37 cout<<hudud.getNom()<<" "<<"Viloyati hokimi:"<<hudud.getHokim()<<endl; cout<<hudud.getNom()<<" "<<" viloyati "<<" 2021-yilda "<<hudud.getYosh(hozirgi_yil)<<" yilligi nishonlanadi "<<endl; return 0;} Dasturni ishga tshurgandan so’ngi nateja quydagiga teng bo’ladi . 6-laboratoriya ish Mavzu: Sinf va ob’yekt tushunchalari Statik a'zolar o'zgaruvchilari, agar sinf ichki qidiruv jadvalidan foydalanishi kerak bo'lsa, foydali bo'lishi mumkin (masalan, oldindan hisoblangan qiymatlar to'plamini saqlash uchun ishlatiladigan qator). Qidiruv jadvalini statik qilib, sinfning barcha ob'ektlari uchun faqat bitta nusxa yaratiladi (sinfning har bir ob'ekti uchun alohida nusxa emas). Bu xotirani sezilarli darajada tejashga yordam beradi. Sinfning statik metodlari. Yuqorida biz statik a'zolar o'zgaruvchilari uning obyektlari emas, balki sinfga tegishli a'zolar ekanligini bilib oldik. Statik metodlar. Agar statik a'zolar o'zgaruvchilari public bo'lsa, biz ularga to'g'ridan-to'g'ri sinf nomi va (::) operatori orqali kirishimiz mumkin. Agar statik a'zo o'zgaruvchilari private bo'lsa -chi? Quyidagi kodni ko'rib chiqaylik: class Value { private: static int s_value; };$ $int Value::s_value = 3; // private bo'lsa ham, statik a'zoni aniqlash int main() { // Bu yerda Value::s_valuega qanday kirish mumkin, agar s_value private bo'lsa? } 5 -Topshiriq 14. Guruh nomli sinf yozing. Guruh talabalar soni 30 ta bo’lishi talab qilinmoqda. Guruh talabalar soniga qarab, “TALABA YETARLI”, “TALABA KAM”, “TALABA KO’P” kabi natijalar qaytaruvchi metodlar hosil qiling . 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 #include <iostream> using namespace std; class Guruh { private: int m_nom; int m_son; public: Guruh() { m_nom=0; m_son=0; } Guruh( int nom, int son ) {m_nom=nom; m_son=son; } int getNom() { return m_nom; } int getSon() { return m_son; } string getTalaba() { if(m_son==30) return "Talaba yetarli"; else if(m_son<30) return" Talaba kam"; else if(m_son>30) return "Talaba kop"; } }; int main() { Guruh guruh(204,30); cout << guruh.getNom()<<"-da " <<guruh.getTalaba()<< endl; return 0; }$ $Dasturni ishga tshurgandan so’ngi nateja quydagiga teng bo’ladi . 7-laboratoriya ish Mavzu:Sinfda o’zgaruvchi va metodlaryaratish . Statik a'zolar sinf ob'ektlari bilan bog'liq emas. Statik a'zolarga har xil sinf obyektlari orqali kirishingiz mumkin bo'lsa (yuqoridagi misolda bo'lgani kabi), statik a'zolar sinf obyektlari yaratilmagan bo'lsa ham mavjud ekanligi ayon bo'ladi! Global o'zgaruvchilar singari, ular dastur ishga tushganda yaratiladi va dastur bajarilgandan so'ng yo'q qilinadi. Shunday qilib, statik a'zolar sinfga tegishli bo'lib, bu sinf obyektlariga tegishli emas. s_value har qanday sinf obyektlaridan mustaqil ravishda mavjud bo'lganligi sababli, unga to'g'ridan-to'g'ri sinf nomi va ko’rinish sohasini aniqlash operatori orqali kirish mumkin (bu holda Value::s_value orqali Sinfning statik o’zgaruvchi-a’zolari. Oldingi darslardan statik o'zgaruvchilar o'z qiymatlarini saqlab qolishlarini va ular e'lon qilingan blokdan chiqqandan keyin ham yo'q qilinmasligini bilib oldik, masalan: 6 -Topshiriq 14. Trapetsiya nomli sinf yarating. Tarkibida ikki xil konstruktor bo‘lsin 1 2 3 4 5 6 7 #include <iostream> using namespace std; class trapetsiya {$ $8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 private: int m_yuz; int m_son; public: trapetsiya() { m_yuz=0 ; m_son=0; } trapetsiya( int yuz, int son ) { m_yuz=yuz; m_son=son; } }; int main() { trapetsiya Yuza; return 0; } Dasturni ishga tshurgandan so’ngi nateja quydagiga teng bo’ladi .$

