logo

Turkiston muxtoriyati

Yuklangan vaqt:

10.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1126.8408203125 KB
TURKISTON 
MUXTORIYATI  •
QOʻQON DA BOʻLIB OʻTGAN  BUTUN TURKISTON  
MUSULMONLARIN ING FAVQULODDA 4-
QURULTOY I (1917-Y IL 26—28 N OYABR)DA TASHKIL 
TOPGAN . QURULTOY  TURKISTON OʻLKASIN I 
HUDUDIY  J IX ATDAN MUX TOR DEB EʼLON  QILDI. 
SHUNIN GDEK, TAʼSIS MA J LISI CHAQIRILGUNGA 
QADAR HOKIMIYATN I TURKISTON  MUVAQQAT 
KENGASHI VA TURKISTON MILLIY  MA J LISI 
QOʻLIDA BOʻLISHI KERAK DEB HISOBLADI. 
MARKAZI — QOʻQON SHAHRI.   •
QURULTOY DA TURKISTON  MUVAQQAT KEN GASHI AʼZOLARIDAN  TURKISTON  
MUX TORIYATI HUKUMATI (8 KISHIDAN  IBORAT) TUZILDI. Y EVROPALIK AHOLI 
VAKILLARI ORASIDAN  N OMZODLAR KOʻRSATILISHI UCHUN  ULARGA HAM YAN A 4 
OʻRIN  A J RATILDI. HUKUMAT TARKIBIGA MUHAMMADJ ON  TIN ISHBOY EV (BOSH 
VAZIR VA ICHKI ISHLAR VAZIRI), ISLOM SHOAHMEDOV (BOSH VAZIR OʻRIN BOSARI), 
MUSTAFO CHOʻQAY  (TASHQI ISHLAR VAZIRI), UBAY DULLAX OʻJ A ASADULLAX OʻJ AY EV 
(HARBIY  VAZIR), HIDOYATBEK AGAY EV (Y ER VA SUV BOY LIKLARI VAZIRI), OBIDJ ON  
MAHMUDOV (OZIQ-OVQAT VAZIRI), ABDURAHMON  OʻRAZAY EV (ICHKI ISHLAR 
VAZIRIN IN G OʻRIN BOSARI), SOLOMON  GERSFELD (MOLIYA VAZIRI) KIRITILDI. 
KEY IN CHALIK HUKUMAT TARKIBIDA AY RIM OʻZGARISHLAR Y UZ BERDI. M. 
TIN ISHBOY EV ALASH OʻRDA MUX TORIYATI FAOLIYATIDA QATN ASHISH UCHUN  
OREN BURGGA J OʻN AB KETGACH (1917-Y IL), MUSTAFO CHOʻQAY  BOSH VAZIR 
LAVOZIMIN I BA J ARISHGA KIRISHDI. SHOAHMEDOV MOLIYA VAZIRI (S. GERSFELD 
OʻRN IGA), POTELYAX OV OZIQ-OVQAT VAZIRI (O. MAHMUDOV OʻRN IGA), O. 
MAHMUDOV ADLIYA VAZIRI, N OSIRX ON  TOʻRA MAORIF VAZIRI, SAIDN OSIR 
MIRJ ALILOV HUKUMAT X AZIN ACHISI LAVOZIMLARIN I EGALLASHDI.  •
1917-Y IL 26-N OYA BRDAN  QOʻQON  SHA HRI DA OʻLKA 
MUSULMON LA RI N I N G I V FAVQULODDA SY EZDI  I SH BOSHLA DI. 
