logo

SAMARQAND VILOYATI MEHNAT BOZORIDA INNOVATSION ISH BILAN BANDLIK SHAKLLARINI JORIY ETISH

Yuklangan vaqt:

10.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

3115 KB
«
SAMARQAND VILOYATI MEHNAT BOZORIDA SAMARQAND VILOYATI MEHNAT BOZORIDA 
INNOVATSION ISH BILAN BANDLIK SHAKLLARINI INNOVATSION ISH BILAN BANDLIK SHAKLLARINI 
JORIY ETISHJORIY ETISH »
1    «Yangi  yilda  iqtisodiy 
islohotlarning  pirovard  maqsadi 
kambag’allikni  qisqartirish  va 
aholi  farovonligini  oshirishdan 
iborat  bo’ladi.  Ushbu  strategik 
maqsadlarga  hamma  uchun  teng 
imkoniyat  yaratadigan  yuqori 
iqtisodiy  o’sish  hisobiga 
erishiladi»
O zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat ʻ
Mirziyoyevning Oliy Majlisga Murojaatnomasi
2   
O’zbekistonda  mustaqillikning  dastlabki  yillaridan  boshlab,  amalga 
oshirilayotgan  islohotlar  insonni  har  tomonlama  kamol  topish 
maqsadlariga  yo’naltirilgan.  Mamlakatimizning  ijtimoiy-iqtisodiy 
rivojlanishida  qo’lga  kiritilayotgan  ijobiy  natijalar,  shuningdek 
iqtisodiyotni  moderniza t siyalash  asosida  zamonaviy  tarmoq  va  ishlab 
chiqarish  quvvatlarining  yo’lga  qo’yilishi,  buning  ta’sirida 
mamlakatimiz  iqtisodiy  salohiyatining  sezilarli  darajada  ortib 
borayotgani,  yaratilayotgan  mahsulot  va  xizmat  turlarining  ko’payib, 
sifatining  tubdan  yaxshilanib  borishi  iqtisodiyotimizning  yangicha 
mazmun va mohiyat kasb etayotganligidan dalolat beradi.
3      
4Tadqiqot  maqsadi  –  iqtisodiyotning  innovasion  rivojlanishi 
sharoitida  mehnat  bozorining  samarali  amal  qilish  xususiyatlari 
hamda  ish  bilan  bandlik  innovasion  shakllarini  nazariy  va  amaliy 
jihatdan  tadqiq  etish  bo’yicha  ilmiy  asoslangan  xulosa  va  tavsiyalar 
ishlab chiqishdan iborat.  5  6Tadqiqot  oby ek t i  –  Samarqand 
viloyati mehnat bozori hisoblanadi. 
Tadqiqot  predmeti  –  innova t sion 
rivojlanish  jarayonida  mehnat 
bozorida  yuzaga  keladigan  ijtimoiy-
iqtisodiy  munosabatlarni  rivojlanish 
xususiyatlarini  tadqiq  etish 
hisoblanadi.    71.1. Iqtisodiyotning innova t sion rivojlanish xususiyatlari, ahamiyati va shart-
sharoitlari
 
