logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Umumiy
  4. Mustaqillik yillarida Shahrisabz shahrining tarixiy yodgorliklari restavratsiyasi

Mustaqillik yillarida Shahrisabz shahrining tarixiy yodgorliklari restavratsiyasi

Yuklangan vaqt:

10.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

4507.2490234375 KB
Ko'chirib olish
Mav zu: Must aqillik y illarida Shahrisabz shahrining t arixiy y odgorlik lari re st avrat siy asi Reja: 1.Amir Temur davrigacha tariximizda Shahrisabz hududining tilga olinishi. 2.Amir Temur va Temuriylar avrida shaharda shaharsozlik va me’moriy inshootlarning qurilishi: a)Oqsaroy b)Dorus-saodat c)Dorus-tilovat 3. Shahrisabzda rekonstruksiya ishlarining olib borilishi 4.Shahrisabzning 2700 yilligigini nishonlanishi 5.Bugungi kunda Shahrisabzdaturizmning rivojlanishi • Shahrisabz  — O zbekiston   ʻ Respublikasining Qashqadaryo   viloyatidagi shahar. Shahrisabz   tumani ma muriy markazi   ʼ (1926- yildan).  • Kitob— Shahrisabz vohasida. Katta   O zbekiston  trakti  yoqasida   ʻ joylashgan.   Shahrisabz  • jananubdan Tanxozdaryo , • Shimoldan  Oqsuv daryosi          oqib  o tadi. ʻ • Urtacha balandligi:  658  m. • Aholisi:  174,8  ming  kishi   (2021)       O zbekistondagi qadimiy  shaharlardan  biri. Arxeologik ma lumotlarga  ko ra,  shaharga  ʻ ʼ ʻ mil.  avv. 1-ming  yillikning  o rtalaridaʻ   asos  solingan.  Shahrisabz   milodning  boshlarida  va  ilk o rta  asrlarda ʻ  turli nomlar bilan  atalgan   (Kesh).   XIII   asrdan  Shahrisabz  nomi  ham  urf  bo lgan. ʻ • Eramizdan avvalgi  IV  asrda   Iskandar Zulqarnayn lashkarlari  dam  olish   uchun  Kesh  vohasida  to’xtagan,  Baqtriyaning   satrapi  bo’lgan  Bess   Doro III   ni  o’ldirib,  o’zini   «osiyo podshohi» deb  e’lon  qilgan,  lekin  uning   o’zi  aynan  shu  yerda  asirga  olingan.        VII  asrda   shaharni  arablar  qamal  qilgan,   bir  asr  keyin  esa   Kesh  shahri   Muqanna rahbarligi  ostida  arablarga  qarshi  kuchli   qo’zg’olonning  markazi  bo’ldi.  Tinch  davrda   shahar  hech  qanday  to’sqinliksiz  o’sib   rivojlanar  edi,  bunga  uning  gavjum  Buyuk   Ipak  yo’lidagi  nihoyatda  qulay  joylashuvi   sabab  bo’lgan. YuNESKO  qaroriga   ko’ra  aynan  shu  sana   2002  yilda   butun   madaniy  dunyoda   nishonlangan.        Lekin  Shahrisabz  faqatgina  buyuk   amirning   «taxt zamini» bo’lmagan.   Temurning  tug’ilishidan  ancha  ilgari  u  o’z   tarixiga  ega  edi.  Avvalo  bu  jahonnig  eng   qadimgi  shaharlaridan  biri.  Olimlarning   fikricha,  Shahrisabz   2700  yoshda ,  bu  esa   «Boqiy shahar» Rim ning  yoshidir.      Ulkan  Movarounnahr  davlatini  yaratgan  va  uning   cheklanmagan  hukmroni  - amiri  bo’lgan  Temur   Samarqand ni  o’z  poytaxti  sifatida  tanladi.  Lekin   o’zining  tug’ilib  o’sgan  kichik  vatanini  ham  hech   qachon  unutmay,  doimo  unga  g’amxo’rlik  qildi.  Aslida   Shahrisabz   davlatning   ikkinchi poytaxti edi.  •       Temurning  avlodi,   Boburiylar  sulolasining   asoschisi   Bobur   yozishicha:   «Kesh shahri Temurbekning tug’ilgan joyi bo’lgani uchun, u shaharni obod shaharga aylantirish uchun ko’p gamhurlik qilgan edi». UN ESCO 2000 yilda Shahrisabzning tarixiy markaziga "Jahon Merosi" maqomini bergan edi.     O’rta  asrlar  shoiri   Mahmud ibn Vali shunday   yozgan:   «Kesh — Movarounnahr shaharlaridan… uni jahonning eng go’zal joylaridan biri, juda yaxshi va yoqimli iqlim bo’lgan joy deb hisoblashadi. Uning dalalari va bog’-rog’lari juda jozibali va zavqli». Hurmatli  muallif  so’zlariga  rozi  bo’lmay  iloji  yo’q.   Haqiqatan  ham  Shahrisabz  o’zining   «Yashil shahar» ismiga  juda  mosdir. Oqsaroy saroyi bayramona hukumat   binosi  –  rezidentsiyaning  namunasi  bo’lishi   mumkin.  Saroyning  qurilishi   1380  yilda   boshlangan,  lekin   1404  yilda   ham  unda  pardoz  ishlari   tugatilayotgan  edi Bu  ulug’vor  inshootning  o’qsimon  gumbazi   oralig’i   22  metrdan  ortiq   bo’lib,  temuriylar   barpo  etgan  barcha  inshootar  orasida  eng   antiqadir. • Dorus-Tilovat ni  sobiq   mahalliy   xodagonlar   maqbarasida  saqlanib  qolgan   uchta   inshoot   tashkil  etadi.  