Ilk qadam MTMgacha ta’lim muassasasining Davlat o’quv dasturining mazmun -mohiyati

Yuklangan vaqt:

15.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1157.3681640625 KB

Ko'chirib olish

Mavzu:“Ilk qadam” MTMgacha ta’lim
muassasasining Davlat o’quv dasturining
mazmun -mohiyati
Reja
1. Dasturning maqsad va vazifalari.
2.Musiqaning madaniy hayotimizda tutgan o‘rin.
3. Bolalar ta’lim- tarbiyasining o‘ziga xos xususiyatlari .
4. Ijtimoiy- hissiy rivojlanish .

1-bob. Umumiy qoidalar
MTMgacha ta’lim muassasasining davlat o’quv dasturi (quyida:
«MTM davlat o’quv dasturi») O’zbekiston Respublikasining ilk va
MTMgacha yoshidagi bolalarni rivojlantirish borasidagi Davlat
talablariga muvofiq ishlab chiqilgan me’yoriy-huquqiy hujjat bo’lib, unda
MTMgacha ta’lim muassasasining maqsad va vazifalari, o’quv-tarbiyaviy
faoliyatning asosiy g’oyalari ifodalangan, shuningdek, bolaning
ta’limning keyingi bosqichiga o’tishidagi asosiy kompetensiyalari
belgilangan.

•
Davlat o’quv dasturi O’zbekiston Respublikasi hududida joylashgan
quyidagi ta’lim muassasalarida qo’llash uchun majburiy:

davlat MTMgacha ta’lim muassasalari;

MTMgacha ta’lim sohasida xizmat ko’rsatuvchi nodavlat muassasalari;

MTMgacha guruhlarga ega bo’lgan «Me h ribonlik» bolalar uylari;

MTMgacha va boshlang’ich ta’limni nazorat qiluvchi boshqaruv
organlari.

1.1. MTMda davlat o’quv dasturini qo’llash
• Davlat o’quv dasturi variativ o’quv dasturlarini yaratishda majburiy
tayanch hujjat hisoblanadi. Ta’lim muassasalari MTMgacha ta’lim
vazirligi tomonidan tasdiqlangan variativ o’quv dasturlaridan foydalanish
huquqiga ega.
• Ta’lim muassasasi Davlat o’quv dasturi asosida o’zining MTM
ishchi o’quv dasturini ishlab chiqish huquqiga ega. Ta’lim muassasasining
ishchi o’quv dasturi muassasa pedagoglari tomonidan ota-onalarni jalb
etgan holda tuziladi va amaldagi qonunchilik tartibida tasdiqlanadi .

•
1.2. MTMning maqsad va vazifalari
•
MTMning maqsad va vazifalari quyidagilardan iborat:

bolaning individual ehtiyojlarini hisobga olgan holda ilk va MTMgacha
yoshdagi bolalarni rivojlanishiga oid Davlat talablari asosida hamda
Davlat o’quv dasturiga muvofiq uning har tomonlama va barkamol
rivojlanishi uchun qulay shart-sharoitlar yaratish;

MTMgacha yoshdagi bolalarning o’quv-tarbiyaviy faoliyatini tashkil
qilish va amalga oshirish;

bolalarning ilk rivojlanishi masalalarida ota-onalar va jamiyatga tegishli
bilimlar berishni tashkil etish va amalga oshirish;

•
2-bob. MTM ta’lim jarayonining maqsad va tamoyillari
•
2.1. MTM ta’lim jarayonining maqsadlari
•
O’quv-tarbiyaviy jarayonning maqsadi bolalarda umumiy
kompetensiyalar va rivojlanish sohalari kompetensiyalarini shakllantirish
uchun tegishli sharoitlar yaratishdan iboratdir.
•
2.2. MTMda ta’lim jarayonini tashkil qilish tamoyillari
•
MTM ta’lim jarayonining tamoyillari quyidagilardan iborat:
•
- bola huquqlari, o’ziga xos rivojlanish xususiyat va salohiyatlarini hisobga
olish;
•
- ta’lim jarayonida barcha turdagi rivojlanish sohalarining o’zaro bog’liqligi;

•
- bola salomatligini asrash va mustahkamlash, uning ehtiyojlari, shu jumladan,
uning harakatlanish ehtiyojlarini qondirish;
•
- bolaning ijodiy qobiliyatlarini qo’llab-quvvatlash;
•
- o’yin orqali ta’lim berish va rivojlantirish;
•
- bolaning rivojlanishi va ijtimoiy moslashishi uchun qulay muhit yaratish;
• - bola uchun xavfsiz muhitni ta’minlash ;
•
- MTMning oila, mahalla va MTM bilan hamkorligi;
•
- milliy madaniy an’analar qadriyatini oshirish va boshqa millatlar madaniyatiga
hurmat, boshqa millatlar madaniyatining o’ziga xos xususiyatlarini hisobga olish;

•
2.3. Qo’shimcha ta’lim xizmatlarini tashkil qilish
•
Qo’shimcha ta’lim xizmatlari MTMgacha ta’lim muassasasi
tomonidan imkoniyatlardan kelib chiqqan holda bolalar va aholi
ehtiyojlariga mos ravishda tashkil etiladi.
•
Qo’shimcha ta’lim xizmatlari fakultativ hisoblanadi va ularni tashkil
qilishda ko’ngillilar (volontyorlar), ota-onalar va homiylar ishtirok etishi
mumkin.