Mamlakatimiz  ijtimoiy-iqtisodiy  rivojlanishining  hozirgi  bosqichida  barqaror  va  jadal  sur’atlar 
bilan  iqtisodiy  o’sishni  ta’minlash  milliy  rivojlanish  strategiyasining  bosh  masalasi  bo’lib  hisoblanadi. 
Respublikamizda  barqaror  va  ijtimoiy  yo’naltirilgan  iqtisodiyotni  samarali  rivojlantirish  bo’yicha 
amalga oshirilayotgan iqtisodiy islohotlar bugungi kunda o’zining ijobiy natijalarini bermoqda.
Respublikamizda  bozor  munosabatlarini    samarali  rivojlantirish  eng  avvalo  inson  resurslaridan 
unumli  foydalanishga  bog’liq.  Respublikamizning  ijtimoiy-iqtisodiy  sohasida  o’ziga  xos  siyosati 
mavjud  bo’lib,  asosan  iqtisodiyotning  zamonaviy  tarmoqlarini  rivojlantirish  va  unga  mos  ravishda 
yuqori  intellektual  salohiyatga  ega  kadrlarni  tayyorlash  hamda  ularning  sifat  tarkibini 
takomillashtirishga qaratilgan kompleks chora-tadbirlar tizimidan iboratdir.    8Innovasion rivojlanishni belgilovchi omillar 
quyidagilardan iborat:  9Asosiy elementlar bo’yicha ishchi kuchini ta’riflashMehnat resurslari tarkibi
Faol qismi nofaol qismi
Mehnat bilan band 
bo‘lganlar Ishsizlar O’qiydiganlar Mehnat bilan band 
bo‘l ma ganlar
Yollanib 
ishlovchilar Yollan may  
ishlovchilar Boshqa toifadagi 
band aholi Ishga joylashishga  
muhtojmaslar 3-guruh 
nogironlari
Ishlashni 
xo h lamay -
diganlar               10Innova t sion  faoliyat  yuqori  darajali  noaniqlik  va  xavf-xatar  bilan, 
natijalarni  istiqbollashtirishning  murakkabligi  bilan  tavsiflanadi. 
Innovasiyalarni  joriy  etishning  ustuvor  jihati  bo’lib,  iqtisodiy  shartlar 
hisoblansa,  innovasion  faoliyat  jarayonidagi  muhim  parametr  bo’lib 
vaqt  hisoblanadi.  Innovasion  jarayonga  jalb  qilinadigan  resurslar,  agar 
raqobatchi  bozorga  yangi  mahsulotni  chiqarishda  o’zib  ketsa, 
qadrsizlanishi mumkin.
.  Innova t sion  ish  bilan  bandlik  rivojlanishi  yuqori 
samaradorlik, ilg’or tashkilot, haqqoniy va mehnat natijalari bilan 
bog’langan  ish  haqi,  ishchi-xodimlarning  o’zlarini  namoyon  qila 
olish  imkoniyatlari,  ko’nikmalari,  ijtimoiy  himoyalanganligi 
kabilarni  nazarda  tutuvchi  munosib  mehnat  sharoitlarini  amalga 
oshirishdan  iborat.  Shu  bilan  birga  ish  bialn  bandlik  yangi  turi 
o’zining ichki xususiyatiga xos qarama-qarshi tizimdir.    112.1. Viloyat mehnat bozori rivojlanishining ijtimoiy-iqtisodiy ko’rsatkichlari tahlili
Mehnat bozorida ish bilan bandlik siyosatining samarali va maqbul yo’nalishi 
bo’lib,  faol  ish  bilan  bandlik  siyosati  hisoblanadi.  Mazkur  siyosat  ishchi  kuchiga 
talabni  oshirish  maqsadida  yangi  ish  o’rinlarini  yaratish,  korxonalarga  maqsadli 
kreditlar berish hamda investision siyosatni amalga oshirishga yo’naltirilgan bevosita 
choralarni  amalga  oshirishdan  iborat.  Ishchi  kuchi  taklifining  unga  bo’lgan  talabga 
nisbatan yuqoriligi sharoitida davlat ish bilan bandlik xizmati mehnat resurslarini aniq 
ishlar bo’yicha ishga joylashtirish jarayonini rag’batlantirishi zarur.
Respublikamizda  ijtimoiy-iqtisodiy  rivojlanishning  hozirgi  bosqichida  ish  bilan 
bandlik  siyosatining  maqsad  va  vazifalarini  ishlab  chiqishda  ish  bilan  bandlikning 
zamonaviy  va  moslashuvchan  shakllarini  kengaytirishni  hisobga  olish  kerak.  Chunki 
raqamli  iqtisodiyotga  o’tish  sharoitlari  bilan  bog’liq  ish  bilan  bandlik  sohasida  jiddiy 
o’zgarishlar sodir bo’lmoqda.    12Viloyat yalpi hududiy mahsulotining iqtisodiy faoliyat turlari bo‘yicha 
tarkibi, mlrd. sо‘mda
yanvar-dekabr oylarida
O‘sish sur’ati, 
% da
2020 -  yil 2021 -  yil
  I.  Yаlpi hududiy mahsulot ,  jami 43 386,6 53 749,9 108,8
shu jumladan :
Tarmoqlarning yalpi qo‘shilgan qiymati 42 478,3 52 640,7 108,8
Mahsulotlarga sof soliqlar 908,3 1 109,2 109,5
II.  Tarmoqlarning yalpi qo‘shilgan qiymati 42 478,3 52 640,7 108,8
Qishloq, o‘rmon va baliqchilik xo‘jaligi 19 346,3 23 622,4 104,6
Sanoat  ( qurilishni qo‘shgan holda ) 8 779,7 10 927,0 112,0
S anoat 6 294,6 7 789,8 110,8
Qurilish  2 485,1 3 137,2 115,2
Xizmatlar 14 352,3 18 091,3 112,5
Savdo, yashash va ovqatlanish bo‘yicha xizmatlar 2 720,2 3 355,7 109,9
Tashish va saqlash, axborot va aloqa xizmatlari 2 504,2 3 384,8 124,7
Boshqa xizmatlar 9 127,9 11 350,8 110,0  13Samarqand viloyatida mehnat resurslari va uning tarkibi t о‘ g‘risida 
ma’lumot (ming kishi)
 
