INNAVATSION FAOLIYATNING INJENERLIGI

Загружено в:

06.03.2024

Скачано:

0

Размер:

49.8037109375 KB

Скачать

“INNAVATSION FAOLIYATNING
INJENERLIGI”
MUNDARIJA
T|r Nazorat ishining qismlari nomi bet
1 KIRISH………………………………………… 3
2 Asosiy qism:
2.1 I BOB. INNOVATSION FAOLIYATI
1.1. Innovatsion faoliyati haqida tushuncha....… 5
1.2. Innovatsion faoliyatni tuzilishi ……………. 9
2.2. II BOB INNOVATSION FAOLIYAT INJENERLIGI
2.1. Innovatsion injener haqida tushuncha….…….. 14
2.2. Innovatsion faoliyatni injenerligi……………. 17
3. XULOSA…………………………………… . 21
4. FOYDALANGAN ADABIYOTLAR……….. . 22

Mavzu: INNAVATSION FAOLIYATNING INJENERLIGI
KIRISH
Joriy printsiplari, innovatsiya turlari, subyektlari hamda ularning huquq va
majburiyatlari, shuningdek,innovatsion faoliyatning amalga oshmaslik xavflari, uni
baholash va kamaytirish usullari, innovatsion faoliyat sohasida kadrlarni
tayyorlash, qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirishga ko'maklashish ham
ko'rsatilgan.Ma’lumki, ilmiy ishlanmalarni amaliyotga tadbiq etish, yangi
ishlanmalar rivojlantirish hamda ularni iqtisodiyot tarmoqlariga joriy qilish,
innovatsiya va innovatsion faoliyat sohasidagi tushunchalarni tartibga soluvchi
yagona qonun hujjati mavjud emas edi. Ushbu hujjat “Ilm-fan va ilmiy faoliyat
to'g'risida”gi Qonunning mantiqiy davomi bo'lib, ilm-fan va ishlab chiqarishning
uzviy bog'liqligini ta'minlaydi.Qonun innovatsiya va innovatsion faoliyat
sohasidagi huquqiy, iqtisodiy va tashkiliy munosabatlarni tartibga soladi.Bundan
tashqari, mazkur Qonunda O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining,
innovatsion faoliyat sohasidagi vakolatli davlat organining, davlat boshqaruvi
organlarining, mahalliy davlat hokimiyati organlarining innovatsion faoliyat
sohasidagi vakolatlari belgilab qo'yildi.Shuningdek, bu Qonun olimlar,
tadbirkorlar, nodavlat notijorat tashkilotlar, ayniqsa, yoshlar uchun huquqiy asos
bo'lib xizmat qiladi. Innovatsion faoliyat - bu kompaniya yoki tashkilot tomonidan
mavjud mahsulot yoki xizmatlarni yaxshilash, yangi mahsulot yoki xizmatlarni
ishlab chiqish yoki biznes jarayonlarini qayta qurish bo'yicha amalga oshiriladigan
faoliyat.Innovatsion faoliyat odatda kompaniyaning ilmiy-tadqiqot bo'limi yoki
maxsus innovatsiya bo'limi tomonidan amalga oshiriladi. Ushbu tadbirlar yangi
g'oyalarni kashf qilish, g'oyalarni sinab ko'rish, prototipni ishlab chiqish, ishlab
chiqarish va marketingga tayyorgarlik kabi bir qator bosqichlarni o'z ichiga olishi
mumkin.Innovatsion faoliyat ko'pincha turli xil fanlarni o'z ichiga olgan
hamkorlikni talab qiladi. Qurilish muhandislari, elektrotexnika muhandislari,

