logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Umumiy
  4. SIRTDAN ISH YURITISH

SIRTDAN ISH YURITISH

Yuklangan vaqt:

16.11.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

2858.4072265625 KB
Ko'chirib olish
SI RTDAN ISH Y URITI SH REJA:  SIRTDAN ISH YURITISH TUSHUNCHASI VA UNING AHAMIYATI  SIRTDAN ISH YURITISH ASOSLARI VA TARTIBI  SIRTDAN CHIQARILGAN HAL QILUV QARORI VA UNING MAZMUNI  SIRTDAN CHIQARILGAN HAL QILUV QARORI USTIDAN ARIZA VA SHIKOYAT BERISH (PROTEST KELTIRISH) UCHUN ASOSLAR, UNI QAYTA KO’RISH TARTIBI TAVSIYA ETILADIGAN ADABIYOTLAR: 1. Shoraxmetov Sh.Sh. O`zbekiston Respublikasining fuqarolik protsessual huquqi. – Toshkent, Adolat, 2007. 2. Mamasiddiqov M.M. Fuqarolik protsessual huquqi. Darslik. Umumiy qism. – Toshkent, TDYUI, 2020. 3. Xabibullayev D.Yu. Fuqarolik protsessual huquqi (savollar va javoblar). –Toshkent, TDYU, 2014. 4. Fuqarolik protsessual huquqi. Darslik. Mualliflar jamoasi // Mas'ul muharrirlar yu.f.d., prof. M.M.Mamasiddiqov, yu.f.n., prof. D.YU.Xabibullaev. – Toshkent. “Lesson press” nashriyoti. 2020. – 607  b. Sirtdan ish yuritish tushunchasi va ahamiyati Sirtdan ish yuritish deganda sud majlisining vaqti va joyi to‘g‘risida qonunda belgilangan tartibda xabardor qilingan javobgarningsud majlisiga kelmaganligi, kelmaganligining uzrli sabablari borligi haqida xabar bermaganligi, ishni uning ishtirokisiz ko‘rish to‘g‘risida murojaat qilmaganligi, da'vogarning ishni sirtdan ko‘rib hal qilishga e'tiroz bildirmaganligi va natijada ishni javobgarning ishtirokisiz  sirtdan ko‘rib hal qilish tushuniladi. Bunday sud majlisida hech qaysi tarafning huquq va manfaatlari buzilishiga yo‘l qo‘yilmaydi. Bunda, birinchidan, tegishli protsessual tartib va qoidalar buzilmaydi;ikkinchidan, da'vogarning roziligi asosida ish ko‘rishga yo‘l qo‘yiladi;uchinchidan, javobgarning huquqlari buzilmasligi ta'minlanadi; to‘rtinchidan, ishni bunday tartibda ko‘rishga sud ajrimi asosida yo‘l qo‘yiladi; beshinchidan, javobgar tegishli tarzda xabardor qilinganligi haqida ishda ma'lumot bo‘lishi kerak. • Sirtdan hal qiluv qarori chiqarish” nomli 19-bob(224-236- moddalar) fuqarolik protsessual qonunchiligida yangi institut hisoblanib, mustaqil O‘zbekiston Respublikasining 1997 yil 30 avgustda qabul qilingan va 1998 yil 1 yanvardan amalga kiritilgan Fuqarolik protsessual kodeksida ilk bor o‘z aksini topgan edi. 2018 yil 1 apreldan e'tiboran kuchga kirgan O‘zbekiston Respublikasining Fuqarolik protsessual kodeksida “Sirtdan ish yuritish” ga bag‘ishlangan 26-bob (280-292-moddalar) o‘z ifodasini topgan. Sirtdan ish yuritishning ahamiyati quyidagicha ifodalanadi: 1. F uqarolik ishlarini ko‘rib hal qilish tartibining xilma-xilligini ko‘rsatadi; 2. T araflarning sud oldidagi huquq va majburiyatlarini to‘g‘ri anglashlariga imkoniyat yaratadi; 3. I shda ishtirok etuvchi shaxslarning mavjud protsessual tartibga rioya qilishlarini ta'minlaydi; 4. J ismoniy va yuridik shaxslarning odil sudlovni amalga oshirishga bo‘lgan mas'uliyatini yanada kuchaytiradi; 5. V aqtni tejash, protsessual muddatlarga rioya qilishni ta'minlashga qaratilgan. SIRTDAN ISH YURITISH ASOSLARI VA TARTIBI Fuqarolik ishini sirtdan ko‘rib chiqish jarayonida qonunda nazarda tutilgan shartlar mavjud bo‘lib, o‘z navbatida ularga rioya qilinishi ish yuzasidan chiqarilajak hal qiluv qarorining qonuniy, asosli va adolatli bo‘lishining kafolati hisoblanadi. Javobgar