logo
  1. Bosh sahifa
  2. Referatlar
  3. Umumiy
  4. Yuridik shaxslardan olinadigan foyda solig’i

Yuridik shaxslardan olinadigan foyda solig’i

Yuklangan vaqt:

08.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

25.8896484375 KB
Ko'chirib olish
Yuridik shaxslardan olinadigan foyda soli g’ i Reja: 1. Foyda solig’ining mohiyati va ahamiyati. Soliq to’lovchilar, soliq solish obyekti va bazasi. Imtiyozlar.Soliq stavkasi 2. Foyda solig’ini hisoblab chiqish, soliq organlariga hisob-kitoblarni topshirish tartibi va soliqni to’lash muddatlari. 1. Foyda solig’ining mohiyati va ahamiyati. Soliq to’lovchilar, soliq solish obyekti va bazasi. Imtiyozlar. Soliq stavkasi Soliq to’lovchilar Quyidagilar foyda solig’ining soliq to’lovchilari (bundan buyon ushbu bo’limda soliq to’lovchilar deb yuritiladi) deb e’tirof etiladi: 1) O’zbekiston Respublikasining soliq rezidentlari bo’lgan yuridik shaxslar (bundan buyon ushbu bo’limda yuridik shaxslar deb yuritiladi); 2) O’zbekiston Respublikasining norezidentlari bo’lgan yuridik shaxslar, shuningdek O’zbekiston Respublikasida faoliyatni doimiy muassasalar orqali amalga oshiradigan, yuridik shaxs tashkil etmagan holdagi chet el tuzilmalari (bundan buyon ushbu bo’limda faoliyatni doimiy muassasa orqali amalga oshiruvchi norezidentlar deb yuritiladi); 3) O’zbekiston Respublikasidagi manbalardan daromadlar oluvchi O’zbekiston Respublikasi norezidentlari bo’lgan yuridik shaxslar (bundan buyon ushbu bo’limda norezidentlar deb yuritiladi); 4) soliq to’lovchilar konsolidasiyalashgan guruhining mas’ul ishtirokchilari bo’lgan yuridik shaxslar; 5) soliq davrida tovarlarni (xizmatlarni) realizasiya qilishdan olgan daromadlari bir milliard so’mdan ortiq bo’lgan yoki o’z ixtiyori bilan foyda solig’ini to’lashga o’tgan yakka tartibdagi tadbirkorlar; 6) oddiy shirkat shartnomasi (birgalikdagi faoliyat to’g’risidagi shartnoma) doirasida amalga oshiriladigan faoliyat bo’yicha oddiy shirkatning ishonchli shaxsi. Soliq to’lovchilarning konsolidasiyalashgan guruhi ishtirokchilari (bundan buyon ushbu bo’limda konsolidasiyalashgan guruh ishtirokchilari deb yuritiladi) soliq to’lovchilarning konsolidasiyalashgan guruhi bo’yicha foyda solig’ining mazkur guruh mas’ul ishtirokchisi tomonidan hisoblab chiqarish uchun zarur bo’lgan qismi bo’yicha soliq to’lovchilarning majburiyatlarini bajaradi. Soliq Kodeksning 36-moddasi to’qqizinchi qismiga muvofiq agent vazifalarini amalga oshiruvchi jismoniy shaxs, ushbu modda birinchi qismining 2- bandiga muvofiq soliq to’lovchi deb e’tirof etiladi. Agar Soliq Kodeksda boshqacha qoida nazarda tutilmagan bo’lsa, aylanmadan soliq to’lovchi shaxslar soliq to’lovchilar hisoblanmaydi. Soliq solish obyekti Soliq to’lovchi tomonidan olingan foyda foyda solig’i bo’yicha soliq solish obyekti hisoblanadi. Ushbu bo’lim maqsadida quyidagilar foyda deb e’tirof etiladi: 1) yuridik shaxs uchun – ushbu bo’limda nazarda tutilgan jami daromad va xarajatlar o’rtasidagi farq; 2) faoliyatni doimiy muassasa orqali amalga oshiruvchi norezident uchun – Soliq Kodeksning 49-bobida belgilangan o’ziga xos xususiyatlar inobatga olingan holda, ushbu bo’limda nazarda tutilgan doimiy muassasaning faoliyati bilan bog’liq bo’lgan jami daromad (shu jumladan bunday doimiy muassasaning