dasturiy ta'minot ishlab chiqaruvchilari, marketing bo'yicha ekspertlar va
dizaynerlar kabi turli sohalardagi mutaxassislar birlashib, yangi g'oyalarni amalga
oshirishga hissa qo'shadilar.
3
Innovatsion faoliyat tashkilotga raqobatdosh ustunlikni oshirish, mijozlar
ehtiyojlarini qondirish yoki yangi bozorlarga kirish kabi maqsadlarga erishishga
yordam beradi. Shuning uchun innovatsion faoliyat ko'pincha kompaniyalarning
raqobatdosh ustunlikka erishish uchun foydalanadigan strategiyasidir.Innovatsion
faoliyat muvaffaqiyatli bo'lishi uchun tashkilot innovatsion madaniyat va ochiq
muloqotga ega bo'lishi muhimdir. Bundan tashqari, innovatsion faoliyatga etarli
resurslarni ajratish, xavflarni boshqarish va xodimlarni o'qitish va rivojlantirishga
ahamiyat berish ham muvaffaqiyatga hissa qo'shishi mumkin. Milliy iqtisodiyotda
tarkibiy o‘zgarishlarni amalga oshirish va modernizatsiyalash, korxonalarni
zamonaviy texnika bilan qayta jihozlash hamda raqobatga bardoshli maxsulotlarni
ishlab chiqarish maqsadida mamlakatdagi barcha mavjud sarmoyalar safarbar
qilina boshlandi, shuningdek, xorijiy investitsiyalarni keng jalb etish, ayniqsa,
yetakchi tarmoqlarda chet el sarmoyasi ishtirokini kengaytirish yo‘lga qo‘yildi.
Shu maqsadda respublika hukumati tomonidan mamlakat iqtisodiyotiga xorijiy
investitsiyalar to‘g‘ridan-to‘g‘ri kirib kelishi uchun qulay investitsiya muhitini
yaratishga qaratilgan investitsiya siyosati o‘tkazilmoqda. Biror bir hududga
investitsiya kiritishdan avval, ushbu hududning investitsiya muhitini o‘rganish,
unga baho berish, investitsiya faoliyatsini o‘rganish, investitsiya loyihasini puxta
tahlil qilish va baholash, faoliyatga ta‘sir etuvchi obyektiv va subyektiv omillar
ta‘sirini aniqlash, ularni baholash hamda salbiy ta‘sir etuvchi omillarni oldini olish,
loyiha samaradorligini oshirish bo‘yicha chora-tadbirlar haqida aniq ma‘lumotlarga
ega bo‘lish lozim Ana shu maqsadda, respublikamizda investitsiya loyihalari
ekspertizasi bilan shug‘ullanuvchi mutasaddi davlat tashkilotlari va tijorat
banklarining faoliyat moliyalashtirish faoliyati davr talabiga mos holda rivojlanib
kelmoqda va hozirgi kunga kelib, nafaqat bank hodimlari, balki investitsiya
faoliyatining barcha ishtirokchilari investitsiya faoliyatini moliyaviy-iqtisodiy

tahlil qilish usullari, moliyalashtirish manbalari, investitsiya risklarini tahlil qilish,
baholash va boshqarish usullari hamda loyiha samaradorligini oshirish bo‘yicha
ma‘lumotlarga ega bo‘lishlari zamon talabiga aylanmoqda.
4
I BOB. INNOVATSION FAOLIYATI
1.1. Innovatsion faoliyati haqida tushuncha. Innovatsion faoliyat — to planganʻ
bilim, texnologiya va uskunalarni tijoratlashtirishga qaratilgan ilmiy, texnologik,
tashkiliy, moliyaviy va tijorat tadbirlari majmui. Yangi yoki qo shimcha
ʻ
tovarlar/xizmatlar yoki yangi xususiyatlarga ega tovarlar/xizmatlar innovatsion
faoliyatning natijasi hisoblanadi.Shuningdek, innovatsion faoliyatni
innovatsiyalarni yaratish, o zlashtirish, tarqatish va ulardan foydalanish faoliyati
ʻ
sifatida ham belgilash mumkin.Innovatsion faoliyat — ishlab chiqarilayotgan
mahsulotlar (tovarlar, xizmatlar) nomenklaturasini kengaytirish va yangilash va
sifatini yaxshilash, ularni tayyorlash, keyinchalik ichki va xorijiy bozorlarda joriy
etish va samarali amalga oshirish texnologiyalarini takomillashtirish uchun ilmiy
tadqiqotlar va ishlanmalar natijalarini ishlatish va tijoratlashtirishga qaratilgan,
birgalikda innovatsiyalarga olib keladigan ilmiy, texnik, texnologik, tashkiliy,
moliyaviy va tijorat tadbirlarini kompleksni nazarda tutuvchi faoliyat. nnovatsion
faoliyat mavjud tizimlar, jarayonlar va mahsulotlarni takomillashtirishga qaratilgan
faoliyat va jarayonlar majmuasini qamrab oladi. Ushbu tadbirlar yangi g'oyalarni
yaratish, texnologik yutuqlarni ta'minlash, marketing strategiyalarini yaratish va
yangi mahsulotlarni ishlab chiqish kabi ko'plab sohalarda amalga oshirilishi
mumkin.Innovatsion faoliyat tashkilotlarga raqobatbardosh ustunlikka erishish
imkonini berib, o'sish va barqarorlikni ta'minlaydi. Innovatsion g'oyalar biznes
jarayonlarida samaradorlikni oshirish, xarajatlarni tejash va mijozlar ehtiyojini
qondirish kabi afzalliklarni taqdim etishi mumkin.Bunday faoliyatlar tadqiqot va
ishlanmalardan tortib marketing strategiyalarini yangilashgacha bo'lgan ko'plab
turli jarayonlarni o'z ichiga olishi mumkin. Shuningdek, hamkorlik, autsorsing va
strategik sheriklik kabi usullardan foydalangan holda innovatsion g‘oyalarni ishlab