$8-laboratoriya ish Mavzu : Konstruktor va destruktor tshunchalari . GETTER VA SETTER - Getter va setter tushunchasi ma'lumotlarni yashirish konsepsiyasini qo'llab-quvvatlaydi. Boshqa ob'ektlar ob'ektlardan birida joylashgan ma'lumotlarni to'g'ridan -to'g'ri boshqarishi shart emasligi sababli, qabul qiluvchilar va o'rnatuvchilar ob'ekt ma'lumotlariga boshqariladigan kirishni ta'minlaydi. Qabul qiluvchilar va o'rnatuvchilar ba'zan mos ravishda aksessuarlar va o'zgartirish usullari deb ataladi. Shuni ta'kidlash kerakki, biz faqat usullarning interfeysini ko'rsatamiz, amalga oshirishni emas. Metodlarni samarali qo'llash uchun barcha foydalanuvchilar bilishi kerak bo'lgan quyidagi ma'lumotlar:metod nomi;metodga berilgan parametrlar . Konstruktor bu dastur opertorlarini tuzuvchi ,destruktir dastur operatorlarini o’zgatiruvchi . Metodning qaytish turi. 7 -Topshiriq 14 . Kutubxona nomli sinf yarating. Tarkibida getterlar va setterlar. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 #include <iostream> using namespace std; class kutubxona { private: string m_nom; int m_yil; int m_son; string m_rahbar; int m_hozirgi_yil; public: kutubxona() { m_nom="mavjudmas"; m_yil=0; m_son=0; m_rahbar="mavjudmas"; m_hozirgi_yil=0; } kutubxona(string nom,int yil, int son,string rahbar,int yili) { m_nom=nom; m_yil=yil; m_son=son; m_rahbar=rahbar; m_hozirgi_yil=yili; }$ $25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 string getrahbar() { return m_rahbar; } int getyil() { return m_yil; } int getYosh() { return m_hozirgi_yil-m_yil; } ~kutubxona(){} }; int main() { kutubxona kitob("pushkinskiy",1267,200,"Mirzabek Umrzoqov ",2021); cout<<kitob.getrahbar()<<endl; cout<<kitob.getyil()<<endl; cout<<"kutubxon:"<<kitob.getYosh()<<"yoshda"; return 0; } Dasturni ishga tshurgandan so’ngi nateja quydagiga teng bo’ladi .$

