logo

SHKALA VA KORDINATALAR

Yuklangan vaqt:

10.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

532.8212890625 KB
SHKALA VA KORDINATALAR •
Shk ala  (lot. vsa1a —  zinapoya, narvon ) — 
•
1) oʻlchash asboblarining hisoblash qurilmasidagi 
belgilar yoki raqamlar majmuidan iborat qism (lineyka 
yoki limb).  Teng boʻlaklarga boʻlingan, kvadratik, 
logarifmik; toʻgʻri chiziq yoki doira boʻylab joylashgan 
boʻladi. 
•
Teng boʻlaklarga boʻlingan toʻgʻri chiziqli chizma va 
oʻlchov lineykalari, doira boʻyicha joylashganlariga soat 
mili va boshqalar kiradi; 
•
2)  fi zik  k at t alik lar  ( issiqlik, shamol kuchi) va boshqalar 
darajasini oʻlchaydigan, aniqpaydigan kattaliklar tizimi; 
•
3)  ish haqining tadrijiy oʻsib yoki kamayib borishini 
k oʻrsat uvchi raqamlar  majmui Unga sht rixlar qo'llanilgan 
chiziq  o'lchov   deb at aladi. 
Sht rixlar chiziqni t eng 
qismlarga ajrat adi. Ushbu 
qismlarga  bo'linmalar  
dey iladi. .   IIII I IIII   IIII I IIII   IIII I IIII   IIII I IIII   IIII I IIII   IIII I IIII   IIII I IIII   IIII I IIII   IIII I IIII   IIII I IIII  
IIII I0            1            2            3            4            5            6             7            8            9           10     
I                   I              I           I                        I                 I                  I              I                 I              I                 IАВ = 6  sm
А ВSht rixlar chiziqni t eng qismlarga 
ajrat adi. Ushbu qismlarga  bo'linmalar  
dey iladi. .
Bu bo’linmalar  shk ala  dey iladi
Цена деления – 1 
sm m
m = 60  mm I IIII I IIII I IIII I IIII I IIII I IIII I IIII I IIII I IIII I IIII I IIII I IIII I IIII I IIII I IIII I IIII I IIII I IIII I IIII I IIII I IIII
I0            1            2            3            4            5            6             7            8            9           10     
? АВ = 3  sm  8  mmKesmaning uzunligi nimaga teng ?
А В = 38  mm IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIiIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII   	
42	
41	
40	
39	
38	
37	
36	
35Rasmdagi t ibbiy  
t ermomet r 
Uning shk alasi 70 
bo’lak k a bo’lingan
.  Har bir bo’linma  1 0
. Xona termometri  55 ta 
bo’linma dan iborat .Har bir 
bo’linma    bir gradus Selsiy  
( yozilishi    1 0
С).      IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII  IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII  	
 
0
01
02
03
04
05
0 0
С  40
30
20
10
01020 30
+–
Moskva universiteti binosiga 
strelka  bilan termometr 
o'rnatilgan.Ushbu termometr 
qanday haroratni ko'rsatadi? Menzurka qancha suv oladi?
Menzurka  shkalasidagi raqamlar 
kub santimetrni (sm 3
) ifodalaydi.
10 020 030 040 050 0 Bitta bo'lim 1 soatga to'g'ri keladi.       
     Shuningdek, siferblat                  
soatni 60 ga bo'lingan                       
kichik bo'linmalar.                          
Bittasi kichik
                                 bo'linish
                                    1 daqiqa          
                           mos keladi .Ba'zi qurilmalarda tarozilar aylana yoki aylana yoylarida 
joylashgan. Soat siferbalatida  butun doira 12 ta katta bo'limga 
bo'lingan.
1
2
3
9
6 12
11
10
8
7 4
5    O'tkazgich shkalasi yarim doira ustida joylashgan. Transportir 
shkalalari yarim doira 180 qismga bo'linadi. Bunday 
bo'linmalardan  bittasi  gradus   deb ataladi.
  102050607080
90100
110
120
130
140
150
160
170
    180 180170160150140130120110100
80
010 20 30 40 50 60 70
040
30
Shkalada  1 0
, gardusdan tashqari.  5 0
  va 10 0
 shkalaga bo’lingan 0 2 0 4 0 6 0 8 0
10 0Avtomobil shaharga yaqinlashmoqda, uning ko'chalarida 60 
km / s dan oshmaydigan tezlikda harakatlanish mumkin. 
Avtomobil kabinasida tezlik o'lchagich - spidometr   o'rnatilgan 
- bu harakat tezligini ko'rsatuvchi moslama.
Spidometrga qarang. Agar 
haydovchi sekinlashmasa, yo'l 
harakati qoidalarini buzadimi?
           Avtomobil to'xtaganda tezlik ko'rsatkichi nimani 
ko’rsatadi? 14 012 0
км/ч
Tezlik 50 km / soat ga tushganda strelka  qancha va qaysi 
yo'nalishda harakat qiladi? 0 2 0
6 0Rasmda avtoulov bakida qancha litr benzin qolganligi 
ko'rsatilgan qurilma ko'lami ko'rsatilgan. Hozir bakda necha 
litr benzin bor?
л
8 0  4 0
б)  Harakatlangan avtoulov 30 l benzin sarflansaQurilmaning o'qi necha bo'linma va qaysi yo'nalishda harakat 
qiladi, agar:
а)  benzin bakiga yana 20 l benzin quyilsa ; I  I  I  I  I  I  I  I  I  I  I  I  I  I  I  I  I  I  I  I  I  I  I0   100  200  300  400   500   600 700  800  900 1000
45 0   г Tarozida ham shkala bor.
Har bir bo'linma 50 g ga to'g'ri keladi.
Olma massasini aniqlang. Og’zaki      IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII  IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII  	
 
