logo

Uskunaviy dasturiy ta'minotlar

Yuklangan vaqt:

10.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1597.94921875 KB
Uskunaviy 
dasturiy 
ta'minotlar Reja:
Haqida ma’lumotUskunaviy dasturiy ta’minot
Translyatorlar
Haqida ma’lumot
Interpretatorlar
Haqida ma’lumot
Aloqa muharrirlari  
Haqida ma’lumot01
02
03
04 Uskunaviy  01
D asturiy ta’minot haqida ma’lumot T izimli 
dasturlash
Uskunaviy dasturiy ta’minot
Uskunaviy  dasturiy  ta'minotlar,  kompyuter  uchun  yangi 
dasturlarni  yaratishda  yengillik  yaratib  beradi.  Tizimli  va 
dasturiy  ta'minotni  kompyuterda  ishlab  chiqish  uchun 
uskunaviy muhit yordami bilan yuzaga keladi: Uskunaviy muhitlar
-yuqori darajali 
translyatorlar tilli; -tahrirlash muhiti,
-yuklovchi va 
komponovka 
dasturlari; -dasturlash tizimlari;01
03 0402 2
Translyatorlar Translyatorlar  mashina tili 
dasturlarida, dasturlarni 
qaytadan o'zgartirish uchun 
oldindan belgilangan dasturlash 
tillarida yozilgan. Dasturlar 
chiquvchi modullar deb 
nomlanuvchi dasturlash tillarida 
tayyorlanadi.  Sifat  jihatidan  kiruvchi  ma'lumotlami  translyatorlar 
chiquvchi  modullarni  o'zgartiradi  va  ob'ektlar 
moduli  ishini  o'z  natijasi  bilan  takomillashtiradi, 
muharrir aloqalari uchun kiruvchi ma'lumotlarga ega 
bo'ladi.  Ob'ektlar  moduli  mashina  tilidagi  dasturlar 
matnini  va  qo'shimcha  ma'lumotlarni  o'z  ichiga 
oladi.  Boshqa  mustaqil  modullarni  uning  yuklovchi 
joyidagi  modul  sozlovini  ta'minlashda  va  bu  modul 
bilan  boshqa  translyatsiyalangan  yagona  dasturlar 
modulini birlashtirtadi. Dasturlar yagona yoki bir nechta chiquvchi 
modullarga  ega  bo'ladi.  Yani  bir  yoki  bir 
nechta  dasturlash  tillarida  yozilgan  bo'ladi.  
Translyatorlar ikkita sinfga bo'linadi: 
Kompilyatorlar
Interpretatorlar 3
Interpretator va 
kompilyatorlar Kompilyatorlar   barcha 
chiquvchi modulni
mashina  tiliga  o'tkazadi. 
Interpretator  ketma-
ket  mashina  tiliga 
o'tkazadi  va  chiquvchi 
operatorlarni  bajaradi. 
Interpretatoming 
kamchiligi  shundaki, 
interpretatsiyalanayotga
n  dasturlar  ishlash 
tezligi pastligida.  Interpretator va kompilyatorlar Interpretatoming  kompilyatordan  ustunligi  -  foydalanuvchi 
dasturi  bir  marotaba  matn  ko'rinishida  tasvirlanishga  ega 
bo'ladi.  Ya'ni  bajarilayotgan  fayl  ko'rinishida  va  matn 
ko'rinishida.  Interpretator   -  bu  maxsus  tuzilgan  dastur 
bo'lib,  dasturlash  tilidagi  matnni  buyruqma-buyruq  mashina 
tiliga tatjima qiladi, lekin dastur bajarilish vaqtini uzaytiradi. 
Interpretatorlar  odatda  kompyuter  xotirasida  doimiy 
saqlanadi.
Har  qanday  dasturlash  tili  kompilyatsiyalanuvchi  hamda 
interpretatsiyalanuvchi  bo'lishi  mumkin.  Paskal,  Si,  Fortran, 
Kobol  tillari  asosan  kompilyatsiyalanuvchi,  Logo,  Fort, 
Beysik tillari esa ko'proq interpretatsiyalanuvchi hisoblanadi.  Kompilyatsiyalash interpretatsiyalashga nisbatan 
tayyor dasturlami bajarish tezligi yuqoriligi bilan 
