MAVZU: X ORI J IYMAVZU: X ORI J IY DAVLATLAR DAVLATLAR KON STITUTSIY ASIKON STITUTSIY ASI

2ROSSIYA FEDERATSIYASI KONSTITUTSIYASI   • Rossiya Federatsiyasining  eng  yuqori  normativ-huquqiy  hujjatidir  .  1993-yil   12-dekabrda  umumxalq  ovoz  berish   yo'li  bilan  qabul  qilingan  va  1993-yil   25-dekabrda  kuchga  kirgan.  Konstitutsiya  eng  yuqori  yuridik  kuchga  ega   bo'lib,  Rossiya  konstitutsiyaviy  tuzumining  asoslarini,  davlat  tuzilishini,  vakillik,  ijro  etuvchi ,  sud  hokimiyati  va   mahalliy  o'zini  o'zi  boshqarish  tizimini  shakllantirishni,  inson  va  fuqaroning  huquq  va  erkinliklarini  belgilaydi,   shuningdek,  konstitutsiyaviy  tuzatishlar  va  Konstitutsiyani  qayta  ko'rib  chiqish. • 2017-yil  dekabr  oyida  VTsIOM  tomonidan  o'tkazilgan  sotsiologik  so'rov  natijalariga  ko'ra,  so'rovda  qatnashgan   rossiyaliklarning  61  foiz  aholisi  Rossiya  Federatsiyasi  Konstitutsiyasini  mamlakat  va  uning  aholisi  ehtiyojlariga   to'liq  yoki  aniqrog'i  javob  beradigan  hujjat  deb  hisoblashga. • 2020-yil  1-iyulda  bo'lib  o'tgan  Butunrossiya  ovoz  berishda  rasmiy  ma'lumotlarga  ko'ra,  ko'pchilik  rossiyaliklar   tomonidan  ma'qullangan  tuzatishlar  qabul  qilinishi  munosabati  bilan  Asosiy  qonunga  sezilarli  o'zgarishlar   kiritildi.  O'zgartirishlar  2020-yil  4-iyulda  kuchga  kirdi  . • Rossiya  bosqinchiligi  paytida  Ukrainaning  bosib  olingan  hududlarini  qo'shib  olish  munosabati  bilan   Konstitutsiyaga  o'zgartirishlar  kiritildi  va  2022-yil  6-oktyabrda  yangi  tahrirda  chiqdi.

3• Tuzilishi: • Rossiyaning amaldagi  Konstitutsiyasi  muqaddima  va  ikkita  bo'limdan  iborat.  Preambula  Rossiya  xalqi   ushbu  Konstitutsiyani  qabul  qilganligini  e'lon  qiladi;  demokratik  va  insonparvarlik  qadriyatlari   mustahkamlandi;  Rossiyaning  zamonaviy  dunyodagi  o'rnini  belgilaydi.  Birinchi  bo'lim  9 bobni  o'z   ichiga  oladi  va  141  moddadan  iborat  (Rossiya  Federatsiyasining  2020-yil  14-martdagi  "Rossiya   Federatsiyasi  Konstitutsiyasiga  o'zgartishlar  kiritish  to'g'risida"gi  №  1-FKZ  "Rossiya  Federatsiyasi   Konstitutsiyasining  ayrim  masalalarini  tartibga  solishni  takomillashtirish  to'g'risida"  gi  Qonuniga   muvofiq.  Rossiya  Federatsiyasidagi  siyosiy,  ijtimoiy,  huquqiy,   iqtisodiy ,   ijtimoiy  tizimlarning   asoslarini,   asosiy  huquqlarni   belgilovchi  amaldagi  137  ta  moddaga  yana  5 ta  modda  qo'shildi,   shuningdek,  bittasi  o'z  kuchini  yo'qotdi.

