logo

Mustaqillik yillarida Samarqand shahri tarixiy yodgorliklarining restavratsiya qilinishi

Yuklangan vaqt:

10.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

144.4033203125 KB
Mustaqillik yillarida Samarqand 
shahri tarixiy yodgorliklarining 
restavratsiya qilinishi              Ilk bor Samarqandga tashrif buyurganlarning, eng avvalo, 
shaharning qadimiy serjilo me’morchilik obidalari bilan tanishib 
chiqishlari maqsadga muvofiqdir. O‘rta asrlar davrida moviy 
gumbazli muazzam minoralar va o‘lmas obidalarga ega mazkur 
shaharning naqadar rivoj topganini so‘zsiz bugungacha saqlanib 
qolgan va mislsiz qudrat ingan mahobatidan his qilasiz. Ana shu 
ko‘hna shahar bugun ham o‘zining qadimiy tarixi, betakror osori-
atiqalari bilan jahon ahlini lol aylamoqda. E’tiboringizga sayohat 
qilishingiz lozim bo‘lgan o‘nta muqaddas qadamjolar haqidagi 
ma’lumotlarni havola etamiz.
1. Registon maydoni
Ushbu maydon shaharning diqqatga sazovor muhim joylaridan biri bo‘lib, 
qadimiy, ammo hamisha navqiron shaharsozlik ansambli sifatida butun 
dunyoga dongi ketgan. Uni uchta qudratli maqbara binosi qurshab olgan 
bo‘lib, har biri alohida noyob bezak bilan pardozlangan. Sharq 
me’morchiligining ajoyib namunasi sifatida Samarqand YuNESKOning 
Butunjahon merosi ro‘yxatiga kiritilgan.              2 . Go‘ri-A mir maqbarasi
Go‘ri Amir tarixiy yodgorligi XV asr 
boshlarida qurilgan bo‘lib, o‘zbek 
me’morchilik san’atining buyuk ijodiy 
namunasi hisoblanadi. Muqaddam 
madrasa shahardagi mashhur ziyoli 
arboblarning farzandlariga ta’lim-
tarbiya beruvchi ilm maskani sifatida 
qurilgan. Uning ro‘parasida maxsus 
xonaqoh qad rostlagan Bino qurilishi 
Muhammad Sulton tomonidan 
boshlangan bo‘lib, u Islom ta’lim 
markazi ochishni ko‘zlagan edi.              3. Bibixonim jome  masjidi
Amir Temur hajmi va chiroyi jihatidan 
sayyoramizdagi boshqa obidalardan ustun 
turgan go‘zal maqbarani qurib, ayoliga 
sovg‘a qilgan. Jilvakor devorlari, 
inshootning baland qurilgan elementlari, 
marmar toshdan kesib ishlangan bino 
kubbasi Amir Temur va uning ayoli 
nomlarini tarixda muhrlash uchun xizmat 
qilishi kerakligi nazarda tutilgan emish.              4. A f rosiy ob shaharchasi
Afrosiyob yirik arxeologik yodgorlik bo‘lib, 
qadim Samarqand shahri tarixidan darak 
beradi. Qadim shaharning maydoni 219 
gektarni tashkil qiladi. Arxeologlar bir-
birini bosib turgan 11 ta madaniy qatlamlar 
borligini aniqlaganlar. Shaharning 
zamonaviy relefida qudratli qal’aning 
xarobalari, ko‘hna mudofaa devorlari, 
qachonlardir shaharga suv keladigan 
kanalning vayronalarini oson ajrata olish 
mumkin              5. Shohi Zinda maqbaralar majmui
Shohi Zinda maqbarasi Samarqand 
shahridagi rang-barang qabr toshlarni 
o‘zida mujassam etgan qadimiy osori-
atiqalardan biri bo‘lsa ne ajab. Ushbu 
tarixiy obidaning o‘ziga xos jihati shundaki, 
u XIV-XV asrlar mobaynida qurilgan barcha 
inshootlarni o‘zaro chambarchas 
uyg‘unlashtirgan. Mazkur binolar qadimgi 
Afrosiyob shahrining yaqinida qad 
rostlagan bo‘lib, bino joylashgan ko‘chani 
“qabriston ko‘chasi”, deb ham atashgan.              
6. Ulug‘bek rasadxonasi

Ulug‘bek – asl ismi Muhammad Tarag‘ay buyuk o‘zbek 
astronomi va matematigi, davlat arbobi, Temurning 
nabirasidir. U. O‘rta Osiyo xalqlari ilm-fani va 
madaniyatini o‘rta asr sharoitida dunyo fanining 
oldingi safiga olib chiqqan olimlardan biri. 
Movarounnahrda Ulug‘bekning homiylik davrida 
(1409–1449) Samarqand yanada gullab–yashnadi: 
hunarmandlik, me’morlik, adabiyot ravnaq topdi, ilm-
fan yuksaldi, savdo rivojlandi. Ulug‘bekdan jahon fani 
va madaniyati rivojiga muhim hissa bo‘lib qo‘shilgan 
katta ilmiy va madaniy meros qolgan. Shulardan biri 
Ulug‘bek rasadxonasidir. Samarqanddagi XV asr 
me’morligining nodir namunalaridan biridir. Bino 
Ulug‘bek farmoni bilan 1424–1429 yillari Ko‘hak 
(Cho‘pon ota) tepaligida, Obirahmat arig‘i bo‘yida 
bunyod etilgan              7. Hazrat i Dovud ziy orat gohi
Keyingi kezlarda Samarqand viloyatining 
Nurobod tumani, Oqsoy qishlog‘i hududida 
joylashgan Hazrati Dovud g‘ori 
O‘zbekistondagi eng sergavjum 
ziyoratgohlardan biriga aylangan. Mazkur 
g‘or o‘zida o‘ta qadimiy va turli-tuman 
rivoyatlarni yashirgan bo‘lib, unga tashrif 
buyuruvchilar soni kun sayin tobora ortib 
bormoqda. Tog‘ cho‘qqisidagi tik qoyada 
joylashgan g‘orga kirgan ziyoratchilar 
Temir piri sanalgan Hazrati Dovud haqqiga 
tilovat o‘qib, niyat qiladilar.              
8. Hazrat i Doniyor ziyorat gohi