sud jarayonida ishtirok etmagan taqdirda, ishni sirtdan ko‘rib hal qilish mumkin bo‘ladi va bu sirtdan ish yuritishning birinchi sharti hisoblanadi. • Sirtdan ish yuritishning shartlari (asoslari) quyidagicha tasniflanadi: Birinchidan, sud majlisining vaqti va joyi to‘g‘risida tegishli tartibda xabardor qilingan javobgar sud majlisiga kelmasa; Ikkinchidan, javobgar tegishli tartibda xabardor qilinganligi haqida ishda ma'lumot mavjud bo‘lsa; Uchinchidan, ishni sirtdan javobgarsiz ko‘rishga da'vogar e'tiroz bildirmasa; To‘rtinchidan,tegishli tarzda xabardor qilingan javobgar sud majlisiga takroran kelmasa, sud da'vogarning fikridan qat'i nazar, sirtdan ish ko‘rishga kirishadi; Beshinchidan, ishni sirtdan ko‘rish haqida sud ajrim chiqarsa, ishni sirtdan ish yuritish tartibida ko‘radi. • Sirtdan chiqarilgan hal qiluv qarori va uning mazmuni Sudning hal qiluv qarori – odil sudlov akti bo‘lib, ishga oid dalillardan foydalangan holda ishning haqiqiy holatini ochish, moddiy va protsessual huquq normalarini tadbiq etish orqali fuqarolarning hamda yuridik shaxslarning qonuniy huquq va manfaatlarini himoya qilishga qaratilgan maqsad va vazifalarni o‘zida ifodalaydi. Umumiy qoidaga ko‘ra, hal qiluv qarori kirish, bayon, asoslantiruvchi va xulosa qismlaridan iborat bo‘ladi. Sirtdan chiqarilgan hal qiluv qarorining kirish qismida hal qiluv qarorining chiqarilgan vaqti va joyi, hal qiluv qarorini chiqargan sudning nomi, sudyaning familiyasi (sud tarkibi), sud majlisining kotibi, taraflar, ishda ishtirok etuvchi boshqa shaxslar, shuningdek nizo predmeti ko‘rsatiladi. SHuningdek, hal qiluv qarorining boshida “Sirtdan” degan jumla ishlatiladi. • Sirtdan chiqarilgan hal qiluv qarorining bayon qismida javobgarning e'tirozlari mavjud bo‘lmaydi. • Agar ishda javobgarning tushuntirishlari mavjud bo‘lsa, u qatnashmagan holda ushbu tushuntirishlar va e'tirozlar tahlil etilganligi albatta belgilab qo‘yilishi lozim bo‘ladi. Sirtdan chiqarilgan hal qiluv qarorining asoslantiruvchi qismida, umumiy asoslarda chiqarilgan sud hal qiluv qarorlaridan farqli ravishda javobgarning tushuntirish va e'tirozlarini aks ettiruvchi holatlar va ushbu holatlarni tasdiqlovchi dalillar berilmaydi, chunki sud bunday ma'lumotga ega bo‘lmaydi, jumladan hal qiluv qarorining ushbu qismida ishning sud tomonidan aniqlangan holatlari, ishning holatlari to‘g‘risidagi sud xulosalariga asos bo‘lgan dalillar, sud u yoki bu dalilni rad qilishda asoslangan xulosalari, shuningdek nizoli munosabatni tartibga soluvchi moddiy huquq me'yorlari (fuqarolik, oila, mehnat, uy-joy, er to‘g‘risidagi va boshqa qonunlar) keltirilmog‘i, qonunning nomi, moddasi, bandi hamda protsessual huquq normalari ko‘rsatilmog‘i lozim. Zarur holatlarda sud O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumining tegishli qarorlarini ham qo‘llashi lozim bo‘ladi. • Hal qiluv qarorining xulosa qismida taraflarning familiyasi, ismi, otasining ismi yoki yuridik • shaxsning nomi to‘liq keltirilishi, da'vo talablarini qanoatlantirilganligi (to‘liq yoki qisman) haqidagi sudning qisqa va aniq xulosasi aks ettirilishi lozim. SHuningdek, sud xarajatlarining taqsimlanishi, sirtdan hal qiluv qarori ustidan shikoyat va protest keltirish muddati va tartibi aniq ko‘rsatilishi lozim. • Sirtdan chiqarilgan hal qiluv qarori ustidan ariza va shikoyat berish (protest keltirish) uchun asoslar, uni qayta ko‘rish