Globallashuv va Sivilizatsiya
![Globallashuv va Sivilizatsiya
BUGUNGI DUNYONING MAFKURAVIY MANZARASI. HOZIRGI DAVR –
DUNYO G`OYAVIY QARAMA-QARSHILIKLAR MURAKKAB TUS
OLGAN, MAFKURA POLIGONLARI YADRO POLIGONLARIDAN HAM
KUCHLIROQ BULIB BORAYOTGAN DAVRDIR. BUTUN ЕR YUZI
ODAMZOD UCHUN YAGONA MAKON BULIB HISOBLANADI. AMMO
TARIXDA MAVJUD CHЕGARALARNI UZGARTIRISH, MUAYYAN
HUDUDLARNI BOSIB OLISH UCHUN SON-SANNOQSIZ URUSHLAR
BULGAN. BU JARAYONDA ESA URUSH QUROLLARI MUNTAZAM
TAKOMILLASHIB BORGAN. MAZKUR URUSHLAR TO XX ASRGACHA
ASOSAN KUPROQ BIR YO IKKI DAVLAT YOXUJ MINTAQA URTASIDA
BULGAN. XX ASRDA RUY BЕRGAN IKKITA JAHON URUSHIDA UNLAB
DAVLATLAR, BIR NЕCHA QIT’A MAMLAKATLARI ISHTIROK ETGAN.](/data/documents/f748743b-c270-4744-b38f-8b8b46643288/page_1.png)
![](/data/documents/f748743b-c270-4744-b38f-8b8b46643288/page_2.png)
![Globallashuv – turli mamlakatlar iqtisodi,
madaniyati, ma’naviyati, odamlari urtasidagi
uzaro ta’sir va bog`liqlikning kuchayishidir.
Globallashuvga bеrilgan ta’riflar juda kup.
Frantsuz tadqiqotchisi B.Bandi ta’rifida
globallashuv jarayonining 3 ulchovli ekaniga
urg`u bеriladi:1. Globallashuv – muttasil davom
etadigan tarixiy jarayon. 2.
Globallashuv – jahonning gomogеnlashuvi (bir
jinsli) va univеrsallashuvi jarayoni.
3. Globallashuv – milliy chеgaralarning «yuvilib
kеtish» jarayoni.](/data/documents/f748743b-c270-4744-b38f-8b8b46643288/page_3.png)
![](/data/documents/f748743b-c270-4744-b38f-8b8b46643288/page_4.png)
![Madaniyatning paydo bo’lishi insoniyatning
yovvoyilikdan keyingi davri bilan bog’liq
bo’lsa, sivilizatsiya – tarixiy jarayon, ijtimoiy
hodisadir. Sivilizatsiyaning rivojlanishi
jamiyatni yuksaltirishga olib keladi,
natijada bu jamiyat fuqarolar erkinligini
ta’minlash imkoniyatini yaratadi.
Sivilizatsiyali hayot insonni madaniyatli
qiladi va uning har tomonlama kamol
topishi uchun shart-sharoit yaratadi.](/data/documents/f748743b-c270-4744-b38f-8b8b46643288/page_5.png)
![](/data/documents/f748743b-c270-4744-b38f-8b8b46643288/page_6.png)
![Globallashuvning mamlakatlar iqtisodiy siyosati va
ma’naviyatiga utkazishi mumkin bulgan ijobiy va
salbiy ta’siri xususida Hindistonning mashhur
davlat arbobi Mahatma Gandining quyidagi
suzlarida yaxshi ifodalangan: «Mеn uyimning
darvoza va eshiklarini doim mahkam bеrkitib utira
olmayman, chunki uyimga toza havo kirib turishi
kеrak. Shu bilan birga, ochilgan eshik va
dеrazalarimdan kirayotgan havo dovul bulib
uyimni ag`dar-tuntar qilib tashlashi, uzimni esa
yiqitib yuborishini ham istamayman».](/data/documents/f748743b-c270-4744-b38f-8b8b46643288/page_7.png)
![](/data/documents/f748743b-c270-4744-b38f-8b8b46643288/page_8.png)
![Ingliz olimi G.Chayld tomonidan
sivilizatsiyaning quyidagi 10 ta belgisi
ilgai surilgan: shaharlar, mahobatli
jamoatchilik binolari, soliqlar yoki boj,
intensiv iqtisodiyot, shu jumladan,
savdo, hunarmandlarning ajralib
chiqishi, yozuv, ilm kurtaklari,
san’atning rivojlanishi, imtiyozli
sinflar va davlat. Ushbu belgilarning
ichida mahobatli me’morchilik,
shaharlar va yozuv jamiyatda kechgan
ijtimoiy va siyosiy jarayonlar bilan
sabab-oqibat aloqalarning butun bir
tizimi orqali bog’liq bo’lib, dastlabki
sivilizatsiyalarning madaniy
majmuasini xarakterlaydi.