9-laboratoriya ish
Mavzu:Sinfda o’zgaruvchi va metodlaryaratish .
Ba'zida sinf metodi uchun ishlayotgan obyektni qaytarish qiymati sifatida
qaytarish foydalidir. Bu yerda asosiy nuqta - bitta obyekt ustida ishlayotganda
bir nechta metodlarni bir -biriga bog'lab qo'yishdir! Aslida biz buni uzoq
vaqtdan beri ishlatamiz. Masalan, ma'lumotlarni cout bilan qismlarga
ajratganimizda:
cout << "Hello, " << userName ;
Bunday holda, cout - bu obyekt, << operatori - bu shu obyektda
ishlaydigan metod. Kompilyator yuqoridagi parchani quyidagicha ishlaydi:
( cout << "Hello, " ) << userName ;
Birinchidan, << operatori konsolga Salomni chop etish uchun cout va
"Hello" satrini ishlatadi. Biroq, bu ifodaning bir qismi bo'lgani uchun <<
operatori ham qiymatni (yoki bo'shliqni) qaytarishi kerak. Agar << operatori
bekor qilsa, quyidagilar olinadi:
(void)<< userName;
Bu hech qanday ma'noga ega emas (kompilyator xato qiladi). Biroq,
buning o'rniga, << operatori * this ko'rsatkichini qaytaradi, bu kontekstda
shunchaki cout. Shunday qilib, birinchi << operatorini qayta ishlagandan so'ng,
biz:
Siz hаqiqiy оlаmni sоddаlаshtirаsiz hаmdа uning fаqаt аsоsiy
elеmеntlаridаn fоydаlаnаsiz. Mаshinа - mоdеlning muhim dеtаli, birоq
bu Kаdillаkmi yoki bоshqа birоn mаrkаdаgi mаshinаmi, yo‘l hаrаkаti
mоdеli uchun bu dеtаllаr оrtiqchа.
Аbstrаktsiyaning ikkitа аfzаl jihаti bоr. Birinchidаn, u mаsаlа еchimini
sоddаlаshtirаdi. Muhimi yanа shundаki, аbstrаktsiya tufаyli dаsturiy tа’minоt
kоmpоnеntlаridаn tаkrоrаn fоydаlаnish mumkin. Tаkrоrаn qo‘llаnаdigаn
kоmpоnеntlаrni yarаtishdа ulаr оdаtdа g‘оyat iхtisоslаshаdi. Ya’ni
kоmpоnеntlаr birоn-bir mа’lum mаsаlа еchimigа mo‘ljаllаngаni, yanа ulаr
kеrаksiz o‘zаrо bоg‘liqlikdа bo‘lgаni sаbаbli. dаstur frаgmеntining bоshqа
birоn o‘rindа tаkrоrаn qo‘llаnishi qiyinlаshаdi. Imkоni bоrichа bir qаtоr
mаsаlаlаrni еchishgа qаrаtilgаn оb’еktlаrni yarаtishgа hаrаkаt qiling.
Аbstrаktsiya bittа mаsаlа еchimidаn ushbu sоhаdаgi bоshqа mаsаlаlаrni hаm
еchishdа fоydаlаnish imkоnini bеrаdi .

$8 -Topshiriq 14 . Guruh nomli sinf yarating. Tarkibida metodlar hosil qiling. Sinfga oid obyektlar yarating va initsializatsiyalashtiring. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 #include <iostream> using namespace std; class Telefon{ private: string m_name; int m_prize; public: Telefon(){ m_name="none"; m_prize=0; } Telefon(string name, int prize){ m_name=name; m_prize=prize; } int getPrize(){ return m_prize; } string getMarc(){ return m_name; } }; int main() { Telefon A("Samsung A71", 5000000); cout<<A.getMarc()<<" narxi "<<A.getPrize(); return 0; } Dasturni ishga tshurgandan so’ngi nateja quydagiga teng bo’ladi .$

