Xit davlati
![Reja:
1.Xit davlati tashkil topishi.
2. Xit mamlakatiga qo’shni mamlakatlar.
3. Xit mamlakatinign yakun topishi.](/data/documents/086b1e17-576b-4889-a0c1-3ed1cda21087/page_1.png)
![Qadimgi xett an’anasiga ko`ra podshoning vorisi podsho
oilasidan tanlangan. Ko’pincha voris tanlashda podshoning
jiyanlari, uning opa-singillarining o’g`illariga imtiyoz
berilgan. Odatga ko`ra davlatni ikki hukmdor: podsho va
malika boshqargan. Agar podsho vafot qilsa, malika o`z
unvonini yangi podsho hukmdorligi vaqti ham saqlab
qolgan. Yangi podshoning rafiqasi malika bo`lish uchun,
sobiq podshoni bevasi malikani o`limini kutib turgan](/data/documents/086b1e17-576b-4889-a0c1-3ed1cda21087/page_2.png)
![Uning vorisi Mursili I (er. avv. 1625-1590 yillar
atrofida) davrida Xett podsholigida markazlashuv
kuchayadi. U Mesopotamiyadan Finikiyaga boradigan
yo`ldagi asosiy savdo markazi bo`lgan Shimoliy
Suriyadagi Xalpa shahrini bosib oladi. Mursili I
eramizdan avvalgi 1595 –yilda uzoq Bobilga yurish
qilib Xammurapi sulolasini tugatdi. Ammo mamlakat
ichida keskin vaziyat vujudga keladi. Saroy fitnachilari
podsho hokimiyatini kuchayishini istamay taxt
vorisligiga ko’pgina da’vogarlar bo’lishiga imkoniyat
beradigan an’analarni saqlab qolishga urinadilar.
Oqibatda Mursili I saroy fitnasi qurboni bo’ladi. Xett
hukmron tabaqalari ichida o’zaro kelishmovchiliklar
boshlanadi.](/data/documents/086b1e17-576b-4889-a0c1-3ed1cda21087/page_3.png)
![Er. Avv. XVI asr oxirida podsho Suttarni I davrida Mitanni Zagros va Nine
viyadan Shimoliy Suriyagacha bo’lgan hududni egallab, ulkan davlatga
aylandi. Shu vaqtdan boshlab bir yuz ellik yil davomida Old Osiyoda
Mitannidan kuchli bo’lgan qudratli davlat yo`q edi. Mitanni bu davrda Misr
bilan Mesopotamiya va Sharqiy o`rta yer dengizi havzasi uchun uzoq
kurash olib bordi. XV asrda xalqaro vaziyat o’zgarib Misr bilan Mitanni
o`rtasida ittifoqchilik munosabatlari o`rnatildi va sulolaviy nikohlar tuzildi.
Tutmos IV va Amenemxotep III Mitanni malikalariga uylandilar.](/data/documents/086b1e17-576b-4889-a0c1-3ed1cda21087/page_4.png)
![Er. avv. XX-XVIII asrlarda Kichik Osiyoda
ashshurlik savdogarlar bir necha savdo
koloniyalarini barpo qiladilar. Bu savdo
koloniyalari orqali xalqaro savdo olib boriladi, eng
avvalo metallar va yuqori sifatli gazlamalar savdasi
amalgam oshiriladi. Bu davrda sharqiy Kichik
Osiyoda Xett qabilalari boshqa mahalliy tub joy
aholini assimilyatsiya qiladilar. Kichik Osiyodagi
Nesa (Kanish), Burusxan, Kussar va Xattusi kabi
shaharlarni o`z ichiga olgan siyosiy birlashmalar
vujudga kela boshlaydi.](/data/documents/086b1e17-576b-4889-a0c1-3ed1cda21087/page_5.png)
![Anitta vafotidan keyin er. avv. XVII asr oxirida
boshqa xett urug`i hokimiyat tepasiga keladi. Xett
davlatining asoschilarining birlashtiruvchi
siyosatini istilochi va islohotchi podsho Labarna
( yoki Tabarna) ( Er. avv. 1675-1650 yillar atrofida
boshqargan) tugallaydi. U istilochilik yurishlarini
davom ettirib Tavr-tog` tizmasining shimoliy
qismini egallaydi va shimoliy Qora dengizga
chiqadi. Xett davlati chegaralarini “Dengizdan-
dengizgacha” kengaytiradi. Uning ichki va tashqi
siyosati kuchli ta`sirlangan va tan bergan, keyingi
vorislari Labarna va uning rafiqasi Tavannanna
nomlarini o`zlariga unvon sifatida qabul qiladilar.](/data/documents/086b1e17-576b-4889-a0c1-3ed1cda21087/page_6.png)
![Labarna mavjud xett an’analariga zid ravishda o’g`li Xattusilini o’z vorisi
deb e’lon qiladi. Xattusili I (er. avv. 1650-1625 yillar atrofida) poytaxtni
xettlarning sobiq bosh markazi Xattusiga ko`chiradi. (Shu voqeadan keyin
davlat rasmiy ravishda “Xatti” zamonaviy fanda “Xett” deb atala
boshlandi.)](/data/documents/086b1e17-576b-4889-a0c1-3ed1cda21087/page_7.png)
Reja: 1.Xit davlati tashkil topishi. 2. Xit mamlakatiga qo’shni mamlakatlar. 3. Xit mamlakatinign yakun topishi.