tartibi Fuqarolik protsessual qonunchiligida sirtdan chiqarilgan hal qiluv qarorini qayta ko‘rishning o‘ziga xos xususiyatlari mavjud. Bunda ham da'vogarning, ham javobgarning manfaatlari e'tiborga olinib, shikoyat berish (protest keltirish)ning turli usullaridan foydalanish huquqi kafolatlangan. Fuqarolik protsessual kodeksining 285-moddasiga asosan, javobgar hal qiluv qarorini sirtdan chiqargan sudga shu hal qiluv qarori chiqarilganidan keyin 15 kun ichida uni qayta ko‘rish haqida ariza berishga haqli. Sud ishda ishtirok etuvchi shaxslarni sirtdan qabul qilingan hal qiluv qarorini qayta ko‘rib chiqish to‘g‘risidagi arizani ko‘rib chiqish vaqti va joyi haqida xabardor qiladi, ularga ushbu ariza va unga ilova qilingan materiallarning ko‘chirma nusxalarini yuboradi (FPKning 287- moddasi). • Sirtdan qabul qilingan hal qiluv qarorini qayta ko‘rib chiqish to‘g‘risidagi ariza u kelib tushgan • paytdan e'tiboran o‘n kun ichida sud majlisida ko‘rib chiqiladi. Sud majlisining vaqti va joyi haqida xabardor qilingan shaxslarning kelmaganligi arizani ko‘rib chiqish uchun to‘sqinlik qilmaydi. Sud arizani ko‘rib chiqib, ajrim chiqaradi. Sirtdan qabul qilingan hal qiluv qarorini bekor qilish haqidagi yoki sirtdan qabul qilingan hal qiluv qarorini bekor qilishni rad etish to‘g‘risidagi ajrim ustidan shikoyat qilinmaydi (protest keltirilmaydi)(FPKning 288- moddasi). Sud sirtdan qabul qilingan hal qiluv qarorini qayta ko‘rib chiqish to‘g‘risidagi arizani ko‘rib chiqib, o‘zining ajrimi bilan: arizani qanoatlantirmay qoldirishga; sirtdan qabul qilingan hal qiluv qarorini bekor qilish va ishni ilgarigi tarkibdagi yoki boshqa tarkibdagi sud tomonidan mazmunan ko‘rib chiqishni tiklashga haqli(FPKning 289-moddasi). • Agar sirtdan qabul qilingan hal qiluv qarorini bekor qilish to‘g‘risidagi arizani ko‘rib chiqishda • sud tarafning sud majlisiga kelmaganligiga uzrli sabablar borligini va bu haqda sudni o‘z vaqtida xabardor qilish imkoniyati bo‘lmaganligini hamda taraf sirtdan qabul qilingan hal qiluv qarorining mazmuniga ta'sir ko‘rsatishi mumkin bo‘lgan dalillarni taqdim qilayotganligini aniqlasa, sirtdan qabul qilingan hal qiluv qarori bekor qilinib, ishni mazmunan ko‘rib chiqish tiklanishi lozim(FPKning 290-moddasi). Sirtdan qabul qilingan hal qiluv qarori ushbu qarorni qabul qilgan sud tomonidan bekor qilingan taqdirda, ishni mazmunan ko‘rib chiqish tiklanadi va FPKda nazarda tutilgan qoidalar asosida olib boriladi. Sud majlisining vaqti va joyi to‘g‘risida tegishli tartibda xabardor qilingan javobgar sud majlisiga kelmagan taqdirda, ish yangidan ko‘rib chiqilganda qabul qilingan hal qiluv qarori sirtdan qabul qilingan deb tan olinmaydi. Javobgar bu hal qiluv qarori sirtdan qabul qilingan qaror sifatida qayta ko‘rib chiqilishini so‘rab, ariza berishga haqli emas(FPKning 291-moddasi). • Sirtdan hal qiluv qarori ham umumiy qoidaga ko‘ra, FPKning 43-bobida ko‘rsatilgan sud • hujjatining qonuniy, asosli, va adolatli ekanligi yuzasidan tekshiruv qo‘zg‘atish tartibida qayta ko‘riladi hamda sirtdan chiqarilgan hal qiluv qarori ham qonuniy kuchga kirganidan so‘ng ijro etiladi. “Sud hujjatlari va boshqa organlar hujjatlarini ijro etish to‘g‘risida”gi Qonunning 7-moddasiga asosan, sudlar o‘zlari qabul qiladigan sud hujjatlari (hal qiluv qarori, ajrim, qaror) asosida ijro varaqalari beradi va bu bevosita ijro hujjati sanaladi. E’tiboringiz uchun rahmat!

