logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Umumiy
  4. orol dengizining qurishi oqibatida kelib chiqadigan ekologik muammolar

orol dengizining qurishi oqibatida kelib chiqadigan ekologik muammolar

Yuklangan vaqt:

10.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

6375.203125 KB
Ko'chirib olish
MAVZU: OROL DENGIZINING QURISHI OQIBATIDA KELIB CHIQADIGAN EKOLOGIK MUAMMOLAR RE JA: 1. OROL FOJIASI 2. OROL DENGIZINING QURISH SABABLARI 3. OROL DENGIZINING EKOLOGIK MUAMMOLARI 4. OROL DENGIZI ATROFIDA OLIB BORILAYOTGAN EKOLOGIK TADBIRLAR OROL DEN GI ZI  —  OʻRTA OSIYODAGI  ENG KATTA BERK  KOʻL . MAʼMURIY JIHATDAN OROL DENGIZINING YARMIDAN KOʻPROQ JANUBI-GʻARBIY QISMI OʻZBEKISTON ( QORAQALPOGʻISTON ), SHIMOLI-SHARQIY QISMI  QOZOGʻISTON  HUDUDIDA JOYLASHGAN. OʻTGAN ASRNING 60-YILLARIGACHA OROL DENGIZI MAYDONI OROLLARI BILAN OʻRTACHA 68,0 MING KM² NI TASHKIL ETGAN. KATTALIGI JIHATIDAN DUNYODA TOʻRTINCHI ( KASPIY DENGIZI , AMERIKADAGI  YUQORI KOʻL  VA AFRIKADAGI  VIKTORIYA  KOʻLIDAN KEYIN),  YEVROSIYO   MATERIGIDA  (KASPIYDAN KEYIN) IKKINCHI OʻRINDA EDI. DENGIZ SHIMOLI-SHARQDAN JANUBI-GʻARBGA CHOʻZILGAN, UZ. 428 KM, ENG KENG JOYI 235 KM (45° SHAHRIK.) BOʻLGAN.  HAVZASINING   MAYDONI  690 MING KM², SUVINING HA JMI 1000 KM³, OʻRTACHA CHUQ. 16,5 M ATROFIDA OʻZGARIB TURGAN. HAVZASINING KATTALIGI UCHUN DENGIZ DEB ATALGAN. OROL DENGIZI YUQORI  PLIOTSENDA  YER POʻSTINING EGILGAN YERIDAGI BOTIQDA HOSIL BOʻLGAN. TUBINING RELYEFI (GʻARBIY QISMINI HISOBGA OLMAGANDA)  TEKIS . OROL DENGIZIDA JUDA KOʻP  YARIM OROL  VA  QOʻLTIQLAR  BOʻLGAN.  SHIMOL   QIRGʻOKLARIDA  ENG KATTA QOʻLTIQLARIDAN  CHERNISHEV ,  PASKEVICH ,  SARICHIGʻANOQ ,  PEROVSKIY , JANUBI-SHARQIY VA SHARQIY QIRGʻOQLARIDA  TUSHBAS ,  ASHSHIBAS ,  OQSAGʻA ,  SULUV  VA BOSHQA,  AMUDARYO  BILAN  SIRDARYO  QUYILADIGAN JOYLARIDA  AJIBOY ,  TOLLIQ ,  JILTIRBAS  QOʻLTIKLARI,  QULONLI  VA  MOʻYNOQ  YIRIK YARIM OROLLARI BOʻLGAN. OROL DENGIZIDA QADIMDAN SUV SATHI GOH KOʻTARILIB, GOH PASAYIB TURGAN. KEYINGI GEOLOGIK DAVRDA  SARIQAMISH  VA  OʻZBOʻY  ORQALI OROL DENGIZI SUVI VAQT-VAQTI BILAN KASPIYGA QUYILGAN, SUV SATHI ANCHA BALAND BOʻLIB, JAN.VA JAN.