logo

Global korrupsiya ijtimoiy madaniy inqiroz sifatida

Yuklangan vaqt:

15.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

2462.3388671875 KB
MAVZU.  Global korrupsiya ijtimoiy madaniy inqiroz 
sifatida     
1. Kоrruptsiya vа ungа qаrshi kurаsh tushunchаsi

2. Korrupsiy a fuqarolik  jamiy at i 
riv ojlanishiga zid bo‘lgan salbiy  v oqy elik .

3.  Global korrupsiya ijtimoiy madaniy inqiroz 
sifatida.

4.  O‘zbekistonda korrupsiyaga qarshi 
kurashning ijtimoiy,  g ‘oyaviy  a soslariReja:   1. K О RRUPTSIYA   TUSHUNCH А SI   V А  UNG А 
KUR А SHISHNING   HUQUQIY  А S О SL А RI .   “ K о rruptsiya ”   so'zi   l о tin   tilid а gi   “ corruptio»  so'zid а n  
о ling а n   bo'lib ,  m а zmuni   “ buzish ,  s о tib   о lish ”  m а ’n о sini  
b е r а di   v а  uning   gr а mm а tik   bir   ildizli     m а ’n о si   “ k о rr о ziya ” 
so'zi   ya’ni  “ chirish ”  yoki  “ z а ngl а sh ”  d е g а n   m а zmunni   h а m  
а ngl а t а di . 
K о rruptsiya   so'zining   ijtim о iy   ko'rinishi   « h о kimiyatni  
buzish ,  chiritish  о rq а li   s о tib  о lish »  d е g а n   m а ’n о ni   b е r а di .
                O'zb е kist о n   r е spublik а sining   2017  yil   3  yanv а rd а gi  
“ K о rruptsiyag а  q а rshi   kur а shish     to'g'risid а” gi   q о nunining   3-
m о dd а si :   
          “ K о rruptsiya - sh ах sning   o'z   m а ns а b   yoki   х izm а t   m а vq е id а n  
sh ах siy   m а nf аа tl а rini   yo х ud   o'zg а  sh ах sl а rning   m а nf аа tl а rini  
ko'zl а b   m о ddiy   yoki   n о m о ddiy   n а f   о lish   m а qs а did а  q о nung а  х il о f  
r а vishd а  f о yd а l а nishi ,  х uddi   shuningd е k   bund а y   n а fni   q о nung а 
х il о f   r а vishd а  t а qdim   etish ”.
        UNIV Е RS А L  ХА LQ А R О  HUJJ А TL А R :

BMTning   “ K о rruptsiyag а  q а rshi   kur а sh   bo'yich а   
k о nv е ntsiyasi ”. 

BMTning   “ J а m оа t   t а rtibini   s а ql о vchi   m а ns а bd о r  
sh ах sl а rning  ах l о q   v а о d о b   k о d е ksi ”. 

BMTning   “ J а m оа t   t а rtibini   s а ql о vchi   m а ns а bd о r  
sh ах sl а rning   ах l о q   v а  о d о b   k о d е ksig а  о id   r а hb а riy  
ko'rs а tm а l а r ”. 

“ Iqtis о diy   riv о jl а nish   t а shkil о tining   k о rruptsiyag а 
q а rshi   kur а shg а о id   Ist а mbul   h а r а k а t   r е j а si ”.    
K о rruptsiya   bugund а  quyid а gi   q а driyatl а rg а ха vf  
s о lm о qd а:

q о nun   ustiv о rligi ;

d е m о kr а tiya   v а  ins о n   huquql а rig а ;

h о kimiyatg а  bo'lg а n   ish о nchni   yo'q о tishg а ;

t а dbirk о rlikd а  s о g'l о m   r а q о b а tni ;

d е m о kr а tik   institutl а rni   sh а kll а nishi   v а  j а miyatning  
m а ’n а viy   ustunligig а  v а  h . k .                         K о rruptsiyag а  q а rshi   kur а shning   huquqiy  а s о sl а ri :

O'zb е kist о n R е spublik а si K о nstitutsiyasi  (2, 15, 44, 58- m . m .).

O'zb е kist о n   r е spublik а sining   2017  yil   3  yanv а rd а gi  
“ K о rruptsiyag а  q а rshi   kur а shish   to'g'risid а” gi   q о nuni .

