Amir Temur va Temuriylar davri olimlari

Yuklangan vaqt:

20.11.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

675.466796875 KB

Ko'chirib olish

M:Amir Temur va Temuriylar davri olimlari

Amir Temur Davrida ilm Fan
•
XIV asrning ikkinchi yarmi – XV asrda Amir Temur va Temuriylar ,
Shohrux, Ulug‘bek, Husayn Boyqaro davrlarida Movarounnahr va
Xuroson islom doirasidagi mafkuraviy erkinlik, madaniyatga e’tibor
ilm-fan, adabiyot, san’atning tez rivoj topishiga olib keldi.
Samarqandda rasadxona qurilib, Ulug‘bek ilmiy maktabi shakllandi,
aniq fanlar rivojida katta yutuqlar qo‘lga kiritildi. Qozizoda Rumiy,
Koshiy, Ali Qushchi kabi olimlarning asarlari butun musulmon
olamiga mashhur bo‘ldi. Gumanitar – ijtimoiy fanlar va rassomlik,
xattotlik oliy cho‘qqilarga ko‘tarildi. Jomiy, Behzod, Abdurazzoq
Samarqandiy, Mirxond Xondamir kabi mashxur adib, rassom,
tarixchilarning nomlari boshqa o‘lkalarda ham tez ma’lum bo‘ldi.
Fors tili o‘z mavqeini saqlagan xolda adabiyotda turkiy tilning roli
kuchayib ketdi.

•
Bu davrda turkiy tildagi she’riyat sultoni
Alisher Navoiy ijod etib, o‘zining dostonlari,
ilmiy-tarixiy asarlari bilan madaniyat tarixida
o‘chmas iz qoldirdi.

•
Temuriyzoda shahzodalardan biri Shohrux Mirzo davrida
Xurosonda siyosiy-ijtimoiy, iqtisodiy va madaniy jihatdan ancha
rivojlandi, ko‘plab xayrli ishlar amalga oshirildi. Masjidlar ,
madrasalar, xonaqolar, rabotlar, sardobalar, qishloq va qo‘rg‘onlash
qurilib, mazkur qurilishlar vaqf mulklari bilan ta’minlandi.
Shohruh Mirzoning mo‘tadil ichki va tashqi siyosati Xurosonda
tinchlikning barqaror bo‘lishiga olib keldi. Bu davrda tijorat,
hunarmandchilik, dehqonchilik yuqori darajada ko‘tarila boshladi.
XIV-XV asrlarda Xurosonda kulolchilik san’ati, sopol buyumlar
bilan bir qatorda suv inshootlarida, o’lkan binolar qurilishida
ishlatiladigan sopol quvurlar, xilma-xil shakl va ranglar bilan
jilolangan sopol koshinlar ishlab chiqarish keng yo‘lga qo‘yildi.

•
XV asr boshlarida Movarounnahrda shuhrat
qozongan ulkan matematik va astronomlardan
biri Qozizodadir. Olimning to‘liq nomi
Salohiddin Muso ibn Muhammad ibn
Mahmud. Uning otasi Muhammad “Xoja
Afandi” laqabi bilan ma’lum bo‘lib,
Salohiddinning bolalik yillarida vafot etgan.

•
Ulug‘bek Jamshid Koshiydan “Ziji Elxoniy” haqida va
Marog‘adagi kuzatishlar haqida ko‘p eshitib, o‘zi rasadxona
barpo etish va yangidan astronomik kuzatishlarni boshlashga
tashabbus ko‘rsatadi. Rasadxona qurilishini Qozizoda bilan
birga Jamshid Koshiy boshqaradi. Qurilish tugatilib,
kuzatishlar boshlaishi bilanoq Koshiy vafot etadi. Bundan
so‘ng ishlarga ilmiy rahbarlik Qozizodaning zimmasiga
yuklanadi. U ham kuzatishlar oxiriga yetkazilmasdan vafot
etadi. Endi kuzatishlarni davom ettirish navbati Ali Qushchi
keladi va bu ishda katta jonbozlik ko‘rsatib, ustozi Ulug‘bek
bilan ishni nihoyasiga yetkazadi.

•
Temuriylar saltanati hukmronligi davrida
Movarounnahr va Xurosonda badiiy adabiyot
ham yangi bosqichda ko‘tarildi. Shu davrda fors-
tojik adabiyoti o‘zining yangi rivojlanish
pog‘onasiga yerishgan bo‘lsa, o‘zbek adabiyoti
Alisher Navoiy, Mavlono Lutfiy, Durbek, Hofiz
Xorazmiy, Atoiy, Sakkokiy, Gadoiy, Sayyid
Qosimiy, Yaqiniy ijodlari misolida o‘z
taraqqiyotining eng yuksak bosqichiga ko‘tarildi.

Etiboringiz uchun Rahmat
•
Turdiyev Tulqinbek 211 guruh

M:Amir Temur va Temuriylar davri olimlari

Amir Temur Davrida ilm Fan • XIV asrning ikkinchi yarmi – XV asrda Amir Temur va Temuriylar , Shohrux, Ulug‘bek, Husayn Boyqaro davrlarida Movarounnahr va Xuroson islom doirasidagi mafkuraviy erkinlik, madaniyatga e’tibor ilm-fan, adabiyot, san’atning tez rivoj topishiga olib keldi. Samarqandda rasadxona qurilib, Ulug‘bek ilmiy maktabi shakllandi, aniq fanlar rivojida katta yutuqlar qo‘lga kiritildi. Qozizoda Rumiy, Koshiy, Ali Qushchi kabi olimlarning asarlari butun musulmon olamiga mashhur bo‘ldi. Gumanitar – ijtimoiy fanlar va rassomlik, xattotlik oliy cho‘qqilarga ko‘tarildi. Jomiy, Behzod, Abdurazzoq Samarqandiy, Mirxond Xondamir kabi mashxur adib, rassom, tarixchilarning nomlari boshqa o‘lkalarda ham tez ma’lum bo‘ldi. Fors tili o‘z mavqeini saqlagan xolda adabiyotda turkiy tilning roli kuchayib ketdi.

• Bu davrda turkiy tildagi she’riyat sultoni Alisher Navoiy ijod etib, o‘zining dostonlari, ilmiy-tarixiy asarlari bilan madaniyat tarixida o‘chmas iz qoldirdi.

Alisher Navoiy

O'xshashlar

Amir Temur va Temuriylar davri olimlari

Amir Temur va temuriylar davri

AMIR TEMUR VA TEMURIYLAR DAVRI SIVILIZATSIYASI

Temur va Temuriylar davri madaniyati

Amir Тemur va Temuriylar davri memorchiligi