-SHARQIDAGI BIR NECHA MING KM² MAYDONLI SOHIL SUV OSTIDA BOʻLGAN.. DENGIZ CHOʻL MINTAQASIDA JOYLASHGANIDAN UNING YUZASIDAN HAR YILI 1 M QALINLIKDAGI SUV BUGʻLANGAN. OʻTGAN ASRNING BOSHLARIDAN SUV SATHI PASAYA BOSHLANGAN. MASALAN, 1911— 1960-YILLAR DAVOMIDA OROL DENGIZIGA DARYOLARDAN YOGʻIN BILAN BIRGA BIR YILDA, OʻRTACHA 65 KUB, KM SUV KELIB TURGAN; SUV YUZASIDAN ESA 66,10 KUB, KM SUV BUGʻLANGAN. SHUNDAY QILIB, HAR YILI DENGIZ 1 KUB KM 50 YIL DAVOMIDA ESA 50 KUB, KM SUVNI YOʻQOTGAN. SUV SATHI AYNIQSA, OʻTGAN ASRNING 60-YILLARIDAN BOSHLAB SUGʻORILADIGAN EKIN MAYDONLARINING KENGAYTIRILISHI, AMUDARYO VA SIRDARYO SUVLARINING SUGʻORISHGA ISHLATILISHI TUFAYLI KESKIN KAMAYA BOSHLAGAN. OʻTGAN 40 YILDAN KOʻPROQ VAQT DAVOMIDA OROL DENGIZINING MAYDONI DEYARLI 4-MARTA, SUV SATHI 1,8-MARTA, UNDAGI SUV HAJMI 9-MARTAGA YAQIN KAMAYDI. DENGIZ SUVINING SHOʻRLANISHI 9-10 G/L DAN 70-84 G/L GACHA ORTDI. HOZIRGI KUNDA DENGIZ CHUQURLIGINING KAMAYISHI YILIGA 80-110 SM NI TASHKIL ETADI. OʻTGAN 40 YIL MOBAYNIDA QIRGʻOQ CHIZIGʻI 80–100 KM PASAYGAN. OROL DENGIZI OʻRNIDA PAYDO BOʻLGAN OROLQUM MAYDA TUZ VA TUPROQ ZARRACHALARI BILAN QOPLANGAN. SHAMOL ESGANIDA TUZ VA TUPROQ ZARRACHALARIDAN IBORAT CHANG HAVOGA KOʻTARILIB, UZOQ MASOFALARGA TARQALADI. AYRIM MAʼLUMOTLARGA QARAGANDA QORAQALPOGʻISTON RESPUBLIKASIDAGI SUGʻORILADIGAN MAYDONLARNING HAR GEKTARIGA BIR YIL DAVOMIDA 250 KG, AYRIM HUDUDLARDA 500 KG GACHA TUZLI CHANG YOGʻILADI. «OROL FOJIASINING ILK SABABLARI NIMADA? MEN BU MASALADA KO‘PLAB MUTAXASSISLAR, OLIMLAR VA EKSPERTLARNING FIKRI BILAN TANISHMAN. AYTISH LOZIMKI, BU — NIHOYATDA MURAKKAB MAVZU. BA’ZAN USHBU MASALA BO‘YICHA BAHS BOSHLANSA, HIS-TUYG‘ULARGA BERILIB KETISH HAM KUZATILADI. O‘Z VAQTIDA U, MENIMCHA, HADDAN TASHQARI SIYOSIYLASHTIRIB YUBORILGAN EDI. XO‘SH, FOJIAGA O‘ZI NIMA OLIB KELDI? BUNI TUSHUNISH UCHUN, KELING, HIS-TUYG‘ULARNI BIR CHETGA SURIB, ODDIY DALILLARGA MUROJAAT QILAYLIK. XARITAGA QARANG. SIRDARYONI OLSAK, U TOJIKISTON, O‘ZBEKISTON VA QOZOG‘ISTON HUDUDLARIDAN OQIB O‘TADI. LEKIN DARYO OQIMINING DEYARLI TO‘RTDAN UCH QISMI ҚИРҒИЗИС ТОН DA SHAKLLANADI, YA’NI MUZLIKLAR ERISHIDAN