Hadislarning tarbiyaviy ahamiyati
HADISLARNING TARBIYAVIY AHAMIYATI
Hadis ilmining paydo bo’lishi 01 Im o m Is m o i l a l - B u x o r i y h a d i s i l m i r i v o j i d a g i xi zm a t l a r i 02 Im om a t- Ter mi z i yn i ng ha di s i lm i ri v o ji d ag i x i z ma t la ri03 Xulosa 04 Foydalanilgan adabiyotlar 05Reja:
1 . H a d i s i l m i n i n g p a y d o b o ’ l i s h i
I s l o m d i n i t a ’ l i m o t i a s o s l a r i n i y o r i t u v c h i Q u r ’ o n K a r i m d a n k e y i n g i a s o s i y m a n b a h a d i s h i s o b l a n a d i . H a d i s l a r n i t o ’ p l a s h v a u l a r g a m u a y y a n t a r t i b b e r i s h a s o s a n V I I I a s r n i n g i k k i n c h i y a r m i d a n b o s h l a n i b , u n i e n g b i l i m d o n , t u r l i f a n a s o s l a r i n i m u k a m m a l o ’ r g a n g a n , k a t t a h a y o t i y t a j r i b a g a e g a b o ’ l g a n k i s h i ( m u h a d d i s ) l a r t a r t i b b e r g a n . V I I I - X I a s r l a r d a t o ’ r t y u z d a n o r t i q m u h a d d i s h a d i s i l m i b i l a n s h u g ’ u l l a n g a n . M a z k u r b i l i m l a r n i o ’ r g a n i s h n i n g o ’ z i g a x o s y o ’ n a l i s h i b o ’ l i b , « h a d i s i l m i » n o m i b i l a n y u r i t i l g a n . K e y i n g i y i l l a r d a M u h a m m a d A l a y h i s - s a l o m n i n g h a y o t i , f a o l i y a t i h a m d a u n i n g d i n i y - a x l o q i y k o ’ r s a t m a l a r i n i o ’ z i c h i g a o l g a n h a d i s l a r, I m o m I s m o i l a l - B u x o r i y n i n g “ A l - j o m e ’ a s - s a h i h ” ( « I s h o n a r l i t o ’ p l a m » ) , “ A l - a d a b a l - m u f r a d ” ( « A d a b d u r d o n a l a r i » ) , I m o m I s o M u h a m m a d i b n I s o a t - Te r m i z i y n i n g “ A s h - S H a m o i l a n - n a b a v i y a ” a s a r l a r i n a s h r e t i l d i . “ H a d i s ” y o k i “ S u n n a ” s o ’ z l a r i b i r m a ’ n o n i a n g l a t i b , R a s u l u l l o h n i n g h a y o t i v a f a o l i y a t i h a m d a d i n i y v a a x l o q i y k o ’ r s a t m a l a r i h a q i d a g i r i v o y a t l a r d a n i b o r a t .
I s l o m d i n i t a ’ l i m o t i a s o s l a r i n i y o r i t u v c h i Q u r ’ o n K a r i m d a n k e y i n g i a s o s i y m a n b a h a d i s h i s o b l a n a d i . H a d i s l a r n i t o ’ p l a s h v a u l a r g a m u a y y a n t a r t i b b e r i s h a s o s a n V I I I a s r n i n g i k k i n c h i y a r m i d a n b o s h l a n i b , u n i e n g b i l i m d o n , t u r l i f a n a s o s l a r i n i m u k a m m a l o ’ r g a n g a n , k a t t a h a y o t i y t a j r i b a g a e g a b o ’ l g a n k i s h i ( m u h a d d i s ) l a r t a r t i b b e r g a n . V I I I - X I a s r l a r d a t o ’ r t y u z d a n o r t i q m u h a d d i s h a d i s i l m i b i l a n s h u g ’ u l l a n g a n . M a z k u r b i l i m l a r n i o ’ r g a n i s h n i n g o ’ z i g a x o s y o ’ n a l i s h i b o ’ l i b , « h a d i s i l m i » n o m i b i l a n y u r i t i l g a n . K e y i n g i y i l l a r d a M u h a m m a d A l a y h i s - s a l o m n i n g h a y o t i , f a o l i y a t i h a m d a u n i n g d i n i y - a x l o q i y k o ’ r s a t m a l a r i n i o ’ z i c h i g a o l g a n h a d i s l a r, I m o m I s m o i l a l - B u x o r i y n i n g “ A l - j o m e ’ a s - s a h i h ” ( « I s h o n a r l i t o ’ p l a m » ) , “ A l - a d a b a l - m u f r a d ” ( « A d a b d u r d o n a l a r i » ) , I m o m I s o M u h a m m a d i b n I s o a t - Te r m i z i y n i n g “ A s h - S H a m o i l a n - n a b a v i y a ” a s a r l a r i n a s h r e t i l d i . “ H a d i s ” y o k i “ S u n n a ” s o ’ z l a r i b i r m a ’ n o n i a n g l a t i b , R a s u l u l l o h n i n g h a y o t i v a f a o l i y a t i h a m d a d i n i y v a a x l o q i y k o ’ r s a t m a l a r i h a q i d a g i r i v o y a t l a r d a n i b o r a t .