logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Umumiy
  4. Oʻzbekiston Fanlar akademiyasi tashkil topishi

Oʻzbekiston Fanlar akademiyasi tashkil topishi

Yuklangan vaqt:

10.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

5207.0966796875 KB
Ko'chirib olish
SHAROF RASHIDOV NOMIDAGI SAMARQAND DAVLAT UNIVERSITETI TARIX FAKULTETI 205-GURUH TALABASI HAYITBOYEV FIRDAVSNING FAN TEXNIKA FANIDAN MUSTAQIL ISHI Fan o’qituvchisi: Radjabova D. Bajardi: Hayitboyev F. O'ZBEKISTON FANLAR AKADEMIYASI TASHKIL TOPISHI  Oʻzbek i st on Fanlar ak ademiy asi  ( qisqartmasi:   Oʻzbek ist on FA  yoki  OʻzFA ), toʻliq nomi  Oʻzbek ist on Respublik asi Fanlar ak ademi y asi   Oʻzbekiston  milliy  akademiyasidir . Akademiya  1943 -yilning noyabrida ochilgan. Bugungi kunda  Xalqaro Ilmiy Ittifoq  (ICSU),  Xalqaro Radioittifoq  (URSI) va  Xalqaro Astronomik Ittifoq  (IAU) aʼzosidir.  O zbekiston FA — mamlakatning oliy ilmiy tashkiloti. Akademiklar va uning xorijiy a zolarini hamda o z ʻ ʼ ʻ tasarrufidagi ilmiy muassasalar ilmiy xodimlari va mutaxassislarini birlashtiradi. Asosiy vazifasi fan va texnika sohasidagi davlat siyosatining amalga oshirilishini ta minlash, davlat va jamiyat taraqqiyotini ʼ ta minlovchi istiqbolli yo nalishlar bo yicha fundamental ilmiy tekshirish va ilg or texnologiyalarni ʼ ʻ ʻ ʻ rivojlantirish strategiyasini belgilash, tabiiy, texnikaviy, tibbiy, ijtimoiygumanitar fanlar sohasida jamiyatning ijtimoiy-iqtisodiy, ilmiytexnikaviy va ma naviyma rifiy rivojiga ko maklashuvchi fundamental ʼ ʼ ʻ tadqiqotlar olib borishdan iborat. FA fan, texnika, madaniyat va ma rifat sohasida fundamental va amaliy ʼ tadqiqotlarni amalga oshiradi, ilmiy ishlanmalarni muvofiqlashtiradi va ularga samarali rahbarlikni ta minlaydi, davlatning intellektual, iqtisodiy va ma naviy salohiyatini yuksaltirishga qaratilgan fan va ʼ ʼ keng qamrovli ilmiy texnologiya yutuqlarini o z vaqtida ishlab chiqarishga joriy etadi. O zbekiston FA har ʻ ʻ yili o z faoliyati to grisida O zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasiga hisobot taqsim etadi ʻ ʻ ʻ  O'zbekiston Respublikasi Fanlar Akademiyasi Qoraqalpoq mintaqaviy bo limi Ulug'bek nomidagi ʻ Astronomiya instituti Ion-plazma va lazer texnologiyalari instituti Akademik S.A.Azimov nomidagi «Fizika- quyosh» IICHB materialshunoslik instituti Inshootlar seysmik mustahkamligi instituti RT-70 Radiorasadxonasi Umumiy va noorganik kimyo instituti Akademik S.Yu.Yunusov nomidagi o’simlik moddalari kimyosi instituti Akademik O.S.Sodiqov nomidagi bioorganik kimyo instituti Mikrobiologiya instituti O’simlik va hayvonot olami genofondi instituti Immunologiya instituti Genetika va o’simliklar eksperimental biologiyasi instituti H.Abdullayev nomidagi Geologiya va geofizika instituti G’.O.Mavlonov nomidagi seysmologiya instituti Genomika va bioinformatika markazi Alisher Navoiy nomidagi til va adabiyot instituti Tarix instituti Sanatshunoslik instituti Yahyo G’ulomov nomidagi arxeologiya instituti O'zbek tili va adabiyoti muzeyi O zbekiston FA 1943-yil 4-noyabrda O zFANnegizida tashkil etilgan. ʻ ʻ T.N. Qori-Niyoziy uning birinchi prezidenti qilib saylangan. Akademiya tashkil topgan yili uning tarkibida 11 haqiqiy a zosi, 18 muxbir a zosi hamda 3 faxriy a zosi bo lib, 10 ilmiy tekshirish institutini birlashtirgan. ʼ ʼ ʼ ʻ 210 ilmiy xodim, jumladan, 28 fan d-ri va 80 ga yaqin fan nomzodi ishlagan.  