O'zb е kist о n  R е spublik а si  jin о yat   k о d е ksi   (192-1,192-11,205-214 
m . m .) .

  O'zb е kist о n  R е spublik а si  jin о yat - pr о ts е ssu а l   k о d е ksi  
(14,18,19,21- m . m .).

O'zb е kist о n R е spublik а si m е hn а t   k о d е ksi  (6, 34, 78, 79- m . m .).

O'zb е kist о n   r е spublik а sining   “ D а vl а t   h о kimiyati   v а  b о shq а ruvi  
о rg а nl а ri   f ао liyatining  о chiqligi   to'g'risid а” gi   q о nuni .         
            « M а ns а bd о r   sh ах s   —  d о imiy ,  v а qtinch а  yoki   m ах sus   v а k о l а t  
bo'yich а  t а yinl а n а dig а n   yoki   s а yl а n а dig а n ,  h о kimiyat   v а kili  
v а zif а l а rini   b а j а r а dig а n   yo х ud   d а vl а t   о rg а nl а rid а,  fuq а r о l а rning  
o'zini   o'zi   b о shq а rish   о rg а nl а rid а,  mulk   sh а klid а n   q а t ' i   n а z а r , 
k о r хо n а l а rd а,  mu а ss а s а l а rd а,  t а shkil о tl а rd а  t а shkiliy - b о shq а ruv , 
m а' muriy -х o'j а lik   v а zif а l а rini   а m а lg а  о shir а dig а n   v а  yuridik  
а h а miyatg а  eg а  h а r а k а tl а rni   s о dir   etishg а  v а k о l а t   b е rilg а n   sh ах s , 
х uddi   shuningd е k   ха lq а r о  t а shkil о td а  yo х ud   ch е t   d а vl а tning   q о nun  
chiq а ruvchi ,  ijr о  etuvchi ,  m а' muriy   yoki   sud   о rg а nid а  m а zkur  
v а zif а l а rni  а m а lg а о shiruvchi   sh ах s » .    
2. K О RRUPTSIYAG А О ID   JIN О YATL А RNI  
KV А LIFIK А TSIYA   QILISH   Q О ID А L А RI .                    O'zb е kist о n   r е spublik а sining   jin о yat   k о d е ksining   « K о rruptsiya   bil а n  
b о g'liq    jin о yatl а r » ni   n а z а rd а    tutuvchi     m о dd а l а r : 
      -  o'zl а shtirish    yoki   r а str а t а  yo'li   bil а n    t а l о n - t о r о j   qilish  (167- m о dd а),
      -  s ох t а  t а dbirk о rlik  (179- m о dd а), 
      -  s ох t а  b а nkr о tlik  (180- m о dd а), 
      -  b о j хо n а  to'g'risid а gi   q о nun   hujj а tl а rini   buzish  (182- m о dd а), 
          -  s о liql а r   yoki   b о shq а  m а jburiy   to'l о vl а rni   to'l а shd а n   bo'yin   t о vl а sh   (184-
m о dd а), 
      -  h о kimiyat   yoki   m а ns а b   v а k о l а tini   suiist е' m о l   qilish  (205- m о dd а), 
      -  h о kimiyat   yoki   m а ns а b   v а k о l а ti   d о ir а sid а n   ch е tg а  chiqish  (206- m о dd а), 
      -  m а ns а b   s ох t а k о rligi  (209- m о dd а), 
      -  p о r а о lish ,  p о r а  b е rish ,  p о r а о lish - b е rishd а  v о sit а chilik   qilish  (210-212- m . m .), 
      -  jin о iy   f ао liyatd а n  о ling а n   d а r о m а dl а rni  о shk о rl а shtirish  (243- m о dd а).                 K о rruptsiya   bil а n   shug'ull а ng а n   m а ns а bd о r  
sh ах sl а rning   qilmishi   jin о yat   k о d е ksining   t е gishli  
m о dd а si ,  ya ' ni   jin о iy   h а r а k а tl а ri   uchun   jin о iy  
j а v о bg а rlikni   ko'zd а  tutuvchi   m о dd а si   bil а n  
