logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Umumiy
  4. SAMARQAND SHAHRINING ME’MORIY YODGORLIKLARI

SAMARQAND SHAHRINING ME’MORIY YODGORLIKLARI

Yuklangan vaqt:

12.12.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1562.2275390625 KB
Ko'chirib olish
RE JA • Ruhobod maqbarasi • Goʻri Amir maqbarasi • Regist on may doni SAMARQAND SHAHRINING ME’MORIY YODGORLIKLARI Ko’hna Samarqand y odgorlik lari Samarqand — jahonning eng qadimiy shaharlaridan biri, Rim, Afina, Vavilonlarning tengdoshidir. O’tmishning shoirlari va tarixchilari uni chinakam «Sharq jannatmakon bog’i», «Yer yuzi», «Sharq olamining bebaho durdonasi», «Jahon mamlakatlarning bezagi», «Sharqning Rim kabi shahri»… va hokazolar kabi go’zal o’xshatishlarni bejiz bag’ishlamagan edilar. Ruhobod maqbarasi , Ruhobod maqbarasi, Ruhobod — majoziy nom, aslida alloma av liy o shay x Burhoniddin Sogʻarjiy (Sogʻarj—Samarqand y aqinidagi qad. k ent ) maqbarasi. Amir Temur salt anat ining dast labk i dav rida (X I V-asrning 70-y illari) shahar Ark i (K oʻk saroy, Boʻst on saroy, Nuriddin Basir maqbarasi) t omonidan janubidagi Toshqoʻrgʻon—chaqar (Kichik oqsaroy, Muhammad Sult on meʼmoriy majmui, hozirgi Amir Temur maqbarasi) orasini bogʻlov chi mashxur Shohruhshoh k oʻchani ochish v a t art ibga solish dav omida y uzaga chiqqan Sogʻarjiy qabriga bogʻlab, mahobat li baland maqbara t ik langan. Amir Temur maqbara t aʼminot i uchun maxsus v aqfnoma (k uy ib k et gan v aqfnoma qoldiqlari t arjimasi Oʻzbek ist on dav lat arxiv ida saqlanmoqda) chiqargan. Undan maʼlum boʻlishicha, maqbara v a y onidagi bogʻ y irik daromad manbai boʻlgan. Maqbara binosi hozirgi shahar mark azi t omonidan k oʻzga t ashlanadi, galdagi rek onst ruk siy a dav omida maqbara at rofi dagi k ey ingi dav r binolari buzib t ashlanadi, nat ijada maqbara qaddiqomat ini y aqqol k oʻrsat di. Maqbara chorsixona, ust idagi 8 qirrali poy gumbaz v a oddiy gumbazdan iborat . Ichk arida nomaʼlum qabrdax mal ar bor. Tashk i t omondan ( janub) av li yo qabriga t ut ash dev or sirk ori sopol bil an pesht oq shak li da hoshiy alangan. Ichk arida naqshin bezak qol dik dari saqlangan. Ki rish eshigi ni ng (Buxoro amiri nomi dan X IX -asr oʻrnat ilgan) oʻy mak or bezak l ari orasida baliql ar shak lini k uzat i sh mumk i n. Aholi mazk ur av liy oga alohida ixl os v a eht irom bildirib, maqbara v a u bilan bogʻli q mask anni Ruhobod deb at agan. X IX -asr maqbaraga bogʻlab Madrasa (hozirgi darv ozaxona v a bi r necha huj ra saqlangan), masjid v a mi nora quril gan. Shoʻrolar dav rida mazk ur mask an diniy ziy orat goh si fat i da eʼt ibordan chet da qol gan, t ashlandiq hol ga k elgan edi . Hujralar qisman buzi b t ashl angan, guzar masjidida k orxona joy lashgan. Amir Temur t av alludini ng 660 y illi gi