logo

Chingiz Aytmatov “Oq kema” qissasi

Yuklangan vaqt:

15.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

3515.013671875 KB
Mavzu:   Chingiz Aytmatov  
“Oq kema” qissasi Adabiyot CHINGIZ   AYTMATOV
( 1928–2008) To‘raqul Aytmatov  va 
Naima AytmatovaQirg‘iziston
Talas
Shakar
ZOOTEXNIKUM
QISHLOQ XO‘JALIGI 
INSTITUTI       YOZUVCHILIK SARI
“ Hech  kim  o‘z-o‘zidаn  yozuvchi  bo‘lib 
qolmаydi:  yillаr  sаbog‘i,  qilingаn 
mehnаt,  bаdiiy  аdаbiyotgа  bo‘lgаn 
qiziqish  vа  e’tiqod  orqаli  bungа 
erishish mumkin”.
1956-1958-yillarda 
Moskvada  Oliy  adabiyot 
kursida o‘qiydi.  QISSA VA ROMANLARI
1963 –yil  -  “Yuzma-yuz”, “Sarvqomat dilbarim”, “Somon yo‘li”
1966 –yil  -  “Momo yer”, “Alvido, Gulsari” 
1970 –yil  -  “Oq kema” 
1977 –yil  -  “Sohil bo‘ylab chopayotgan olapar” 
1986 –yil  -  “Qiyomat”,   “Hoshim”, “Gazetchi Dzyudo”, “Oq yomg‘ir”, 
  “Sepoyachi”
1962 –yil  -  “Birinchi muallim”
1980 –yil  -  “Asrga tatigulik kun”
1990 –yil  -  “Kassandra tamg‘asi”  “Tog‘lar qulaganda”  ADABIY  MEROSIA	s	a	rla	ri 1	6	5	 tilg	a	 	
ta	rjim	a	 q	ilin	g	a	n	 v	a	 	
6	7	,2	 m	illio	n	 n	u	s	x	a	d	a	 	
c	h	o	p	 e	tilg	a	n	.  Uning  ikki  ertagi  bo‘lardi.  Biri  o‘ziniki 
bo‘lib, uni hech kim bilmasdi. 
Ikkinchisini  esa,  bobosi  so‘zlab 
bergandi.  Keyin  birontasi  ham 
qolmadi. 
Gap  shu  xusus i da.  O‘sha  yili  u  yetti 
yoshga  to‘lib,  sakkizga  qadam 
qo‘ygandi. 
Avval portfel sotib olindi…  “ OQ KEMA ”  (“Ertakdan so‘ng”)    Ko‘pni  ko‘rgan  kishilar  keksa 
Mo‘minni  Mo‘min  chaqqon  deb 
atashardi.  Bu  atrofda  uni  hamma 
tanirdi,  u  hammani  bilardi.  U  ochiq 
ko‘ngil,  hatto  sal-pal  biladigan  odamiga 
ham  biron  yaxshilik  qilishga  tayyorligi, 
har  kimning  xizmatiga  hozir-u  nozirligi, 
hammaga  sadoqatli  va  xush -
muomalaligi  tufayli  shunday  laqab 
olgandi . “ OQ KEMA ”  Bo‘key  xolaning  xushnud  damlari 
kamdan  kam  bo‘lardi.  Ko‘pincha 
g‘amgin  va  tajang  yurar,  jiyaniga 
e’tibor ham qilmasdi. Uning o‘z dardi 
bor.  Buvisi,  farzandi  bo‘lganda 
butunlay  o‘zgacha  yurardi,  derdi.  Eri 
O‘rozqul  ham,  Mo‘min  bobo  ham 
hozirgiday  emas,  balki  boshqacha 
odam qiyofasida yurgan bo‘lardi.  “ OQ KEMA ”   O‘rozqul Seydahmadni haydab 
bo‘pti,  unday  yuvosh  odam  bormi? 
Hech  nimaga  aralashmaydi, 
talashib-tortishmaydi. Biroq Seydah -
mad  qanday  yuvosh,  baquvvat  yigit 
bo‘lmasin,  yalqov,  uyquni  yaxshi 
ko‘radi.  O‘rmonchilikka  ham  shu 
vajdan kelib qolgan. “ OQ KEMA ”   U  baliqqa  aylanib,  daryodan 
ko‘lga  suzishni,  oq  kemaning  unga 
qanday  duch  kelishini,  otasi  bilan 
qanday  uchrashishini  osongina 
tasavvur  qilardi.  Otasiga  nimalar 
haqida  so‘zlab  berishni  ham  bilardi. 
Biroq… “ OQ KEMA ”  —  Men  bundan  zo‘rroq 
kallalarni  ham  maydalaganman! 
Bundan  boshqa  shoxlarni  ham 
sug‘urib  ola  bilaman!  —  deb 
jazavasi  tutib  bo‘kirardi  O‘rozqul 
gunohsiz  kalladan  nafratlan -
gancha.“ OQ KEMA ”  Men  baliqqa  aylanaman, 
eshityapsizmi,  bobo,  suzib  ketaman... 
Chol  hech  qanday  javob  qaytarmadi. 
Bola  yurishda  davom  etdi.  Daryoga 
tushib suv kecha boshladi.
-  Sen  o‘z  ertagingdagi  baliq  kabi 
suzarding,  bo‘talog‘im.  Bilasanmi,  sen 
hech  qachon  baliqqa  aylanib 
qololmaysan  va  Issiqko‘lgacha  suzib 
ketolmaysan... “ OQ KEMA ”  
Qissada  bolaning  ikki  ertagi  haqida  gapira  turib,  “ Keyin 
birontasi ham qolmadi ”  deyilgani sababini tushuntiring.