UN DA  OʻLKA N I N G BA RCHA MI N TAQALARI VA  KOʻPGIN A J A MOAT 
TA SHKI LOTLARIDA N  200 DA N  ORTI Q VA KIL I SHTIROK ETDI. 28-
N OYA BRDA TA SHKI L TOPAYOTGAN  DAVLATN I N G N OMI  
AN IQLAN I B „TURKI STON  MUX TORI YATI “  DEB ATALADIGA N  
BO‘LDI . BUTUN ROSSIYA  TA ʼSIS S’ Y EZDI CHAQI RI LGUN GA  QADA R 
HOKIMI YAT TO‘LA  RAVI SHDA  TURKISTON  MUVAQQAT KEN GASHI 
VA  TURKISTON  X ALQ (MILLIY ) MA J LISI  QO‘LI DA  BO‘LI SHI  HAQI DA 
QAROR QA BUL QILIN DI. MUVAQQAT KEN GA SH AʼZOLA RI DAN  12 
KI SHILIK HUKUMAT TUZILADI GAN  BO‘LDI. [[QURULTOY  
J A RAYON IDA  TURKI STON  MI LLI Y  MA J LI SI 54 KI SHIDA N  IBORAT 
QI LIB SAY LA N DI . TURKI STON  MUX TORIYATI  VA  TURKISTON  X A LQ 
MA J LI SI  DELEGATLA R TOMON I DA N  SAY LAN DI . SAY LOV OCHIQ VA 
TEN G I MKON I YATLAR A SOSI DA A MA LGA OSHI RI LDI. [1]  •
OʻLKA  BOLSHEV IKLARI TURKISTON  MUX TORIYATI HUKUMATIGA KATTA  
X AVF DEB QARADILA R. TURKISTON  OʻLKA SI ISHCHI, SOLDAT VA KRESTYA N  
DEPUTATLA RIN IN G FAVQULODDA 4-SʼY EZDI (TOSHKEN T SHA HRI, 1918-Y IL 
19—26 YA N VAR)DA  MUX TORIYATGA MUN OSA BAT MA SA LASI A SOSIY  
OʻRIN DA  TURDI. SʼY EZD TURKISTON  MUX TORIYATI HUKUMATI VA  UN IN G 
AʼZOLA RIN I QON UN DA N  TASHQA RI HOLDA  DEB HISOBLA B, HATTO 
VA ZIRLA RN I QAMOQQA  OLISH HAQIDA  QA ROR QABUL QILDI. 1918-Y IL 30-
YAN VA RDA  TURKISTON  OʻLKASI X KS TURKISTON  MUX TORIYATIN I 
TUGATISH UCHUN  HA RBIY  HA RA KATLA RN I BOSHLA DI. TOSHKEN TDAGI 
BOLSHEVIKLA R BUN IN G UCHUN  QIZIL GVARDIYACHILAR OTRYA DLA RI VA 
ARMAN  DA SHN OQLARI DRUJ IN A LA RIDA N  (QA RA N G DASHN A KSUTY UN ) 
KEN G FOY DA LA N DI. MILLIY  MATBUOTN IN G YOZISHICHA, 31-YA N VA R 
(YA N GI HISOB BILAN  13-FEVRAL)DA J A N GLA R BOSHLA N DI. TURKISTON  
OʻLKA SI X KS 1918-Y IL 14-FEVRA LDA  (YA N GI HISOB BILAN ) FA RGʻON A  
VILOYATIDA  HARBIY  HOLAT EʼLON  QILDI. •
DASTLABKI  J A N GDA  MUX TORI YATN I N G MI LLI Y  QOʻSHI N I DAN  
TA SHQA RI  QOʻQON LI K TI N CH AHOLI  VAKILLARI HA M QATN ASHDI. 
ASOSA N  BOLTA, CHOʻKI CH, TAYOQ KOʻTARGAN  X A LOY IQN IN G 
SON I  10.000 KISHIGA  Y ETDI . SHUN GA  QA RA MAY, QUROLSI Z BU 
KI SHILAR QI ZIL A SKA RLA RN IN G QOʻQON  SHAHRI GA  QILGA N  
HUJ UMIN I UCH KUN  DAVOMI DA MARDON AVOR QAY TA RDI LA R. 
