Minerallar va tog’ jinislari
Mavzu: M inerallar va tog’ jinislari Reja: 1. Tog’ jinislari haqida umumiy tushuncha 2.Menirallar. 3.Menirallarning fezik va kimyoviy xususyatlari 4.Magnezit va Azurit menirallari haqida qisqacha tavsif 5.Xulosa
Tog’ jinislari Yer po stiniʻ tashkil qiluvchi, mustaqil geologik jism hosil qiluvchi doimiy tarkibga ega bo lgan tabiiy ʻ mineral agregatlar. "Tog jinslari" termini hozirgi ʻ ma noda 1798-yildan beri ishlatilib kelinadi. Odatda Tog jinslari deb faqat ʼ ʻ qattiq jismlarni tushuniladi, keng ma noda esa ularga suv, neft va tabiiy gazlar ʼ ham kiradi. Tog jinslarining kimyoviy va mineral tarkibi bilan bir qatorda, ʻ struktura va teksturasi ham muhim diagnostik belgi hisoblanadi. Tog ʻ jinslaridagi minerallar foizi, ularning mineral tarkibini aniqlaydi. Kelib chiqishiga qarab ular 3 guruhga bo linadi: magmatik (otqindi), cho kindi va ʻ ʻ metamorfik jinslar (qarang Magmatik tog ʻ jinslari , Metamorfik tog ʻ jinslari , Cho kindi ʻ tog ʻ jinslari ). Yer po stining 90% ga yaqin qismi magmatik va ʻ metamorfik, qolgan 10% cho kindi tog jinslaridan iborat, ammo Yer yuzasining ʻ ʻ 75% maydonini cho kindi tog jinslari egallayd ʻ ʻ i.
Tog' jinslarini kelib chiqishi bo'yicha tasniflash uchta parametrga asoslanadi: 1. Birlamchi jinslar - ular magmatikdir. 2. Ikkilamchi jinslar - ular ham cho'kindi. 3. Metamorfik jinslar - ularni modifikatsiyalangan deb ham atash mumkin. Magmatik jinslar va minerallar yer yuzasiga chiqqan magmaning qotib qolishi natijasida hosil bo ladi. Muayyan sharoitlar va doimiy o'zgaruvchan ʻ harorat va turli xil muhit omillari tufayli turli xil xossa va tuzilishga ega bo'lgan jinslar hosil bo'ladi. Magmatik jinslar otilib chiqqan va chuqurlikka bo'linadi. Ikkinchisi kuchliroq va zich kristall tuzilishga ega. Ushbu turdagi jinslarning eng mashhur vakillari bazalt va granitdir.
Cho'kindi jinslar tashqi omillar, masalan, haroratning pasayishi, atrof-muhit ta'siri - yomg'ir, qor, quyosh radiatsiyasi va atmosfera gazlari ta'sirida hosil bo'ladi. Cho'kindi jinslar organogen, kimyoviy va bo'sh jinslarga bo'linadi. Metamorfik jinslar va minerallar Yer yuzasi strukturasining o zgarishi natijasida ʻ hosil bo ladi. Bu zilzilalar, er qobig'ining siljishi paytida sodir bo'ladi. Shu bilan ʻ birga, jinslarning turli qatlamlari va turlari aralashtiriladi - ham cho'kindi, ham magmatik. Lotin tilidan tarjima qilingan mineral ("minera") "ruda" degan ma'noni anglatadi. Minerallarning tarkibi turli murakkab fizik-kimyoviy jarayonlar jarayonida hosil bo'ladigan kimyoviy elementlardir. Minerallar tabiiy kristalli moddalardir. Lekin hamma minerallar ham kristall shaklga ega emas.