logo

Эрон сосонийлари ва сосоний кушоншохлар тангалари

Yuklangan vaqt:

10.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

2898.0322265625 KB
Э рон сосонийлари ва 
сосоний кушоншох лар 
тангалари
Режа;
1. Кушон тангалари
2. С осоннйлар тангалари
3. Маҳаллий ҳоким ликлар 
тангалари  •
Радматуллаева О., Салимов Ж. Нумизматик. Ўқув қўлланма. 
Тошкент, 2021.
•
Нумизматика Центральной Азии. Сборник статей. Под ред. 
акад. АН Республики Узбекистан Э.В. Ртвеладзе. - Т., 2004.
•
Ртвеладзе Э. Древние мониты Средней Азии. Ташекнт, 1987.
•
Пидаев Ш.Р. Танглар - давр кўзгуси. Фан хакида суҳбатлар. № 
10, Т., 1984.
•
Тўхтиев И. Темур ва темурийлар сулоласининг тангалари. 
Тошкент, 1992.
•
Эрназаров Т. Тангалар ўтмиш даракчилари. Т., 1977.Ф ойдаланиладиган адабиётлар  Кушон  тангалари.  Бактрияда  Марказий 
Осиёнинг  бошқа  давлатларига  нисбатан  анча 
эртарок  тангалар  зарб  қилинган,  товар  пул 
муомаласи  эса  юкори  даражага  кутарилган. 
Бактрия Кушон давлати таркибига кирган.
Милоддан аввалги II аср Ўрталарига келиб, 
юечжи  кабилалари  Бактриянинг  Амударёнинг 
шимолий  кисмини  босиб  олади,  сунгра  бутун 
подшоликни  забт  этади.  Милоддан  аввалги  И 
асрда  Кушон  давлати  кучайиб,  подшо  Кудзула 
Кадфиз  худудини  куенгайтириб,  К  рб  ули  стон 
х,амда  Гандхарни  забт  этади.  Подшо  Канишка 
даврида  Кушон  подшолиги  гуллаб  яшнади.  Бу 
даврда  подшолик  таркибига  милоддан  аввалги 
II  асрнинг  биринчи  ярмида  Х,индистон  ва 
Афгонистоннинг катта худудлари киритилди.    Подшо Канишка даврида Кушон 
подшолиги гуллаб яшнади  милоддан аввалги II асрнинг биринчи 
ярмида Х,индистон ва Афгонистоннинг 
катта худудлари киритилди.   Тангалари   Кушон  мис  чакалари  хайратомуз  ва  сирлидир. 
Уларда  ҳукмдорнинг  исми  юк,  факат  мансаби  ва 
лакабини  англатувчи  “шохлар  шохи  буюк 
халоскор”  деган  юнон  ёзуви  мавжуд.  Илмда 
“номаълум  шох”  ёки  “Сотер  Мегас”нинг 
тангалари  деб  ном  олган  бу  чакалар  Узбекистан 
ва  Тожикистон  жанубида  олиб  борилган 
археологик  казишмаларда  куп  учрайди.  Бу 
тангалар  кайси  Кушон  шохи  томонидан  зарб 
этилгани  хакида  бахс  мунозаралар  халигача 
давом  этмокда.  М.Е.Массон  фикрича,  улар 
Кудзула  Кадфиз  томони-дан  зарб  этилган1.  Бу 
борада  академик  А.Аскаров  куйидагиларни  кел-
тириб  утади:  “Хитой  манбалари  ва  археологик 
материаллар  (биринчи  навбатда  нумизматика 
материаллари)  тахлилига  кура,  Кудзула  Кад-физ 
80  йил  яшаб,  милоднинг  биринчи  ярмида 
подшолик килган.        Кушон мис чакалари 
хайратомуз ва сирлидир  Рабатак  сулолавий  руйхатига  кура,  унинг  угли  Вима 
Такто  “номаъ-лум  шох”  Сотер  Мегас  номи  остида 
подшолик  килади.  У  узоқ  вақт  ҳукмронлик  килмаган 
куринади.  Чунки  51  йилда  хокимиятга  Кудзула 
Кадфизнинг  бошқа  угли  Вима  Кадфиз    (51-78    йй)   
келиб,    Х,индистон-нинг    Банорасга    кадар  ерларини 
босиб  олади”2.  “Сотер  Мегас”  тангаларининг  унг 
томонида  кулиДа  калта  ва  енгил  найза  дротик 
ушлаган  идеал  шох  сиймоси  акс  эттирилган.  Баъзи 
тадкикотчилар  бу  шох,  сиймоси  эмас,  балки  маъбуд 
Митра  деб  тахмин  килишади.  Танганинг  реверсида 
узатилган  кулида  жанг  болтаси  —  табар-загнул  тўтган 
отлик шох, тасвирланган.
Кадфиз  II  замонида  пул  ислоҳати  ўтказилиб, 
янги  танга  тизими  асосий  статери  8,03  гр  келадиган 
турли  сифатдаги  тиллалар  зарб  этишга  асосланган 
булиб,  икки  хил  танга  жорий  этилган:  бири  16,07  гр, 
иккинчиси  эса  2,01  гр.  Шунинг  билан  бир  каторда 
диаметри  23-25  мм,  вазни  16-17  гр.  келадиган  мис 
тангалар хам муомалага чиқарилган.    Кадфиз II замонида пул ислоҳати 
ўтказилиб, янги танга тизими асосий 
статери 8,03 гр   Шундай  килиб,  кушонлар  тангасида  тасвирланган 
худолар  ичида  Буддани,  зардуштийларнинг 
Ахурамаздасини  хам,  хиндлар  худоси  Шивани,  юнон 
худоси  Селена  (ой  маъбудаси),  Гелиос  (Куёш  маъбуди) 
ва  бошқаларни  хам  куришимиз  мумкин.  Канишка 
даврида  этник  халкларнинг  ортиб  бориши 
жадаллашган.  Бундан  хулоса  килиб  шуни  айтиш 
мумкинки,  мамлакат  тасарруфига  катта  худуд 
киритил-ган  ва  зарб  қилинган  тангалар  шу  катта 
худудда  муомалада  бўлган.  Подшоликка  киритилган 
турли  халк  ва  элатларни  подшоликка  сиёсий  ва 
мафкуравий  буйсундиришда,  ушбу  халкларнинг 
анъаналари  хурмат  қилинган.  Тангалардаги  турли 
халк  ва  элатлар  маъбудларининг  тасвирини  кузатган 
холда  подшоликда  диний  эркинлик  бўлган  деган 
хулосани  хам  беради.  Подшоликда  Будда  дини 
давлатнинг  расмий  дини  булиши  билан  бирга  бошқа 
динларга чеклашлар куйилма-ганидан далолатдир.  Сосонийлар тангалари . 
Милоднинг  II  аср  охири  -  II I   аср  бошларига 
келиб  урушлар  Парфия  давлатини  кучсизланиб 
кетишига  олиб  келди.  Айникса  милоднинг  208 
йилида  Парфия  давлатининг  иккига  ажралиши 
бу худуддаги сиёсий вазиятни издан чиқаришни 
тезлаштирди.  Бундай  вазиятдан  эроннинг 
жануби  гарбида  жойлашган  форс  кабилалари 
усталик  билан  фойда-  ландилар.  Сосон  уругидан 
бўлган  Ардашер  (224-239  й)  ва  Шопур  I   даврида 
эронда  Сосонийлар  давлати  карор  топди. 
Кудратли  Кушон  ва  Парфия  давлатлари  худуди 
Сосонийлар  давлатига  кушилди.  Бу  даврда 
Кушон  давлати  худудларига  Сосоний  шохлар 
томонидан  тайинланган  ноиблар  ҳукмронлик 
килдилар.   Ардашер (224-239 й)
  Кумуш драхма Д-24, В-4,2 гр.  Шопур I даврида эронда 
Сосонийлар давлати карор топди  Сосо нийлар  Кушонларга  таклид  килиб, 
аникроги  шох  Васудева  танга-  ларидан  андоза 
олиб,  узларининг  тангаларини  зарб 
килдирдилар.  Танганинг  аверсида  ҳукмдор 
шокнинг  ён  томондан  кукраги  билан  олинган 
сурати,  реверсида  мукадсас  мехроб  ёнида 
Зардуштий  динининг  бош  маъбуди  Ахурамазда 
янги  шохга  ҳукмдорлик  белгиларини 
топшираётган  манзара  ёки  пештоклар 
остидаги  тахтга  утиргани  зарб  этилган.  Улар 
асл нусха тангалардан нафакат тасвир- ларнинг 
муштараклиги,  сайкали  билан,  вазн,  диаметр, 
ва тайёр- ланиш сифати билан хам кескин фарк 
килади. Танга доиралари аксарият х,олда кичик 
диаметрли,  калин,  беухшов  шаклда  буларди. 
Сосонийлар  тангасининг  энг  енгил  драхмаси 
3,69 гр, энг огир драхмалари 4,06 гр бўлган.   Сосонийлар тангасининг энг енгил 
драхмаси 3,69 гр, энг огир драхмалари 
4,06 гр бўлган.   “
”
E'TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT Sharof  Rashidov nomidagi Samarqand 
davlat  unive rsit e t i Tarix f ak ult e t i 3-
k urs 305- guruh t alabasi  O't aganova 
Mohinabonu

