MA VZU: X I TOY TI LSHUNOSLI GI NI NG NA ZA RI Y MA SA LA LA RI

RE JA: X it oy t ilining t arixiy dav rlarga bo‘linishi Xitoy an’anaviy tilshunoslik maktabi Xitoy grammatikasining asosiy asarlari

XITOY TILI DUNYODAGI ENG QADIMGI TILLARDAN BIRI HISOBLANADI. BU TILNING TARIXI UNING YOZUV SISTEMASI BILAN CHAMBARCHAS BOG‘LIQ. QADIMGI TILLAR BIR NECHANI TASHKIL QILGAN BO‘LSADA, BUGUNGI KUNGA QADAR FAQATGINA XITOY IYEROGLIFIK YOZUVIDAN MUOMALADA FOYDALANIB KELINMOQDA. XITOY YOZUVINING BOSHQA TILLARDAN FARQI UNDA OHANGNING MAVJUDLIGIDIR. • QA DI MI Y X I TOY TI LI – “ZAMONAVIY XITOY TILI”NING OTA-BOBOSI BO‘LIB, 1919-YIL 4-MAY HARAKATIDAN5 OLDINGI TARIXIY JARAYONDAGI XAN MILLATINING UMUMMILLIY TILI HISOBLANGAN. • BU TIL ZAMONAVIY XITOY TILI BILAN UMUMIY TIL ASOSIGA EGA, LUG‘ATSHUNOSLIK VA GRAMMATIKA TUZILISHI HAM O‘ZARO MOSLASHADI; BIROQ LEKSIK TIZIM VA OG‘ZAKI TIL NUQTAI NAZARIDAN ZAMONAVIY XITOY TILIDAN KATTA FARQ QILADI. QADIMGI XITOY TILI ODATDA, QADIMGI YOZMA TILNI IFODALAYDI, “ VEN YAN ” VA “ QADIMGI BAY X UA” 6NI O‘Z ICHIGA OLADI. U AVVALGI DAVRLAR TILLARI XUSUSIYATLARINI O‘ZIDA MUJASSAMLASHTIRIB, GOHIDA O‘TA MURAKKAB G‘OYALAR YOZMA BAYONINING TURLI TIL USULLARINI ISHLAB CHIQQAN. • SUNGU SUE 训 诂 学 – BU XITOYNING ENG QADIMGI FANLARIDAN BIRI HISOBLANADI. U AN’ANAVIY FILOLOGIYA BO‘LIB, ILGARI ODAMLAR UNI “ 小学” , YA’NI “KICHIK FAN” DEB ATAGANLAR.

Xitoyshunoslikda A.Maspero1 taklif etgan davlarga bo‘lish modeli dunyo xitoyshunosligida yaxshi ma’lum. U xitoy tili tarixini 3 katta davrga bo‘lgan, har bir davrni o‘z o‘rnida ilk va so‘nggisi bo‘lgan. Bu davrlashtirish kasriy ko‘rinishga ega: 1) arxaik (qadimgi) xitoy tili: a) ilk arxaik (Xan davrigacha, ya’ni miloddan avval III asrgacha bo‘lgan davrni o‘z ichiga oladi); b) so‘nggi arxaik (milodiy III asrgacha); 2) o‘rta xitoy tili: a) ilk o‘rta (milodiy IVdan VIII-IX asrgacha); b) so‘nggi (XII asrgacha bo‘lgan davr); 3) zamonaviy: a) ilk zamonaviy (XII-XVII asrlar); b) so‘nggi (XVIII- XX asrlar);

Xitoy tilshunosligiga doir ma’lumotlar berilgan ayrim darslik va qo’llanmalar