•
2.4. Alohida ehtiyojga ega bo’lgan bolalar uchun mo’ljallangan ta’lim
faoliyati
•
MTMgacha ta’lim muassasasida alohida ehtiyojga ega bo’lgan
bolalarni qo’llab-quvvatlash jamoaviy ish hisoblanadi va uni amalga
oshirish uchun MTMgacha ta’lim muassasasi rahbari javobgar bo’ladi.
• Zarurat tug’ilganda, pedagoglar tarkibi va MTMgacha ta’lim
muassasasi rahbariyati, tor ixtisosdagi mutaxassislarni jalb etgan holda,
bola (uning rivojlanishi) uchun o’quv-tarbiyaviy faoliyatning individual
rejasini tuzadi.

•
2.5. Ota-onalar bilan hamkorlik
•
Bolaning har tomonlama rivojlanishini ta’minlash uchun MTMgacha
ta’lim muassasasi ota-onalar bilan o’zaro hamkorlikning quyidagi
shakllarini tashkil qilishi mumkin:
-
ota-onalarning MTMgacha ta’lim muassasasi borasidagi fikrlarini
hisobga olish;
-
ilk rivojlanish masalalarida ota-onalarga bilim berish;
-
ota-onalarni o’quv-tarbiyaviy jarayonda faol qatnashishga jalb etish;
-
ota-onalarning muassasa hayotida ishtirok etish borasidagi
tashabbuslarini qo’llab-quvvatlash.

• 3-bob. MTMgacha yoshdagi bolalarga ta’lim berishda
kompetensiyaviy yondashuv
• MTMgacha yoshdagi bolalarga ta’lim berishda kompetensiyaviy
yondashuv o’sib borayotgan bola shaxsini hayotga tayyorlash, unda
hayotiy muhim masalalarni hal qilish uchun zarur bo’lgan, axloqiy me’yor
va qadriyatlarni o’zlashtirish, boshqa insonlar bilan muloqot qilish,
«Men» obrazini qurish bilan bog’liq bo’lgan faoliyat usullarini
shakllantirishga tayyorgarlikni ko’zda tutadi.
•
Boshlang’ich muhim kompetensiyalar bolaning faoliyat va axloq
subyekti sifatidagi yaxlit rivojlanishini talab etadi.

•
3.1. MTMgacha yoshdagi (6-7 yosh) bolaning umumiy muhim
kompetensiyalari
•
Kommunikativ kompetensiya – muloqot vositalaridan turli
vaziyatlarda foydalana bilish ko’nikmasi .
•
O’yin kompetensiya si – bolaning o’yin jarayoni va uni tashkil qilishda
tajriba, bilim va ko’nikmalardan ijodiy foydalanishi . O’quv-tarbiyaviy
faoliyat uchun asos hisoblanadi.
• Ijtimoiy kompetensiya – hayotiy vaziyatlarda kattalar va tengdoshlar
bilan muloqotda axloq qoidalari va me’yorlariga rioya qilgan holda o’zini
tutish mahorati.

•
3.2. Bolaning rivojlanish sohalari kompetensiyalari
•
Bolaning kompetensi yalari bola rivojining quyidagi sohalarida
belgilanadi:
-
jismoniy rivojlanish va sog’lom turmush tarzining shakllanishi;
-
ijtimoiy-hissiy rivojlanish;
-
nutq, muloqot, o’qish va yozish malakalari;
-
bilish jarayonining rivojlanishi;
• - ijodiy rivojlanish.

•
3.2.1. «Jismoniy rivojlanish va sog’lom turmush tarzini shakllantirish»
sohasi kompetensiyalari.
• «Jismoniy rivojlanish va sog’lom turmush tarzining shakllanishi»
sohasidagi o’quv-tarbiyaviy faoliyat yakunlanganidan so’ng 6-7 yoshli bola:
-
o’z imkoniyatlari va yoshi bilan bog’liq jismoniy rivojlanish me’yorlariga
mos ravishda jismoniy faollik ko’rsatadi;
-
turli harakatchanlik faolligini uyg’un ravishda va maqsadli bajarishni biladi;
-
turli hayotiy va o’quv vaziyatlarida mayda motorika ko’nikmalaridan
foydalanadi;