XULOSA
Ma'lumki, C++ standart kutubxonasi bizga qulay bo’lishi uchun yaratilgan
sinflarga to'la. string, vector va array - barchasi sinf turlari! Shuning uchun, siz
ushbu turdagi har qanday obyektni yaratganingizda, siz sinf obyektini yaratasiz
va agar siz ushbu obyektlar yordamida funksiyani chaqirsangiz, siz metodni
chaqirasiz: C++ da strukturalar haqida eslatma. C da strukturalar faqat
ma'lumotlarni saqlashi mumkin va ular bilan bog'liq metodlar bo'lmasligi
mumkin. C++ da sinflarni loyihalashdan so'ng (class kalit so'zidan foydalangan
holda) Bjarne Stroustrup struktura (C dan meros bo'lib o'tgan) bog'liq
metodlarga ega bo'lishi kerakligi haqida o'ylab ko'rdi. Biroz o'ylanib, nima
kerakligini hal qildi. Shuning uchun, yuqoridagi dasturlarda biz sinf o'rniga
struct kalit so'zidan foydalanishimiz mumkin va hamma narsa ishlaydi!
Ko'pgina ishlab chiquvchilar bu noto'g'ri qaror, deb o'ylashadi, chunki bu
muammolarga olib kelishi mumkin, masalan, sinf xotirani o'z -o'zidan tozalaydi
(masalan, xotira ajratilgan sinf) sinfning vayron bo'lishidan oldin uni xalos
qiladi), lekin struktura bilan ishlashda buni taxmin qilish xavfli. Shuning uchun,
faqat ma'lumotlarni saqlash uchun ishlatiladigan strukturalar uchun struct kalit
so'zidan foydalanish hamda ma'lumotlar va funksiyalarni birlashtirishni talab
qiladigan obyektlarni aniqlash uchun class kalit so'zidan foydalanish tavsiya
etiladi.
 Qoidalar: faqat ma'lumotlarni saqlash uchun ishlatiladigan struktura
uchun struct kalit so'zidan foydalaning. Ma'lumot va funksiyalarni
birlashtirgan obyektlar uchun class kalit so'zidan foydalaning. -
Himоyalаngаn оb’еktdаn fоydаlаnishdа оb’еkt vа dаsturning bоshqа
qismi o‘rtаsidа birоn-bir ko‘zdа tutilmаgаn o‘zаrо аlоqаlаr bo‘lishi
mumkin emаs. Аgаr оb’еkt bоshqаlаrdаn аjrаtilgаn bo‘lsа, bu hоldа u
dаsturning bоshqа qismi bilаn fаqаt o‘z intеrfеysi оrqаli аlоqаgа
kirishishi mumkin.
 Shundаy qilib, inkаpsulyаlаsh yordаmidа mоdulli dаsturlаrni yarаtish
mumkin. Sаmаrаli inkаpsulyаlаshning uchtа o‘zigа хоs bеlgisi
qo‘yidаgichа:
 -аbstrаktsiya;
 -jоriy qilishning bеrkitilgаnligi;
 -mаs’uliyatning bo‘lingаnligi.

Asosiy adabiyotlar:
1. Sh.A.Nazirov, R.V.Qobulov, M.R.Babajanov «C va C++ TILI»
Informatika fanidan o’quv qo’llanma //TATU 489 b. Toshkent, 2012.
2.C/C++. Программирование на языке высокого уровня / Т. А. Павловская.
— СПб.:Питер, 2003. —461 с: ил.
3. Программирование на языке С++ в среде Qt Creator:
/ Е. Р. Алексеев, Г. Г. Злобин, Д. А. Костюк,О. В. Чеснокова,
А. С. Чмыхало — М. : ALT Linux, 2015. — 448 с.
4. Ж2мин Бланшет, Марк Саммерфилд Qt 4:Программирование GUI на
C++
5. М.Шлее, Qt 5.10. Профессиональное программирование на С++. - СПб.:
БХВ-Петербург, 2018. - 1072 с.
Qo shimcha adabiyotlar:ʻ
1.Герберт Шилд. С++. Базовый курс. Москва, Издательский дом
“Вильямс”. 2010.-621 с.
2.Bjarne Stroustrup. Programming: Principles and Practice using C++ (Second
Edition)" Addison-Wesley. 2014, 1305 page.
3.Программирование на языке С++ в среде Qt Creator:
Е. Р. Алексеев, Г. Г. Злобин, Д. А. Костюк,О. В. Чеснокова,
А. С. Чмыхало — М. : ALT Linux, 2015. — 448 с.

