Mavzu Birinchi Salib yurishining boshlanish sabablari va Quddus qirolligining tashkil topilishi Reja Kirish . 1 Birinchi Salib yurishining boshlanish sababi . 2 Quddus qirolligining tashkil topilishi. 3Birinchi Salib yurishining tugatilishi va uning oqibatlari. Xulosa .

Kirish. Salib yurishlari — 1096 - 1270-yillarda G arbiy Yevropaʻ zodagonlari va katolik cherkovi tomonidan Yaqin Sharqqa ( Suriya , Falastin , Shimoliy Afrika ) qilingan bosqinchilik urushlari. Salib yurishlarining bosqinchilik mohiyati diniy shiorlar (g ayridin (musulmonlar)larga qarshi kurash va „xudo qabri“ hamda „muqaddas ʻ yer“ (Falastin)ni ozod qilish) bilan niqoblangan. Salibchilar, odatda, kiyimlariga salib (xoch) belgisini tikib olishgan (yurishlarning nomi shundan). XI-asrning so nggi choragida saljuqiylar ʻ tomonidan Vizantiyaning Kichik Osiyodagi yerlarini hamda diniy an ana bo yicha ʼ ʻ „muqaddas shahar“ bo lgan ʻ Quddusni egallab olishlari salibchilarning O rta ʻ dengizning sharqidagi yerlarga bostirib kirishiga sabab bo lgan. Vizantiya ʻ saljuqiylarga qarshi kurashish uchun G arbdagi davlatlardan bir necha bor harbiy ʻ yordam so ragan. Salib yurishlarining bevosita tashkilotchisi bo lgan Rim papasi ʻ ʻ bundan foydalangan. Papalar katolik cherkovining ta sirini kuchaytirish va ʼ kengaytirish, pravoslav cherkovini Rimga bo ysundirish maqsadida diniy ʻ fanatizmni avj oldirganlar. Salibchilarning ko pchiligini qashshoqlashib qolgan ʻ ritsarlar, yirik sen orlar hamda dehqonlar tashkil qilgan. G' arbiy Yevropa ʼ feodallarining Yaqin Sharqdagi bosqinchilik va talonchilik urushlari edi Bu yurishlar 1096—1270-yillar oralig'ida bo'lib o'tgan. Sharqdagi yerlarni egallash orqali cherkov o'zining ta'sirini yanada kuchaytirishni maqsad qilgan.Sharqda XI asr oxirida vujudga kelgan vaziyat salib yurishlari uchun qulay sharoit tug'dirgan. Kichik Osiyo yarimoroli deyarli to'liq saljuqiy turklar qo'lida edi. Bu yerdan G'arb mamlakatlari ziyoratchilari Falastinning muqaddas joylariga, rivoyatlarga ko'ra, Iso payg'ambar dafn etilgan Quddusga boradigan yo'llar o'tardi. Quddus esa deyarli besh asrdan buyon musulmonlar qo'lida edi. Mahalliy hukmdorlar va aholining ziyoratchilarga munosabati yomon bo'lmasa-da, XI asr oxiridan boshlangan musulmon hukmdorlarining 0' zaro unlshlari xristianlar ziyoratlarini tobora xavfli tadbirga aylantira borgan. Vizantiya imperatori Rim papasi bilan kelishmasa-da,