kv а lifik а tsiya   qilin а di .                                      А g а r   m а ns а bd о r   sh ах s   o'z   m а ns а b   v а k о l а tid а n  
q а sdd а n   f о yd а l а nishi   n а tij а sid а  fuq а r о l а rning   huquql а ri  
yoki   q о nun   bil а n   qo'riql а n а dig а n   m а nf аа tl а rig а  yo х ud  
d а vl а t   yoki   j а m оа t   m а nf аа tl а rig а  ko'p   miqd о rd а  z а r а r   yo х ud  
jiddiy   ziyon   е tk а zishg а  s а b а b   bo'ls а,  uning   qilmishi  
qo'shimch а  jkning  205  m о dd а si   bil а n   kv а lifik а tsiya   qilin а di .                
         А g а r   m а ns а bd о r   sh ах s   uyushg а n   guruhg а а' z о  bo'lib , 
uning   f ао liyatid а  q а tn а shg а n   v а  eg а ll а b   turg а n   m а ns а bi  
bil а n   b о g'liq   h о l а tl а r   ( m а ns а bni   suiist е' m о l   qilish ) 
а niql а nm а s а, а ybd о r   umumiy   t а rzd а  jin о iy   j а v о bg а rlikk а 
t о rtil а di   v а  bu   h о l а t   k о rruptsiya   bil а n   shug'ull а nish   k а bi  
b а h о l а nm а ydi .                              M а ns а bd о r   sh ах s   o'z   m а ns а b   lav о zimid а n   f о yd а l а nib  
jin о yatchil а rg а  yord а m   b е rib ,  ev а zig а  p о r а  о ls а,  uning  
h а r а k а tl а ri   jin о yat   k о d е ksining   210  m о dd а si   bil а n  
kv а lifik а tsiya   qilin а di . 
                        Ushbu   h о l а td а  qilmishni   k о rruptsiya   bil а n   b о g'liq   jin о yat  
d е b   huquqiy   b а h о l а sh   uchun   m а ns а bd о r   sh ах s :
                        -  b о shq а  jin о yatchi   sh ах sl а r   bil а n   jin о iy   til   biriktirib   o'z  
m а ns а bini   suiist е' m о l   qilg а n   bo'lishi , 
                        -  o'zig а  b е rg а n   v а k о l а td а n   f о yd а l а nib   p о r а  b е ruvchining  
m а nf аа tl а rini   ko'zl а b   h а r а k а t   qilg а nligi  а niql а nishi   z а rur .    •
Fuqarolik  jamiyati  institutlari  – 
fuqarolik jamiyatini shakllantirish uzoq 
davom  etadigan  murakkab  jarayon 
bo‘lib,  bu  bevosita  jamiyatda  fuqarolik 
jamiyati  institutlarining  nechog‘lik 
rivojlanganligiga  bog‘liq  bo‘ladi. 
Fuqarolik  jamiyati  institutlari  orqali 
fuqarolar  davlat  va  jamiyat  siyosiy 
hayotida bevosita ishtirok etadi. 
Demak,  fuqarolik  jamiyatning  asosini  fuqarolik 
jamiyati  institutlari  -  siyosiy  partiyalar ,  fuqarolarning 
o‘zini  o‘zi  boshqarish  organlari,  nodavlat  notijorat 
tashkilotlarning  o‘zaro  munosabatlari  majmui  tashkil 
etadi.   FUQARO, FUQAROVIYLIK
          Fuqarolik  jismoniy  shaxsning  ma`lum  bir  davlat 
bilan huquqiy bog`lanishidir .
      Fuqarolikka ega bo`lgan shaxs  - Fuqarodir
      Bu bog`lanish  fuqaroning tegishli davlatga            
                                                        nisbatan bo`lgan 
huquq  va  burchlari  hamda  uning  o`sha  davlat 
tomonidan himoya qilinishida nam о yon bo`ladi.         
      