Bu  inshootlar: • Shamsiddin Kulol • Gumbazi Seyidon maqbaralar • Ko’k-Gumbaz jome’ masjidi   Dorus-Tilovat • Shamsiddin Kulol maqbarasi   eng  birinchi  qurilgan.  Shayx   1370   yilda   vafot   etgan   bo’lib,   uning   go’ri  izzat-ehtirom  qilingan  edi. •     Uning   yonida   Gumbazi Seyidon (Sayidlar   gumbazi)   nomli   Ulug’bek   avlodlarining   maqbarasi   qurilgan.   Bu   kichik   bino   o’zining   nafis   mutanosibligi   va   chuqur   o’ymakor   naqshlar   bilan  qoplangan,  ajoyib  ishlangan   kirish  eshigi  bilan  insonni  mahliyo   qiladi. •     Me’morchilik   ansamblini   mo’g’ullargacha   bo’lgan   qurilish   poydevorida  qad  ko’targan   Ko’k- Gumbaz jome’ masjidi tugallaydi. Dorus-Saodat ansambli ham uchta qismidan iborat: • Jahongir mirzoning go’ri, • Hazrati Imom masjidi va • Temurnig maqbarasi. 1376 yilda sohibqironning sevimli o’g’li Jahongir mirzo o’lganidan keyin Amir Temur shunday qayg’uga cho’mdiki, «sohibqironning qalbi hamdardlik uchun 30 yil yopiq edi». «Adolatli shahzoda, jasur jangchi, yer yuzida atirguldek ir ko’rinib yo’qolgan» shahzodaning jasadi ajdodlariing vataniga keltirildi, bu yerda uning uchun maqbara qurildi Keyinroq maqbara oilaviy katta maqbara ichiga kiritilgan edi. Xona ohaktosh bilan qoplangan bo’lib, arkali o’yma tokchalar bo’ylab Qur’ondan olinagn foniy dunyoning bekorligi va boqiy dunyoning g’olibligi to’g’risidagi oyatlar o’yib ishlangan. Masjid va Jahongirning maqbarasiga yaqin joyda faqat Temur uchun mo’ljallangan go’r saqlanib qolgan maqbara bo’lgan, lekin uning o’zi, ma’lumki, Samarqandda dafn etilgan. Dorus-Saodat YUNESKO qo‘mitasi O‘zbekistonga Shahrisabzni qayta tiklashi uchun yana bir yil muddat berdi YUNESKO Umumjahon merosi qo‘mitasi pandemiya sharoitida O‘zbekistonga Shahrisabzning tarixiy qismini qayta tiklashi uchun yana bir yil muddat berish to‘g‘risida qaror qabul qildi.     YUNESKO Umumjahon merosi qo‘mitasi koronavirus pandemiyasi sharoitida O‘zbekiston hukumatiga 2016 yilda jahon merosi obyektlarining «xavotirli ro‘yxati»ga kiritilgan.  Shahrisabzning tarixiy markazini qayta tiklash bo‘yicha ishlarni yakuniga yetkazishi uchun yana bir yil muddat taqdim etish to‘g‘risida qaror qabul qildi. Bu haqida Turizm va sport vazirligi matbuot xizmati xabar berdi. Qaror YUNESKO qo‘mitasining Xitoyning Fuchjou shahrida bo‘lib o‘tgan 44-sessiyasi jarayonida qabul qilindi. Eslatib o‘tamiz, 2016 yilning iyulida YUNESKO Umumjahon merosi qo‘mitasining 40-sessiyasida qurilish ishlari vaqtida YUNESKOning Umumjahon madaniy va tabiiy merosni muhofaza qilish to‘g‘risidagi Konvensiya me’yorlari buzilgani sababli Shahrisabzning tarixiy markazini xavf ostida bo‘lgan Umumjahon merosi obyektlari ro‘yxatiga kiritishga qaror qilgan edi. O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI VAZIRLAR MAHKAMASINING QARORI SHA HRISA BZ SHA HRINING 2700 Y ILLIGINI NISHONLA SHGA TAY YORGA RLIK KO‘RISH TO‘G‘RISIDA Jahon tarixi va madaniyatida alohida o‘ rin tutgan Shahrisabz shahriga asos solinganligining 2700 yilligi munosabati bilan yubiley tadbirlariga tayyorgarlik ko‘ rish va tadbirlarni 2002- yil noyabr oyida YUNESKO ishtirokida yuksak tashkiliy saviyada o‘tkazishni tashkil etish maqsadida Vazirlar Mahkamasi qaror qiladi: O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori, 29.03.2002 yildagi 102- son O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2017 yil 23 noyabr kunidagi “Buxoro, Samarqand, Xiva va Shahrisabz shaharlarida xavfsiz turizmni ta'minlash chora-tadbirlari to‘g‘risida” gi 939-sonli Qarori ijrosini ta'minlash yuzasidan . Qashqadaryo viloyati IIB Xavfsiz turizmni ta'minlash boshqarmasi tashkil qilingan edi. Ushbu elektr quvvatida harakatlanadigan transport vositalari xodimlarga avtomobillarda harakatlanib bo‘lmaydigan, odamlar gavjum joylarda erkin harakatlanish, tezkorlik bilan tegishli manzilga yetib borish imkonini bermoqda.

