Matn tarkibida ichki va tashqi sintagmatik munosabatlar. Matn tarkibida funksional pragmatik munosabatlar. Matnda modallikning ifodalanishi

Yuklangan vaqt:

12.12.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

4697.443359375 KB

Ko'chirib olish

“ Matn tarkibida ichki va tashqi sintagmatik
munosabatlar. Matn tarkibida funksional
pragmatik munosabatlar. Matnda
modallikning ifodalanishi
“

Insonni ma noli so zlash — til va nutq ʼ ʻ
berish bilan ulug lab, bu sharafi bilan boshqa
ʻ
maxluqlardan, yaratganlaridan ayro ko rgan,
ʻ
alohida ajratgan, aziz ko rgan; insonning tili
ʻ
va nutqning yoqimliligi va aniqligi, go zalligini
ʻ
hamma-hammaga ko rsatgan; insonni O zi
ʻ ʻ
bergan ne matlariga shukur etuvchi qilgan
ʼ
Allohga maqtovlar bo lsin.
ʻ

Alisher Navoiy
" Muhokamat ul-lug'atayn"
asaridan Tilshunos olimlar matnda ifodalanayotgan
semantik munosabatni oz navbatida, quyidagicha
ikki turga ajratib organmoqdalar:
1. Radikal munosabat. Bunda matn
komponentlari ozaro togridan-togri boglanmay
matnda ifodalanayotgan umumiy mano sathida
munosabatga kirishadi.
2. To g ridan-to g ri yoki bevosita
ʻ ʻ ʻ ʻ
munosabat. Bunda matnning tarkibiy qismlari bir
-biriga bogliq boladi va birining manosi
ikkinchisining tasirida oydinlashadi1.

Matn tarkibida ichki va tashqi
sintagmatik munosabatlar. Matn tarkibida
funksional pragmatik munabatlar. Matnda
modallikning ifodalanishi

Professor Sh.Safarov «pragmatika
tilshunoslikning alohida sohasi bo‘lib,
unda
muloqot jarayonida lisoniy birliklarni
tanlab olish, ularni qo‘llash hamda ushbu
qo‘llanishdagi birliklarning muloqot
ishtirokchilariga ta’siri masalalari
o‘rganiladi»1 deb
izohlab, lingvistik pragmatikaning nutq
subyekti, nutq obekti, nutq vaziyati bilan
bog‘liq
xususiy masalalarini belgilab beradi.

Tilshunoslikda tilni pragmatik nuqtai nazardan o‘rganishga
qaratilgan turli
yo‘nalishdagi tadqiqotlarni bir umumiy maxrajga keltirsak,
ular o‘rtasida o‘zaro o‘xshash
tomonlar mavjudligi ma’lum bo‘ladi. Ular quyidagilar:
1) pragmalingvistika bo‘yicha olib borilgan barcha
tadqiqotlarda til, inson nutqiy
faoliyati haqida fikr yuritilganda, faoliyat asosiy tushuncha
sifatida e’tirof etiladi;
2) til kommunikatsiya jarayonida, bizga ma’lumki, deyksis
hodisasi (grekcha
“ deixis” – ko’rsatish, gapirayotgan shaxsga yoki gapirilayotgan
paytiga u yoki bu
munosabatda bo’lgan predmet, voqea-hodisa, shaxslarni
ko’rsatish funksiyasi, vazifasi,
ma’nosi) XX asrning II yarmidan boshlab jahon tilshunosligida
tilning barcha sathlari
doirasida amal qiluvchi universal kategoriya sifatida o’rganila
boshlandi

Zamonaviy tilshunoslikda yangi yo‘nalishlar sifatida tan
olingan pragmatik va
kognitiv tilshunoslikning asosiy muammolaridan biri diskurs
masalasidir.
Diskurs lotincha diskurs – muhokama so‘zidan olingan bo‘lib,
hissiy, bevosita,
intuitiv, ya’ni muhokamatalab bilimdan farqli o‘laroq,
muhokama orqali vosita bilan hosil
qilinadigan mantiqiy dalil – isbotli bilim demakdir.
. Diskurs tushunchasi lingvistik atama
sifatida o‘tgan asrning o‘rtalarida tilshunoslikka kirib keldi.
Tilshunoslikda u dastlab gap
yoki nutqda bog‘langan va kelishilgan oqibat sifatida
tushunilgan bo‘lsa, zamonaviy
lingvistikada murakkab kommunikativ hodisa sifatida
izohlanmoqda.

“ Matn tarkibida ichki va tashqi sintagmatik munosabatlar. Matn tarkibida funksional pragmatik munosabatlar. Matnda modallikning ifodalanishi “

Insonni ma noli so zlash — til va nutq ʼ ʻ berish bilan ulug lab, bu sharafi bilan boshqa ʻ maxluqlardan, yaratganlaridan ayro ko rgan, ʻ alohida ajratgan, aziz ko rgan; insonning tili ʻ va nutqning yoqimliligi va aniqligi, go zalligini ʻ hamma-hammaga ko rsatgan; insonni O zi ʻ ʻ bergan ne matlariga shukur etuvchi qilgan ʼ Allohga maqtovlar bo lsin. ʻ Alisher Navoiy " Muhokamat ul-lug'atayn" asaridan Tilshunos olimlar matnda ifodalanayotgan semantik munosabatni oz navbatida, quyidagicha ikki turga ajratib organmoqdalar: 1. Radikal munosabat. Bunda matn komponentlari ozaro togridan-togri boglanmay matnda ifodalanayotgan umumiy mano sathida munosabatga kirishadi. 2. To g ridan-to g ri yoki bevosita ʻ ʻ ʻ ʻ munosabat. Bunda matnning tarkibiy qismlari bir -biriga bogliq boladi va birining manosi ikkinchisining tasirida oydinlashadi1.

Matn tarkibida ichki va tashqi sintagmatik munosabatlar. Matn tarkibida funksional pragmatik munabatlar. Matnda modallikning ifodalanishi

O'xshashlar

SSSR tarkibida Qozog'iston tarixi

MISR USMONIYLAR IMPERIYASI TARKIBIDA

Mantiqiylik va matn kompozitsiyasi

MATN VA LUG‘AT USTIDA ISHLASH

Ovoz va matn bilan ishlash