O`zbekiston  Respublikasi    Konstitutsiyasi  21-moddasiga 
ko`ra  butun  O`zbekiston  hududida  yagona  fuqarolik 
o`rnatiladi.  (Qoraqalpog`iston  fuqarosi  ayni  vaqtda 
O`zbekiston fuqarosidir.)   “ O’zbekiston Respublikasi fuqaroligi to’g’risida”gi 
qonunning 1-moddasi“ O’zbekiston Respublikasi fuqaroligi to’g’risida”gi qonunning 
1-moddasiga ko’ra “O’zbekiston Respublikasining fuqaroligi 
shaxs bilan davlatning doimiy siyosiy-huquqiy aloqasini 
belgilaydi, bu aloqa ularning o’zaro huquqlari va burchlarida 
ifodalanadi. O’zbekiston Respublikasida har bir kishi fuqaro 
bo’lish huquqiga egadir. Hech kim fuqarolikdan yoki 
fuqarolikni o’zgartirish huquqidan mahrum qilinishi mumkin 
emas”   O’zbekiston Respublikasi fuqaroligining huquqiy 
asoslari sifatida    O’zbekiston  Respublikasi  fuqaroligining 
huquqiy  asoslari  sifatida,  avvalo,  O’zbekiston 
Respublikasi  Konstitutsiyasi,  “O’zbekiston 
Respublikasi  fuqaroligi  to’g’risida”gi  qonun, 
O’zbekiston  Respublikasi  Prezidentining 
pasport  tizimiga  oid  bir  qator  farmonlari, 
Vazirlar  Mahkamasining  Qarorlari, 
shuningdek,  O’zbekiston  Respublikasi 
Prezidentining  2016  yil  20  dekabrdagi 
“O’zbekiston  Respublikasi  fuqaroligiga  qabul 
qilish  to’g’risida”gi  Farmoni  shular 
jumlasidandir.  Farmonga  muvofiq  butun 
respublikamizda  50  ming  nafar  fuqaroligi 
bo’lmagan  shaxslarga  O’zbekiston 
Respublikasi  fuqarosi  maqomi  berilib, 
davlatimiz fuqarolik pasporti topshirildi.   FUQAROLIK POZITSIYASI
«Pozitsiya»  so‘zi  muayyan  masala  yuzasidan  shaxsiy  fikr ga  ega 
bo‘lishni anglatadi. Demak, fuqarolik pozitsiyasi — bu insonning 
jamiyat  hayoti  yuzasidan  anglangan  fikri,  o‘zini  jamiyatning  bir 
qismi  deb  tushunishi  hamda  unda  faol  ishtirok  etishi  va  bunda 
o‘zining  shaxsiy  va  ijtimoiy  manfaatlarini  uy	
 g‘unlashtirishidir.  
Fuqarolarning  davlat  boshqaruviga  bevosita  ishtirok  etishi  , 
o`ziga berilgan huquqlardan foydalangan holda faol ishtirok etishi
Ta’kidlash  joiz,  fuqarolik  pozitsiyasini  shakllantirishda  oila, 
ta’lim  muassasalari,  jamoat  tashkilotlari,  mahalla  kabi  ijti	
 moiy 
sub’ektlar ishtirok etadi.   
SAYLOVDA XALQNING FUQAROLIK POZITSIYASI 
YAQQOL NAMOYON BO`LADI