Akademiya tashkil topgan davrdan beri uning ilmiy tekshirish muassasalari xodimlarining soni, ilmiy tekshirish ishlarining ko lami va ʻ salmog i jihatidan katta tarixiy rivojlanish yo lini ʻ ʻ bosib o tdi. Akademiya olimlari tabiat, jamiyat ʻ va insoniyat taraqqiyoti, millatlar, milliy madaniyatlar, davlat va milliy munosabatlarning rivojlanish muammolari, ta lim va ma rifat ʼ ʼ masalalari, liberallashtirish sharoitida milliy iqtisodiyotni rivojlantirish va raqobatbardoshliligini oshirishning metodologik asoslari, mulkiy munosabatlardagi o zgarishlar, ʻ mehnatni rag batlantirish va aholini ijtimoiy ʻ himoyalash muammolari, moliyakredit, soliq va sug urta mexanizmini takomillashtirish, ʻ fuqarolik jamiyati va kuchli demokratik davlatni shakllantirish masalalari bo yicha tadqiqotlar ʻ olib boradilar.  Akademiya olimlarining O zbekiston o troq ʻ ʻ sug orma dehqonchilik madaniyatiga ʻ asoslanganligi va eng qadimiy sivilizatsiya o choqlaridan biri ekanligi, O zbekiston ʻ ʻ hududida davlatchilikning ilk ko rinishlari ʻ miloddan avvalgi 2-ming yilliklarda boshlanganligi to g risidagi tadqiqotlari katta ʻ ʻ ahamiyatga ega. Akademiya olimlari fundamental tadqiqotlar ustida ishlash bilan chegaralanibgina qolmay, mamlakat taraqqiyoti uchun zarur bo lgan zamonaviy ʻ asbobuskunalar, tibbiy jihozlar, doridarmon, foydali o simliklarning yangi navlari, qishloq ʻ xo jaligi ekinlari zararkunandalariga qarshi ʻ vositalar, shuningdek, yer osti boyliklarini qazib olishning yangi texnologiyalarini yaratmoqdalar.  Aslini olganda, Fanlar akademiyasi tarixi undan-da avvalroqdan boshlanadi. Chunonchi, 30-yillarda Respublikada faoliyat yuritayotgan 50 dan ziyod turli ilmiy tadqiqot muassasalarining boshini birlashtirish va ilmiy ishlanmalarning yagona muvofiqlashtirilgan boshqaruvini tashkil qilish maqsadida, 1932- yilda hozirgi fanlar akademiyasining o‘tmishdoshi – Respublika Fan qo‘mitasi tashkil qilingan. O‘shanda, Fan qo‘mitasi rahbarligiga atigi 27 yoshli adabiyotshunos olim Otajon Hoshimov saylangan. Fan qo‘mitasi ilk tashkil qilingan vaqtda uning tarkibiga Kitob astronomik rasadxonasi, Samarqand seysmologik stansiyasi, Geliotexnika laboratoriyasi, Davlat kutubxonasi va kitob palatasi kirgan. O‘shandayoq, Fan qo‘mitasi oldiga, yaqin kelajakda O‘zbekiston Fanlar akademiyasini tuzish vazifasi qo‘yilgan edi.  Keyingi yillarda olib borilgan izchil ilmiy va tashkiliy ishlar natijasi o‘laroq, oradan atigi 11 yil o‘tib, ya’ni, 1943-yilning 27-sentabrida, Toshkentda O‘zbekiston Fanlar akademiyasini tashkil qilish haqida qaror qabul qilingan. Akademiyaning ochilishi o‘sha yilning 4-noyabr sanasida tantanali ravishda tashkillangan. O‘shanda, Fanlar akademiyasi tarkibiga 10 ta ilmiy tadqiqot institutlari birlashgan edi. Dastlabki paytdayoq, Fanlar akademiyasida 100 nafardan ziyod fan doktori va fan nomzodlari faoliyat ko‘rsatgan. Fanlar akademiyasining birinchi Prezidenti yuqorida aytilganidek, Qori-Niyoziy bo‘lgan bo‘lsa, shuningdek, uning haqiqiy a’zolari sifatida yozuvchilardan G‘ofur G‘ulom, Oybek (Muso Toshmuhammedov), fizik olim Sulton Umarov, biolog Rixard Shryoder, matematiklar Vsevolod Romanovskiy va Toshmuhammad Sarimsoqov, shuningdek, etnograf olim Mixail Andreev, irrigatorlar Askochenskiy va Poslavskiylar bo‘lishgan.  