xristianlar dushmanlari bilan uchun jangchilar yuborishini so'rab, G'arbga murojaat qiladi. Papa Urban II 1095-yilda Fransiyaning janubidagi Klermon shahrida cherkov yig'iniga to'plangan minglab mhoniylar, ritsarlar va oddiy xalq vakillari huzurida nutq so'zlaydi. U Quddusdagi «payg'ambar qabrini» musulmonlardan ozod etishga chaqiradi. Papa yurishda ishtirok etganlarga ularning gunohlari kechirilishini, halok bo'lganlar ruhining jannatga — «arshi- a'loga» tushishini va'da qiladi. Urban II «muqaddas yer»ning boyliklari va hosildor ekanligini ham eslatib o'tadi. Falastinda «sut va asal daryo bo'lib oqishi, Quddus yerning kindigi, jannatmakon hosildor yerli o'lka» ekanligini ta'kidlaydi. Bu so'zlarni xaloyiq «Xudoning irodasi shu!», «Xudoning xohishi shu!» kabi hayqiriqlar bilan qarshilaydilar. Ular matodan «but», ya'ni «salib»ning aksini qirqib, o'z kiyimlariga tika boshlaydilar. Ayni shu sababli yurish qatnashchilari «salibchilar», yurishlarning 0' zi esa «salib yurishlari» nomini oladi. Dehqonlar salib yurishlarida qatnashish orqali 0' zlarining og'ir hayotidan qutulib, Sharqda mulkka va baxtli hayotga erishishga umid qilganlar. Salibchilarning ko'pchiligini, asosan, ritsarlar tashkil etib, aksari boy bo'lmagan xonadonlardan edilar. Oilaning kichik o'g'illari, mayorat tizimi bo'lganidan, ya'ni meros katta o'g'ilga qoldirilgani sababli, ota-onalari merosining katta qismiga umid qilmasalar ham bo'lardi. Bu holatdagi ritsarlar 0' zlariga shon-shuhrat va boylik istab yo'l ga chiqqanlar. Gersoglar, graflar va hatto ayrim qirollar hamda imperatorlar ham Sharqqa jo'naydilar. Ular o'zlariga yangi hu dudlar va fuqarolarni bo'ysundirishni maqsad qilganlar. Qo'shin bilan savdogarlar ham yo'lga chiqib, ular Sharq mollari bilan savdo qilish orqali tez boyib ketishni orzu qilganlar. Albatta, salib yurishi ishtirokchilari faqat foydani o'ylagan desa xato bo'ladi. Moddiy manfaat ularda «payg'ambar qabri»ni musulmonlardan xalos etish muqaddas ish ekanligiga ishonch bilan mujassamlashgan. Birinchi salib yurishlariga Fransiya, Italiya va Germaniyaning turli viloyatlaridan kelgan ritsarlar to'plangan.

1 Salib yurishlarining boshlanish sabablari. Salib yurishlari - G arbiy Yevropaʼ ritsarlarining musulmon , pravoslav davlatlari va turli xil xristian mazhablariga qarshi olib borgan davomiy yurishlari. Salib yurishlarining maqsadi Falastinni, birinchi navbatda, Quddusni saljuqiy turklardan ozod qilish edi. Biroq salib yurishlari keyinchalik Baltiqbo yi majusiylarini ʼ xristianlashtirish. Yevropada papa hukumatiga qarshi harakatlarni bostirish yoki papalarning siyosiy maqsadlarini amalga oshirishvositasibo libqoldi. ʼ «Salibchilar» atamasi, salib yurishi ishtirokchilari o z kiyimlariga salib (xoch, ʼ krest) tikib olishgani uchun, paydo bo lgan. Yurish qatnashchilari gunohlardan ʼ poklanadi deb hisoblangani bois , yurishda nafaqat ritsarlar, balkioddiyaholi,hattokibolalarqatnashgan. Falastin uzoq davrdan beri arab davlatlari hukmi ostida edi, ular xristianlarga bag rikenglik bilan munosabatda bo lishgan. Falastindagi xristianlar uchun ʼ ʼ muqaddas sanalgan maskanlarni ziyorat qilishlariga monelik qilishmagan. Saljuqiy turklar esa bunga yo l qo ymagan. Endi xristianlar uchun Quddusga borish ʼ ʼ oldingidek xavfsiz bo lmay qoldi. Rim papalari Falastinni Saljuqiylardan ʼ tortib olishmasa , ziyoratgohlarga borish umuman to xtab qolishidanxavfsirashdi. ʼ Salib yurishining sabablaridan biri Vizantiya imperatori Аleksey I ning Rim papasidan yordam so rashi edi. Bir necha asr Vizantiya g arb xristianlari uchun ʼ ʼ jangovar musulmonlar hujumlaridan ajratib turadigan bufer zona bo lib keldi. ʼ Biroq 1071 yildagi Mansikert jangida yengilgan imperiya Kichik Osiyodagi katta hududidan ajraldi. Mag rur Vizantiya muqarrar halokatdan qutulish uchun Rim ʼ papasidan yordam so rashga majbur bo ldi. Birinchi salib yurishidan oldin ʼ ʼ Аnatoliyaning katta qismi islomning sunniylik yo nalishidagi Rum saljuqiylari ʼ hukmi ostida edi. Xristianlar bilan kurashishga qaraganda saljuqiylarni ichki qo zg olonlarni bostirish, taxt talashishlar, shialarning isyonlari qattiq tashvishga ʼ ʼ solardi. Falastinni markaziy hokimiyatdan deyarli mustaqil amirlar boshqarardi. Misrning katta qismi shia yo nalishidagi fotimiylar sulolasi qo lida bo lgan. ʼ ʼ ʼ Saljuqiylar fotimiylar hududining bir qismini bosib olishdi. Shuning uchun Аleksey Komnin salibchilarga fotimiylar bilan ittifoq tuzishni maslahat berdi. 1076