0
01
02
03
04
05
0 0
С     I IIII I IIII I IIII I IIII I2010Rasmda o'lchov ko'rsatilgan. Ushbu o'lchovdagi A, B, 
C va D nuqtalariga qaysi raqamlar to'g'ri keladi?
30
C BA D15
25
28 Koordinata o’qi
OX nurini chapdan o'ngga o’tishini chizamiz.
О
Х
O’qni bo’linmalarga ajratamiz Е
O nurining boshidan yuqorisiga 0, so'ngra 1, 2 va hokazolarni yozing.
OE kesma birlik kesma  deb ataladi.0 1
Raqamlarni qo'yib, biz cheksiz o'lchovni olamiz .2 3 4
5 6 7 8
Bu cheksiz shkala  –  koordinata o’qi 9
10 Koordinata o’qi
О
ХЕ
Nuqtalarga mos keladigan 0, 1, 4, 5, 8 raqamlari  
  O, E, A, B, C bu nuqtalarning koordinatalari deyiladi.0 1
О(0)   2
4 53 6 8
7
А В С
Е(1)  
А(4)   В(5)    С(8)   О0 9 10 Koordinata o’qidagi nuqtalarni koordinatalari 
bilan belgilaymiz
0 1 4
32 5 6
7 8
9 10 11О
ХА
ВС DEА(3) В(10) С(6) D ( 9 ) E ( 1 )
Закрыть В данной презентации использованы слайды из 
презентации

SHKALA VA KORDINATALAR

• Shk ala  (lot. vsa1a — zinapoya, narvon ) — • 1) oʻlchash asboblarining hisoblash qurilmasidagi belgilar yoki raqamlar majmuidan iborat qism (lineyka yoki limb). Teng boʻlaklarga boʻlingan, kvadratik, logarifmik; toʻgʻri chiziq yoki doira boʻylab joylashgan boʻladi. • Teng boʻlaklarga boʻlingan toʻgʻri chiziqli chizma va oʻlchov lineykalari, doira boʻyicha joylashganlariga soat mili va boshqalar kiradi; • 2) fi zik k at t alik lar ( issiqlik, shamol kuchi) va boshqalar darajasini oʻlchaydigan, aniqpaydigan kattaliklar tizimi; • 3) ish haqining tadrijiy oʻsib yoki kamayib borishini k oʻrsat uvchi raqamlar majmui

Unga sht rixlar qo'llanilgan chiziq o'lchov deb at aladi. Sht rixlar chiziqni t eng qismlarga ajrat adi. Ushbu qismlarga bo'linmalar dey iladi. .

IIII I IIII IIII I IIII IIII I IIII IIII I IIII IIII I IIII IIII I IIII IIII I IIII IIII I IIII IIII I IIII IIII I IIII IIII I0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 I I I I I I I I I I IАВ = 6 sm А ВSht rixlar chiziqni t eng qismlarga ajrat adi. Ushbu qismlarga bo'linmalar dey iladi. . Bu bo’linmalar shk ala dey iladi Цена деления – 1 sm m m = 60 mm

I IIII I IIII I IIII I IIII I IIII I IIII I IIII I IIII I IIII I IIII I IIII I IIII I IIII I IIII I IIII I IIII I IIII I IIII I IIII I IIII I IIII I0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ? АВ = 3 sm 8 mmKesmaning uzunligi nimaga teng ? А В = 38 mm