Kо‘rsatkichlar 2019 y. 20 20  y. 20 21  y. 20 21 -20 19  y.y. 
о‘sish, %
Doimiy aholi soni
3838,4 3 947,4 4 031,3 1 05 , 0
Mehnat resurslari
2124,8 2130,4  2142,3 1 00 , 8
Iqtisodiy faol aholi
1604,2 1 592,9 1 599,7 99 , 7
Bandlar – jami :
1455,5 1 418,3 1 441,3 99 , 0
Davlat  sektorida
501,3 213,8
195 ,8 39,0
Nodavlat  sektorda
954,4 1309,3
1245 , 5 1 30 , 5
Ishga  joylashtirishga  muhtoj 
aholi soni 148,4 174,6 158,4 106,7
Iqtisodiy nofaol aholi
512,9 545,0 542,6 1 05 , 8  14Samarqand viloyatida iqtisodiy soha va tarmoqlarda band aholi soni, 
(ming kishi)
Kо‘rsatkichlar 200 1 y. 2005  y. 201 9  y. 20 20  y. 20 21  y. 20 21 -20 01  y.y. 
о‘sish, %
Bandlar – jami :
936,1 1050,1 1229,9 1523,1 1455,5 155,6
Sanoat 88,5 107,6 134,4 186,1 187,5 2,1 marta
Qishloq va о‘rmon xо‘jaligi 366,9 382,6 346,3 433,1 498,6 135,9
Qurilish 47,2 58,6 80,2 109,0 125,7 2,6 marta
Transport va aloqa 31,3 42,0 61,0 82,5 95,6 3 marta
Savdo,  umumiy  ovqat - lanish  va 
ta’minot 79,6 94,3 138,6 171,4 265,2 3,3 marta
Uy-joy  kommunal  xо‘jaligi, 
maishiy xizmat k о‘rsatish 22,9 29,2 47,6 68,0 98,6 4,3 marta
Sog‘liqni  saqlash,  sport  va 
ij timoiy  ta’minot 64,1 80,2 103,9 112,7 136,8 197,8
Maorif, madaniyat, san’at, fan va 
ilmiy  h .k. 130,5 155,7 197,8 210,9 278,8 190,6
Moliya, kreditlash va sug‘urta 4,0 3,7 4,1 5,3 7,5 187,5
Boshqalar 101,1 96,2 116,0 144,1 256,7 184,6   152021 yilda O‘zbekistonda faoliyat yuritayotgan korxona va 
tashkilotlarda ishlovchi xodimlarning sohalar kesimida taqsimlanish   16Innovatsion ish bilan bandlik modellari
Model Tavsif
Liberal-xizmat 
kо‘rsatish modeli
(AQSh,
Buyuk
Britaniya ,
Kanada) Aholining  yuqori  darajadagi  iqtisodiy  faolligi;  ish  bilan  bandlikning  nisbatan  egiluvchanligi;  ishsizlikning 
yuqori  oqimi  va  qisqa  muddatliligi;  sanoatda  ish  bilan  bandlar  sonining  qisqarishi  va  xizmat  kо‘rsatish 
sohasida  о‘sishi;  ish  vaqtining  yuqori  kо‘rsatkichlari;  ish  bilan  bandlikni  himoyalash  bо‘yicha  liberal 
qonunchilik  mavjudligi;  yuqori  va  past  malakali  ishchilar  ish  haqi  о‘rtasidagi  katta  tafovut  mavjudligi; 
jamoaviy shartnomalar ning  kо‘p uchrashi .
Axborot-industrial
model
(Yaponiya) Ish  bilan  bandlik  darajasining  sanoatda  kamayishi  va  ishlab  chiqarish  hamda  ijtimoiy  sohaga  xizmat 
kо‘rsatishda  о‘sib  borishi;  turli  xil  ish  bilan  bandlik  shakllarining  mavjudligi;  nodavlat  institutlarning  о‘rni ni 
yuqoriligi;  ish  bilan  bandlikni  himoyalash  bо‘yicha  liberal  qonunchilik  tizimi  mavjudligi;  ishsizlikning 
pastligi; yuqori innovatsion faoliyat.
Skandinaviya xizmat
kо‘rsatish
modeli
( S kandina - viya mam -
lakatlari) Ish  bilan  bandligi  darajasining  yuqoriligi  (yoshlar  va  ayollar  о‘rtasida  ham);  bandlik  modelining  xizmat 
kо‘rsatishga  yо‘naltirilganligi;  egiluvchan  ish  bilan  bandlik;  ish  bilan  bandlar  о‘rtasidagi  tenglik;  yuqori 
ma’lumotlilik;  ilmiy  xodimlar  sonining  kо‘pligi;  ish  bilan  bandlikni  ta’minlashda   faol  siyosat  olib  borilishi; 
innovatsion  faoliyat  natijalarining  yuqoriligi;  mehnat  bozorida  oqim  sustligi  va  ishsizlikning  qisqa  muddat 
davom etishi.
Aralash Ye vropa
modeli I sh bilan bandlikning yuqori darajasi  va  egiluvchanligi; ish vaqtining past kо‘rsatkichlari; ishsizlikning yuqori 
darajasi;  tо‘liqsiz  ish  bilan  bandlik  darajasi  yuqoriligi;  lizing  mehnati  sektorining  rivojlanganligi;  ayollarning 
iqtisodiy faolligi darajasi ning  yuqoriligi; vaqtinchalik ish о‘rinlarining doimiy ish о‘rinlariga almashish hollari 