faoliyati bilan bog’liq bo’lgan, O’zbekiston Respublikasidan tashqaridagi manbalardan olingan daromadlar) va xarajatlar o’rtasidagi farq; 3) norezident uchun – Soliq Kodeksning 50-bobida belgilangan xususiyatlar inobatga olingan holda, O’zbekiston Respublikasidagi manbalardan olingan daromadlar; 4) yakka tartibdagi tadbirkor uchun – Soliq Kodeksning 51-bobida belgilangan o’ziga xos xususiyatlar inobatga olingan holda, ushbu bo’limda nazarda tutilgan jami daromad va xarajatlar o’rtasidagi farq; 5) zimmasiga oddiy shirkat ishlarini yuritish yuklatilgan shaxs uchun – birgalikda ishlab chiqarilgan tovarni (ko’rsatilgan xizmatni) realizasiya qilishdan olingan daromad va birgalikda ishlab chiqarilib realizasiya qilingan tovarga (xizmatga) to’g’ri keladigan birgalikdagi faoliyatga kiritilgan mablag’lar summasi o’rtasidagi farq. Soliq baza si Soliq Kodeksning 295-moddasiga muvofiq aniqlanadigan, soliq solinishi lozim bo’lgan foyda summasi soliq bazasi hisoblanadi. Soliq bazasini ushbu bo’limda belgilangan tartibda va shartlarda aniqlashda soliq to’lovchi daromadlarining va (yoki) xarajatlarining (zararlarining) ayrim turlari maxsus qoidalar bo’yicha inobatga olinishi yoki inobatga olinmasligi mumkin. Soliq to’lovchi ushbu bo’limga muvofiq foydani va zararni hisobga olishning umumiy tartibidan farq qiladigan tartibi nazarda tutilgan operasiyalar bo’yicha daromadlarning (xarajatlarning) alohida-alohida hisobini yuritadi. Soliq bazasi, agar Soliq Kodeksning 48 va 50-boblarida boshqacha qoida belgilanmagan bo’lsa, soliq davri boshlanganidan e’tiboran ortib boruvchi yakun bilan aniqlanadi. Soliq to’lovchi tomonidan hisobot (soliq) davrida ko’rilgan zararlar soliq solish maqsadlarida soliq bazasini Soliq Kodeksning 46-bobida belgilangan tartibda va shartlarda kamaytiradi. Soliq bazasi nazorat qilinadigan chet el kompaniyalarining Soliq Kodeksning VII bo’limi va 331-moddasiga muvofiq belgilanadigan umumiy foydasini ham o’z ichiga oladi. Soliq bazasiga ushbu bo’limda belgilangan hollarda va tartibda tuzatishlar kiritiladi. Soliq to’lovchining daromadlariga va (yoki) xarajatlariga (zararlariga) Soliq Kodeksning VI bo’limida nazarda tutilgan hollarda tuzatishlar kiritiladi. Natura shaklidagi daromadlar va xarajatlar, agar ushbu qismda boshqacha tartib nazarda tutilmagan bo’lsa, soliq to’lovchi tomonidan bitimning haqiqiy narxidan kelib chiqqan holda inobatga olinadi. Agar bunday bitimdagi tovarlarning (xizmatlarning) narxi ularning bozor narxidan farq qilsa va bunday farqlanish soliq to’lovchining soliq bazasi kamayishiga yoki zarari ko’payishiga olib kelsa, soliq bazasi Soliq Kodeksning VI bo’limiga muvofiq belgilanadigan bozor narxlaridan kelib chiqqan holda aniqlanadi. Daromadlar va xarajatlarga tuzatish kiritish Hisobot soliq davridagi daromad (xarajatlar) miqdorining soliq bazasini aniqlashda ilgari daromad (xarajat) deb e’tirof etilgan summa doirasida ko’payishi yoki kamayishi tuzatish kiritish deb e’tirof etiladi. Daromadlar va xarajatlarga quyidagi hollarda tuzatish kiritilishi lozim: 1) tovarlar, shuningdek sug’urtalanuvchiga sug’urta mukofoti to’liq yoki qisman qaytarilganda; 2) bitim shartlari o’zgartirilganda; 3) narxlar o’zgartirilganda, sotib oluvchi tomonidan chegirmadan foydalanilganda; 