HOSIL BO‘LGAN QORADARYO VA NORIN DARYOLARINING QO‘SHILISHIDAN SIRDARYO TASHKIL TOPADI. AMUDARYO OQIMINING 80 FOIZI ESA TOJIKISTON VA AFG‘ONISTONDAGI TOG‘LARDA VUJUDGA KELADI. SHUNDAN KEYIN BU DARYO O‘ZBEKISTON VA AFG‘ONISTON CHEGARASI BO‘YLAB OQADI, TURKMANISTONNING SHIMOLI-SHARQIY QISMINI KESIB O‘TIB, YANA O‘ZBEKISTON HUDUDIDA OQISHNI DAVOM ETTIRADI. HATTOKI, BUGUNGI GLOBAL ISISH VA MUZLIKLAR ERISHI SHAROITIDA HAM OROLNI TO‘LDIRIB TURGAN BU IKKI DARYONING SUVI UNI SAQLAB QOLISH UCHUN YETGAN BO‘LAR EDI", — DEDI U. «ENDI TARIXGA NAZAR TASHLASAK. O‘TGAN ASRNING 60-YILLARIDA O‘RTA OSIYONING BARCHA RESPUBLIKALARI VA QOZOG‘ISTONDA JADAL SUR’ATLAR BILAN CHO‘LLARNI O‘ZLASHTIRISH BOSHLANDI. YILIGA 70 — 80 MING GEKTAR YER O‘ZLASHTIRILAR EDI. BIR GEKTAR MAYDONNI QISHLOQ XO‘JALIGIDA FOYDALANISH UCHUN TAYYORLASH, U YERDA HOSIL YETISHTIRISHGA HECH BO‘LMAGANDA O‘N VA UNDAN ORTIQ MING KUB METR SUV KERAK BO‘LADI. SHUNDAY QILIB, CHO‘LNI O‘ZLASHTIRISH UCHUN HAR YILI 600 — 700 MILLION, BA’ZAN BIR MILLIARD KUB METRGACHA SUV SARFLANAR EDI. SIRDARYO VA AMUDARYODAN SUV OLISH HA JMI YILDAN-YILGA ORTIB BORDI. VAQTI KELIB, DARYOLAR ENDI OROLGA YETIB BORMAY QO‘YDI, BUNDAY HOLAT KEYINGI YILLARDA YUZ BERDI. XO‘SH, BIZ OROLNI YO‘QOTIB QO‘YISHIMIZ MUMKINLIGINI QACHON TUSHUNIB YETDIK? ASLIDA CHO‘L YERLARNI KENG KO‘LAMDA O‘ZLASHTIRISH NATIJASIDA DARYOLAR SUVI OROLGA YETIB BORMASLIGI AVVALDAN MA’LUM EDI. SHUNI BILGAN HOLDA, NEGA BO‘LMASA, BUNCHALIK TEZ O‘ZLASHTIRISH VA KO‘P SUV SARFIGA YO‘L QO‘YILDI? BUNGA BIR NECHTA SABAB BOR EDI. SHULARDAN ASOSIY IKKITASINI KELTIRIB O‘TAMAN. BIRINCHI GALDA — O‘RTA OSIYO RESPUBLIKALARIDA AHOLI SONINING YILIGA 2 — 2,5 FOIZGACHA O‘SISHI. SHU O‘RINDA QATOR SAVOLLAR PAYDO BO‘LADI. MABODO, O‘SHA VAQTDA SUG‘ORILADIGAN YERLAR MAYDONI 1,8 MILLIONDAN 4,3 MILLION GEKTARGACHA YETKAZILMAGANIDA, BUGUN O‘ZBEKISTON O‘ZINING 33 MILLIONDAN ZIYOD AHOLISINI BOQA OLARMIDI AGAR O‘SHANDA YERLAR O‘ZLASHTIRILGAN BO‘LMAGANIDA, ITTIFOQ PARCHALANIB KETGANIDAN KEYIN QANDAY AHVOLGA TUSHIB QOLARDIK — BUNI ENDI TASAVVUR QILISH QIYIN EMAS. OZIQ-OVQAT MAHSULOTLARINI CHETDAN VALYUTAGA SOTIB OLISHGA TO‘G‘RI