Mavzu: Ilk qadimgi podsholiklar davrida Misr(m.av. XXXIII-XXIX asrlar va m.av. XXVIII-XXIII asrlar)

Reja 1. Qadimgi Misr davlatining yaratilish tarixi . 2. Qadimgi Misr tarixnavisligi va manbashunosligi asoslari . 3. Qadimgi Misr madaniyatining tarixiy asoslari .

• Qadimgi Misr ,  Misr —  Afrikaning  shimoliy-sharqida,  Nil  daryosining  quyi  oqimida  joylashgan  qadimgi  davlat  deb  aytiladi.   Misrda  odamlar  paleolit  davridan  boshlab  yashaganlar.  Miloddan   avvalgi   10—6ming   yillikda   Nil   atrofidagi   savannalarda   tarqoq   yashagan   qabilalar   terimchilik,   ovchilik,   keyinroq   esa   baliq   ovlash  bilan  shug ullanishgan.  Ular  orasida  kad,  som  xalqlariga   ʻ mansub   qabilalar,   barbarlar   va   kushitlar   bo lib,   ularning   ʻ aralashuvidan   miloddan   avvalgi   4   ming   yillikda   Misr   xalqi   vujudga   kelgan.   Aholi   nufuzining   ortishi   chorvachilik   va   dehqonchilikka   o tishni   tezlashtirgan,   bu   esa   hududiy   ʻ jamoalarning  paydo  bo lishiga  olib  kelgan. ʻ

• Ilk  podsholik   davri   sug orish   tarmoqlarining   rivojlanishi,   tosh   va   mis   ʻ qurollarining   mukammallashuvi,   kulolchilik   charxining   paydo   bo lishi,   ʻ ayirboshlash  savdosining  taraqqiy  etishi  bilan  harakterlidir.  Bu  davrda  davlat   apparati  va  unga  xizmat  qiluvchi  amaldorlar  —  kotiblar  tabaqasi  shakllangan,   ma muriy  okruglar  —  nomlar  tashkil  topib,  ularni  noma  rxl  ar  boshqargan,   ʼ muntazam   ravishda   bosqinchilik   yurishlari   uyushtirilib   turilgan,   jumladan,   jan.ga  —  Kush  (Nubiya)ga,  shim.-g arbga  —  liviyaliklarga  va  Sinay  yarim   ʻ oroldagi  badaviylarga  qarshi  (bu  yerda  mis  konlari  bor  edi)  yurishlar  qilingan. • Qad.  podsholik  davrida  qishloq  xo jaligi,  hunarmandchilik,  savdo  va  qurilish   ʻ rivojlanishda   davom   etgan.   Xususiy   yer   egaligi   paydo   bo lgan.   Oliy   ʻ mansabdor  —  tchati  (vazir)  bosh  bo lgan  davlat  apparati  mustahkamlangan. ʻ

• Fir avnlar,  shuningdek,   bosh   kohin   ham   bo lib,   barcha   yer   va   fuqarolarning   egasi   ʼ ʻ hisoblangan.  Jamoa  a zolari  va  qisman  kelgindilar  (asosan,  Kush  aholisi)dan  tuzilgan   ʼ muntazam   qo shin   barpo   qilingan.   Ilohiylashtirilgan   fir avnlarning   mutlaq   hokimiyati   ʻ ʼ g oyasi  mahobatli  maqbaralar  —  ehromlar  qurilishida  mujassamlantirilgan.  Bu  ayniqsa  III   ʻ —IV  sulolalar  davrida  (Snofru,  Xeops,  Xefren,  Mikerin  ehromlari)  avj  olgan.  Ularni   bunyod  etishda  qul  va  dehqonlar  mehnatidan  keng  foydalanilgan. • Miloddan  avvalgi  23—22-asrlarda  M.  o zaro  nizoda  bo lgan  bir  qancha  nomlar  va  mayda   ʻ ʻ davlatlarga  bo linib  ketgan.  taxminan  2050-yil  Mentuxotep  I davrida  mamlakat  Fiva  shahri   ʻ gegemonligi  ostida  qayta  birlashgan.  Bu  shahar  M.ning  poytaxtiga  aylangan. • O rta   podsholik   davrida,   asosan,   XII   sulola   vakillari   hukmronlik   qilishgan.   Fayyum   ʻ vohasida  yirik  irrigatsiya  ishlari  olib  borilgan.  Jez  (bronza)  buyumlari  paydo  bo lgan.   ʻ Suriya,   Krit,   janubida   —   Punt   bilan   aloqalar   kuchaygan.   Senusert   III   davrida   Kush   (Nubiya)ning  bir  qismi  M.ga  qo shib  olingan.  XII  sulolaga  mansub  dastlabki  fir avnlar   ʻ ʼ davrida  o zaro  ichki  nizolar  davom  etmoqda  edi.  Faqat  Amenemxet  III  davrida  (19-asrning   ʻ 2-yarmi)  isyonkor  nomarxlar  bo ysundirilib,  markaziy  hokimiyat  mustahkamlangan.  ʻ