1FRANSIYA Mundarija: Kirish. I. Fransiyaning jahon xo’jaligida tutgan o’rni. II. Fransiya xo’jaligiga tavsif : II.1 Iqtisodiyoti. II.2 Sanoati. II.3 Qishloq xo’jaligi. III. O’zbekiston Fransiya munosabati. Xulosa. Foydalanilgan adabiyotlar.

1KIRISH Fransiya davlatining xo‘jaligining mohiyati, vujudga kelishi, rivojlanish bosqichlari va qonuniyatlari ochib berilgan. Fransiyaning jahon xo'jaligida tarkibi, mamakatlar iqtisodiy rivojlanish jihatdan guruhlanishi, makroiqtisodiy rivojlanish modellari va raqobatbardoshligini oshirish yo‘llari tahlil qilingan. Shuningdek, unda xalqaro iqtisodiy munosabatlarning asosiy shakllari hisoblangan xalqaro mehnat taqsimoti yoritilgan. Xalqaro savdo nazariyalarining kelib chiqishi va rivojlanish bosqichlari, xalqaro savdoning tarkibi, tashqi savdoni tartibga solish usullari va uni erkinlashtirish yo'nalishlarini o‘rganishga bag'ishlangan. Fransiyada iqtisodiy omillar hisoblangan xalqaro kapital migratsiyasi va unda transmilliy korporatsiyalarning o‘rni, xalqaro ishchi kuchi migratsiyasi va yuqori texnologiyalarni xalqaro uzatishning nazariy asoslari va amal qilish mexanizmini voritib berishga alohida e ’tibor qaratilgan. Har yili mamlakatga 80 million sayyoh tashrif buyuradi. Bu dunyoda birinchi o’rinnni egallagan. Ikkinchi o’rinda esa Amerika, unga 73 million kishi tashrif buyuradi. Yana bir fakt, Fransiya avval sayyoramizning 10% hududiga egalik qilgan. Faqatgina bu mamlakatda siz o’lgan odamga turmushga chiqishingiz mumkin, biroq avval prezidentga ariza yuborib, uni ko’rib chiqilishini kutishingiz kerak. Fransiyaning Xalqaro valuta munosabatlari, xalqaro valyuta-kredit va moliya bozorlari, jahon moliyaviy iqtisodiy inqirozining vujudga kelish sabablari va inqirozdan chiqish dastaklari o ‘rganilgan. Jahon iqtisodiyotining globallashuvini eltuvchi xalqaro iqtisodiy tashkilotlarning kelib chiqish zaruriyati, guruhlanishi, faoliyati va 0‘zbekiston bilan munosabatlari tahlil qilingan. Xalqaro iqtisodiy integratsiyaning holati baholangan, rivojlanish tendensiyalari aniqlangan va 0‘zbekistonning xalqaro iqtisodiy integratsiyalashuv jarayonlaridagi faoliyati yoritilgan..