Aytish joizki, hali qatag‘on sharpasi ketmagan o‘sha 40—50 yillarda, jamiyat hayotining hamma jabhasida bo‘lgani singari, Fanlar akademiyasida ham barcha narsani Stalin nomi bilan bog‘lash, sof ilmiy mazmunga ega ishlardan ham ideologik kontekst yasash zarurati singari ilmga zid talablar qurshovida ishlashga majbur bo‘lishgan. Ziyoli qatlam hali hamon tahdid ostida yashashga majbur edi. Shunga qaramay, Fanlar akademiyasi, o‘z ilmiy salohiyati va ayniqsa, uning asosi bo‘lgan kuchli intellektual kadrlarni saqlab qola oldi.  Mustaqillikkacha bo‘lgan yillarda Fanlar akademiyasining faoliyatida yadro fizikasi va Quyosh fizikasi, paxtachilik, irrigatsiya va kimyo fanlari sohalarida katta ishlar qilindi. O‘sha yillari akademiyaga Toshmuhammad Sarimsoqov, Tesha Zohidov, Habib Abdullayev, Ubay Orifov, Obid Sodiqov, Po‘lat Habibullayev va Mahmud Salohiddinovlar rahbarlik qilishgan. Bu davrda Fanlar akademiyasiga qarashli ilmiy tadqiqot institutlarida yarimo‘tkazgichlar fizikasi, kosmik nurlar, qattiq jism fizikasi, paxtachilik, geliotexnika, kriogenika, organik va noorganik kimyo va boshqa qator fan sohalarida salmoqli yutuqlar qo‘lga kiritilgan.  Mustaqillikning dastlabki yillarida, O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasining ilk Prezidenti matematik olim, fizika-matematika fanlari doktori, akademik Mahmud Salohiddinov bo‘ldi. Keyingi yillarda esa, Jo‘ra Abdullayev (texnika fanlari doktori), To‘xtamurod Jo‘rayev (fizika-matematika fanlari doktori), Tohir Oripov (biologiya fanlari doktori) va Shavkat Solihovlar (bioorganik kimyo) akademiyaga rahbarlik qilishdi. Hozirda, 2017- yildan buyon Respublikamiz Fanlar akademiyasiga fizik olim, fizika-matematika fanlari doktori, akademik Behzod Yo‘ldoshev rahbarlik qilib kelmoqda (Behzod Yo‘ldoshev avval ham, 2000-2005 yillarda Fanlar akademiyasiga rahbarlik qilgan).  Hozirda O‘zbekiston Fanlar akademiyasi tarkibida 95 nafar haqiqiy a’zo faoliyat ko‘rsatmoqda. Akademiya tarkibida fizika-matematika va texnika fanlari bo‘limi; tabiiy fanlar bo‘limi, hamda ijtimoiy gumanitar fanlar bo‘limlari mavjud bo‘lib, ular o‘z ichiga qator ilmiy- tadqiqot muassasalari, institutlar va muzeylarni qamrab olgan. Akademiyaning uchta mintaqaviy bo’limi – Qoraqalpog‘iston, Xorazm Ma’mun akademiyasi va Navoiy mintaqaviy bo’limlari mavjud.  O‘zbekiston Fanlar akademiyasi tarkibiy muassasalarida so‘ngi yillarda erishilgan salmoqli ilmiy-texnik yutuqlar borasida so‘z borganda, qator yangi turdagi radiopreparatlar yaratilgani, yuqori sifatli aviatsiya yoqilg‘isi, paxtaning yangi navlari, mineral o‘g‘itlarning yuqori samarador turlari olinganini e’tirof etish mumkin. Akademiya qoshida 20 ta ilmiy nashrlar chop etilmoqda.  Bugun, O‘zbekiston Fanlar akademiyasi o‘zining 76 yilligini nishonlamoqda. Shu munosabat bilan, yurtimizning eng yuqori ilmiy-intellektual dargohi bo‘lmish ushbu muassasa jamoasini, qolaversa, ilm-fan sohasida faoliyat yuritayotgan barcha olim va izlanuvchilarni tabriklaymiz. Akademiya O‘zbekiston uchun yuksak ilmiy yutuqlar va intellektual salohiyatli kadrlar generatori bo‘lib xizmat qilaversin! ETIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!