chiqish va amalga oshirish mumkin.Innovatsion faoliyat nafaqat individual yoki
korporativ darajada, balki milliy darajada ham amalga oshirilishi mumkin.
Hukumat siyosati va imtiyozlari ham innovatsion faoliyatni rag'batlantirishga
yordam 5
beradi.Natijada innovatsion faoliyat biznes jarayonlari va mahsulotlarini
takomillashtirishga qaratilgan bir qator tadbirlarni qamrab oladi. Ushbu tadbirlar
korxonalarga raqobatdosh ustunlik beradi va o'sish va barqarorlikda muhim rol
o'ynaydi. nnovatsion faoliyat - bu yangi va o'ziga xos g'oyalarni kashf qilish, ishlab
chiqish va amalga oshirish jarayoni. Ushbu faoliyat korxonalarning raqobatdosh
ustunligini oshirish, yangi bozorlarni yaratish va barqaror o'sishni ta'minlash
maqsadida amalga oshirilmoqda. Innovatsiyalar turli sohalarda qo'llanilishi va turli
yo'llar bilan paydo bo'lishi mumkin.Innovatsion faoliyat ko'plab turli bosqichlardan
iborat. Birinchi bosqich - g'oyalarni yaratish va tadqiq qilish jarayoni. Ushbu
bosqichda yangi g'oyalar paydo bo'lishi va mavjud muammolarning echimini
taqdim etishi kutilmoqda. Ikkinchi bosqich - g'oyalarni baholash va tanlash
bosqichi. Ushbu bosqichda g'oyalarning salohiyati texnik, moliyaviy va marketing
jihatlari bo'yicha tahlil qilinadi va eng moslari tanlanadi.Tanlangan g'oyalarni
amalga oshirish bosqichida prototipni ishlab chiqish, mahsulotni loyihalash,
jarayonni takomillashtirish yoki yangi xizmatlarni joriy etish kabi operatsiyalar
amalga oshiriladi. Ushbu bosqichda g'oyalarning amalga oshirilishi, mijozlarning
talablari va bozor ehtiyojlari hisobga olinadi. Oxirgi bosqich - ishlab chiqilgan
mahsulot yoki xizmatni marketing, tarqatish va tijoratlashtirish jarayoni.
Innovatsiyaning muvaffaqiyati ishlab chiqilgan mahsulot yoki xizmatning bozorga
kiritilishi va uni iste'molchi tomonidan qabul qilinishi bilan o'lchanadi.Innovatsion
faoliyat kompaniyalarning raqobatdosh ustunligini oshirish va barqaror o'sishni
ta'minlash uchun juda muhimdir. Korxonalar doimiy ravishda yangi g'oyalarni
ishlab chiqarishlari, texnologik yutuqlarni kuzatishlari va mijozlar ehtiyojlarini
qondirish uchun o'zlarini doimiy ravishda takomillashtirishlari kerak. Innovatsion
faoliyat korporativ madaniyatni rivojlantirish, hamkorlik va bilim almashishni
rag'batlantirish kabi strategiyalar yordamida qo'llab-quvvatlanishi kerak.