kо‘p uchrashi; ish о‘rinlari  nufuzining  yuqoriligi; ish bilan bandlik ning  kafolatlanishi.
Janubiy Yevropa
modeli
(Italiya, Ispaniya) Ish  bilan  bandlikni  himoyalashning  qattiqqо‘l  qonunchiligi;  an’anaviy  va  zamonaviy  sektorlar  orasida 
dualizm,  ishsizlikning  yuqori  kо‘rsatkichlari;  egiluvchan  ish  bilan  bandlikning  markazlashmaganligi,  ish 
haftasining egiluvchanligi; ish bilan bandlarning past bilim darajasi.   173.1.  Mehnat bozori innovasion rivojlanishida davlat siyosatining asosiy yo’nalishlari
O’zbekistonda  mustaqillikning  dastlabki  yillaridan  boshlab,  amalga  oshirilayotgan 
islohotlar  insonni  har  tomonlama  kamol  topish    maqsadlariga  yo’naltirilgan.  Shunga 
ko’ra,  respublikamiz  inson  manfaatlari,  huquq  va  erkinliklari  yuksak  qadriyat  bo’lgan 
ijtimoiy  yo’naltirilgan  bozor  iqtisodiyotiga  asoslangan  huquqiy  demokratik  davlat  va 
fuqarolik jamiyati barpo etish yo’lidan izchil rivojlanib bormoqda. 
Mamlakatimizning  ijtimoiy-iqtisodiy  rivojlanishida  qo’lga  kiritilayotgan  ijobiy 
natijalar,  shuningdek  iqtisodiyotni  modernizasiyalash  asosida  zamonaviy  tarmoq  va 
ishlab  chiqarish  quvvatlarining  yo’lga  qo’yilishi,  buning  ta’sirida  mamlakatimiz 
iqtisodiy salohiyatining sezilarli darajada ortib borayotgani, yaratilayotgan mahsulot va 
xizmat  turlarining  ko’payib,  sifatining  tubdan  yaxshilanib  borishi,  iqtisodiyotimizning 
yangicha mazmun va mohiyat kasb etib bormoqda.   18Ish bilan bandlik siyosatida innovasiyalar quyidagilarda 
o’z ifodasini topadi: 
                  -ishsizlikdan  majburiy  va  ixtiyoriy  sug’urtalash 
instituti rivojlanishi;
         -ishsizlikdan sug’urtalash tizimi va ish bilan bandlik 
xizmati funksiyalarining taqsimlanishi;
mehnat  resurslari  rivojlanishi  bo’yicha  davlatning  chora-
tadbirlari;
                -mehnat  bozorida  tavakkalchilik  guruhlarini 
aniqlanishi;
          -mehnat bozori axborot bazasining rivojlanishi.       19XULOSA
1.  Innova t sion  faoliyat  yuqori  darajali  noaniqlik  va  xavf-
xatar  bilan,  natijalarni  istiqbollashtirishning  murakkabligi 
bilan  tavsiflanadi.  Innova t siyalarni  joriy  etishning  ustuvor 
jihati  bo’lib,  iqtisodiy  shartlar  hisoblansa,  innovasion  faoliyat 
jarayonidagi  muhim  parametr  bo’lib  vaqt  hisoblanadi. 
Innovasion  jarayonga  jalb  qilinadigan  resurslar,  agar 
raqobatchi  bozorga  yangi  mahsulotni  chiqarishda  o’zib  ketsa, 
qadrsizlanishi mumkin.
2.  Bozor  iqtisodiyoti  rivojlangan  va  rivojlanayotgan 
mamlakatlarda innovasion faolikdan iqtisodiy o’sishning bosh 
omili  sifatida  foydalanadi.  Ya ngi  g’oyalarni  izlashdan  to 
undan  foydalanish,  tijoratlashtirish  va  keng  yoyishgacha 
bo’lgan  davrda  faoliyatning  barcha  bosqichlarini  hisobga 
olish  uchun  “innova t siya  sikli”  tushunchasini  kiritish  zarur. 
Innovasiya  sikli  yangiliklarni  yaratish  va  uning  hayotiylik 
davrlarini  o’z  ichiga  oladi.  Bu  holat  shu  narsa  bilan 
izohlanadiki,  yangilikdan  innova t siyalarni  yaratish  uchun  bir 
necha marotaba foydalanish mumkin.  20Bizning  fikrimizcha,  innova t sion  ish  bilan  bandlikni  tartibga  solish 
quyidagi  ikki  o’zaro  bog’liq  masalalar  yechimiga  yo’naltirilgan:  bir 
tomondan,  mehnat  bozori  va  ish  bilan  bandlikning  egiluvchanligini 
ta’minlash kerak, busiz innovasion iqtisodiyot rivojlanmaydi, ikkinchidan, ish 
bilan  bandlik  so’byektlarini  sodir  bo’layotgan  o’zgarishlar  natijasidagi  xavf-
xatardan  muvofiq  ravishda  himoyalash  zarur.  Ish  bilan  bandlikni  tartibga 
solishning muhim jihatlari quyidagilardan iborat:

innova t siyalarning  paydo  bo’lishiga  ish  bilan  bandlik  tizimini 
moslashuvchanligini, egiluvchanligini va qodirligini ta’minlash;

ish bilan bandlik samaradorligini oshirish;

yangi turdagi ish bilan bandlik subyektlarining faol shakllanishi;

ishchilarning xulq-atvoriga innova t sion motivni shakllantirish;
boshqaruvning davriy tavsifi.  21E’tiboringiz 
uchun rahmat   !!!

« SAMARQAND VILOYATI MEHNAT BOZORIDA SAMARQAND VILOYATI MEHNAT BOZORIDA INNOVATSION ISH BILAN BANDLIK SHAKLLARINI INNOVATSION ISH BILAN BANDLIK SHAKLLARINI JORIY ETISHJORIY ETISH » 1

«Yangi yilda iqtisodiy islohotlarning pirovard maqsadi kambag’allikni qisqartirish va aholi farovonligini oshirishdan iborat bo’ladi. Ushbu strategik maqsadlarga hamma uchun teng imkoniyat yaratadigan yuqori iqtisodiy o’sish hisobiga erishiladi» O zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat ʻ Mirziyoyevning Oliy Majlisga Murojaatnomasi 2

 O’zbekistonda mustaqillikning dastlabki yillaridan boshlab, amalga oshirilayotgan islohotlar insonni har tomonlama kamol topish maqsadlariga yo’naltirilgan. Mamlakatimizning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishida qo’lga kiritilayotgan ijobiy natijalar, shuningdek iqtisodiyotni moderniza t siyalash asosida zamonaviy tarmoq va ishlab chiqarish quvvatlarining yo’lga qo’yilishi, buning ta’sirida mamlakatimiz iqtisodiy salohiyatining sezilarli darajada ortib borayotgani, yaratilayotgan mahsulot va xizmat turlarining ko’payib, sifatining tubdan yaxshilanib borishi iqtisodiyotimizning yangicha mazmun va mohiyat kasb etayotganligidan dalolat beradi. 3

4Tadqiqot maqsadi – iqtisodiyotning innovasion rivojlanishi sharoitida mehnat bozorining samarali amal qilish xususiyatlari hamda ish bilan bandlik innovasion shakllarini nazariy va amaliy jihatdan tadqiq etish bo’yicha ilmiy asoslangan xulosa va tavsiyalar ishlab chiqishdan iborat.

5