QONUNLARNI KENG MUHOKAMA QILISHDA 

SIYOSIY PARTIYALARDA FAOL A`ZOLIK   Fuqarolik  jamiyatining  asosiy 
shartlaridan  yana  biri 
jamiyatda  inson  huquq  va 
erkinliklarini  amalga  oshirish 
uchun  barcha  shart-
sharoitlarning  yaratilishi, 
mehnatga  asoslangan  ijtimoiy 
ehtiyoj  va  manfaatlar 
tizimining  qaror  topishi 
hamda  adolat, 
haqiqat,insonparvarlik 
g‘oyalari  ustuvorligining 
ta’minlanishidir.    Fuqaroviylik, mazmun-mohiyati va 
asosiy xususiyatlari
          Fuqaroviylik bir davlatga mansublikni anglash, 
davlatga sodiqlik hamda vatanparvarlik hissi sifatida 
talqin  etilishi  mumkin.  Bunda  davlatni, 
konstitutsiyani,  davlat  ramzlarini  hurmat  qilish, 
davlat  tuzumini  va  qonun  ustuvorligini  himoya 
qilishga tayyorlik nazarda tutiladi. 
                Fuqaroviylikni  insonga  huquqiy,  ijtimoiy, 
ma’naviy  va  siyosiy  jihatdan  layoqatli  ekanligini 
his  etishni  ta’minlovchi  jamlovchi  tushuncha 
sifatida ham talqin etish mumkin.   FUQAROLIK 
JAMIYATINING 
ASOSLARI 
IQTISODIY 
ASOS
IJTIMOIY-
SIYOSIY 
ASOS HUQUQIY 
ASOSMA’NAVIY 
ASOS   V.Dalning 
qayd 
etishiga 
qaraganda “ FUQAROVIYLIK 
FUQAROLIK 
JAMIYATINI TUZISH 
UCHUN JAMIYATNING 
ONGI VA BILIMI 
DARAJASINI IFODA 
ETGAN HOLATDIR”   Fuqaro
viylik Fuqaroviylik  bir  tarafdan 
jamiyatda  shaxsning  oliy 
darajada  mustaqilligini,  ikkinchi 
tarafdan  esa  kishilarning 
jamiyat  hayotidagi  ishtirokida 
namoyon  bo‘ladigan  yuqori 
darajadagi  birdamlikni  nazarda 
tutuvchi  qarashlar  majmuini 
ifoda etadi.   F uqaroviylikni ifoda etuvchi muhim jihatlar
•
fuqaroning  o‘z  haq-huquqlarini  tushunishi  va  uni 
amaliyotda qo‘llash ko‘nikmasi; 
•
boshqa fuqarolarning haq-huquqlarini hurmat qilish; 
•
fuqaroning  o‘z  xatti-harakati  uchun  shaxsiy 
javobgarligi; 
•
davlat  va  jamiyat  oldida  o‘zining  huquqiy  va  axloqiy 
mas’uliyatini anglash; 
•
fuqarolarning tengligi; 
•
yuksak  ma’naviy-axloqiy  mezonlarga  asoslangan  holda 
ijtimoiy  voqelikka  nisbatan  ob’ektiv  va  tanqidiy 
yondashuv; 
•
hokimiyat  bilan,  boshqa  fuqarolar  va  jamoat 
birlashmalari bilan ijobiy muloqot yuritish qobiliyati; 
•
bir  mamlakat,  jamiyat  va  davlatga,  shuningdek  unga 
tegishli  huquqiy,  madaniy  va  til  makoniga  mansublikda 
ifodalangan fuqaroviy o‘zlikni anglash va hokazolar.    FUQAROLIK JAMIYATINING 
QONUNIYATLAR I
1-guruh   Fuqarolik jamiyatining 
shakllanishi va rivojlanishiga doir 
umume’tirof etilgan qonuniyatlar. 2 -guruh   Har bir mamlakatlarning 
milliy va tarixiy rivojlanishidagi 
o‘ziga xos jihatlarini xisobga 
oladigan qonuniyatlar.
-   mulkiy  munosabatlarning  qaror  topishi  va 
rivojlanishi; 
-   inson  haq-huquqlari  va  erkinliklarining  real  va 
amalda ta’minlanishi; 
-   davlat  hokimiyati  boshqaruv    organlarining 
nomarkazlashuvi; 
-   jamiyatning  plyuralistik  g‘oyalar  asosida 
rivojlanishining ustuvorligi;
-   fuqarolarning  davlat  boshqaruviga  oid  qarorlarni 
qabul qilishda ta’siri va mavqeining oshib borishi; 
-   fuqarolik  jamiyati  intitutlarining  ijtimoiy   
hayotidagi mavqeining oshib borishi; 
-   fuqaroviylik  va  fuqaro  faolligining  jamiyat 
hayotiga ta’sirini kuchayib borishi va b.q. -   o‘rta  mulkdorlar  qatlamining 
shakllanishi;
-   o‘z-o‘zini  boshqarish  institutlarining 
jamiyat  boshqaruvidagi  o‘rni  va 
rolining oshib borishi; 
-   ijtimoiy  himoyaning  manzilli  tashkil 
etilishi va amalga oshirilishi;
-   ma’naviy  yetuklikka  erishish 
imkoniyatlarinning  oshirib  borishi  va 
yoshlarning  bunyodkor  kuchga 
aylanishi va b.q.      F uqaroviy faollikning o‘zi bir necha jihatlar bilan 
ajralib turadi :  
•
  F aol  fuqaro  guruhiga  mansub  kishilar 
asosan  siyosiy  va  iqtisodiy  tizim 
to‘g‘risida  bilim  olishga  tayyor  bo‘lgan 
kishilardan iborat;
•
F aol  fuqarolarda  o‘z  haq-huquqlarini  faol 
amalga  oshirish  uchun  bilim  va  qobiliyat 
mavjud; 
•
F aol  fuqarolarda  ana  shu  bilimlarni  joriy 
qilish  uchun  ko‘nikmalar  mavjud  bo‘ladi, 
davlat  organlari  faoliyatining  ochiqligi, 
ijtimoiy sheriklik kabilardir.   -
I. D а vl а t   v а  j а miyat   qurilish   tizimini   t а k о mill а shtirish  
    ( m о viy   h а v о r а ng   – о sm о n   v а  t о z а  suv   r а mzi ,  buyuk  А mir   t е mur   d а vl а tining   b а yr о g'ining        
      r а ngi )
-
II.   Q о nun   ustuv о rligini   t а' minl а sh   v а  sud - huquq   tizimini   yan а d а  isl о h   qilish
      ( siyohr а ng –  q о nuniylik   el е m е ntl а ri   his о bl а ng а n   ustuv о rlik   v а о r - n о muslilik   r а mzi )
-  III.   Iqtis о diyotni   riv о jl а ntirish   v а  lib е r а ll а shtirish
    ( till а r а ng  –  iqtis о diyotni   riv о jl а ntirish   el е m е ntl а ri   his о bl а ng а n   kuch - qudr а t   v а  b о ylik      
    r а mzi ,)
-   IV.   Ijtim о iy   s о h а ni   riv о jl а ntirish
    ( qizil   r а ng   –  h а yot   v а а h о lining   mun о sib   turmush   t а rzini   t а' minl а sh   r а mzi )
-
V.  Ха vfsizlik ,  diniy   b а g'rik е nglik   v а  mill а tl а r а r о  t о tuvlik ,  o'z а r о  m а nf аа tli   v а а m а liy   t а shqi  
siyos а t  
       ( О q   r а ng   –  tinchliks е v а rlik   siyos а ti   el е m е ntl а ri   his о bl а ng а n   tinchlik   v а  s о flik   r а mzi )2017-2021  YILL А RD А
H А R А K А TL А R   STR А T Е GIYASI   E’TIBORINGIZ
UCHUN
RAHMAT!