SHU ORA DA  MUX TORIYATCHI LA R SAFI DA PA ROKA N DA LI K Y UZ 
BERDI  (18 FEVRA LDA  ULA MOLARN I N G TA ZY I QI BI LAN  MUSTAFO 
CHOʻQAY  ISTEʼFOGA  CHI QDI  VA BAʼZI VA ZI RLAR SI N GA RI  
QOʻQON N I TA RK ETDI . AY RI M VA ZI RLAR (H.AGAY EV VA  
BOSHQALA R) J A N GDA  HA LOK BOʻLDI. HUKUMATN I N G BOSHQA 
AʼZOLA RI  (O.MA HMUDOV, N OSIRX ON  TOʻRA , S.GERSFELD, 
U.ASA DULLAX OʻJ AY EV, I .SHOAHMEDOV) ESA KEY I N CHALI K 
BOLSHEVI KLAR TOMON IDA N  QOʻLGA  OLIN DI. •
QOʻQON  SH. QOʻRBOSHI MIRSHABLARI BOSHLIGʻI KI CHIK ERGASH 18 
FEV RALDAN  BOSHLAB AMALDA TURKISTON  MUX TORIYATI HUKUMATIN IN G 
RAHBARIGA AY LAN DI. 19 FEV RALGA OʻTAR KECHASI TOSHKEN TDAN  TURKISTON  
OʻLKASI HARBIY  KOMISSARI Y E. PERFILY EV  BOSHCHILIGIDAGI PIYODA, OTLIQ 
VA ARTILLERI YA QI SMLARIDAN  IBORAT 11 ESHELON  QOʻSHIN  Y ETIB KELDI. 19 
FEV RALDAN  BOSHLAB 3 KUN  DAVOMIDA QIZIL ASKARLAR SHAHAR USTIGA 
TOʻPLARDAN  YON DIRUVCHI SN ARYADLAR YOGʻDIRISHDI. SHAHAR BUTUN LAY  
VAY RON  BOʻLDI VA OʻTOLOV  ICHIDA QOLDI. QOʻQON N IN G OʻZIDA 3 KUN  
DAVOMIDA 10 MIN GDAN  ZIYOD KISHI OʻLDIRILDI . MUX TORIYAT 
QOʻSHIN IN IN G TIRIK QOLGAN  QISMI KICHIK ERGASH BOSHCHILIGIDA (200—
300 Y IGIT) QOʻQON  YAQI N IDAGI BACHQIR QISHLOGʻIGA CHEKIN DI VA 
MUDOFAA ISTEHKOMLA RIN I QURIB, DUSHMAN  HUJ UMIN I QAY TARDI. QIZIL 
GVARDIYACHILAR QOʻQON  VA UN IN G ATROFLARIDAGI TIN CH AHOLIN I TALASH 
VA OʻLDIRISHN I AVJ  OLDIRISHDI. SOV ET RE J IMI TURKISTON  MUX TORI YATI  
HUKUMATIN I 19 FEV RALDA QUROL KUCHI BILAN  AGʻDARIB TASHLADI. 1918-Y IL 
22-FEV RALDA QOʻQON  SHAHRIDAGI RUS-OSIYO BAN KI BIN OSIDA 
BOLSHEV IKLAR TOMON IDAN  TAY YORLAN GAN  “ TIN CHLIK SHARTN OMASI”  
IMZOLAN DI .  •
TURKI STON  MUX TORI YATI  HUKUMATI ATIGI  72 KUN  UMR 
KOʻRGA N  BOʻLSA HA M, U ERKSEVA R X A LQIMIZN I  MI LLIY  
MUSTAQILLI K VA I STI KLOL UCHUN  KURASHGA DAʼVAT ETDI . BU 
HUKUMATN IN G AGʻDA RI LISHI  TURKI STON LI KLA R TOMON I DA N  
SOVET ROSSI YASI N I N G TURKI STON GA N I SBATA N  TA J OVUZKOR 
RE J A LA RI  MAVJ UDLIGI N IN G YAN A  BIR DA LI LI  SI FATI DA QA BUL 
