Kasblar va ularning klassifikatsiyasi
![Kasblar va ularning
klassifikatsiyasi
REJA:
1.Kasb tushunchasi.
2. Shaxs qiziqishlari va kasb.
3.Kasblarni psixologik tizimlash.
4. Professiografiyaning mohiyati va uning asosiy
tamoyillari.
5. Professiografik tadqiqotlarni o`tkazish.](/data/documents/d59bdc04-ecd5-4c75-b70b-df2e0e1808f9/page_1.png)
![Kasb tushunchasi, shaxs qiziqishlari,
Kasblarni psixologik tizimlash, kasb ta’lim
psixologiyasining asosiy muammosi va shaxsning
kasbga yaroqliligini aniqlash, tayyorlash,mehnat
faoliyatiga yo’naltirish masalalari haqida
tushuncha berish. O'quv mashg'ulotining maqsadi](/data/documents/d59bdc04-ecd5-4c75-b70b-df2e0e1808f9/page_2.png)
![Tayanch tushuncha va iboralar
Kasb, kasbiy faoliyat, professional faoliyat,
professional bilimdonlik, bilish jarayonlari, professional
faoliyat, professional bilimdonlik, sezgi, idrok, tasawur,
xotira, tafakkur, xayol, diqqat, nutq, idrok qilish
qonunlari, xotira qonunlari mnemonika yoki
mnemotexnika, mnemotexnik usullar. Kasblar tavsifi,
kasblar haqida tushunchalar.](/data/documents/d59bdc04-ecd5-4c75-b70b-df2e0e1808f9/page_3.png)
![Kasb tushunchasi – kasbshunoslikning asosiy
kontseptual bosh tushunchasi – bu kasb tushunchasidar.
Kasbshunoslik adabiyotda kasb tushunchasining tavsif
juda ko'p. Avvalambor bu maxsus tayyorgarlikni talab
etuvchi, inson doim tajribadan o'tkazuvchi va unga
yashash uchun manba bo'lib xizmat qiluvchi
mashg'ulotdir. Keyin kasb bir xil faoliyat bilan
shug'ullanuvchi kishilarni birlashtiradi. Bu faoliyat
ichida ma'lum aloqalar va ahloq normalari o'rnatiladi.](/data/documents/d59bdc04-ecd5-4c75-b70b-df2e0e1808f9/page_4.png)
![E.A.Klimov o'z ishlarida bu borada bir necha
ta'riflarni ilgari suradi. Nisbat batafsil ta'rif
quyidagicha “Kasb – jamiyat uchun zarur va
qadriyatli soha bo'lib bunda insondan jismoniy
va ruhiy kuch talab etadi” bu kuchlar unga
sarflangan mehnat o'rniga yashashi va
rivojlanishi uchun muhim vositalar omili sifatida
namoyon bo'ladi.](/data/documents/d59bdc04-ecd5-4c75-b70b-df2e0e1808f9/page_5.png)
![Ijtimoiy rivojlanish jarayonida yangi kasblar nomini
kiritish zaruriyati kelib chiqadi. Yangi kasblar ro'yxati
kechikish bilan rasmiy ma'lumotnomalarga kiradi
“ Menedjer ” kasbi bugungi kunda keng tarqalgan ammo
rasmiy ro'yxatga kiritilmagan.
1979 yildan buyon Yekaterinburg shahrida kasb bilim
yurtlari uchun mutaxassislar tayyorlanadi – ya'ni muhandis –
pedagoglar ammo rasmiy ma'lumotnomalarda bunday kasb
yoki mutaxassislik mavjud emas. Bunday masalalarni ko'p
keltirish mumkin.](/data/documents/d59bdc04-ecd5-4c75-b70b-df2e0e1808f9/page_6.png)
![Kasbiy faoliyatning samaradorligini
shartlaridan biri mutaxassisning kasbiy tayyorligi
hisoblanadi. Kasbiy tayyorgarlik deganda uning
ruhiyati va jismoniy sog'lig'i hamda holati,
undagi mavjud sifatlarning bajarayotgan faoliyati
talablariga mosligi darajasi tushuniladi.](/data/documents/d59bdc04-ecd5-4c75-b70b-df2e0e1808f9/page_7.png)
![Mutaxassisning kasbiy tayyorgarligida ikkita
o'zaro bog'liq bo'lgan tomonlarni ko'rsatish maqsadga
muvofiq. Bu o'zaro bog'liq tomonlar psixologlar
M.I.Dyachenko va A.M.Stolyarenkolar tomonidan ishlab
chiqilgan bo'lib ular quyidagilardan iborat;
1. Shaxsning kasbiy faoliyatga dastlabki salohiyatli
tayyorligi mutaxassisning bu tayyorligi quyidagilardan
iborat bo'ladi, ya'ni, statik komponentlar kasbiy
faoliyatning psixik asoslari, bilim, ko'nikma, malakalar
kasb uchun muhim hisoblangan, shaxsning sifatlari uning
munosabati, mazmun va qadriyatlari, afzalliklari hamda
umuman shaxsning zarur bo'lgan kasbiy imkoniyatlari
darajasi;](/data/documents/d59bdc04-ecd5-4c75-b70b-df2e0e1808f9/page_8.png)
![2. Shaxsning kasbiy faoliyatga bevosita ayni
vaqtdagi tayyorligi. Mutaxassisning kasbiy
tayyorligining ushbu tomoni tezkorligi,
o'zgaruvchanligi, har qanday holat va sharoitda aniq
masalalarni yechish, mutaxassisning ruhiy va
jismoniy holati, jamoadagi ma'naviy psixologik
muhitga bog'liqligi bilan ifodalanadi.](/data/documents/d59bdc04-ecd5-4c75-b70b-df2e0e1808f9/page_9.png)
![Muvaffaqiyat deganda shaxsning o'z oldiga qo'ygan
maqsadlariga erishishi tushuniladi. Odamning bajarayotgan ishini
muvaffaqiyatliligini his etishi ikkita hal etuvchi vaziyatlarga bog'liq
bo'ladi: haqiqiy natija va ushbu vaziyatlarda uning qiziqishlari
darajasiga. Ular odam o'z faoliyatida qo'ygan maqsadlarini ifoda
etish shakli sifatida ishtirok etadi.