farq  qiladi.  Interpretatsiyalanuvchi  til  esa, 
shaxsiy  kompyuterlari  bilan  muloqot  tartibida 
ishlash  uchun  qulay  imkoniyatga  ega  bo'lib, 
dastuming  bajarilishida  hosil  bo'ladigan 
xatoliklami  shu  vaqtning  o'zida  to'g'rilash 
imkoniyati  mavjud  bo'ladi.  Buning  uchun 
matnni  tahrirlash  dasturiga  qaytish  va  uni  yana 
kompilyatsiyalash shart bo'lmaydi. Universal maqsadlarga 
mo'ljallangan kompyuterlar 
uchun ko'proq 
kompiliyatsiyalovchi 
transilyator - dasturlar 
qo'llaniladi. Shaxsiy 
kompyuterlar muloqot tartibida 
ishlashga mo'ljallangan 
bo'lganligi uchun ularda asosan 
interpretatsiyalanuvchi 
tillardan foydalaniladi. ALOQA 
MUHARRIRLARI 4 Aloqa muharrirlari
Aloqa  muharrirlari   tizimni 
qayta  ishlovchi  dastur  bo'lib, 
dasturlar  moduli  bajarilishiga 
tayyor,  yagona  yuklovchi, 
translyator  ishlarining  olingan 
natijalari  asosida  ob'ektlar 
modulini  bog'laydi  va 
tahrirlaydi.  Yuklovchi  modul  operatsion  tizim  asosiy 
xotirasida joylashadi va bajariladi. Yuklovchi 
modul  bitta  yoki  bir  necha  dasturiy 
seksiyalarda  birlashadi  -  dasturlaming 
qismlarini  boshqa  joyga  o'zgartiradi. 
Muharrir  aloqalari  oqimiga  kiruvchi  har-bir 
ob'ektlar  moduli,  boshqa  modullarda 
dasturlar  seksiyalarida  ko'rsatkichlarga  ega 
bo'ishlari mumkin.  Bunday  ko'rsatkichlar 
tashqi   deb  nomlanadi. 
Tashqi  ko'rsatkichlarga 
ega  ko'rsatkich  belgilari 
tashqi nomli deb ataladi. 
Muharrirga  o‘rnatilgan 
mos  keluvchi  aloqalar 
tashqi aloqalar va tashqi 
nomlar,  ruxsat  etuvchi 
ko'rsatkichlar deb nomla
nadi. Tashqi aloqalar  Kompilyator  -  inglizcha  so'z  bo'lib, 
(komponovshik,  sostavitel)  so'zidan  olingan 
bo'lib,  boshlang'ich  dasturlar  asosida 
ob'yektning  dasturlarini  tashkil  qiladi,  ya'ni 
boshlang'ich  dastumi  unga  ekvivalent  bo'lgan 
ob'yekt  dasturini  mashina  tiliga  tatjima  qiladi. 
Kompilyatoming  translyatordan  farqi 
shundaki,  kompilyatordagi  dastuming  natijasi 
doimo  mashina  kodida  bo'lishi  kerak. 
Translyatorda  esa  dastuming  natijasi  umumiy 
hollarda turli tillarda yozilgan bo'lishi kerak. Masalan,  Paskal  tilidagi 
translyator  dasturi  Si  tilida. 
Demak,  har  qanday  kompilyator 
translyator  bo'lishi  mumkin,  lekin 
har  qanday  translyator 
kompilyator  bo'la  olmaydi. 
Kompilyator  boshlang'ich 
dasturlar  asosida  dastur 
ob'yektlaridan  iborat  bo'lishi 
mumkin.  Kompilyator  dasturining 
natijasi  "dasturiy  ob'yekt"  yoki 
"ob'yekt kodi" deyiladi.  Natijaviy  dastur  yozilgan  fayl  "ob'yekt  faylidir." 
Dasturning  natijasi,  mashina  buyruqlari  tilida 
yozilgan  bo'lishiga  qaramay  ob'yekt  fayli  va 
bajariluvchi  (.exe),  (.com)  fayl  o'rtasida  ma'lum 
farq  bor.  Kompilyator  tuzgan  ob'yekt  fayli 
(dasturi)  o'z-o'zidan  bajarilmaydi,  chunki  bu 
dasturning  kodi  va  ma'lumotlari  xotiraning  aniq 
bir  sohasiga  bog'lanmagan  bo'ladi.  Demak, 
kompilyatorlar  kirishida  yuqori  daraja  tilida 
yozilgan  dastur  matni,  chiqishida  mashina 