arafasida maqbara at rofi da k eng k oʻlaml i rek onst ruk siy a ishlari amalga oshirildi. Ruhobod maqbarasi qay t a gav jum ziy orat gohga ay l andi . Amir Temur maqbarasi  Go ri Amir yoki Amir Temur maqbarasi ʻ (XIV-asr oxiri — 1405 yil) Samarqanddagi me moriy yodgorlik. ʼ Xalq orasida Go ri Amir yoki Go ri Mir ʻ ʻ (Mir Sayyid Baraka) deb nomlanib kelinadi. Maqbaraga temuriylar sulolasiga mansub kishilar (Amir Temur, uning piri Mir Sayyid Baraka, o g illari ʻ ʻ Umar-shayx, Mironshoh va Shohrux, nabiralari Muhammad Sulton, Ulug bek ʻ va boshqalar) dafn etilgan. Boburning ta kidlashicha, dastlab Temurning ʼ nabirasi Muhammad Sulton Mirzo Samarqand qal asi janubida ʼ Toshqo rg on — chaqarda Madrasa ʻ ʻ qurdirgan. Muhammad Sulton halok bo lgach (1403), Amir Temur uning ʻ xotirasiga maqbara qurish haqida farmon berdi. Maqbara Madrasa hovlisining to riga bunyod etilgan. ʻ Mazk ur maqbaraning qurilishi 1403-y ilda boshlanib, 1424- y ilgacha dav om et gan. Go’ri amir maqbarasi Amir Temurning suy uk li nabirasi Muhammad Sult on uchun qurdirilgan. 1403- y ilda Kichik Osiy oga qilgan safari v aqt ida 29 y oshli Muhammad Sult on halok bo’lgach, u mana shu maqbaraga dafn et iladi. Oradan ik k i y il o’t ib esa Amir Temur ham v afot et adi v a t emuriy lar Amir Temurning v asiy at iga qaramay, uni Shahrisabz shahriga emas balk i uning eng sev imli nabirasi y oniga, hozirgi Go’ri amir maqbarasida dafn et adilar. Bizgacha, asosan, pesht oqli darv ozasi bor hov l i v a maqbara bi nosi saqlangan. A rxeologik t adqiqot l ar nat ijasida maqbara hov lisi ni ng i k k i y oni dan Muhammad Sult on qurdi rgan Madrasa v a xonaqoh qoddiqlari t opilgan. Madrasa v a xonaqoh chorsi hov lining sharqiy v a g‘arbiy t omonlarini egalla-gan. Hov lining jan.da gumbazli maqbara j oy lashgan. Maqbaraga jan. dan, Ulug‘bek qurdirgan dalon (1424) orqali k iri ladi. Maqbaraning chort oq t arhli ziy orat xonasi baland t oqi — rav oqli, t epasi y ozuv hoshiy alari v a i chk i gumbaz bilan qoplangan. Tashk i gumbazi 64 qobirg‘ali , baland poy gumbaz (diamet ri — 15 m, bal. 12,5 m)ga o‘rnat ilgan.Ziy orat xona o‘rt asidagi marmar panjara bi lan o‘ralgan murabba xazira sahniga qat or qabrt oshl ar qo‘y ilgan. Yuqorisi (t o‘ri)da A mir Temurni ng harbiy y uri shlarida unga hamroh bo‘lgan v a uni ng y uk sak hurmat ini qozongan Mir Say y id Barak a sag‘anasi j oy lashgan. Say y id Barak a qabrining oy oq t omoniga A mir Temurning o‘zi dafn qilingan. Uning uch t omonida Muhammad Sult on, Mironshoh, Umarshay x qabrlari bor. Key inchalik bu y erga Temurni ng nabi ralari v a ev aralari ning qabr t oshlari qat ’i y t art i b-da joy lasht i rilgan. Temur sag‘anasi ga qo‘y i lgan k o‘k nefrit qabrt oshini Ulug‘bek Mo‘g‘ulist onga qil gan y uri shi v aqt ida olib k