1-laboratoriya ish ish Mavzu : Obyektga yunaltirilgan dasturlash tillari va vazifalari 1- Vorislik . 2- Inkapsulyatsiya . 3- Polimorfizim . 4- Konstruktor . 5- Descruktor . 6- Metodlar . 7- Sinf parametrlari class metodlar . Vorislik —bu hosilavey sinfning mavjud asosiy harakteristikalarini merosga olish hususyatidir . Inkapsulyatsiya – bu tizimda ishlaydigan ma’lumotlar va usulllarni sinfda birlashtirishga va foydalanuvchidan amalga oshirish tafselotlarini yashirishga imkon beruvchi tizimning xususyati . Ma’lumotlarni manepulyatsiya qiladigan va kodni birlashtiradigan ,shuningdik birinchi navbatdan ma’lumotlarga to’g’ridan to’g’ri tashqi kirishdan noto’g’ri ishlatishdan ximoya qiluvchi tamoyil . Polimorfezim – bu umumiy muloqot tili . Bir xil enterfeysli obyektlardan oyektning turi va ichki tuzilishi haqida ma’lumotsiz foydalanish xususyatidir . Ikki yoke undan ortiq uxshash ,lekin biroz boshqacha muammolarni yechishda bir xil usul nomidan foydalanadigan mexanezm . Konstruktir – bu bir xil sinfdagi obkekt yaratilganda avtomatik ravishta chaqiriladigan sinf metodining maxsus turi Konstruktorlar ,odatda standart foydalanuvchi tomonidan berilgan qiymatga ega bo’lgan sinf a’zolarining o’zgaruvchilarini ishga tshurish yoke ishlayotgan sinf uchun ,zarur bo’lagan konfeguratsiya bosqichlarini bajarish uchun ishlatiladi . Destruktor — bu sinfning biror obyekti uchun ajratilgan xotira obyekt yuqotilganidan so’ng bo’shatilishi lozimdir . Sinflarning maxsus komponentalari destruktorlar bu,vazefani aftomatik bajarish imkonini yaratadi . Metod – bu sinfga tegishli funksiyalardir ,sinfga tegishli funksiyalrni aniqlash uchun ikki yul mavjud . 1) ichki sinf 2) sinfdan tashqari . Sinf –bu bizning dasturimizda foydalanishimiz mumkin bo’lgan foydalanuvchi belgilaydigan ma’lumot turi va u obyekt tuzuvchisi yoke obketlarni yaratish uchun reja sifatida ishlaydi .

2-laboratoriya ish ish Mavzu : Abstraktlash Abstrakt sinflar. Abstrakt sinf ta’rifi. Hech bo’lmasa bitta sof (bo’sh) virtual funksiyaga ega bo’lgan sinf abstrakt sinf deyiladi.Quyidagi e’longa ega bo’lgan komponentali funksiya sof virtual funksiya deyiladi: virtual <tur> <funksiya_nomi> (<formal_parametrlar_ro’yxati>) = 0; Bu yozuvda « = 0» konstruksiya «sof spesifikator» deyiladi. Sof virtual funksiya ta’rifiga misol: virtual void fpure (void) = 0; Bu atamadan biz OYD ning shunday yondashuvi, degan xulosaga kelishimiz mumkin, bu yerda obyektlar birinchi o'rinda turadi. Bu mavzular biroz murakkabroq tuyilishi mumkin, lekin to’g’ri yo’nalishga tushib olinsa o’rganish oson. Obyektlar bir-biri bilan muloqot qilishlari, o'zaro ta'sir o'tkazishlari, o'zlari o'rtasida biror narsani uzatishi mumkin. Obyekt nimani anglatadi? Buni kompyuter o'yinida ko'rish mumkin. Katta, murakkab o'yinlar va dasturlar odatda obyektga yo'naltirilgan uslubda yoziladi. Bu dasturda mavjud bo'lgan hamma narsa obyekt. Agar siz qandaydir personaj olsangiz, u biror joyga (chapga yoki o'ngga) borishi, hujum qilishi, olib kelishi, qurishi mumkin. Bu personaj qila oladigan barcha vazifalar metodlar deyiladi. Bundan tashqari, OYD obyektlari xossalarga ega. Xossalar qaysi obyekt haqidagi savolga javob beradi. Bizning obyektimiz yashil rangda, qo'llari mavjud, oyoqlari bor, qandaydir o’lchamga ega va boshqalar. Hammasi "obekt qanday " degan savolga javob beradi, bu obyektning xossalari bilan bog'liq. C ++ da strukturalar haqida eslatma . C da strukturalar faqat ma'lumotlarni saqlashi mumkin va ular bilan bog'liq metodlar bo'lmasligi mumkin. C++ da sinflarni loyihalashdan so'ng (class kalit so'zidan foydalangan holda) Bjarne Stroustrup struktura (C dan meros bo'lib o'tgan) bog'liq metodlarga ega bo'lishi kerakligi haqida o'ylab ko'rdi. Biroz o'ylanib, nima kerakligini hal qildi. Shuning uchun, yuqoridagi dasturlarda biz sinf o'rniga struct kalit so'zidan foydalanishimiz mumkin va hamma narsa ishlaydi!