QI LIN DI . TURKI STON LI KLA R TIN CH YOʻL (PARLA MEN T) BILA N  
MI LLI Y  DAVLATCHI LI KN I  QAY TA  TIKLA SH MUMKI N  EMA SLI GI N I  
TUSHUN IB, 1918-Y I L FEVRAL OY IN IN G OX I RI DA  QOʻLLA RI GA 
QUROL OLGA N  HOLATDA TURKI STON DA  SOVET RE J I MI VA  
BOLSHEVI KLARGA QARSHI  QUROLLI HA RA KATN I  BOSHLAB 
Y UBORDI LAR. SOVET TUZUMI DAVRIDA  TURKI STON  
MUX TORI YATI N I N G MOHI YATI  SOX TA LA SHTIRILI B, U TOR 
MA ʼN ODAGI QOʻQON  MUX TORIYATI BILAN  ALMA SHTIRILDI

TURKISTON MUXTORIYATI

• QOʻQON DA BOʻLIB OʻTGAN BUTUN TURKISTON MUSULMONLARIN ING FAVQULODDA 4- QURULTOY I (1917-Y IL 26—28 N OYABR)DA TASHKIL TOPGAN . QURULTOY TURKISTON OʻLKASIN I HUDUDIY J IX ATDAN MUX TOR DEB EʼLON QILDI. SHUNIN GDEK, TAʼSIS MA J LISI CHAQIRILGUNGA QADAR HOKIMIYATN I TURKISTON MUVAQQAT KENGASHI VA TURKISTON MILLIY MA J LISI QOʻLIDA BOʻLISHI KERAK DEB HISOBLADI. MARKAZI — QOʻQON SHAHRI.

• QURULTOY DA TURKISTON MUVAQQAT KEN GASHI AʼZOLARIDAN TURKISTON MUX TORIYATI HUKUMATI (8 KISHIDAN IBORAT) TUZILDI. Y EVROPALIK AHOLI VAKILLARI ORASIDAN N OMZODLAR KOʻRSATILISHI UCHUN ULARGA HAM YAN A 4 OʻRIN A J RATILDI. HUKUMAT TARKIBIGA MUHAMMADJ ON TIN ISHBOY EV (BOSH VAZIR VA ICHKI ISHLAR VAZIRI), ISLOM SHOAHMEDOV (BOSH VAZIR OʻRIN BOSARI), MUSTAFO CHOʻQAY (TASHQI ISHLAR VAZIRI), UBAY DULLAX OʻJ A ASADULLAX OʻJ AY EV (HARBIY VAZIR), HIDOYATBEK AGAY EV (Y ER VA SUV BOY LIKLARI VAZIRI), OBIDJ ON MAHMUDOV (OZIQ-OVQAT VAZIRI), ABDURAHMON OʻRAZAY EV (ICHKI ISHLAR VAZIRIN IN G OʻRIN BOSARI), SOLOMON GERSFELD (MOLIYA VAZIRI) KIRITILDI. KEY IN CHALIK HUKUMAT TARKIBIDA AY RIM OʻZGARISHLAR Y UZ BERDI. M. TIN ISHBOY EV ALASH OʻRDA MUX TORIYATI FAOLIYATIDA QATN ASHISH UCHUN OREN BURGGA J OʻN AB KETGACH (1917-Y IL), MUSTAFO CHOʻQAY BOSH VAZIR LAVOZIMIN I BA J ARISHGA KIRISHDI. SHOAHMEDOV MOLIYA VAZIRI (S. GERSFELD OʻRN IGA), POTELYAX OV OZIQ-OVQAT VAZIRI (O. MAHMUDOV OʻRN IGA), O. MAHMUDOV ADLIYA VAZIRI, N OSIRX ON TOʻRA MAORIF VAZIRI, SAIDN OSIR MIRJ ALILOV HUKUMAT X AZIN ACHISI LAVOZIMLARIN I EGALLASHDI.