elgan. Toshdagi lav hada Temurni ulug‘lay di gan so‘zlar, uni ng shajarasi hamda marsiy alar o‘y mak ori y ozuv larda bit il gan. Regist on may doni Regist on may doni y ok i Regist on — Oʻzbek i st onda, Samarqandni ng Regist on may donida j oy lashgan 3 t a m adrasadan (Ulugʻbek , Til lak ori , Sherdor) t ashk i l t opgan meʼm oray maj mua Dast lab 1417- 1420-y il larda Ulugʻbek m adrasasi buny od et ilib, k ey inchalik qarshisiga — may donni ng sharqiy qismiga Ulugʻbek xonaqosi (1424-y il), shi moliy qismiga Mirzoy i k arv onsaroy i, janubiga A lik a Koʻk aldosh jom e m asjidi (1430-y il) buny od et i lgan, y onida esa y ogʻochdan xot amk ori uslubi da Masji di Muqat t a v a A busaid madrasasi qurilgan. 1420— 1440-y il larida Regist on hasham at li meʼmoriy ansam bl ga ay langan. Regist on may doni oʻzi ning rang-barang k oshink ori bezak l ari; naqshink ori pesht oqlari, ul k an gumbazlari bil an Mark aziy Osiy o meʼmorchligining noy ob y odgorl igi hisoblanadi. Qadim iy Samarqand shahri ning rasmiy mark azi Regist on m ay doni boʻli b, bu y erda ucht a madrasa qad k oʻt argan: Ulugʻbek , Sherdor v a Tillak ori madrasal ari. Regist on — qadi miy i lm, t aʼlim muassasalari joy lashgan joy boʻlib, sharqdagi shahar qurilishi sanʼat ining eng k oʻzga k oʻri narli namunalaridan biri hi soblanadi. 2001- y ilda bu uch madrasa UNESCOning but un duny o y odgorl ik lari roʻy xat iga k irit ilgan. Regist on m ay doni- t a rixda shaha rning ilm - fan, siy osat v a diniy m ark azi bo’lga n. “ Regist on ” so’zi “qum loq joy ” degan ma’noni anglat adi. Oʻrt a asrlarda ham ma k a t t a shaharlarda ma rk azla r“ Regist on” deb at alar edi. Shu nom dagi m ay donla r Buxoro, Shahrisabz v a Toshk ent da ham bo’lga n Sa marqandda gi m ay don esa Mark a ziy Osiy odagi eng m ahoba t li v a t a hsinga sazov or m ay donla rdan biri edi. Bu may donda bir necha m ing y illik t arix mujassam . Amir Temur huk mronligi dav rida Regist on Sam arqa ndning mark aziga ay lant irildi. Ulug’bek da v rida esa ma y don bundan ham m uhim roq a ham iy at ga ega bo’ldi. Zam ona v iy Regist on a nsambli o’zida Ulug’bek , Sherdor v a Tillak ori madrasa la rini mujassam et a di. Regist onning janubiy t omonida xalq orasida “ Childuxt aron” deb at alm ish xona qoh v a m aqbara lar joy lashgan edi. Ularni Koʻchk unchixon qurdirgan edi v a Tillak ori ma drasasiga qo’sh qilib buny od et ilga n edi. U 1904-y ilgi zilziladan so’ng xarobaga ay lanib, 1910-y ili but unlay buzilgan v a o’rni may don bo’lib qolga n. 100 y il orasida oxirgi k o’rinishini olgan bu Regist onni k o’rish isht iy oqida but un duny odan say y ohlar t a shrif buy urishadi. Ulug‘bek madrasasi XV asrda qurildi. U ikki qavatli bo‘lib, atrofi hujra va darsxonalar bilan o‘ralgan. Ulug‘bek madrasasi