MAVZU. Global korrupsiya ijtimoiy madaniy inqiroz sifatida

 1. Kоrruptsiya vа ungа qаrshi kurаsh tushunchаsi  2. Korrupsiy a fuqarolik jamiy at i riv ojlanishiga zid bo‘lgan salbiy v oqy elik .  3. Global korrupsiya ijtimoiy madaniy inqiroz sifatida.  4. O‘zbekistonda korrupsiyaga qarshi kurashning ijtimoiy, g ‘oyaviy a soslariReja:

1. K О RRUPTSIYA TUSHUNCH А SI V А UNG А KUR А SHISHNING HUQUQIY А S О SL А RI .

“ K о rruptsiya ” so'zi l о tin tilid а gi “ corruptio» so'zid а n о ling а n bo'lib , m а zmuni “ buzish , s о tib о lish ” m а ’n о sini b е r а di v а uning gr а mm а tik bir ildizli m а ’n о si “ k о rr о ziya ” so'zi ya’ni “ chirish ” yoki “ z а ngl а sh ” d е g а n m а zmunni h а m а ngl а t а di . K о rruptsiya so'zining ijtim о iy ko'rinishi « h о kimiyatni buzish , chiritish о rq а li s о tib о lish » d е g а n m а ’n о ni b е r а di .

O'zb е kist о n r е spublik а sining 2017 yil 3 yanv а rd а gi “ K о rruptsiyag а q а rshi kur а shish to'g'risid а” gi q о nunining 3- m о dd а si : “ K о rruptsiya - sh ах sning o'z m а ns а b yoki х izm а t m а vq е id а n sh ах siy m а nf аа tl а rini yo х ud o'zg а sh ах sl а rning m а nf аа tl а rini ko'zl а b m о ddiy yoki n о m о ddiy n а f о lish m а qs а did а q о nung а х il о f r а vishd а f о yd а l а nishi , х uddi shuningd е k bund а y n а fni q о nung а х il о f r а vishd а t а qdim etish ”.