4 HINDISTON KONSTITUTSIYASI Hindiston Konstitutsiyasi  ( IAST  :  Bhāratīya Saṃ�vidhāna ) —  Hindistonning  oliy  qonuni.  Hindsiton   Konstitutsiyasi  mamlakatning  asosiy  siyosiy  kodeksi  hisoblanib,  davlat  tuzilmasi,  boshqaruv  tartiblari,   davlat  organlarining  vakolatlari  va  davlat  institutlarining  majburiyatlarini  va  fuqarolarning  asosiy   huquqlari,  direktiv  tamoyillari  va  majburiyatlarini  belgilaydi.  Hindsiton  Konstitutsiyasi  dunyodagi  eng   uzun  yozma  milliy  konstitutsiyadir. Hindsiton  Konstitutsiyasi  mamlakatda  konstitutsiyaviy  ustunlikni  ta minlaydi(parlament  ustunligini   ʼ emas,  chunki  hujjatni  parlament  emas,  balki  Ta sis  Assambleyasi  tomonidan  yaratilgan)  va  o z  xalqi   ʼ ʻ nomidan  o z  muqaddimasida  deklaratsiya  bilan  qabul  qilingan.  Parlament  konstitutsiyani  bekor  qila   ʻ olmaydi.     BR  Ambedkar : Hindiston Konstitutsiyasi Hindistonning 2015-yilgi pochta ṃarkasida Hindsiton  Konstitutsiyasi  1949-yil  26-noyabrda  Hindiston  Ta sis  Assambleyasi  tomonidan  qabul  qilingan   ʼ va  1950-yil  26 -yanvarda  kuchga  kirgan ] .  Konstitutsiya  Hindiston  hukumatining  1935-yilgi  qonunini   mamlakatning  asosiy  boshqaruv  hujjati  sifatida  bekor  qildi,  natijada  Hindiston  Dominioni  Hindiston  Respublikasiga  aylandi.  Konstitutsiyaviy  avtoxtoniyani  ta minlash  uchun  uning  tuzuvchilari  395- ʼ moddada  Britaniya  parlamenti  tomonidan  qabul  qilingan  avvalgi  hujjatlarini  bekor  qildilar.  Hindiston  o z  ʻ konstitutsiyasi  qonuniy  kuchga  kirgan  kun  26-yanvarniRespublika  kuni  sifatida  nishonlaydi . Konstitutsiya  Hindistonni  suveren ,  sotsialistik,  dunyoviy   va  demokratik   respublika  deb  e lon  qiladi,  uning   ʼ fuqarolariga  adolat ,  tenglik  va  erkinlikni  kafolatlaydi  va  birodarlikni  rivojlantirishga  harakat  qiladi.  1950- yilgi  konstitutsiyaning  asl  nusxasi  Nyu-Dehlidagi  parlament  binosida  geliy  bilan  to ldirilgan  qutida   ʻ saqlanadi.  „Dunyoviy“  va  „sotsialistik“  so zlari  1976-yilda  Favqulodda  vaziyat  paytida  42-o zgartirish   ʻ ʻ qonuni  bilan  muqaddimaga  qo shilgan ʻ

5 OZA RBA Y J ON RESPUBLI K A SI N I N G KONSTI TUTSI Y A SI • Ozarbayjon Respublikasining Konstitutsiyasi ( ozarbayjoncha :  Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası ) —  Ozarbayjon Respublikasining  asosiy  qonuni,  oliy  yuridik  kuchga  ega  bo lgan  siyosiy-huquqiy  hujjat.  Yangi  konstitutsiya  ʻ 1995-yil   12-noyabrda  referendum  yo li  bilan  qabul  qilingan  va  ʻ 27-noyabrda  kuchga  kirgan. • zarbayjonning  birinchi  Konstitutsiyasi  ( Ozarbayjon  SSR )  1921-yil   19-mayda  I  Butun  Ozarbayjon  Sovetlari  Kongressida  qabul   qilindi.  1921-yil  Konstitutsiyasi  shahar  va  qishloq  proletariatining  diktaturasini  mustahkamladi.  RSFSR  Konstitutsiyasining   namunasi  asosida  tuzilgan  ushbu  konstitutsiya  ishchilar  sinfining  davlat  boshqaruvidagi  yetakchi  rolini  ta minladi.  Ozarbayjon   ʼ Konstitutsiyasining  yangi  tahriri  1925-yil   14-martda  IV  Umumittifoq  Sovetlarining  qurultoyida  qabul  qilindi [2] . • 1937-yil   10-martda  bo lib  o tgan  IX  Butunjahon  Ozarbayjon  Sovetlari  Kongressi,  Ozarbayjon  SSR  yangi  Konstitutsiyasi  loyihasini   ʻ ʻ muhokama  qildilar  va  14-martda  respublikaning  yangi  konstitutsiyasini  tasdiqladilar.  Yangi  konstitutsiya  respublikaning  milliy,   iqtisodiy,  siyosiy  va  tarixiy  xususiyatlarini  aks  ettirdi.  1978-yil   21-aprelda  to qqizinchi  chaqiriq  Ozarbayjon  SSR  Oliy  Kengashining   ʻ navbatdan  tashqari  VII  sessiyasi  Ozarbayjon  SSRning  so nggi  Konstitutsiyasini  qabul  qildi. ʻ • Ozarbayjon  mustaqillikka  erishgach,  yangi  Konstitutsiya  tayyorlash  zarurati  paydo  bo ldi.  ʻ 1995-yil   12-noyabrda  bo lib  o tgan   ʻ ʻ umumxalq  referendumi  bilan  mustaqil  Ozarbayjonning  birinchi  Konstitutsiyasi  qabul  qilindi. • 2009-yil   18-martda  referendumda  Konstitutsiyaning  29-moddasiga  o zgartishlar  qabul  qilindi. ʻ • 2002-yil   24-avgustda  umumxalq  ovozi  bilan  (referendum)  Ozarbayjon  Konstitutsiyasiga  birinchi  tuzatish  kiritildi. • 2016-yil   26-sentabrda   2009-yil  Konstitutsiyasiga  tuzatishlar  ommaviy  ovoz  berish  orqali  qabul  qilindi ] .  Shunday  qilib,   Ozarbayjonda  mamlakat  Vitse-prezidenti  lavozimi  o rnatildi,  prezidentlik  muddati  5 yildan  7 yilgacha  uzaytirildi,  Prezident   ʻ shuningdek,  Milliy  Majlisni  tarqatib  yuborish  huquqiga  ega.