Qadimgi xett an’anasiga ko`ra podshoning vorisi podsho oilasidan tanlangan. Ko’pincha voris tanlashda podshoning jiyanlari, uning opa-singillarining o’g`illariga imtiyoz berilgan. Odatga ko`ra davlatni ikki hukmdor: podsho va malika boshqargan. Agar podsho vafot qilsa, malika o`z unvonini yangi podsho hukmdorligi vaqti ham saqlab qolgan. Yangi podshoning rafiqasi malika bo`lish uchun, sobiq podshoni bevasi malikani o`limini kutib turgan
Uning vorisi Mursili I (er. avv. 1625-1590 yillar atrofida) davrida Xett podsholigida markazlashuv kuchayadi. U Mesopotamiyadan Finikiyaga boradigan yo`ldagi asosiy savdo markazi bo`lgan Shimoliy Suriyadagi Xalpa shahrini bosib oladi. Mursili I eramizdan avvalgi 1595 –yilda uzoq Bobilga yurish qilib Xammurapi sulolasini tugatdi. Ammo mamlakat ichida keskin vaziyat vujudga keladi. Saroy fitnachilari podsho hokimiyatini kuchayishini istamay taxt vorisligiga ko’pgina da’vogarlar bo’lishiga imkoniyat beradigan an’analarni saqlab qolishga urinadilar. Oqibatda Mursili I saroy fitnasi qurboni bo’ladi. Xett hukmron tabaqalari ichida o’zaro kelishmovchiliklar boshlanadi.
Er. Avv. XVI asr oxirida podsho Suttarni I davrida Mitanni Zagros va Nine viyadan Shimoliy Suriyagacha bo’lgan hududni egallab, ulkan davlatga aylandi. Shu vaqtdan boshlab bir yuz ellik yil davomida Old Osiyoda Mitannidan kuchli bo’lgan qudratli davlat yo`q edi. Mitanni bu davrda Misr bilan Mesopotamiya va Sharqiy o`rta yer dengizi havzasi uchun uzoq kurash olib bordi. XV asrda xalqaro vaziyat o’zgarib Misr bilan Mitanni o`rtasida ittifoqchilik munosabatlari o`rnatildi va sulolaviy nikohlar tuzildi. Tutmos IV va Amenemxotep III Mitanni malikalariga uylandilar.
Er. avv. XX-XVIII asrlarda Kichik Osiyoda ashshurlik savdogarlar bir necha savdo koloniyalarini barpo qiladilar. Bu savdo koloniyalari orqali xalqaro savdo olib boriladi, eng avvalo metallar va yuqori sifatli gazlamalar savdasi amalgam oshiriladi. Bu davrda sharqiy Kichik Osiyoda Xett qabilalari boshqa mahalliy tub joy aholini assimilyatsiya qiladilar. Kichik Osiyodagi Nesa (Kanish), Burusxan, Kussar va Xattusi kabi shaharlarni o`z ichiga olgan siyosiy birlashmalar vujudga kela boshlaydi.