Innovatsion faoliyat yangi g'oyalar, jarayonlar va texnologiyalar ustida ishlash
orqali innovatsion va raqobatbardosh echimlarni ishlab chiqadigan korxonalarni
anglatadi. Ushbu faoliyat an'anaviy usullarning o'rnini bosadigan, uni yanada
samarali va 6
samarali bajarishga imkon beruvchi innovatsion yondashuvlardan foydalanishni
o'z ichiga oladi.Innovatsion faoliyat biznesning o'sish potentsialini oshiradi, shu
bilan birga uning raqobatdosh ustunlikka ega bo'lishiga yordam beradi. Yangi
mahsulot va xizmatlarni ishlab chiqish, biznes jarayonlarini takomillashtirish va
marketing strategiyalarini yangilash kabi ko'plab sohalarda innovatsiyalarga
erishish mumkin.Biznes ichki yoki tashqi manbalardan olingan g'oyalar yordamida
innovatsion faoliyatni boshlashi mumkin. Innovatsiyalar yangi mahsulot yoki
xizmatlarni loyihalash, ishlab chiqish va bozorga chiqarish orqali yuzaga kelishi
mumkin. Bundan tashqari, biznes jarayonlarini qayta loyihalash va texnologiyadan
foydalanish orqali biznes samaradorligini oshirish mumkin.Innovatsion faoliyat
strategik rejalashtirish va resurslarni boshqarishni talab qiladi. Korxonalar
o'zlarining innovatsion faoliyatini muayyan qarash va maqsadlarga muvofiq
yo'naltirishlari va tegishli strategiyani yaratishlari kerak. Shuningdek, yangi
g'oyalar va texnologik ishlanmalarni kuzatib borish, tadqiqot va ishlanmalarga
sarmoya kiritish muhimdir.Innovatsion faoliyat hamkorlik va sheriklikka ham
e'tibor qaratishi mumkin. Boshqa tashkilotlar bilan hamkorlik qilish orqali
korxonalar innovatsion yechimlarni ishlab chiqishi, resurslarni bo‘lishishi va
qo‘shma loyihalar ishlab chiqishi mumkin.Natijada innovatsion faoliyat deganda
yangi g‘oyalar, jarayonlar va texnologiyalar ustida ishlash orqali innovatsion va
raqobatbardosh yechimlarni ishlab chiqadigan korxonalar tushuniladi. Ushbu
tadbirlar korxonalarga o'sish va raqobatbardosh ustunlikka erishishga yordam
beradi, shu bilan birga ularning barqarorligini ta'minlaydi. Innovatsion faollik va
iqtisodiyotni global axborotlashuvi kompaniyalar va korporatsiyalarning butun XX
asr davomida shakllangan tashkil qilish tamoyillarini tubdan o’zgartirib yubordilar.
1990 yillardagi markazlashtirilmaslik, ommalashtirmaslik va sayеntifikatsiyani
kuchayish tеndеntsiyalari dastavval kichik korxonalar, mеhnat jamoalari va

jamiyat tashkilotlari darajasida hafsalani pir qildilar. Ushbu davrda ishlab chiqarish
va noishlab chiqarish sohalari xodimlarining muvofiqlashtirilgan harakatlari asosiy
rolni o’ynaganlar, iqtisodiy jarayonlarni – ilmiy izlanish bilan band bo’lgan krеatiy
7
shaxsni o’qitishdan tortib to yuqori tеxnologik ishlab chiqarishlarni shakllantirish
va virtual kompaniyalarni tashkil qilishgacha – ko’proq takomillashtirish ularning
asosiy vazifasi bo’lib qolgan. Birinchi marta innovatsion faoliyatning tashkiliy
shakllari o’zini – o’zi, boshqaruvchi ishlab chiqarish assotsiatsiyalarda paydo
bo’lgan. Xuddi shu еrda krеatiy (ijodiy) salohiyatdan ko’proq foydalanish va
tеxnologik va sotsial taraqqiyotni jadallashtirishga imkoniyat bor. Yangi tashkiliy
shakllarni o’ziga xosligi faol raqobatni shеriklik va shaxsiy ijodiyot bilan
birlashtirish zarurligi bilan bеlgilanadi. Vaqtincha qisqa muddatli bitimlardan
tortib yirik moliya – sanoat guruhlarigacha bo’lgan tadbirkorlik assotsiatsiyalari va
firmalararo alyanslar (birlashmalar) bunday o’zaro hamkorlikning yangi tashkiliy
shakllari bo’lganlar. Kuchli davlat ta'siriga ega bozor iqtisodiyoti mamlakatlarda
assotsiyatsiyalar uzoq muddatli iqtisodiy riyojlanishning asosiy yo’nalishlarini
bеlgilashda muhim rol o’ynaydilar. Bunday assotsiyatsiyalar ko’pincha kasaba
uyushmalari va davlat bilan kеlishuvlarga egalar, bu ularning muvaffaqiyatini
bеlgilab bеradi. Bunday assotsiatsiyalarning ilmiy – tеxnik markazlari yangi
tеxnologik tartibni shakllantirish bilan bog’liq asosan yangi innovatsion
riyojlanishning muammolarini hal qiladilar. Sanoat innovatsiyalarini tadbiq etish,
o’zlashtirish va tarqatilishi jarayonlarida sohaviy assotsiatsiyalar alohida rol
o’ynaydilar, ular Yaponiyada tashqi savdo va sanoat vazirligi homiyligi ostida
ko’proq tarqalganlar. Rossiyaning sohaviy assotsiatsiyalari ham ko’p ilm talab
qiluvchi ishlab chiqarishlar, asbobsozlik, mashinasozlik va h.k. riyojlanishida katta
rol o’ynaganlar. Agar sanoat kompaniyalarining milliy assotsiatsiyalari dеb
ataluvchilar (masalan, AQShda) mamlakatning ilmiy – tеxnik riyojlanishining
milliy ko’rinishini bеlgilab bеrsalar, ko’pgina mintaqalarda sanoat firmalari
sohaviy assotsiatsiyalarining asosiy vazifasi ilmiy – tеxnik va tеxnologik
yangiliklarni tadbiq etish asosida korxona xo’jalik faoliyatini samaradorligini