Mav zu: Must aqillik y illarida Shahrisabz shahrining t arixiy y odgorlik lari re st avrat siy asi

Reja: 1.Amir Temur davrigacha tariximizda Shahrisabz hududining tilga olinishi. 2.Amir Temur va Temuriylar avrida shaharda shaharsozlik va me’moriy inshootlarning qurilishi: a)Oqsaroy b)Dorus-saodat c)Dorus-tilovat 3. Shahrisabzda rekonstruksiya ishlarining olib borilishi 4.Shahrisabzning 2700 yilligigini nishonlanishi 5.Bugungi kunda Shahrisabzdaturizmning rivojlanishi

• Shahrisabz  — O zbekiston   ʻ Respublikasining Qashqadaryo   viloyatidagi shahar. Shahrisabz   tumani ma muriy markazi   ʼ (1926- yildan).  • Kitob— Shahrisabz vohasida. Katta   O zbekiston  trakti  yoqasida   ʻ joylashgan.   Shahrisabz  • jananubdan Tanxozdaryo , • Shimoldan  Oqsuv daryosi          oqib  o tadi. ʻ • Urtacha balandligi:  658  m. • Aholisi:  174,8  ming  kishi   (2021)       O zbekistondagi qadimiy  shaharlardan  biri. Arxeologik ma lumotlarga  ko ra,  shaharga  ʻ ʼ ʻ mil.  avv. 1-ming  yillikning  o rtalaridaʻ   asos  solingan.  Shahrisabz   milodning  boshlarida  va  ilk o rta  asrlarda ʻ  turli nomlar bilan  atalgan   (Kesh).   XIII   asrdan  Shahrisabz  nomi  ham  urf  bo lgan. ʻ

• Eramizdan avvalgi  IV  asrda   Iskandar Zulqarnayn lashkarlari  dam  olish   uchun  Kesh  vohasida  to’xtagan,  Baqtriyaning   satrapi  bo’lgan  Bess   Doro III   ni  o’ldirib,  o’zini   «osiyo podshohi» deb  e’lon  qilgan,  lekin  uning   o’zi  aynan  shu  yerda  asirga  olingan.        VII  asrda   shaharni  arablar  qamal  qilgan,   bir  asr  keyin  esa   Kesh  shahri   Muqanna rahbarligi  ostida  arablarga  qarshi  kuchli   qo’zg’olonning  markazi  bo’ldi.  Tinch  davrda   shahar  hech  qanday  to’sqinliksiz  o’sib   rivojlanar  edi,  bunga  uning  gavjum  Buyuk   Ipak  yo’lidagi  nihoyatda  qulay  joylashuvi   sabab  bo’lgan.

YuNESKO  qaroriga   ko’ra  aynan  shu  sana   2002  yilda   butun   madaniy  dunyoda   nishonlangan.        Lekin  Shahrisabz  faqatgina  buyuk   amirning   «taxt zamini» bo’lmagan.   Temurning  tug’ilishidan  ancha  ilgari  u  o’z   tarixiga  ega  edi.  Avvalo  bu  jahonnig  eng   qadimgi  shaharlaridan  biri.  Olimlarning   fikricha,  Shahrisabz   2700  yoshda ,  bu  esa   «Boqiy shahar» Rim ning  yoshidir.  

O'xshashlar

Mustaqillik yillarida tarixiy tafakkur tarzi muammolari
Mustaqillik yillarida Samarqand shahri tarixiy yodgorliklarining restavratsiya qilinishi
Mustaqillik yillarida Qoraqalpog'iston respublikasi
Mustaqillik yillarida Samarqanddagi o'zgarishlar
mustaqillik yillarida buxoro amirligini o’rganish tarixi