SI RTDAN ISH Y URITI SH

REJA:  SIRTDAN ISH YURITISH TUSHUNCHASI VA UNING AHAMIYATI  SIRTDAN ISH YURITISH ASOSLARI VA TARTIBI  SIRTDAN CHIQARILGAN HAL QILUV QARORI VA UNING MAZMUNI  SIRTDAN CHIQARILGAN HAL QILUV QARORI USTIDAN ARIZA VA SHIKOYAT BERISH (PROTEST KELTIRISH) UCHUN ASOSLAR, UNI QAYTA KO’RISH TARTIBI

TAVSIYA ETILADIGAN ADABIYOTLAR: 1. Shoraxmetov Sh.Sh. O`zbekiston Respublikasining fuqarolik protsessual huquqi. – Toshkent, Adolat, 2007. 2. Mamasiddiqov M.M. Fuqarolik protsessual huquqi. Darslik. Umumiy qism. – Toshkent, TDYUI, 2020. 3. Xabibullayev D.Yu. Fuqarolik protsessual huquqi (savollar va javoblar). –Toshkent, TDYU, 2014. 4. Fuqarolik protsessual huquqi. Darslik. Mualliflar jamoasi // Mas'ul muharrirlar yu.f.d., prof. M.M.Mamasiddiqov, yu.f.n., prof. D.YU.Xabibullaev. – Toshkent. “Lesson press” nashriyoti. 2020. – 607  b.

Sirtdan ish yuritish tushunchasi va ahamiyati Sirtdan ish yuritish deganda sud majlisining vaqti va joyi to‘g‘risida qonunda belgilangan tartibda xabardor qilingan javobgarningsud majlisiga kelmaganligi, kelmaganligining uzrli sabablari borligi haqida xabar bermaganligi, ishni uning ishtirokisiz ko‘rish to‘g‘risida murojaat qilmaganligi, da'vogarning ishni sirtdan ko‘rib hal qilishga e'tiroz bildirmaganligi va natijada ishni javobgarning ishtirokisiz  sirtdan ko‘rib hal qilish tushuniladi. Bunday sud majlisida hech qaysi tarafning huquq va manfaatlari buzilishiga yo‘l qo‘yilmaydi. Bunda, birinchidan, tegishli protsessual tartib va qoidalar buzilmaydi;ikkinchidan, da'vogarning roziligi asosida ish ko‘rishga yo‘l qo‘yiladi;uchinchidan, javobgarning huquqlari buzilmasligi ta'minlanadi; to‘rtinchidan, ishni bunday tartibda ko‘rishga sud ajrimi asosida yo‘l qo‘yiladi; beshinchidan, javobgar tegishli tarzda xabardor qilinganligi haqida ishda ma'lumot bo‘lishi kerak.

• Sirtdan hal qiluv qarori chiqarish” nomli 19-bob(224-236- moddalar) fuqarolik protsessual qonunchiligida yangi institut hisoblanib, mustaqil O‘zbekiston Respublikasining 1997 yil 30 avgustda qabul qilingan va 1998 yil 1 yanvardan amalga kiritilgan Fuqarolik protsessual kodeksida ilk bor o‘z aksini topgan edi. 2018 yil 1 apreldan e'tiboran kuchga kirgan O‘zbekiston Respublikasining Fuqarolik protsessual kodeksida “Sirtdan ish yuritish” ga bag‘ishlangan 26-bob (280-292-moddalar) o‘z ifodasini topgan.

O'xshashlar

Buyruq tartibida ish yuritish
Litsenziyalash bo'yicha ma'muriy ish yuritish
Ma'muriy huquqbuzarliklar bo`yicha ish yuritish
Fuqarolik sud ishlarini yuritish ishtirokchilari
Psixokorreksion Ish Bosqichlari