• 3.2.2. «Ijtimoiy-hissiy rivojlanish» sohasi kompetensiyalari
• «Ijtimoiy-emosional rivojlanish» sohasidagi o’quv-tarbiyaviy faoliyat
yakuniga yetganidan so’ng 6-7 yoshli bola:
-
o’z «Men»i va boshqa insonlarning hayotiy faoliyat muhitidagi roli
to’g’risida tasavvurga ega bo’ladi;
-
o’z hissiyotlarini boshqaradi va ularni vaziyatga mos ravishda ifodalaydi;
-
o’zgalarning hissiyotlarini farqlaydi va ularga mos ravishda javob beradi;
-
kattalar va tengdoshlar bilan vaziyatga mos ravishda muloqot qiladi;
• - murakkab vaziyatlardan konstruktiv chiqish yo’llarini topadi.

•
3.2.3. «Nutq, muloqot, o’qish va yozish malakalari» sohasi
kompetensiyalari
•
«Nutq, muloqot, o’qish va yozish malakalari» sohasidagi o’quv-tarbiyaviy
faoliyat yakuniga yetganidan so’ng 6-7 yoshli bola:
-
nutqni eshitadi va tushunadi;
-
o’z nutqida to’g’ri talaffuz, qulay grammatik shakllar va xilma-xil gap
konstruksiyalaridan foydalanadi;
-
ikkinchi tilni o’rganishga qiziqish namoyon qiladi;
-
ikkinchi tilni egallash bo’yicha dastlabki bilimlarini ko’rsatadi;
-
badiiy adabiyot asarlariga qiziqish namoyon qiladi;

•
3.2.4. «Bilish jarayonining rivojlanishi» sohasi kompetensiyalari
•
Bilish jarayonining rivojlanishi sohasidagi o’quv-tarbiyaviy faoliyat
yakuniga yetganidan so’ng 6-7 yoshli bola:
-
bili m olish ga faol qiziqishni namoyon etadi;
-
o’quv va hayotiy faoliyat uchun axborotni mustaqil ravishda topadi va undan
foyd a lanadi;
-
predmetlar, voqyealar va ko’rinishlar o’rtasidagi oddiy aloqalarni tushunadi va
ularni yaxlit bir butunlik sifatida idrok qiladi;
-
raqamlar, hisob-kitobni biladi va ularni hayotda qo’llaydi;
-
makon, shakl va vaqtga mos ravishda ish tutadi;

•
3.2.5. «Ijodiy rivojlanish» sohasi kompetensiyalari
•
« Ijodkorlik » sohasidagi o’quv-tarbiyaviy faoliyat yakuniga yetganidan
so’ng 6-7 yoshli bola:
-
san’at va madaniyatga qiziqish namoyon qiladi;
-
milliy an’analarni qadrlaydi va ularni kundalik hayotning bir qismi sifatida
idrok etadi;
-
san’atning muayyan turini afzal ko’rishini mustaqil ravishda ifodalaydi;
-
olingan bilim va ko’nikmalardan turli hayotiy vaziyatlarda o’z ijodiy
rejalarini tuzish va tatbiq qilish uchun foydalanadi;
-
insonning dunyoni o’zgartirishdagi yaratuvchanlik rolini tushunadi.

•
4-bob. O’quv-tarbiyaviy faoliyat
•
O’quv-tarbiyaviy faoliyat «O’zbekiston Respublikasining ilk va
MTM yoshidagi bolalarni rivojlantirishga oid davlat talablari» asosida
amalga oshiriladi.
• MTMgacha ta’lim muassasasi o’quv va tarbiyaviy faoliyatni o’quv
yillari bo’yicha tashkil qiladi.
• O’quv yili 2 sentyabrda boshlanadi va 31 maygacha davom etadi.
• 1 iyundan 31 avgustgacha MTMda yozgi sog’lomlashtirish davri
tashkil etiladi.

•
4.1. O’quv-tarbiyaviy faoliyatni rejalashtirish
•
O’quv-tarbiyaviy faoliyat guruhning kundalik ish tartibiga tayanadi
va unda pedagog tomonidan rejalashtirilgan kundalik harakatlar, bolalar
o’yinlari, bo’sh vaqt va o’quv-tarbiyaviy faoliyat turlari navbatma-navbat
amalga oshiriladi.
•
O’quv-tarbiyaviy faoliyat ta’lim va ijtimoiy ehtiyojlar (salomatlik,
ovqatlanish va xavfsizlik)ni qondirish maqsadida bolaning yoshi va
individual rivojiga asoslanuvchi o’quv rejasiga muvofiq olib boriladi.
O’quv-tarbiyaviy faoliyat bola hayoti va uning atrofidagi muhitdan kelib
chiquvchi yagona bir butun mavzuga birlashtiriladi .