Bolaning  o‘z  “ tuya ” ,  “ bo‘ri ” ,  “ tank ” ,  “ egar ” lariga  munosabatiga 
qarab uning tabiati haqida fikr bildiring.

Adib  Mo‘min  cholni  “ ...kamdan  kam  uchraydigan  baxtli  odam 
edi ”  deya tasvirlashining sababini tushuntirishga harakat qiling.

Ona bug‘uning yetimlarga qarata:  “ Insonlar qanday yashashlari 
lozim bo‘lsa, shunday yashanglar ”  tarzidagi nasihatini izohlang.MUSTAQIL BAJARISH UCHUN TOPSHIRIQ

Mavzu: Chingiz Aytmatov “Oq kema” qissasi Adabiyot

CHINGIZ AYTMATOV ( 1928–2008) To‘raqul Aytmatov va Naima AytmatovaQirg‘iziston Talas Shakar ZOOTEXNIKUM QISHLOQ XO‘JALIGI INSTITUTI

YOZUVCHILIK SARI “ Hech kim o‘z-o‘zidаn yozuvchi bo‘lib qolmаydi: yillаr sаbog‘i, qilingаn mehnаt, bаdiiy аdаbiyotgа bo‘lgаn qiziqish vа e’tiqod orqаli bungа erishish mumkin”. 1956-1958-yillarda Moskvada Oliy adabiyot kursida o‘qiydi.

QISSA VA ROMANLARI 1963 –yil - “Yuzma-yuz”, “Sarvqomat dilbarim”, “Somon yo‘li” 1966 –yil - “Momo yer”, “Alvido, Gulsari” 1970 –yil - “Oq kema” 1977 –yil - “Sohil bo‘ylab chopayotgan olapar” 1986 –yil - “Qiyomat”, “Hoshim”, “Gazetchi Dzyudo”, “Oq yomg‘ir”, “Sepoyachi” 1962 –yil - “Birinchi muallim” 1980 –yil - “Asrga tatigulik kun” 1990 –yil - “Kassandra tamg‘asi” “Tog‘lar qulaganda”

ADABIY MEROSIA s a rla ri 1 6 5 tilg a ta rjim a q ilin g a n v a 6 7 ,2 m illio n n u s x a d a c h o p e tilg a n .