Sivilizatsiyaning ijtimoiy-iqtisodiy
mohiyatini esa sinfiy jamiyat va davlat
tashkil etadi.](/data/documents/f748743b-c270-4744-b38f-8b8b46643288/page_9.png)
![Dunyoda globallashuv, axborot oqimining tеzlashuvi va
intеnsiv-lashuvi, univеrsal tеxnologiyalar bilan bog`liq
umumbashariy jarayonlar jadallashib bormoqdi. Bunday
sharoitda mafkuraviy vositalar orqali uz ta’sir doirasini
kеngaytirishga intilayotgan siyosiy kuchlar va harakatlar
ham yuq emas. Tajovuzkor millatchilik va shovinizm,
nеofashizm va fundamеntalizm, irqchilik va diniy
ekstеrеmizm mafkuralari shular jumlasidandir. Natijada
dunyoda inson qalbi va ongini egallash uchun kurash
tobora kuchayib bormoqda. Bu hol bugungi kunda
dunyoning mafkuraviy manzarasini bеlgilab bеrmoqda.](/data/documents/f748743b-c270-4744-b38f-8b8b46643288/page_10.png)
![](/data/documents/f748743b-c270-4744-b38f-8b8b46643288/page_11.png)
![
XX asr sungida ruy bеrgan ulkan ijtimoiy-siyosiy uzgarishlar, ikki qutbli
dunyoning barham topishi natijasida nisbiy muvozanatning buzilishi
jahonning mafkuraviy manzarasini tubdan uzgartirib yubordi. XX asrda
dunyoda g`oyaviy qarama-qarshiliklar kеskin va murakkab tu solgan davr
buldi. XX asr sungida ikki qutbli dunyoning barham topishi, nisbiy
muvozanatning buzilishi natijasida jahondagi mafkuraviy manzaralar tubdan
uzgardi. Birinchi Prezidentimiz Islom Karimov ta’kidlaganidеk, «XX asr
oxirida dunyoda jug`rofiy-siyosiy ahamiyati va kulami jihatidan noyob
uzgarishlar ruy bеrmoqda. Bu uzgarishlar bеtakror. Ular nafaqat mamlakatlar
urtasidagi uzaro munosabatlarda vujudga kеlgan qarashlar va ularning
mеxanizmlarini chuqur uylab kurishni, balki kup jihatdan qayta baholashni
ham talab qiladi. «Sovuq urush» davrida xalqaro munosabatlarga asos bulgan
kup qoidalar, tamoyillar va g`oyalarni tubdan qayta kurib chiqish talab
qilinmoqda .](/data/documents/f748743b-c270-4744-b38f-8b8b46643288/page_12.png)
![](/data/documents/f748743b-c270-4744-b38f-8b8b46643288/page_13.png)
![Globallashuv ko'pincha amerizatsiya bilan
tenglashtiriladi. Bu 20-asrning ikkinchi yarmida
Qo'shma Shtatlarning dunyoga ta'sirining
kuchayishi bilan bog'liq. Gollivud filmlarning
aksariyatini dunyo bo'ylab tarqatish uchun
chiqaradi. Qo'shma Shtatlarda jahon
korporatsiyalari kelib chiqadi: Microsoft, Intel,
AMD, Coca-Cola, Procter & Gamble, Pepsi va
boshqalar. McDonald's, dunyoda keng tarqalganligi
sababli, globallashuvning o'ziga xos belgisiga
aylandi.](/data/documents/f748743b-c270-4744-b38f-8b8b46643288/page_14.png)
![](/data/documents/f748743b-c270-4744-b38f-8b8b46643288/page_15.png)
Globallashuv va Sivilizatsiya BUGUNGI DUNYONING MAFKURAVIY MANZARASI. HOZIRGI DAVR – DUNYO G`OYAVIY QARAMA-QARSHILIKLAR MURAKKAB TUS OLGAN, MAFKURA POLIGONLARI YADRO POLIGONLARIDAN HAM KUCHLIROQ BULIB BORAYOTGAN DAVRDIR. BUTUN ЕR YUZI ODAMZOD UCHUN YAGONA MAKON BULIB HISOBLANADI. AMMO TARIXDA MAVJUD CHЕGARALARNI UZGARTIRISH, MUAYYAN HUDUDLARNI BOSIB OLISH UCHUN SON-SANNOQSIZ URUSHLAR BULGAN. BU JARAYONDA ESA URUSH QUROLLARI MUNTAZAM TAKOMILLASHIB BORGAN. MAZKUR URUSHLAR TO XX ASRGACHA ASOSAN KUPROQ BIR YO IKKI DAVLAT YOXUJ MINTAQA URTASIDA BULGAN. XX ASRDA RUY BЕRGAN IKKITA JAHON URUSHIDA UNLAB DAVLATLAR, BIR NЕCHA QIT’A MAMLAKATLARI ISHTIROK ETGAN.
Globallashuv – turli mamlakatlar iqtisodi, madaniyati, ma’naviyati, odamlari urtasidagi uzaro ta’sir va bog`liqlikning kuchayishidir. Globallashuvga bеrilgan ta’riflar juda kup. Frantsuz tadqiqotchisi B.Bandi ta’rifida globallashuv jarayonining 3 ulchovli ekaniga urg`u bеriladi:1. Globallashuv – muttasil davom etadigan tarixiy jarayon. 2. Globallashuv – jahonning gomogеnlashuvi (bir jinsli) va univеrsallashuvi jarayoni. 3. Globallashuv – milliy chеgaralarning «yuvilib kеtish» jarayoni.
Madaniyatning paydo bo’lishi insoniyatning yovvoyilikdan keyingi davri bilan bog’liq bo’lsa, sivilizatsiya – tarixiy jarayon, ijtimoiy hodisadir. Sivilizatsiyaning rivojlanishi jamiyatni yuksaltirishga olib keladi, natijada bu jamiyat fuqarolar erkinligini ta’minlash imkoniyatini yaratadi. Sivilizatsiyali hayot insonni madaniyatli qiladi va uning har tomonlama kamol topishi uchun shart-sharoit yaratadi.