1Jahon xo jaligiʻ - turli mamlakatlar milliy iqtisodiyotining bozor munosabatlari zamirida bir-birini taqozo etgani holda umumjahon yaxlitligini tashkil etishi; jahondagi o zaro aloqador milliy xujaliklar va xalqaro iqtisodiy ʻ munosabatlar majmui. J. x. bozor iqtisodiyoti rivojining mahsuli sifatida 19- asrning oxiri — 20-asr boshlarida shakllandi. Xalqaro mehnat taqsimoti turli mamlakatlar milliy xujaliklarini ixtisoslashishiga olib keladi, ya ni muayyan ʼ mamlakatda u yoki bu soha ustuvor rivojlanadi. Ixtisoslashuv mamlakatda kanday tabiiy resurslarning borligiga va shu yerdagi i. ch. tajribasiga bog liq. Ixtisoslashuv ʻ harajatlarni kamaytirib, tovarlarni sifatlii. ch. imkonini berganidan xalqaro aloqalarni zaruratga aylantiradi. Jahon xo’jaligidagi iqtisodiy aloqalar har bir mamlakat milliy iqtisodiyotining mustaqilligi; mamlakatlar iqtisodiy munosabatlarining bozor qoidalari asosida olib borilishi; iqtisodiy aloqalar uning ishtirokchilar uchun zaruriy manfaatli bo lishi; milliy xo jaliklar manfaatlarining uyg unligiga tayanib, ʻ ʻ ʻ ixtiyoriy ravishda va sharoit yetilganda o zaro integratsiyalashuvi tamoyillariga ʻ asoslanadi. Jahon xo’jaligida aloqalari ko p qirrali bo lib, savdo-sotiq, xalqaro valyuta- ʻ ʻ kredit munosabatlari, kapital chiqarish va uni kiritish, ochiq iqtisodiy zonalar tashkil etish, ish kuchi migratsiyasini uyushtirish, birgalikda ilmiy-texnikaviy loyihalarni moliyalashtirish, axborot almashish, sayyohlik sohasida hamkorlik qilish kabi shakllarga ega. Jahon xo’jaligida xalqaro tashkilotlar tenglikka asoslangan va o zaro ʻ manfaatli iqtisodiy aloqalar va hamkorlik urnatishga xizmat qiladi. Jahon xo’jaligida aloqalari bevosita turli mamlakatlardagi firmalar, banklar va davlat idoralari o rtasida, shuningdek, bevosita — xalqaro tashkilotlar ʻ ishtirokida amalga oshiriladi. Bular jumlasiga Jahon banki, Xalqaro valyuta fondi,

1Osiyo rivojlanish banki, Yevropa tiklanish va taraqqiyot banki, Xalqaro mehnat tashkiloti, Jahon savdo tashkiloti va b. kiradi. Jahon xo’jaligini tashkil etuvchi milliy xo jaliklar ikki yo sindaʻ ʻ guruxlashtiriladi: 1) rivojlanish yo nalishlari buyicha mamlakatlar bozor ʻ iqtisodiyoo ti rivojlangan mamlakatlar, rivojlanayotgan mamlakatlar va bozor ʻ iqtisodiyoti tizimiga o tish davrida yoki iqtisodiy transformatsiya bosqichidagi ʻ mamlakatlarga ajratiladi; 2) iqtisodiy rivojlanganlik darajasiga kura mamlakatlar yalpi milliy mahsulot (YAMM) ko rsatkichlari buyicha 3 ta asosiy guruhga ʻ bo linadi: daromadi past (axoli jon boshiga yillik YAMM ko rsatkichi 987 AQSH ʻ ʻ dollari), daromadi o rtacha (5323,2 dollar) va daromadi yuqori (22921,3 dollar) ʻ bo lgan mamlakatlar (1999). ʻ MDH mamlakatlari orasida Rossiya, Ukraina, Belorussiya, Qozog iston, ʻ O zbekiston daromadi o rtachadan pastroq bo lgan mamlakatlar guruhini tashkil ʻ ʻ ʻ etadi. MDHning boshqa mamlakatlari daromadi past (eng kam taraqqiy etgan) mamlakatlar hisoblanadi. J. x. da sanoati rivojlangan 6 mamlakat: AQSH, Yaponiya, GFR, Fransiya, Buyuk Britaniya, Italiya yetakchi o rinni egallaydi, 90- ʻ y.lar o rtalarida jahon sanoat i. ch.ning 60%, tovarlar eksportining 63% va ʻ xizmatlar eksportining 47% shu mamlakatlar hissasiga to g ri kelgan. ʻ ʻ Fransiyaning sharq va janubida tog tizmalari, markazining janubiy qismida ʻ tog va keng tekisliklar bor. Alp tog lari bilan Yura tog lari Italiya va Shveysariya ʻ ʻ ʻ bilan tabiiy chegarani tashkil etgan. Fransiyadagi Alp tog larining ko p cho qqilari ʻ ʻ ʻ 4000 m dan ziyod. Eng baland joyi — Monblan tog i (4807 m). Balandligi 1700 m ʻ gacha bo lgan Yura tog lari Belfort pastligi tomonga Rona daryosi vodiylari uzra ʻ ʻ pasayib boradi. Belfort pastligining shim, sharqiy tomonidan Reyn bo ylab, ʻ Fransiya Germaniya chegarasi o tadi. Bu joyda balandligi 1424 m bo lgan Vogez ʻ ʻ tog tizmasi mavjud. Fransiya va Ispaniya o rtasida tabiiy chegara bo lgan Pirenei ʻ ʻ ʻ tog larining balandligi Fransiya tomonida 3298 m ga (Vinmal) yetadi. Fransiyada ʻ

1foydali qazilmalardan kumir, temir rudasi, uran, tabiiy gaz, volfram va surma, talk xom ashyosi, qo rg oshin, oltingugurt va rux bor. Neft va gaz juda kam miqdorda.ʻ ʻ Iqlimi asosan uch xil: okean, kontinental va dengiz ikdimi. Fransiya iqlimi qishloq xo jaligi uchun qulay. Mamlakatning ko p qismida okean iqlimi. G arb va ʻ ʻ ʻ shimolida Atlantika okeanidan nam havo oqimi kelib, mo tadil iklimni hosil ʻʼ qiladi: yozda salqin, qishda iliq. Yil bo yi yomg ir yog ib turadi. O rta dengiz ʻ ʻ ʻ ʻ soxdllari, Yura, Rona pasttekmsliklari va Korsikaning iqlimi subtropik. U yerlarda qish iliq, yoz esa quruq va issiq. Sharq va shimoli-sharkdagi tekislik hamda pasttekisliklarda yanvarfevralda o rtacha temperatura 13°, g arb va janubi-g arbda ʻ ʻ ʻ 5—7°, mamlakat janubida 8—10°. Iyul va avgustda tekisliklarda 16—18°, shimolida 20—22°, janubi-g arbda 23—24". Yillik yog inning eng kupi (1500- ʻ ʻ 2000 mm) Alp, Vogez, Sevenn va Pirenei tog larining g arbiy qismiga to g ri ʻ ʻ ʻ ʻ keladi. Yirik daryolari: Luara, Rona, Sena, Garonna, mamlakat sharqida Reyn daryosining bir qismi o tgan. Fransiyada ko l kam, Jeneva ko lining ko p qismi ʻ ʻ ʻ ʻ Shveysariya xududida joylashgan. Tuprog i qo ng ir o rmon tuproqlari, sho rxok ʻ ʻ ʻ ʻ ʻ kulrang, chimli kulrang, qo ng ir rendzin, kulrang xamda „terra rossa“ deb ʻ ʻ ataluvchi qizil tuproqlardan iborat. O rmonlar mamlakat hududining 20 ʻ % ni tashkil etadi. Shim.da keng bargli urmonlar (dub, qayin, shumtol), O rta dengiz ʻ sohilida dub va qarag ay usadi. Hayvonot dunyosi: sut emizuvchilardan yovvoyi ʻ o rmon mushugi, tulki, bo rsiq, bug u, kiyik, to ng iz, olmaxon, quyon; tog ʻ ʻ ʻ ʻ ʻ ʻ tepalarida tog echkisi, olmaxon, alp sug uri, qora echki uchraydi. Qushlardan ʻ ʻ kaklik, bulduruq, loyxurak, yakantovuq, olaqarg a, qorayaloq, chumchuq, kaptar, ʻ burgut, jan.da qizil g oz yashaydi. Daryolarda turli baliklar bor. Mamlakat ʻ hududining 10 % himoya ostiga olingan. Ular: milliy bog (Ekren, Sevenn va ʻ boshqalar), hududiy milliy bog va kichik tabiiy qo riqxonalar. Ko p qo riqxonalar ʻ ʻ ʻ ʻ tog larda joylashgan (Alpdagi Vanuaz va Pelvu milliy bog lari, Pireneydagi ʻ ʻ Neuvyel qo riqxonasi). ʻ Fransiya chetga elektron va maxsus mashina, uskunalar, samolyot, temir va po lat, ofis mashinalari, don mahsulotlarini qayta ishlash vositalari, alkogolli ʻ