4) ko’rsatilgan xizmatlardan voz kechilganda. Ushbu moddaning ikkinchi qismida nazarda tutilgan daromadlar va xarajatlarga tuzatish kiritish quyidagicha amalga oshiriladi: kafolat muddati belgilangan tovarlar (xizmatlar) bo’yicha – kafolat muddati doirasida; sug’urta mukofotlari bo’yicha – shartnomani bekor qilish paytida; boshqa hollarda – bir yillik muddat doirasida. Ushbu moddaga muvofiq daromadlar va xarajatlarga tuzatish kiritish mazkur moddaning ikkinchi qismida ko’rsatilgan hollar yuzaga kelganligini tasdiqlovchi hujjatlar asosida amalga oshiriladi. Bunda tovarni (xizmatni) sotuvchi Soliq Kodeksning 257-moddasida nazarda tutilgan tartibda tovarlarni (xizmatlarni) realizasiya qilishdan olingan daromadga tuzatish kiritadi. Ushbu moddaning ikkinchi qismida nazarda tutilgan hollarda daromadlar va xarajatlarga tuzatish kiritish mazkur hollar sodir bo’lgan soliq davrida amalga oshiriladi. Daromadlar va xarajatlarga tuzatish kiritish soliq to’lovchi soliq solishning umumbelgilangan tartibiga o’tgan taqdirda ham amalga oshiriladi, bundan tuzatish kiritilayotgan daromadlar bo’yicha soliq imtiyozlarini qo’llash hollari mustasno. Soliq stavkalari Soliq stavkalari quyidagi miqdorlarda belgilanadi: № Soliq to’lovchilar Soliq stavkalari, foizlarda 1 Banklar 20 2 Quyidagi soliq to’lovchilar: sement (klinker) ishlab chiqarishni amalga oshiruvchi; polietilen granulalar ishlab chiqarishni amalga oshiruvchi; faoliyatining asosiy turi mobil aloqa xizmatlarini ko’rsatishdan iborat bo’lgan 20 3 O’zi ishlab chiqargan o’z qishloq xo’jaligi mahsulotini realizasiya qilishdan olingan foyda bo’yicha Soliq Kodeksning 57-moddasida nazarda tutilgan mezonlarga javob beruvchi qishloq xo’jaligi tovar ishlab chiqaruvchilari va baliq xo’jaligi korxonalari 0 4 Ijtimoiy sohada faoliyatni amalga oshiruvchi soliq to’lovchilar 0 5 Qo’shimcha manbalardan daromadlar oluvchi byudjet tashkilotlari 0 6 Tovarlarni (ishlarni) eksportga realizasiya qilishdan olingan foyda 0 7 Bozor va savdo komplekslarida xizmat ko’rsatishdan olingan foyda 20 8 Tovarlarning (xizmatlarning) elektron savdosini amalga oshiruvchi elektron tijorat subyektlarining milliy reyestriga kiritilgan soliq to’lovchilar 7,5 9 Yagona ishtirokchilari nogironligi bo’lgan shaxslarning jamoat birlashmalari bo’lgan va umumiy xodimlar sonida nogironligi bo’lgan shaxslar kamida 50 foizni tashkil etadigan va nogironligi bo’lgan shaxslarning mehnatiga haq to’lash jamg’armasi mehnatga haq to’lash umumiy fondining 0 kamida 50 foizini tashkil etadigan soliq to’lovchilar 10 O’zbekiston Respublikasi Xalq banki tomonidan fuqarolarning shaxsiy jamg’arib boriladigan pensiya hisobvaraqlaridagi mablag’lardan foydalanishdan olinadigan daromadlar 0 11 Dividendlar tarzidagi daromadlar 5 12 Qolgan soliq to’lovchilar, bundan 1–11-bandlarda ko’rsatilganlar mustasno 15 Ushbu modda birinchi qismining 2-bandida ko’rsatilgan soliq to’lovchilar faoliyatning barcha turlari bo’yicha belgilangan soliq stavkasini qo’llaydi. Ushbu modda birinchi qismining 3-bandida ko’rsatilgan soliq to’lovchilar, agar o’zi ishlab chiqargan qishloq xo’jaligi mahsulotini realizasiya qilishdan olingan daromadlari jami daromadning 90 foizdan ko’prog’ini tashkil etsa, faoliyatning barcha turlari bo’yicha 0 foiz miqdorida soliq stavkasini qo’llashga haqlidir. Ijtimoiy sohada faoliyatni amalga oshiruvchi soliq to’lovchi Soliq Kodeksning 59-moddasida belgilangan mezonlarga rioya etmagan taqdirda, mazkur shartlarga rioya etmaganlik ro’y bergan soliq davrining boshlanishidan e’tiboran ushbu modda birinchi qismining 12-bandida belgilangan soliq stavkasini ilgari o’tgan soliq davrlari uchun aniqlashtirilgan soliq hisobotini taqdim etgan holda qo’llaydi. Ushbu modda birinchi qismining 8-bandida ko’rsatilgan soliq to’lovchilar, agar ko’rsatilgan faoliyat turlarini amalga oshirishdan olingan daromadlar joriy hisobot (soliq) davri yakunlari bo’yicha jami daromadning kamida 90 foizini tashkil etsa, 7,5 foiz miqdoridagi soliq stavkasini qo’llashga haqli. Qo’shimcha manbalardan daromad oluvchi byudjet tashkilotlari, basharti bo’shatilayotgan mablag’lardan qonun hujjatlarida belgilangan tartibda byudjet tashkilotlarining moddiy-texnika va ijtimoiy bazasini mustahkamlash, o’z xodimlarini moddiy rag’batlantirish uchun maqsadli tarzda foydalansa, 2023 yilning 1 yanvariga qadar 0 foiz miqdoridagi soliq stavkasini qo’llaydi. O’zida ishlovchilarning umumiy o’rtacha yillik sonining 3 foizidan ko’prog’i nogironligi bo’lgan shaxslarni tashkil etadigan yuridik shaxslar uchun soliq stavkasi ushbu moddada belgilangan normadan ortiqcha ishga joylashtirilgan nogironlarning har bir foiziga soliq stavkasining bir foizi hisobidan kamaytiriladi. Ushbu modda birinchi qismining 6-bandida nazarda tutilgan 0 darajali foiz miqdoridagi soliq stavkasi soliq to’lovchilar tomonidan, agar tovarlarni (xizmatlarni) eksport qilishdan olinadigan daromadlar jami daromadning kamida 15 foizini tashkil etsa, qo’llaniladi. Tovarlar eksport qilinganda, shu jumladan tovar vositachi (ishonchli vakil) orqali realizasiya qilinganda, 0 darajali foiz miqdoridagi soliq stavkasi soliq to’lovchilar tomonidan, Soliq Kodeksning 261-moddasida nazarda tutilgan tovarlarning eksportini tasdiqlovchi hujjatlar mavjud bo’lganda, qo’llaniladi. Tovarlar eksport qilinganda, 0 darajali foiz miqdoridagi soliq stavkasi soliq to’lovchilar tomonidan, tovarlarni chet el valyutasida eksport qilish yuzasidan daromadlar tovarlar (xizmatlar) eksportga chiqarilgan kundan e’tiboran bir yuz sakson kalendar kuni ichida kelib tushmagan taqdirda, qo’llanilmaydi. Ushbu moddaning sakkizinchi qismi qoidalari quyidagilarga nisbatan tatbiq etilmaydi: 1) ro’yxati O’zbekiston Respublikasi Prezidentining qarori bilan tasdiqlanadigan xom ashyo tovarlar eksportiga; 2) xalqaro tashishlar xizmatlariga, bundan avtotransportda tashishlar mustasno; 3) tovarlarni quvurlar orqali va gaz quvurlari orqali tashish bo’yicha xizmatlarga. Foydali qazilmalarni qazib olish sohasida faoliyatni amalga oshirayotgan ayrim soliq to’lovchilar uchun O’zbekiston Respublikasi Prezidentining qarori bilan oshirilgan soliq stavkalari belgilanishi mumkin. 