KELGAN BO‘LARDI, MUSTAQIL RESPUBLIKADA ESA VALYUTA YETISHMASDI. SHU YERDA O‘ZBEKISTON SUVERENITETGA ERISHGAN DASTLABKI KUNLARDA BOR-YO‘G‘I BIR HAFTAGA YETADIGAN BUG‘DOY ZAXIRASI MAVJUD BO‘LGANINI ESLASHNING O‘ZI KIFOYA. O‘SHANDA VA UNDAN KEYIN HAM VALYUTA, ASOSAN, PAXTA TOLASINI EKSPORT QILISH HISOBIGA TOPILGAN VA UNGA OZIQ-OVQAT MAHSULOTLARI, ENG AVVALO, DON XARID QILINGAN. OROL UCHUN SALBIY OQIBATLARGA OLIB KELISHINI BILGAN HOLDA, BARIBIR NIMAGA CHO‘L O‘ZLASHTIRISHGA ZO‘R BERIB, SIRDARYO VA AMUDARYONING SUV ZAXIRALARI KO‘P SARF QILINAVERGAN? ENDI BUNING IKKINCHI SABABIGA KELSAK. BU O‘ZBEKISTONNI HAM, QO‘SHNI RESPUBLIKALARNI HAM RIVOJLANTIRISH BILAN BOG‘LIQ. AYNAN O‘SHA DAVRDA QISHLOQ XO‘JALIGI MAHSULOTLARI YETISHTIRISHNI JADAL KO‘PAYTIRISH BILAN BIR QATORDA, YIRIK KORXONALAR HAM QURILGAN, ULAR ESA HAM MAHSULOT ISHLAB CHIQARGAN, HAM AHOLINI ISH O‘RINLARI BILAN TA’MINLAGAN. YERLARNI O‘ZLASHTIRISH BILAN BIR PAYTDA, BUGUN MILLIONLAB ODAMLAR YASHAYOTGAN AHOLI PUNKTLARI BUNYOD ETILGAN. YA’NI AGAR YANGI YERLARNI O‘ZLASHTIRMAGANIMIZDA, IQTISODIYOTIMIZNING BUGUNGI TARAQQIYOTI DARA JASIGA, UNING MUSTAQILLIK YILLARIDAGI O‘SISHI UCHUN ZAMIN YARATISHGA ERISHGAN BO‘LMASDIK. YO‘Q, HOZIR HIKOYA QILAYOTGANLARIMNI O‘Z VAQTIDA OROLNI HALOKATGA OLIB KELGAN SA’Y-HARAKATLARNI OQLASH, DEYA QABUL QILMASLIGIMIZ KERAK. ASOSIY AYB INSONNING TABIATGA ARALASHUVIDA EKANLIGI ANIQ. SHUNDAY BO‘LSA-DA, ADOLAT NUQTAI NAZARIDAN, INSONGA NIMA UCHUN SHU QADAMNI QO‘YISH ZARUR BO‘LGANINI HAM HISOBGA OLISHGA TO‘G‘RI KELADI. UNCHALIK CHIROYLI BO‘LMASA HAM, QUYIDAGI O‘XSHATISHNI KELTIRMOQCHIMAN: TAROZINING IKKI PALLASINI KO‘Z OLDIMIZGA KELTIRSAK, BIR PALLADA — OROL QISMATI, IKKINCHI PALLADA ESA — BUGUNGI KUNDA ERISHGANLARIMIZNING KATTA QISMI VA KO‘PLAB ODAMLAR TAQDIRI", YAQIN-YAQIN VAQTLARGACHA OROL DENGIZI MARKAZIY OSIYO IQTISODIYOTINI RIVOJLANTIRISH, OZIQ-OVQAT ISHLAB CHIQARISH, AHOLI BANDLIGINI TA’MINLASH VA BARQAROR IJTIMOIY INFRATUZILMANI SHAKLLANTIRISHDA MUHIM O‘RIN TUTAR EDI. OROLBO‘YI SUV HAVZALARIDA YILIGA 35 MING TONNAGACHA BALIQ OVLANAR, AMUDARYO VA SIRDARYO DELTALARIDAGI UNUMDOR YERLAR, YUQORI SAMARALI YAYLOV VA