Э рон сосонийлари ва сосоний кушоншох лар тангалари Режа; 1. Кушон тангалари 2. С осоннйлар тангалари 3. Маҳаллий ҳоким ликлар тангалари

• Радматуллаева О., Салимов Ж. Нумизматик. Ўқув қўлланма. Тошкент, 2021. • Нумизматика Центральной Азии. Сборник статей. Под ред. акад. АН Республики Узбекистан Э.В. Ртвеладзе. - Т., 2004. • Ртвеладзе Э. Древние мониты Средней Азии. Ташекнт, 1987. • Пидаев Ш.Р. Танглар - давр кўзгуси. Фан хакида суҳбатлар. № 10, Т., 1984. • Тўхтиев И. Темур ва темурийлар сулоласининг тангалари. Тошкент, 1992. • Эрназаров Т. Тангалар ўтмиш даракчилари. Т., 1977.Ф ойдаланиладиган адабиётлар

Кушон тангалари. Бактрияда Марказий Осиёнинг бошқа давлатларига нисбатан анча эртарок тангалар зарб қилинган, товар пул муомаласи эса юкори даражага кутарилган. Бактрия Кушон давлати таркибига кирган. Милоддан аввалги II аср Ўрталарига келиб, юечжи кабилалари Бактриянинг Амударёнинг шимолий кисмини босиб олади, сунгра бутун подшоликни забт этади. Милоддан аввалги И асрда Кушон давлати кучайиб, подшо Кудзула Кадфиз худудини куенгайтириб, К рб ули стон х,амда Гандхарни забт этади. Подшо Канишка даврида Кушон подшолиги гуллаб яшнади. Бу даврда подшолик таркибига милоддан аввалги II асрнинг биринчи ярмида Х,индистон ва Афгонистоннинг катта худудлари киритилди.

Подшо Канишка даврида Кушон подшолиги гуллаб яшнади