Shunga muvofiq muvaffaqiyatga erishishning vositalari,
shart-sharoitlari ishlab chiqilgan bo'lib u quyidagi formula asosida
beriladi.
natija
Muvaffaqiyat = ----------------------------
qiziqishlar darajasi](/data/documents/d59bdc04-ecd5-4c75-b70b-df2e0e1808f9/page_10.png)
![Hozirgi zamonaviy tadqiqotlar muvaffaqiyatga erishish
uchun quyidagi asosiy shart-sharoitlar ni ko'rsatadi:
- mutaxassis o'ziga ishongan bo'lishi kerak;
- maqsadga erishishga kuchli intilish kerak;
- nimaga erishish istagini aniq bilishi kerak;
- ishga pozitiv yo'nalganlik;
- omad alohida muvaffaqiyatlarni ko'ra bilish va shu paytda quvonch
va baxtni his etish zarur.](/data/documents/d59bdc04-ecd5-4c75-b70b-df2e0e1808f9/page_11.png)
![Har qanday kishi o'z oldiga maktab davridayoq yuksak
vazifalar qo'ya olishi kerak. U inson “maktabda fikrlashni
o'rganishi lozim, hayotning mazmuni haqida o'ylash kerak”
( V.P.Zinchenko)
“ Inson va uning faoliyati” orasida mutanosiblikni
ta'minlovchi imkoniyat yaratish orqali mehnatga qiziqish
uyg'otish mumkin va uni samara olish tuyg'usini hosil qilish
kerak” (E.A.Klimov ).](/data/documents/d59bdc04-ecd5-4c75-b70b-df2e0e1808f9/page_12.png)
![“ Insonda qachon mehnat qilishga xohish vujudga
keladi?” degan savolga, qachonki mehnat quvonch keltirganda
inson yana ishlashga xohish sezadi.
(A. Maslou).
“ Agar odam biror ish bilan sidqidildan mashg'ul bo'lishni
xohlasa, u o'zining shaxsiy qadriyatlari asosida o'zini o'zi
boshqarishni boshlashi, ya'ni o'z ishining maqsad va
qadriyatlarini belgilashi zarur”.
( A.A. Puzirey).](/data/documents/d59bdc04-ecd5-4c75-b70b-df2e0e1808f9/page_13.png)
![Etiboringiz uchun raxmat](/data/documents/d59bdc04-ecd5-4c75-b70b-df2e0e1808f9/page_14.png)
Kasblar va ularning klassifikatsiyasi REJA: 1.Kasb tushunchasi. 2. Shaxs qiziqishlari va kasb. 3.Kasblarni psixologik tizimlash. 4. Professiografiyaning mohiyati va uning asosiy tamoyillari. 5. Professiografik tadqiqotlarni o`tkazish.
Kasb tushunchasi, shaxs qiziqishlari, Kasblarni psixologik tizimlash, kasb ta’lim psixologiyasining asosiy muammosi va shaxsning kasbga yaroqliligini aniqlash, tayyorlash,mehnat faoliyatiga yo’naltirish masalalari haqida tushuncha berish. O'quv mashg'ulotining maqsadi
Tayanch tushuncha va iboralar Kasb, kasbiy faoliyat, professional faoliyat, professional bilimdonlik, bilish jarayonlari, professional faoliyat, professional bilimdonlik, sezgi, idrok, tasawur, xotira, tafakkur, xayol, diqqat, nutq, idrok qilish qonunlari, xotira qonunlari mnemonika yoki mnemotexnika, mnemotexnik usullar. Kasblar tavsifi, kasblar haqida tushunchalar.
Kasb tushunchasi – kasbshunoslikning asosiy kontseptual bosh tushunchasi – bu kasb tushunchasidar. Kasbshunoslik adabiyotda kasb tushunchasining tavsif juda ko'p. Avvalambor bu maxsus tayyorgarlikni talab etuvchi, inson doim tajribadan o'tkazuvchi va unga yashash uchun manba bo'lib xizmat qiluvchi mashg'ulotdir. Keyin kasb bir xil faoliyat bilan shug'ullanuvchi kishilarni birlashtiradi. Bu faoliyat ichida ma'lum aloqalar va ahloq normalari o'rnatiladi.
E.A.Klimov o'z ishlarida bu borada bir necha ta'riflarni ilgari suradi. Nisbat batafsil ta'rif quyidagicha “Kasb – jamiyat uchun zarur va qadriyatli soha bo'lib bunda insondan jismoniy va ruhiy kuch talab etadi” bu kuchlar unga sarflangan mehnat o'rniga yashashi va rivojlanishi uchun muhim vositalar omili sifatida namoyon bo'ladi.