SUV HAVZALARI MILLIONLAB ODAMLARNING CHORVACHILIK, PARRANDACHILIK, BALIQCHILIK VA QISHLOQ XO‘JALIGI SOHALARIDA ISH BILAN BANDLIGINI TA’MINLAR EDI. BIROQ MINTAQADAGI YIRIK DARYOLARDA O‘YLAMASDAN ULKAN GIDROTEXNIK INSHOOTLAR QURILGANI, TRANSCHEGARAVIY DARYOLAR HISOBLANGAN AMUDARYO VA SIRDARYONING TABIIY OQIMI NOTO‘G‘RI BOSHQARILISHI ENG YANGI TARIXDA YER YUZIDAGI G‘OYAT OG‘IR EKOLOGIK HALOKATLARDAN BIRINI YUZAGA KELTIRDI. BIR PAYTLAR DUNYODAGI ENG NOYOB, GO‘ZAL VA YIRIK YOPIQ SUV HAVZALARIDAN BIRI BO‘LGAN OROL DENGIZI BIR AVLOD KO‘Z O‘NGIDA BATAMOM YO‘Q BO‘LIB KETISH XAVFI OSTIDA TURIBDI. BU ESA MINTAQADA MISLI KO‘RILMAGAN OFATGA AYLANIB, OROLBO‘YIDA YASHAYOTGAN AHOLI HAYOTIGA, BU YERDAGI EKOTIZIM VA BIOXILMA-XILLIKKA O‘NGLAB BO‘LMAYDIGAN DARA JADA ZARAR YETKAZMOQDA. AMUDARYO VA SIRDARYONING OROLGA UMUMIY QUYILISH HA JMI KEYINGI ELLIK YIL ICHIDA QARIYB 5 BAROBAR, OROL DENGIZINING SUVI 14 BAROBARDAN KO‘PROQ KAMAYDI, UNING SHO‘RLANISH DARA JASI ESA DEYARLI 25-MARTA ORTDI. BU OROL DENGIZIDA ILGARI BO‘LGAN BALIQ VA BOSHQA DENGIZ MAVJUDOTLARINING DEYARLI BUTKUL YO‘QOLISHIGA OLIB KELDI. YAQIN-YAQINLARGACHA O‘ZINING ULKAN BIOXILMA-XILLIGI BILAN MASHHUR BO‘LGAN OROLBO‘YI MINTAQASIDA O‘SIMLIKLAR VA YOVVOYI HAYVONLAR TURI KESKIN KAMAYIB BORMOQDA, JUMLADAN, SUT EMIZUVCHILARNING 12, QUSHLARNING 26 VA O‘SIMLIKLARNING 11 TURI BUTKUL YO‘Q BO‘LISH XAVFI OSTIDA TURIBDI. OROLNING QURIGAN QISMI O‘RNIDA HOSIL BO‘LGAN 5,5 MILLION GEKTARDAN ORTIQ MAYDONDAGI YANGI OROLQUM SAHROSI TOBORA BUTUN OROLBO‘YI MINTAQASIGA YOYILMOQDA. BU YERDAN HAR YILI ATMOSFERAGA QARIYB 100 MILLION TONNA CHANG VA ZAHARLI TUZLAR KO‘TARILIB, QUM BO‘RONLARI VA KUCHLI SHAMOLLAR BILAN MAZKUR HUDUDDAN ANCHA OLIS BO‘LGAN MINTAQALARGA HAM TARQALMOQDA. AMMO OROLBO‘YIDA RO‘Y BERAYOTGAN FOJIA KO‘LAMINI, BU YERDA YASHAYOTGAN MILLIONLAB ODAMLARNING DARDI VA ORZU- ARMONLARINI QURUQ RAQAMLAR BILAN IFODA ETIB BO‘LMAYDI. O‘ZBEKISTON, QOZOG‘ISTON VA TURKMANISTONNING OROL FOJIASINING KUCHLI TA’SIRI OSTIDA QOLGAN MINTAQALARI AHOLISI HAR KUNI SUV RESURSLARI YETISHMASLIGI, ICHIMLIK SUVI SIFATINING PASAYISHI VA TUPROQ TARKIBINING BUZILISHI, IQLIM O‘ZGARISHI, AHOLI, BIRINCHI NAVBATDA, BOLALARNING TURLI KASALLIKLARGA CHALINISHI KO‘PAYIB BORAYOTGANI BILAN BOG‘LIQ IJTIMOIY-IQTISODIY VA DEMOGRAFIK MUAMMOLARNI BOSHDAN KECHIRMOQDA. E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!