oshirishga ko’maklashishdir. Assotsiatsiyalarning bir qismi standartlashtirish va
sеrtifikatlashtirish jarayonlarida faol ishtirok etadilar, xodimlarni ilmiy tеxnik
riyojlanishning yangi yo’nalishlari bo’yicha o’qitish va qayta tayyorlash bilan
8
shug’ullanadilar. Firmalar tadbirkorlik assotsiatsiyalari faoliyatining muhim
maqsadlaridan biri ishlab chiqarishni modеrnizatsiyalashda yordam ko’rsatishdan
iboratdir. Ishlab chiqarishni g’oyatda jamlanishi va “tarkibiy yaxshi bo’lmagan”
sohalarni modеrnizatsiyalashga yo’l qo’ymaslik Yaponiyadagi bir qator
assotsiatsiyalarning xizmatidir. O’zining tarkibida muammoli – izlanish
xaraktеriga ega fundamеntal tadqiqotlar bo’yicha bo’linmalar, hamda tadbiq etish,
tahliliy, iqtisodiy guruhlarga ega tadqiqot assotsiatsiyalari innovatsion davraning
boshlang’ich bosqichini faollashtirishda muhim rol o’ynaydilar. Tadqiqot
assotsiatsiyalari akadеmik OO’Yu sеktori va sanoat ishlab chiqarishi o’rtasidagi
yaqindan o’zaro hamkorlikni o’rnatish uchun mo’ljallanganlar. Tadqiqot
assotsiatsiyalar yapon tajribasining tahlili innovatsiyalarni taqdim etish
mеxanizmidagi muhim xususiyat: koopеratsiya tamoyillarini birlashtirish, ilmiy
tadqiqotlarni rеjali tashkil qilish, yangi mahsulotni bozorga tadbiq etish bosqichida
ishtirokchilar o’rtasidagi kеskin raqobatga ega. bir markazdan innovatsiyalarni
tadbiq etish va o’zlashtirishning murakkab ko’p bosqichli jarayonini
muvofiqlashtirishni ajratadi. Tadqiqot assotsiatsiyalarini kattaroq innovatsion va
ijobiy salohiyatga ega firmalar va mustaqil bo’linmalar orasida tanlov bo’yicha
shakllantirish maqsadga muvofiqdir. Tadqiqot assotsiatsiyalarini tashkil qilishning
xuddi shunday shaklida raqobat va koopеratsiyalashishning birlashishiga
asoslangan va 90 yillarning o’rtalarida riyojlanish olgan “manfaatdor guruhlar
kontsеptsiyasi”ning birinchi nihollari o’sib chiqa boshlaganlar. Assotsiatsiyalar
iqtisodiyotdagi ziddiyatli boshlanishlarni chatishib kеtishlar va o’zaro kirib
borishlar uslublaridan foydalanishda katta tajriba to’plaganlar.