SHAROF RASHIDOV NOMIDAGI SAMARQAND DAVLAT UNIVERSITETI TARIX FAKULTETI 205-GURUH TALABASI HAYITBOYEV FIRDAVSNING FAN TEXNIKA FANIDAN MUSTAQIL ISHI Fan o’qituvchisi: Radjabova D. Bajardi: Hayitboyev F.

O'ZBEKISTON FANLAR AKADEMIYASI TASHKIL TOPISHI

 Oʻzbek i st on Fanlar ak ademiy asi  ( qisqartmasi:   Oʻzbek ist on FA  yoki  OʻzFA ), toʻliq nomi  Oʻzbek ist on Respublik asi Fanlar ak ademi y asi   Oʻzbekiston  milliy  akademiyasidir . Akademiya  1943 -yilning noyabrida ochilgan. Bugungi kunda  Xalqaro Ilmiy Ittifoq  (ICSU),  Xalqaro Radioittifoq  (URSI) va  Xalqaro Astronomik Ittifoq  (IAU) aʼzosidir.

 O zbekiston FA — mamlakatning oliy ilmiy tashkiloti. Akademiklar va uning xorijiy a zolarini hamda o z ʻ ʼ ʻ tasarrufidagi ilmiy muassasalar ilmiy xodimlari va mutaxassislarini birlashtiradi. Asosiy vazifasi fan va texnika sohasidagi davlat siyosatining amalga oshirilishini ta minlash, davlat va jamiyat taraqqiyotini ʼ ta minlovchi istiqbolli yo nalishlar bo yicha fundamental ilmiy tekshirish va ilg or texnologiyalarni ʼ ʻ ʻ ʻ rivojlantirish strategiyasini belgilash, tabiiy, texnikaviy, tibbiy, ijtimoiygumanitar fanlar sohasida jamiyatning ijtimoiy-iqtisodiy, ilmiytexnikaviy va ma naviyma rifiy rivojiga ko maklashuvchi fundamental ʼ ʼ ʻ tadqiqotlar olib borishdan iborat. FA fan, texnika, madaniyat va ma rifat sohasida fundamental va amaliy ʼ tadqiqotlarni amalga oshiradi, ilmiy ishlanmalarni muvofiqlashtiradi va ularga samarali rahbarlikni ta minlaydi, davlatning intellektual, iqtisodiy va ma naviy salohiyatini yuksaltirishga qaratilgan fan va ʼ ʼ keng qamrovli ilmiy texnologiya yutuqlarini o z vaqtida ishlab chiqarishga joriy etadi. O zbekiston FA har ʻ ʻ yili o z faoliyati to grisida O zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasiga hisobot taqsim etadi ʻ ʻ ʻ

 O'zbekiston Respublikasi Fanlar Akademiyasi Qoraqalpoq mintaqaviy bo limi Ulug'bek nomidagi ʻ Astronomiya instituti Ion-plazma va lazer texnologiyalari instituti Akademik S.A.Azimov nomidagi «Fizika- quyosh» IICHB materialshunoslik instituti Inshootlar seysmik mustahkamligi instituti RT-70 Radiorasadxonasi Umumiy va noorganik kimyo instituti Akademik S.Yu.Yunusov nomidagi o’simlik moddalari kimyosi instituti Akademik O.S.Sodiqov nomidagi bioorganik kimyo instituti Mikrobiologiya instituti O’simlik va hayvonot olami genofondi instituti Immunologiya instituti Genetika va o’simliklar eksperimental biologiyasi instituti H.Abdullayev nomidagi Geologiya va geofizika instituti G’.O.Mavlonov nomidagi seysmologiya instituti Genomika va bioinformatika markazi Alisher Navoiy nomidagi til va adabiyot instituti Tarix instituti Sanatshunoslik instituti Yahyo G’ulomov nomidagi arxeologiya instituti O'zbek tili va adabiyoti muzeyi O zbekiston FA 1943-yil 4-noyabrda O zFANnegizida tashkil etilgan. ʻ ʻ T.N. Qori-Niyoziy uning birinchi prezidenti qilib saylangan. Akademiya tashkil topgan yili uning tarkibida 11 haqiqiy a zosi, 18 muxbir a zosi hamda 3 faxriy a zosi bo lib, 10 ilmiy tekshirish institutini birlashtirgan. ʼ ʼ ʼ ʻ 210 ilmiy xodim, jumladan, 28 fan d-ri va 80 ga yaqin fan nomzodi ishlagan.

O'xshashlar

O’zbekiston fanlar akademiyasining tashkil topishi
Papa davlatining tashkil topishi
Sitsiliya qirolligining tashkil topishi
Usmonlilar davlatining tashkil topishi
Sitsilya qirolligining tashkil topishi