MAVZU: OROL DENGIZINING QURISHI OQIBATIDA KELIB CHIQADIGAN EKOLOGIK MUAMMOLAR

RE JA: 1. OROL FOJIASI 2. OROL DENGIZINING QURISH SABABLARI 3. OROL DENGIZINING EKOLOGIK MUAMMOLARI 4. OROL DENGIZI ATROFIDA OLIB BORILAYOTGAN EKOLOGIK TADBIRLAR

OROL DEN GI ZI  —  OʻRTA OSIYODAGI  ENG KATTA BERK  KOʻL . MAʼMURIY JIHATDAN OROL DENGIZINING YARMIDAN KOʻPROQ JANUBI-GʻARBIY QISMI OʻZBEKISTON ( QORAQALPOGʻISTON ), SHIMOLI-SHARQIY QISMI  QOZOGʻISTON  HUDUDIDA JOYLASHGAN. OʻTGAN ASRNING 60-YILLARIGACHA OROL DENGIZI MAYDONI OROLLARI BILAN OʻRTACHA 68,0 MING KM² NI TASHKIL ETGAN. KATTALIGI JIHATIDAN DUNYODA TOʻRTINCHI ( KASPIY DENGIZI , AMERIKADAGI  YUQORI KOʻL  VA AFRIKADAGI  VIKTORIYA  KOʻLIDAN KEYIN),  YEVROSIYO   MATERIGIDA  (KASPIYDAN KEYIN) IKKINCHI OʻRINDA EDI. DENGIZ SHIMOLI-SHARQDAN JANUBI-GʻARBGA CHOʻZILGAN, UZ. 428 KM, ENG KENG JOYI 235 KM (45° SHAHRIK.) BOʻLGAN.  HAVZASINING   MAYDONI  690 MING KM², SUVINING HA JMI 1000 KM³, OʻRTACHA CHUQ. 16,5 M ATROFIDA OʻZGARIB TURGAN. HAVZASINING KATTALIGI UCHUN DENGIZ DEB ATALGAN. OROL DENGIZI YUQORI  PLIOTSENDA  YER POʻSTINING EGILGAN YERIDAGI BOTIQDA HOSIL BOʻLGAN. TUBINING RELYEFI (GʻARBIY QISMINI HISOBGA OLMAGANDA)  TEKIS . OROL DENGIZIDA JUDA KOʻP  YARIM OROL  VA  QOʻLTIQLAR  BOʻLGAN.  SHIMOL   QIRGʻOKLARIDA  ENG KATTA QOʻLTIQLARIDAN  CHERNISHEV ,  PASKEVICH ,  SARICHIGʻANOQ ,  PEROVSKIY , JANUBI-SHARQIY VA SHARQIY QIRGʻOQLARIDA  TUSHBAS ,  ASHSHIBAS ,  OQSAGʻA ,  SULUV  VA BOSHQA,  AMUDARYO  BILAN  SIRDARYO  QUYILADIGAN JOYLARIDA  AJIBOY ,  TOLLIQ ,  JILTIRBAS  QOʻLTIKLARI,  QULONLI  VA  MOʻYNOQ  YIRIK YARIM OROLLARI BOʻLGAN. OROL DENGIZIDA QADIMDAN SUV SATHI GOH KOʻTARILIB, GOH PASAYIB TURGAN. KEYINGI GEOLOGIK DAVRDA  SARIQAMISH  VA  OʻZBOʻY  ORQALI OROL DENGIZI SUVI VAQT-VAQTI BILAN KASPIYGA QUYILGAN, SUV SATHI ANCHA BALAND BOʻLIB, JAN.VA JAN.-SHARQIDAGI BIR NECHA MING KM² MAYDONLI SOHIL SUV OSTIDA BOʻLGAN..