2. Foyda solig’ini hisoblab chiqish, soliq organlariga hisob-kitoblarni topshirish tartibi va soliqni to’lash muddatlari. Soliq davri. Hisobot davri Kalendar yil soliq davridir. Yilning choragi hisobot davridir. Soliqni hisoblab chiqarish va soliq hisobotini taqdim etish tartibi Hisobot (soliq) davrining yakunlari bo’yicha soliq summasi soliq to’lovchi tomonidan mustaqil ravishda aniqlanadi. Hisobot davri yakunlari bo’yicha soliq summasi soliq davrining boshidan oshib boruvchi yakun bilan, agar ushbu moddada boshqacha qoida belgilanmagan bo’lsa, soliq bazasining soliq stavkasiga muvofiq bo’lgan foizlardagi ulushi sifatida hisoblab chiqariladi. Soliq to’lovchi Soliq Kodeksning 342-moddasida belgilangan hollarda va tartibda foyda solig’ini yoki chet davlatda to’langan daromadlardan olinadigan xuddi shunday turdagi to’langan soliqni hisobga o’tkazish yo’li bilan soliq summasini kamaytirishga haqli. Agar ushbu moddada boshqacha qoida belgilanmagan bo’lsa, soliq hisoboti barcha soliq to’lovchilar tomonidan har bir hisobot va soliq davri o’tganidan keyin soliq bo’yicha hisobda turgan joyidagi soliq organiga taqdim etiladi. Agar ushbu moddada boshqacha qoida belgilanmagan bo’lsa, soliq hisoboti quyidagi muddatlarda taqdim etiladi: 1) hisobot davri yakunlari bo’yicha – hisobot davridan keyingi oyning yigirmanchi kunidan kechiktirmay; 2) soliq davri yakunlari bo’yicha – soliq davri o’tgandan keyingi yilning 1 martidan kechiktirmay. Byudjet tashkilotlari va nodavlat notijorat tashkilotlari tomonidan soliq bo’yicha soliq hisoboti soliq davri yakunlariga ko’ra taqdim etiladi, bundan matlubot kooperativlari mustasno. Bunda o’tgan soliq davri yakunlari bo’yicha jami daromad mavjud bo’lmagan taqdirda soliq hisobotini taqdim etish talab qilinmaydi. Soliqni to’lash tartibi Agar ushbu moddada boshqacha qoida belgilanmagan bo’lsa, soliqni to’lash hisobot (soliq) davri yakunlari bo’yicha, tegishli hisobot (soliq) davri uchun soliq hisobotini taqdim etish muddatlaridan kechiktirmay amalga oshiriladi. Jami daromadi joriy soliq davridan oldingi soliq davri uchun kiritilgan tuzatishlar hisobga olingan holda besh milliard so’mdan oshadigan soliq to’lovchilar ushbu moddaning uchinchi – oltinchi qismlariga muvofiq hisoblab chiqarilgan har oylik bo’nak to’lovlarini hisobot davri har bir oyining yigirma uchinchi kunidan kechiktirmay to’laydi. Joriy soliq davrining birinchi choragida to’lanishi lozim bo’lgan har oylik bo’nak to’lovining summasi o’tgan soliq davrining oxirgi choragida to’lanishi lozim bo’lgan har oylik bo’nak to’lovi summasiga teng etib qabul qilinadi. Joriy soliq davrining ikkinchi choragida to’lanishi lozim bo’lgan har oylik bo’nak to’lovining summasi joriy yilning birinchi hisobot davri uchun soliq hisoboti bo’yicha hisoblab chiqarilgan foyda solig’i summasining uchdan biriga teng etib qabul qilinadi. Joriy soliq davrining uchinchi choragida to’lanishi lozim bo’lgan har oylik bo’nak to’lovining summasi yarim yillik yakunlariga ko’ra soliq hisoboti bo’yicha hisoblab chiqarilgan foyda solig’ining summasi va birinchi chorak yakunlari bo’yicha hisoblab chiqarilgan foyda solig’ining summasi o’rtasidagi farqning uchdan biriga teng etib qabul qilinadi. Joriy soliq davrining to’rtinchi choragida to’lanishi lozim bo’lgan har oylik bo’nak to’lovining summasi to’qqiz oylik yakunlariga ko’ra soliq hisoboti bo’yicha hisoblab chiqarilgan foyda solig’ining summasi va yarim yillik yakunlari bo’yicha hisoblab chiqarilgan foyda solig’ining summasi o’rtasidagi farqning uchdan biriga teng etib qabul qilinadi. Agar ushbu moddaning uchinchi – oltinchi qismlariga muvofiq hisoblab chiqarilgan har oylik bo’nak