1-Topshiriq 14 . Viloyat nomli sinf yarating , tarkebida ikki xil konstruktir bo’lsin . 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 #include <iostream> using namespace std; class viloyat { private: string m_nom; int m_yil; float m_hudud; public: viloyat() { m_nom="samaraqand"; m_yil=1800; m_hudud=4.600; } viloyat(string nom,int yil,float hudud) { m_nom=nom; m_yil=yil; m_hudud=hudud; } string getNOm() { return m_nom; } }; int main() { viloyat tuman; cout<<tuman.getNOm()<<endl; return 0; }

Dasturni ishga tshurgandan so’ngi nateja quydagiga teng bo’ladi .

3-laboratoriya ish ish Mavzu :Modullik Diagramma - bu elementlar to'plamining grafik tasviri bo'lib, ular ko'pincha graf uchlari (yo'llar) va yo'llar (aloqa) ning bog'langan grafi sifatida tasvirlanadi. UML tili 13 turdagi diagramalarni o'z ichiga oladi, ular orasida birinchi navbatda sinflar diagrammasi bo'lib, biz bu mavzuda shuni muhokama qilamiz. Sinf diagrammalarida sinflar, interfeyslar va ularning aloqalari ko'rsatilgan. Bunday sxemalar ko'pincha ob'ektga yo'naltirilgan tizimlarni modellashtirish uchun ishlatiladi. Ular tizimni statik tarzda ifodalash uchun mo'ljallangan. UML elementlarining ko'pchiligi elementning eng muhim jihatlarini vizual tarzda taqdim etishni ta'minlaydigan o'ziga xos va sodda grafik belgiga ega. Sinf diagrammasini tuzish. Tizim va uning chegaralari uchun funksional talablar aniqlangandan so'ng, sinflar diagrammasini tuzish uchun predmet sohani tahlil qilish kerak. Sinf diagrammasi bo'yicha qisqacha nazariy ma'lumot. Sinf diagrammasi tizimdagi sinflarning turlarini va ular orasidagi turlicha statik munosabatlarni belgilaydi. Sinf diagrammalarida sinflar orasidagi munosabatlarga taalluqli sinf atributlari, sinf metodlari va cheklovlar tasvirlangan. Sinf diagrammasining turi va talqini, asosan, nuqtai nazarga (abstraktsiya darajasi) bog'liq: sinflar predmet sohaning mohiyatini namoyish etadi (tahlil jarayonida) yoki dasturiy ta'minot elementlarini (loyihalash va amalga oshirish jarayonlarida) ifodalashi mumkin. 2-Topshiriq 14- Viloyat nomli sinf yarating. Tarkibida 2 ta metod, 3 ta xossa bo’lsin. Viloyat hokimini getHokim() metodi orqali jo’nating 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 #include <iostream> using namespace std; class viloyat { private: string m_nom; float m_hudud; string m_hokim; public: viloyat()

O'xshashlar

Dasturlash asoslari lab

Yuqori darajali dasturlash tillari haqida

TURLI DASTURLASH TILLARI DASTUR STRUKTURASI TAHLILI

Obektga yo’naltirilgan dasturlash tillari. C++ va Borloand C++Builder

Programmmalash asoslari lab