RE JA • Ruhobod maqbarasi • Goʻri Amir maqbarasi • Regist on may doni SAMARQAND SHAHRINING ME’MORIY YODGORLIKLARI

Ko’hna Samarqand y odgorlik lari Samarqand — jahonning eng qadimiy shaharlaridan biri, Rim, Afina, Vavilonlarning tengdoshidir. O’tmishning shoirlari va tarixchilari uni chinakam «Sharq jannatmakon bog’i», «Yer yuzi», «Sharq olamining bebaho durdonasi», «Jahon mamlakatlarning bezagi», «Sharqning Rim kabi shahri»… va hokazolar kabi go’zal o’xshatishlarni bejiz bag’ishlamagan edilar.

Ruhobod maqbarasi , Ruhobod maqbarasi, Ruhobod — majoziy nom, aslida alloma av liy o shay x Burhoniddin Sogʻarjiy (Sogʻarj—Samarqand y aqinidagi qad. k ent ) maqbarasi. Amir Temur salt anat ining dast labk i dav rida (X I V-asrning 70-y illari) shahar Ark i (K oʻk saroy, Boʻst on saroy, Nuriddin Basir maqbarasi) t omonidan janubidagi Toshqoʻrgʻon—chaqar (Kichik oqsaroy, Muhammad Sult on meʼmoriy majmui, hozirgi Amir Temur maqbarasi) orasini bogʻlov chi mashxur Shohruhshoh k oʻchani ochish v a t art ibga solish dav omida y uzaga chiqqan Sogʻarjiy qabriga bogʻlab, mahobat li baland maqbara t ik langan. Amir Temur maqbara t aʼminot i uchun maxsus v aqfnoma (k uy ib k et gan v aqfnoma qoldiqlari t arjimasi Oʻzbek ist on dav lat arxiv ida saqlanmoqda) chiqargan. Undan maʼlum boʻlishicha, maqbara v a y onidagi bogʻ y irik daromad manbai boʻlgan. Maqbara binosi hozirgi shahar mark azi t omonidan k oʻzga t ashlanadi, galdagi rek onst ruk siy a dav omida maqbara at rofi dagi k ey ingi dav r binolari buzib t ashlanadi, nat ijada maqbara qaddiqomat ini y aqqol k oʻrsat di.

Maqbara chorsixona, ust idagi 8 qirrali poy gumbaz v a oddiy gumbazdan iborat . Ichk arida nomaʼlum qabrdax mal ar bor. Tashk i t omondan ( janub) av li yo qabriga t ut ash dev or sirk ori sopol bil an pesht oq shak li da hoshiy alangan. Ichk arida naqshin bezak qol dik dari saqlangan. Ki rish eshigi ni ng (Buxoro amiri nomi dan X IX -asr oʻrnat ilgan) oʻy mak or bezak l ari orasida baliql ar shak lini k uzat i sh mumk i n. Aholi mazk ur av liy oga alohida ixl os v a eht irom bildirib, maqbara v a u bilan bogʻli q mask anni Ruhobod deb at agan. X IX -asr maqbaraga bogʻlab Madrasa (hozirgi darv ozaxona v a bi r necha huj ra saqlangan), masjid v a mi nora quril gan. Shoʻrolar dav rida mazk ur mask an diniy ziy orat goh si fat i da eʼt ibordan chet da qol gan, t ashlandiq hol ga k elgan edi . Hujralar qisman buzi b t ashl angan, guzar masjidida k orxona joy lashgan. Amir Temur t av alludini ng 660 y illi gi arafasida maqbara at rofi da k eng k oʻlaml i rek onst ruk siy a ishlari amalga oshirildi. Ruhobod maqbarasi qay t a gav jum ziy orat gohga ay l andi .

Amir Temur maqbarasi  Go ri Amir yoki Amir Temur maqbarasi ʻ (XIV-asr oxiri — 1405 yil) Samarqanddagi me moriy yodgorlik. ʼ Xalq orasida Go ri Amir yoki Go ri Mir ʻ ʻ (Mir Sayyid Baraka) deb nomlanib kelinadi. Maqbaraga temuriylar sulolasiga mansub kishilar (Amir Temur, uning piri Mir Sayyid Baraka, o g illari ʻ ʻ Umar-shayx, Mironshoh va Shohrux, nabiralari Muhammad Sulton, Ulug bek ʻ va boshqalar) dafn etilgan. Boburning ta kidlashicha, dastlab Temurning ʼ nabirasi Muhammad Sulton Mirzo Samarqand qal asi janubida ʼ Toshqo rg on — chaqarda Madrasa ʻ ʻ qurdirgan. Muhammad Sulton halok bo lgach (1403), Amir Temur uning ʻ xotirasiga maqbara qurish haqida farmon berdi. Maqbara Madrasa hovlisining to riga bunyod etilgan. ʻ

O'xshashlar

Samarqand shahrining meʼmoiy yodgorliklar
Ko’hna Samarqand yodgorliklari
Mustaqillik yillarida Shahrisabz shahrining tarixiy yodgorliklari restavratsiyasi
marqand tuman me’moriy yodgorliklari va muqaddas qadamjolari
Samarqand shahrining atrofida joylashgan muqaddas qadimjolar tarixi