to’lovining summasi manfiy yoki nolga teng bo’lsa, ko’rsatilgan to’lovlar tegishli chorakda amalga oshirilmaydi. Soliq to’lovchilar, shu jumladan yangidan tashkil etilgan, jami daromadi joriy hisobot davri mobaynida besh milliard so’mdan oshgan soliq to’lovchilar har oylik bo’nak to’lovlarini bunday oshib ketish sodir bo’lgan to’liq chorak o’tganidan keyin to’laydi. Bo’lish yoki ajratib chiqarish yo’li bilan qayta tashkil etish natijasida yangidan tashkil etilgan yuridik shaxs, jami daromadining miqdoridan qat’i nazar, har oylik bo’nak to’lovlarini, agar bo’lish yoki ajratib chiqarish yo’li bilan qayta tashkil etilgan yuridik shaxs soliq bo’yicha har oylik bo’nak to’lovlarini bunday qayta tashkil etish amalga oshirilgan soliq davrida hisoblab chiqargan bo’lsa, ikkita kelgusi soliq davri mobaynida to’laydi. Hisobot (soliq) davri yakunlari bo’yicha hisobot (soliq) davri mobaynida to’langan har oylik bo’nak to’lovlari summasi hisobot (soliq) davri uchun soliq hisoboti bo’yicha hisoblab chiqarilgan soliqni to’lash chog’ida hisobga olinadi. Har oylik bo’nak to’lovini hisoblab chiqarish soliq organlari tomonidan amalga oshiriladi. Jami yillik daromadning miqdoridan qat’i nazar, soliq hisobotini soliq bo’yicha faqat soliq davri yakunlari yuzasidan taqdim etuvchi soliq to’lovchilar har oylik bo’nak to’lovlarini to’lamaydi. Soliq to’lovchi tugatilganda soliq tugatish yakunlanguniga qadar to’lanishi lozim. Yuridik shaxsni tugatish to’g’risida qaror qabul qilingan taqdirda, davlat soliq xizmati organi har oylik bo’nak to’lovlarini hisoblashni ro’yxatdan o’tkazuvchi organdan bunday axborot olingan oydan e’tiboran to’xtatib turadi. Faoliyat tiklangan va tugatish jarayoni to’xtatilgan taqdirda, har oylik bo’nak to’lovlarini hisoblash ularni hisoblash to’xtatilgan oydan e’tiboran tiklanadi. Adabiyotlar: 1. А. Kаrimov vа boshqаlаr. «Buхgаlteriya hisobi». T.: «Shаrq» NMАK, 2004 yil. 591 bet. 2. O. Bobojonov «Moliyaviy hisob». – T.: «Shаrq» NMАK, 2000 yil. 476 bet. 3. А. Аbdullаev «Moliyaviy hisob».– T.: «Fаn vа teхnаlogiya», 2005 yil. 286 bet. 4. I. Ochilov «Moliyaviy hisob». – T.: «Iqtisod v а moliya», 2006 yil. 396 bet. 5. M а hsulot (ish, х izm а tl а r) ni ishl а b chiq а rish v а sotish ха r а j а tl а ri t а rkibi h а md а moliyaviy n а tij а l а rini sh а kll а nish t а rtibi to’g’risid а gi Nizomini t а sdiql а sh to’g’risid а gi O’zbekiston respublik а si V а zirl а r M а hk а m а sining 1999 yil 5 fevr а ld а gi 54-sonli Q а rori. 6. Bu х g а lteriya hisobining milliy st а nd а rtl а ri. №0-23. T.: - 1998- 2002 yil. 7. O’zbekiston Respublik а si Konstitutsiyasi. T.: «O’zbekiston», 2002 yil. 71 8. O’zbekiston Respublik а si «Bu х g а lteriya hisobi to’g’risid а » gi Qonuni. 1996 yil 30 а prel. 9. O’zbekiston Respublik а si Prezidentining “Qishloq х o’j а ligid а islohotl а rni chuqurl а shtirishning eng muhim yo’n а lishl а ri to’g’risid а ”gi F а rmoni. – T. “ Ха lq so’zi” g а zet а si. 2003 yil, 25 m а rt;

Yuridik shaxslardan olinadigan foyda soli g’ i Reja: 1. Foyda solig’ining mohiyati va ahamiyati. Soliq to’lovchilar, soliq solish obyekti va bazasi. Imtiyozlar.Soliq stavkasi 2. Foyda solig’ini hisoblab chiqish, soliq organlariga hisob-kitoblarni topshirish tartibi va soliqni to’lash muddatlari.