• O’quv-tarbiyaviy faoliyatni rejalashtirish ta’lim sharoitlariga bog’liq
holda integrasiya, xilma-xillik va moslashuvchanlik tamoyillaridan tarkib
topadi.
•
O’quv-tarbiyaviy faoliyatda quyidagi rejalashtirish turlari mavjud:
-
yillik mavzuviy ;
-
haftalik .
•
Rejalashtirishda faoliyatning maqsadlari, mavzusi, mazmuni va turlari
ifodalanadi. Faoliyat turini tanlashda nafaqat o’quv-tarbiyaviy faoliyatning
umumiy maqsadlari, balki rivojlanish sohalari bo’yicha maqsadlar, faoliyat
mazmuni va turlarini integrasiyalash ham hisobga olinadi.

• Rejalashtirishda kun tartibini hisobga olish zarur. Kun tartibi ish sur’atini
belgilaydi va bolaga bir faoliyatdan boshqasiga oson o’tishda yordam
berishi lozim. Shuni yodda tutish joizki, o’yin MTMgacha yoshdagi
bolalarning asosiy faoliyati hisoblanadi. Kun tartibini tuzishda kunduzgi
uyqu, dam olish vaqti va sayrga chiqish vaqti hisobga olinadi.

Mavzu:“Ilk qadam” MTMgacha ta’lim muassasasining Davlat o’quv dasturining mazmun -mohiyati Reja 1. Dasturning maqsad va vazifalari. 2.Musiqaning madaniy hayotimizda tutgan o‘rin. 3. Bolalar ta’lim- tarbiyasining o‘ziga xos xususiyatlari . 4. Ijtimoiy- hissiy rivojlanish .

1-bob. Umumiy qoidalar MTMgacha ta’lim muassasasining davlat o’quv dasturi (quyida: «MTM davlat o’quv dasturi») O’zbekiston Respublikasining ilk va MTMgacha yoshidagi bolalarni rivojlantirish borasidagi Davlat talablariga muvofiq ishlab chiqilgan me’yoriy-huquqiy hujjat bo’lib, unda MTMgacha ta’lim muassasasining maqsad va vazifalari, o’quv-tarbiyaviy faoliyatning asosiy g’oyalari ifodalangan, shuningdek, bolaning ta’limning keyingi bosqichiga o’tishidagi asosiy kompetensiyalari belgilangan.

• Davlat o’quv dasturi O’zbekiston Respublikasi hududida joylashgan quyidagi ta’lim muassasalarida qo’llash uchun majburiy:  davlat MTMgacha ta’lim muassasalari;  MTMgacha ta’lim sohasida xizmat ko’rsatuvchi nodavlat muassasalari;  MTMgacha guruhlarga ega bo’lgan «Me h ribonlik» bolalar uylari;  MTMgacha va boshlang’ich ta’limni nazorat qiluvchi boshqaruv organlari.

1.1. MTMda davlat o’quv dasturini qo’llash • Davlat o’quv dasturi variativ o’quv dasturlarini yaratishda majburiy tayanch hujjat hisoblanadi. Ta’lim muassasalari MTMgacha ta’lim vazirligi tomonidan tasdiqlangan variativ o’quv dasturlaridan foydalanish huquqiga ega. • Ta’lim muassasasi Davlat o’quv dasturi asosida o’zining MTM ishchi o’quv dasturini ishlab chiqish huquqiga ega. Ta’lim muassasasining ishchi o’quv dasturi muassasa pedagoglari tomonidan ota-onalarni jalb etgan holda tuziladi va amaldagi qonunchilik tartibida tasdiqlanadi .

• 1.2. MTMning maqsad va vazifalari • MTMning maqsad va vazifalari quyidagilardan iborat:  bolaning individual ehtiyojlarini hisobga olgan holda ilk va MTMgacha yoshdagi bolalarni rivojlanishiga oid Davlat talablari asosida hamda Davlat o’quv dasturiga muvofiq uning har tomonlama va barkamol rivojlanishi uchun qulay shart-sharoitlar yaratish;  MTMgacha yoshdagi bolalarning o’quv-tarbiyaviy faoliyatini tashkil qilish va amalga oshirish;  bolalarning ilk rivojlanishi masalalarida ota-onalar va jamiyatga tegishli bilimlar berishni tashkil etish va amalga oshirish;

O'xshashlar

Industiral sivilizatsiyaning mazmun mohiyati

Ta’lim vositalari haqida tushuncha va ularning mazmun mohiyati, klassifikatsiyasi

MAKTABGACHA TA’LIMGA QO’YILADIGAN DAVLAT TALABLARINING MAZMUN MOHIYATI, ASOSIY SOHA VA YO’NALISHLARI

Delinkvent axloq mazmun-mohiyati va shakllanishi

Ta’lim tog’risidagi qonuning mazmuni va mohiyati