DENGIZ CHOʻL MINTAQASIDA JOYLASHGANIDAN UNING YUZASIDAN HAR YILI 1 M QALINLIKDAGI SUV BUGʻLANGAN. OʻTGAN ASRNING BOSHLARIDAN SUV SATHI PASAYA BOSHLANGAN. MASALAN, 1911— 1960-YILLAR DAVOMIDA OROL DENGIZIGA DARYOLARDAN YOGʻIN BILAN BIRGA BIR YILDA, OʻRTACHA 65 KUB, KM SUV KELIB TURGAN; SUV YUZASIDAN ESA 66,10 KUB, KM SUV BUGʻLANGAN. SHUNDAY QILIB, HAR YILI DENGIZ 1 KUB KM 50 YIL DAVOMIDA ESA 50 KUB, KM SUVNI YOʻQOTGAN. SUV SATHI AYNIQSA, OʻTGAN ASRNING 60-YILLARIDAN BOSHLAB SUGʻORILADIGAN EKIN MAYDONLARINING KENGAYTIRILISHI, AMUDARYO VA SIRDARYO SUVLARINING SUGʻORISHGA ISHLATILISHI TUFAYLI KESKIN KAMAYA BOSHLAGAN. OʻTGAN 40 YILDAN KOʻPROQ VAQT DAVOMIDA OROL DENGIZINING MAYDONI DEYARLI 4-MARTA, SUV SATHI 1,8-MARTA, UNDAGI SUV HAJMI 9-MARTAGA YAQIN KAMAYDI. DENGIZ SUVINING SHOʻRLANISHI 9-10 G/L DAN 70-84 G/L GACHA ORTDI. HOZIRGI KUNDA DENGIZ CHUQURLIGINING KAMAYISHI YILIGA 80-110 SM NI TASHKIL ETADI. OʻTGAN 40 YIL MOBAYNIDA QIRGʻOQ CHIZIGʻI 80–100 KM PASAYGAN.

OROL DENGIZI OʻRNIDA PAYDO BOʻLGAN OROLQUM MAYDA TUZ VA TUPROQ ZARRACHALARI BILAN QOPLANGAN. SHAMOL ESGANIDA TUZ VA TUPROQ ZARRACHALARIDAN IBORAT CHANG HAVOGA KOʻTARILIB, UZOQ MASOFALARGA TARQALADI. AYRIM MAʼLUMOTLARGA QARAGANDA QORAQALPOGʻISTON RESPUBLIKASIDAGI SUGʻORILADIGAN MAYDONLARNING HAR GEKTARIGA BIR YIL DAVOMIDA 250 KG, AYRIM HUDUDLARDA 500 KG GACHA TUZLI CHANG YOGʻILADI.

O'xshashlar

EKOLOGIK MUAMMOLAR
ekologik muammolar
Orol dengizi Va orol bo`yi ekologik muommolari
Global mintaqaviy ekologik muammolar
SANOAT VA EKOLOGIK MUAMMOLAR