IQTISODIYOT NAZARIYASI MULKCHILIK MUNOSABATLARI,UNING SHAKLLANISHI VA TURLARI

MULK VA MULKCHILIK Mulk —moddiy vama`naviy   ne`matlarning  muayyan  kishilar   egaligida  bo lishi  va  ular  tomonidan   ʻ o zlashtirilishi;  mulkka  egalik   ʻ huquqi hamda  mulk  ob yektlariga   ʼ egalik,  ularni  bo lish,  taqsimlash   ʻ bo yicha  kishilar  o rtasida  yuzaga   ʻ ʻ keladigan  iqtisodiy  munosabatlar.   Mulk  ob yekti  yer  va  yer  osti   ʼ boyliklari, korxona,bino,  inshootlar,   mashina  va  uskunalar,  tayyor   mahsulot, pul, qimmatli  qog`ozlar  ,  san`at  vaadabiyot  asarlari, ilmiy va   texnikaviy ishlanmalar va  boshqalar   bo lishi  mumkin.  ʻ

Mulk turlari Kishilarning moddiy ne matlarni ʼ yaratishdagi, ularni taqsimlash va iste mol etishdagi o rni, siyosiy ʼ ʻ hayotda tutgan mavqei, asosan, ishlab chiqarish vositalariga egalik qilishlariga bog liq. Jamiyat ʻ taraqqiyoti tarixida egalik qilish shakliga ko ra mulkning bir necha ʻ turi bor: ibtidoiy jamoa tuzumida ishlab chiqaruvchi kuchlar g oyat ʻ past rivojlanganidan kishilar birgalikda, guruh-guruh bo lib ʻ mehnat qilishgan. Shubhasiz, shunday sharoitda mehnat qurollari va mahsulotlari jamoaning umumiy mulki bo lgan. ʻ

DAVLAT MULKINI XUSUSIYLASHTIRISH Xususiylashtirish - davlat mulkiga egalik huquqining davlatdan xususiy subʼyektlarga o tishi ʻ jarayoni, xilmaxil mulkchilikni shakllantirish, iqtisodiyotni davlatlashtirishdan qaytish yo llaridan ʻ biri. Davlat mulkini xusisiylashtirish davlat mulkini kelgusida shu mulk negizida xo jalik faoliyati ʻ yurituvchi va uning natijalari bo yicha to liq mulkiy ʻ ʻ mas uliyatni zimmasiga oluvchi iqtisodiy ʼ subyektlarga turli shartlarda berish yoki sotish orqali amalga oshiriladi va mulk egasini o zgartirishni nazarda tutadi ʻ .

O`zbekistonda mulkchilik O`zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi 36-moddasiga binoan, „har bir shaxs mulkdor bo lishga haqli“. ʻ O zbekiston iqtisodiyotining negizini ʻ xilma-xil shakllardagi mulk tashkil etadi. Davlat barcha mulk shakllarining teng huquqliligini va huquqiy jihatdan bab- baravar muhofaza etilishini kafolatlaydi. „O zbekiston Respublikasida mulkchilik ʻ to g risida“gi qonun (1990-yil 31-oktabr) ʻ ʻ asosida bozor munosabatlarining tashkil topishi uchun iqtisodiy manba hisoblangan xususiy mulkchilikka yo l ʻ ochildi. Xususiy mulkchilikning rivojlanishida „Davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirish to g risida“gi qonun ʻ ʻ (1991-yil 19-noyabr) muhim ahamiyat kasb etdi.