Samarqand shahrining Afrosiyob qadimiy 
shaharchasi muhofaza devori tagidan oqib o‘tadigan 
Siyob arig‘i yoqasida Samarqand ahli tomonidan 
asrlar davomida qadr-qiymatlanib kelinayotgan 
Doniyor Paygambar maqbarasi eng mo‘’tabar 
ziyoratgohlardan biridir. Samarqandliklar ushbu 
ziyoratgohni ba’zan Doniyor Payg‘ambar, Xoja 
Doniyor va Hazrati Doniyor ziyoratgohi, deb 
ataydilar. Doniyor Paygambar Dovud alayxissalom 
avlodidan bo‘lib, eramizdan oldin 603 yilda Kuddus 
shahrida dunyoga kelgan. Bobil davlati podshosi 
Navuxudonosor tomonidan eramizdan oldingi 586 
yilda bu muborak shahar zabt etiladi va ko‘p 
odamlar asirga olib ketiladi. Ular orasida 17 yoshlik 
Doniyor ham bor edi.              
10. Siy ob bozori

Siyob bozori nafaqat Samarqand shahri, balki O‘zbekiston va Markaziy 
Osiyoning eng qadimiy va yirik bozori hisoblanadi. Bozorning hududi 7 
gektarni tashkil etadi. Siyob bozori sayyohlar eng ko‘p tashrif buyuradigan 
joylardan biridir. Uning nomi shaharning tarixiy-geografik tumanlaridan biri - 
Siyob, shuningdek, bozor yaqinidan oqib o‘tuvchi Siyob daryosi nomiga 
qo‘yilgan. «Siyob» so‘zi fors-tojikchadan tarjima qilinsa «siyoh ob» - «qora 
suv/daryo» ma’nosini beradi.              Etiboriz uchun rahmat

Mustaqillik yillarida Samarqand shahri tarixiy yodgorliklarining restavratsiya qilinishi

Ilk bor Samarqandga tashrif buyurganlarning, eng avvalo, shaharning qadimiy serjilo me’morchilik obidalari bilan tanishib chiqishlari maqsadga muvofiqdir. O‘rta asrlar davrida moviy gumbazli muazzam minoralar va o‘lmas obidalarga ega mazkur shaharning naqadar rivoj topganini so‘zsiz bugungacha saqlanib qolgan va mislsiz qudrat ingan mahobatidan his qilasiz. Ana shu ko‘hna shahar bugun ham o‘zining qadimiy tarixi, betakror osori- atiqalari bilan jahon ahlini lol aylamoqda. E’tiboringizga sayohat qilishingiz lozim bo‘lgan o‘nta muqaddas qadamjolar haqidagi ma’lumotlarni havola etamiz. 1. Registon maydoni Ushbu maydon shaharning diqqatga sazovor muhim joylaridan biri bo‘lib, qadimiy, ammo hamisha navqiron shaharsozlik ansambli sifatida butun dunyoga dongi ketgan. Uni uchta qudratli maqbara binosi qurshab olgan bo‘lib, har biri alohida noyob bezak bilan pardozlangan. Sharq me’morchiligining ajoyib namunasi sifatida Samarqand YuNESKOning Butunjahon merosi ro‘yxatiga kiritilgan.

2 . Go‘ri-A mir maqbarasi Go‘ri Amir tarixiy yodgorligi XV asr boshlarida qurilgan bo‘lib, o‘zbek me’morchilik san’atining buyuk ijodiy namunasi hisoblanadi. Muqaddam madrasa shahardagi mashhur ziyoli arboblarning farzandlariga ta’lim- tarbiya beruvchi ilm maskani sifatida qurilgan. Uning ro‘parasida maxsus xonaqoh qad rostlagan Bino qurilishi Muhammad Sulton tomonidan boshlangan bo‘lib, u Islom ta’lim markazi ochishni ko‘zlagan edi.

3. Bibixonim jome masjidi Amir Temur hajmi va chiroyi jihatidan sayyoramizdagi boshqa obidalardan ustun turgan go‘zal maqbarani qurib, ayoliga sovg‘a qilgan. Jilvakor devorlari, inshootning baland qurilgan elementlari, marmar toshdan kesib ishlangan bino kubbasi Amir Temur va uning ayoli nomlarini tarixda muhrlash uchun xizmat qilishi kerakligi nazarda tutilgan emish.

4. A f rosiy ob shaharchasi Afrosiyob yirik arxeologik yodgorlik bo‘lib, qadim Samarqand shahri tarixidan darak beradi. Qadim shaharning maydoni 219 gektarni tashkil qiladi. Arxeologlar bir- birini bosib turgan 11 ta madaniy qatlamlar borligini aniqlaganlar. Shaharning zamonaviy relefida qudratli qal’aning xarobalari, ko‘hna mudofaa devorlari, qachonlardir shaharga suv keladigan kanalning vayronalarini oson ajrata olish mumkin