Spirtlarning olinishi va xossalari
Spirt larning olinishi v a xossalariMAVZU:
To’yingan bir atomli spirtlarning olinishi Spirtlar olishning bir necha usullari ma’lum. Quyida shulardan ayrimlari bilan tanishib chiqamiz. Spirtlarni galoid alkillarni suv yoki ishqorning suvli eritmasi bilan qo’shib qizdirish orqali olish mumkin: R – Br HOH NaOH R – OH + HBr R – OH + NaBr R – Br HOH NaOH R – OH + HBr R – OH + NaBr
Etilen uglevodorodlariga katalizatorlar ishtirokida suv biriktirilganda bir atomli spirtlar hosil bo’ladi. Katalizator sifatida asosan konsentrlangan sulfat kislotadan foydalaniladi. Etilen uglevodorodlariga suvning birikish quyidagi bosqichlar orqali sodir bo’ladiR – CH = CH 2 + HOH R – CH – CH 3 H 2 SO 4 OH R – CH = CH 2 + HOSO 3H R – CH – CH 3 OSO 3 H R – CH – CH 3 OH OSO 3H HOH R – CH – CH 3 + H 2 SO 4 R – CH = CH 2 + HOH R – CH – CH 3 H 2 SO 4 OH R – CH = CH 2 + HOH R – CH – CH 3 H 2 SO 4 OH R – CH = CH 2 + HOSO 3H R – CH – CH 3 OSO 3 H R – CH = CH 2 + HOSO 3H R – CH – CH 3 OSO 3 H R – CH – CH 3 OH OSO 3H HOH R – CH – CH 3 + H 2 SO 4 R – CH – CH 3 OH OSO 3H HOH R – CH – CH 3 + H 2 SO 4
Spirt larni aldegid v a k et onlarni k at alizat or isht irok ida qay t arish orqali y ok i ularga magniy organik birik malar birik t irish orqali olish mumk in:R – C + [H] R – CH 2OH O H R – C – R’ + [H] R – CH – R’ O OH R – C + [H] R – CH 2OH O H R – C + [H] R – CH 2OH O H O H R – C – R’ + [H] R – CH – R’ O OH R – C – R’ + [H] R – CH – R’ O OH Bu jaray on mis, k obalt , nik el, plat ina. Palladiy k at alizat orligida 300-500 0 C harorat da olib boriladi. R – C O H + CH 3MgJ R – C – H O – MgJ CH 3 + - + - R – C O H + CH 3MgJ R – C – H O – MgJ CH 3 + - + -
Hosil bo’lgan oraliq modda suv isht irok ida juda oson parchalanadi:R – C – H O – MgJ CH 3 HOH R – CH – CH 3 + Mg(OH)J OH R – C – H O – MgJ CH 3 HOH R – CH – CH 3 + Mg(OH)J OHA ldegid v a k et onlarga magniy organik bi rik mal arni bi rik t irish orqal i birlamchi, i k k ilamchi y ok i uchlamchi spirt lar ol inadi. Karbonil guruhi k uchl i qut blangan bo’l ganligi uchun ularga nuk leofi l agent l ar oson birik a oladi: R – C O H + CH 3MgJ R – C – H O – MgJ CH 3 + - + - R – C O H + CH 3MgJ R – C – H O – MgJ CH 3 + - + - Bu usul bilan spirt larni t uzilishini oldindan belgilangan holda sint ez qilish mumk in