1. Foyda solig’ining mohiyati va ahamiyati. Soliq to’lovchilar, soliq solish obyekti va bazasi. Imtiyozlar. Soliq stavkasi Soliq to’lovchilar Quyidagilar foyda solig’ining soliq to’lovchilari (bundan buyon ushbu bo’limda soliq to’lovchilar deb yuritiladi) deb e’tirof etiladi: 1) O’zbekiston Respublikasining soliq rezidentlari bo’lgan yuridik shaxslar (bundan buyon ushbu bo’limda yuridik shaxslar deb yuritiladi); 2) O’zbekiston Respublikasining norezidentlari bo’lgan yuridik shaxslar, shuningdek O’zbekiston Respublikasida faoliyatni doimiy muassasalar orqali amalga oshiradigan, yuridik shaxs tashkil etmagan holdagi chet el tuzilmalari (bundan buyon ushbu bo’limda faoliyatni doimiy muassasa orqali amalga oshiruvchi norezidentlar deb yuritiladi); 3) O’zbekiston Respublikasidagi manbalardan daromadlar oluvchi O’zbekiston Respublikasi norezidentlari bo’lgan yuridik shaxslar (bundan buyon ushbu bo’limda norezidentlar deb yuritiladi); 4) soliq to’lovchilar konsolidasiyalashgan guruhining mas’ul ishtirokchilari bo’lgan yuridik shaxslar; 5) soliq davrida tovarlarni (xizmatlarni) realizasiya qilishdan olgan daromadlari bir milliard so’mdan ortiq bo’lgan yoki o’z ixtiyori bilan foyda solig’ini to’lashga o’tgan yakka tartibdagi tadbirkorlar; 6) oddiy shirkat shartnomasi (birgalikdagi faoliyat to’g’risidagi shartnoma) doirasida amalga oshiriladigan faoliyat bo’yicha oddiy shirkatning ishonchli shaxsi. Soliq to’lovchilarning konsolidasiyalashgan guruhi ishtirokchilari (bundan buyon ushbu bo’limda konsolidasiyalashgan guruh ishtirokchilari deb yuritiladi) soliq to’lovchilarning konsolidasiyalashgan guruhi bo’yicha foyda solig’ining mazkur guruh mas’ul ishtirokchisi tomonidan hisoblab chiqarish uchun zarur bo’lgan qismi bo’yicha soliq to’lovchilarning majburiyatlarini bajaradi.

Soliq Kodeksning 36-moddasi to’qqizinchi qismiga muvofiq agent vazifalarini amalga oshiruvchi jismoniy shaxs, ushbu modda birinchi qismining 2- bandiga muvofiq soliq to’lovchi deb e’tirof etiladi. Agar Soliq Kodeksda boshqacha qoida nazarda tutilmagan bo’lsa, aylanmadan soliq to’lovchi shaxslar soliq to’lovchilar hisoblanmaydi. Soliq solish obyekti Soliq to’lovchi tomonidan olingan foyda foyda solig’i bo’yicha soliq solish obyekti hisoblanadi. Ushbu bo’lim maqsadida quyidagilar foyda deb e’tirof etiladi: 1) yuridik shaxs uchun – ushbu bo’limda nazarda tutilgan jami daromad va xarajatlar o’rtasidagi farq; 2) faoliyatni doimiy muassasa orqali amalga oshiruvchi norezident uchun – Soliq Kodeksning 49-bobida belgilangan o’ziga xos xususiyatlar inobatga olingan holda, ushbu bo’limda nazarda tutilgan doimiy muassasaning faoliyati bilan bog’liq bo’lgan jami daromad (shu jumladan bunday doimiy muassasaning faoliyati bilan bog’liq bo’lgan, O’zbekiston Respublikasidan tashqaridagi manbalardan olingan daromadlar) va xarajatlar o’rtasidagi farq; 3) norezident uchun – Soliq Kodeksning 50-bobida belgilangan xususiyatlar inobatga olingan holda, O’zbekiston Respublikasidagi manbalardan olingan daromadlar; 4) yakka tartibdagi tadbirkor uchun – Soliq Kodeksning 51-bobida belgilangan o’ziga xos xususiyatlar inobatga olingan holda, ushbu bo’limda nazarda tutilgan jami daromad va xarajatlar o’rtasidagi farq; 5) zimmasiga oddiy shirkat ishlarini yuritish yuklatilgan shaxs uchun – birgalikda ishlab chiqarilgan tovarni (ko’rsatilgan xizmatni) realizasiya qilishdan olingan daromad va birgalikda ishlab chiqarilib realizasiya qilingan tovarga (xizmatga) to’g’ri keladigan birgalikdagi faoliyatga kiritilgan mablag’lar summasi o’rtasidagi farq. Soliq baza si