kodlaridagi  aloqa  muharririga  yoki  yuklovchiga 
uzatiladigan dastur hisoblanar ekan. Yuk l ovchi  -  tizimni  qayta 
ishlovchi  dastur  bo'lib,  aloqa n i 
muharrir  funksiyalari  asoslarini 
bog'laydi  va  dasturlami  yagona 
topshiriq punktiga joylaydi. Yuklovchi Otladchik
Otladchik   dasturlar  bajarilishi 
jarayonini boshqaradi. Dasturlardagi 
xatola rn i  qidiradi  va  bartaraf  etish 
ishlarini bajaradi.  Otladchiklarning umumiy funksiyasiga:
- dastu rn ing qadamba-
qadam bajarilishi - aniqlangan nuqtada 
tasodifiy to'xtashi
- ba'zi shartlar 
bajarilishida 
dasturiaming turli  
joylarida to'xtab 
qolishi - tasvir va o'zgarishlar 
birligining 
o'zgaruvchiligi kiradi.1
  2   3   4 Assembler  tili  -  mashinaga 
mo'ljallangan  tillar  sinfiga  mansub. 
Dasturlash  tillarining  mashinaga 
mo'ljallangan  tillar  -  kompyuter 
arxitekturalarining   tuzilishini  n a moyon 
etuvchi  va  kompyuter  arxitekturasiga 
mos  keluvchi  assembler  dasturlar 
abstraksiyasi  darajasiga  xos  bo'lgan  til 
hisoblanadi. Har bir buyruq kompyuterning mashinaga 
mo'ljallangan tillar buyruqlariga mos tushadi, 
yani: 
-  ma'lumotlar tiplari; 
- kompyuter bajarayotgan 
operatsiyalar ko'p l igi;  -  kompyuter ishida 
boshqarish yo'llari.  -  dasturlardagi 
ma'lumotlarining 
manzillash yo'llari;  Dasturlash  tizimi  -  bu  tizim  aniq 
dasturlash  tillaridagi  yangi  dasturlar 
uchun ishlab chiqilgan. 
Zamonaviy  dasturlash  tizimlari 
foydalanuvchi  uchun  aniq  va  qulay 
dasturlash muhitini ishlab chiqadi.  Ularga quyidagilar kiradi:
-dastur matnlarini 
muharrirlash va 
muhitni yaratish; integratsiyalashtiril
gan ishlab 
chiqarish muhiti; 
- kompilyator yoki 
interpretatorlar;  Dasturlar
-  standart 
dasturlarning keng 
ko'lamli kutubhonasi 
va funksiyalari; - dialog muhitida 
foydalanuvchi bilan 
"do'stlashish";
otladkali dasturlar va h.k., 
dasturlar, yordamchilarni 
topish va dasturdagi 
hatolarni bartaraf etish; -k uchli grafik 
kutub x ona; -kutubxona bilan 
ishlash uchun 
ulitalar;- ko'p oynali 
ishlash tizimi;  Dasturlar
- o'zga rm as 
assembler;  - o'zgarmas 
ma'lumot 
birlashmasi;  CREDITS:  This presentation template was created by  Slidesgo , including 
icons by  Flaticon , infographics & images by  Freepik  and illustrations by 
StoriesE’tiboringiz 
uchun 
raxmat!

Uskunaviy dasturiy ta'minotlar

Reja: Haqida ma’lumotUskunaviy dasturiy ta’minot Translyatorlar Haqida ma’lumot Interpretatorlar Haqida ma’lumot Aloqa muharrirlari Haqida ma’lumot01 02 03 04

Uskunaviy 01 D asturiy ta’minot haqida ma’lumot

T izimli dasturlash Uskunaviy dasturiy ta’minot Uskunaviy dasturiy ta'minotlar, kompyuter uchun yangi dasturlarni yaratishda yengillik yaratib beradi. Tizimli va dasturiy ta'minotni kompyuterda ishlab chiqish uchun uskunaviy muhit yordami bilan yuzaga keladi:

Uskunaviy muhitlar -yuqori darajali translyatorlar tilli; -tahrirlash muhiti, -yuklovchi va komponovka dasturlari; -dasturlash tizimlari;01 03 0402