Soliq Kodeksning 295-moddasiga muvofiq aniqlanadigan, soliq solinishi lozim bo’lgan foyda summasi soliq bazasi hisoblanadi. Soliq bazasini ushbu bo’limda belgilangan tartibda va shartlarda aniqlashda soliq to’lovchi daromadlarining va (yoki) xarajatlarining (zararlarining) ayrim turlari maxsus qoidalar bo’yicha inobatga olinishi yoki inobatga olinmasligi mumkin. Soliq to’lovchi ushbu bo’limga muvofiq foydani va zararni hisobga olishning umumiy tartibidan farq qiladigan tartibi nazarda tutilgan operasiyalar bo’yicha daromadlarning (xarajatlarning) alohida-alohida hisobini yuritadi. Soliq bazasi, agar Soliq Kodeksning 48 va 50-boblarida boshqacha qoida belgilanmagan bo’lsa, soliq davri boshlanganidan e’tiboran ortib boruvchi yakun bilan aniqlanadi. Soliq to’lovchi tomonidan hisobot (soliq) davrida ko’rilgan zararlar soliq solish maqsadlarida soliq bazasini Soliq Kodeksning 46-bobida belgilangan tartibda va shartlarda kamaytiradi. Soliq bazasi nazorat qilinadigan chet el kompaniyalarining Soliq Kodeksning VII bo’limi va 331-moddasiga muvofiq belgilanadigan umumiy foydasini ham o’z ichiga oladi. Soliq bazasiga ushbu bo’limda belgilangan hollarda va tartibda tuzatishlar kiritiladi. Soliq to’lovchining daromadlariga va (yoki) xarajatlariga (zararlariga) Soliq Kodeksning VI bo’limida nazarda tutilgan hollarda tuzatishlar kiritiladi. Natura shaklidagi daromadlar va xarajatlar, agar ushbu qismda boshqacha tartib nazarda tutilmagan bo’lsa, soliq to’lovchi tomonidan bitimning haqiqiy narxidan kelib chiqqan holda inobatga olinadi. Agar bunday bitimdagi tovarlarning (xizmatlarning) narxi ularning bozor narxidan farq qilsa va bunday farqlanish soliq to’lovchining soliq bazasi kamayishiga yoki zarari ko’payishiga olib kelsa, soliq bazasi Soliq Kodeksning VI bo’limiga muvofiq belgilanadigan bozor narxlaridan kelib chiqqan holda aniqlanadi. Daromadlar va xarajatlarga tuzatish kiritish

Hisobot soliq davridagi daromad (xarajatlar) miqdorining soliq bazasini aniqlashda ilgari daromad (xarajat) deb e’tirof etilgan summa doirasida ko’payishi yoki kamayishi tuzatish kiritish deb e’tirof etiladi. Daromadlar va xarajatlarga quyidagi hollarda tuzatish kiritilishi lozim: 1) tovarlar, shuningdek sug’urtalanuvchiga sug’urta mukofoti to’liq yoki qisman qaytarilganda; 2) bitim shartlari o’zgartirilganda; 3) narxlar o’zgartirilganda, sotib oluvchi tomonidan chegirmadan foydalanilganda; 4) ko’rsatilgan xizmatlardan voz kechilganda. Ushbu moddaning ikkinchi qismida nazarda tutilgan daromadlar va xarajatlarga tuzatish kiritish quyidagicha amalga oshiriladi: kafolat muddati belgilangan tovarlar (xizmatlar) bo’yicha – kafolat muddati doirasida; sug’urta mukofotlari bo’yicha – shartnomani bekor qilish paytida; boshqa hollarda – bir yillik muddat doirasida. Ushbu moddaga muvofiq daromadlar va xarajatlarga tuzatish kiritish mazkur moddaning ikkinchi qismida ko’rsatilgan hollar yuzaga kelganligini tasdiqlovchi hujjatlar asosida amalga oshiriladi. Bunda tovarni (xizmatni) sotuvchi Soliq Kodeksning 257-moddasida nazarda tutilgan tartibda tovarlarni (xizmatlarni) realizasiya qilishdan olingan daromadga tuzatish kiritadi. Ushbu moddaning ikkinchi qismida nazarda tutilgan hollarda daromadlar va xarajatlarga tuzatish kiritish mazkur hollar sodir bo’lgan soliq davrida amalga oshiriladi. Daromadlar va xarajatlarga tuzatish kiritish soliq to’lovchi soliq solishning umumbelgilangan tartibiga o’tgan taqdirda ham amalga oshiriladi, bundan tuzatish kiritilayotgan daromadlar bo’yicha soliq imtiyozlarini qo’llash hollari mustasno. Soliq stavkalari Soliq stavkalari quyidagi miqdorlarda belgilanadi: № Soliq to’lovchilar Soliq

O'xshashlar

JISMONIY SHAXSLARDAN OLINADIGAN DAROMAD SOLIG’I
Soliqlarning iqtisodiy mohiyati va soliq tizimi
Mol-mulk, yer solig’i va yagona yer solig’i
DAVLAT BYUDJETI
Soliq nazoratining moxiyati va uni tashkil etishning huquqiy asoslari