9
1.2. Innovatsion faoliyatni tuzilishi . Innovatsion faoliyatni
strukturalashtirish biznesning innovatsion jarayonni qanday tashkil etishi va
boshqarishi bilan bog'liq. Korxonalar innovatsiyaga yo'naltirilgan madaniyatni
yaratish va innovatsiyalarni qo'llab-quvvatlash uchun muayyan tuzilma va
jarayonlarni yaratishi kerak.
Innovatsion faoliyatni tashkil etish quyidagi elementlarni o'z ichiga olishi
mumkin:
1. Innovatsion strategiya: Biznes o'zining innovatsion faoliyatini yo'naltiradigan
strategik maqsadlarni belgilashi kerak. Ushbu strategiya biznesning qarashlari,
marketing rejalari, mijozlar ehtiyojlari va raqobatdosh ustunliklarga asoslangan
bo'lishi kerak.
2. Innovatsion jamoa: korxonalar innovatsion faoliyatni boshqarish va amalga
oshirish uchun innovatsion guruh yaratishi kerak. Bu jamoa turli tajriba va tajriba
sohalaridagi a'zolardan iborat bo'lishi kerak. Innovatsion guruh g‘oyalarni to‘plash,
baholash, ishlab chiqish va amalga oshirish kabi jarayonlar bilan shug‘ullanadi.
3. Innovatsion jarayon: korxonalar innovatsion faoliyatni tashkil etish va
samarali boshqarish uchun innovatsion jarayonni yaratishi kerak. Bu jarayon
g'oyalarni to'plash, baholash, prototipni ishlab chiqish, sinovdan o'tkazish va
tijoratlashtirish kabi bosqichlarni o'z ichiga olishi kerak. Shuningdek, u jarayon
monitoringi, xarajatlarni baholash va samaradorlikni tahlil qilish kabi muhim
elementlarni o'z ichiga olishi kerak.
4. Muloqot va hamkorlik: Innovatsion faoliyat hamkorlik va muloqotni talab
qiladi. Korxonalar xodimlar o'rtasida g'oyalar almashishni rag'batlantirish, tashqi
resurslardan foydalanish va turli manfaatdor tomonlar bilan hamkorlik qilish uchun
aloqa kanallarini yaratishi kerak.

5. Mukofot va rag'batlantirish: Korxonalar innovatsiyalarni rag'batlantirish va
qo'llab-quvvatlash uchun o'z xodimlariga mukofot va rag'batlarni taklif qilishlari
mumkin. Bu innovatsiyalarni rag'batlantirish va muvaffaqiyatli innovatsion
jarayonlarni mukofotlashga qaratilgan. Innovatsion faoliyatning tuzilishi
biznesning ehtiyojlari va xususiyatlariga qarab farq qilishi mumkin.
10

Har bir korxona innovatsion faoliyatni boshqarish, kuzatish va o'lchash uchun
o'ziga xos tuzilmasini yaratishi kerak. Ushbu tuzilma biznesning raqobatbardosh
ustunligini saqlab qolish va barqaror o'sishga erishishga yordam beradi.
Innovatsion faoliyatni strukturalashtirish deganda innovatsion jarayonni samarali
boshqarish va uni muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun biznes uchun zarur bo'lgan
tuzilmalar va jarayonlarni yaratish tushuniladi. Korxonalar innovatsion faoliyatni
tashkil etish va boshqarish uchun quyidagi elementlarni o'z ichiga olgan tuzilmani
yaratishi kerak:
1. Etakchilik va innovatsion madaniyat: innovatsion faoliyatni muvaffaqiyatli
amalga oshirishning eng muhim elementlaridan biri biznesning yuqori rahbariyati
tomonidan qo'llab-quvvatlanadigan innovatsion madaniyatni yaratishdir. Biznes
rahbarlari innovatsiyalarga e'tibor qaratish muhimligini ta'kidlashlari va
innovatsion maqsadlar va ustuvorliklarni xodimlarga etkazishlari kerak.
2. Innovatsion strategiya: Biznes o'zining innovatsion faoliyatini yo'naltiradigan
strategik maqsadlarni belgilashi kerak. Ushbu strategiya biznesning qarashlari,
maqsadlari, mijozlar ehtiyojlari va bozor dinamikasini hisobga olgan holda
yaratilishi kerak. Innovatsion strategiya g'oyalarni baholash, loyihalarni tanlash va
belgilangan maqsadlarga muvofiq resurslarni yo'naltirish uchun ishlatilishi kerak.
3. G‘oyalarni to‘plash va baholash: Innovatsion faoliyatning birinchi bosqichi
g‘oyalarni to‘plash va baholashdan iborat. Korxonalar xodimlar, mijozlar, biznes
sheriklar va boshqa manfaatdor tomonlardan g'oyalarni so'rash jarayonini yaratishi
kerak. G'oyalarni baholash muayyan mezonlar bo'yicha amalga oshirilishi va
salohiyatga ega deb hisoblangan g'oyalar tanlanishi kerak.

4. Innovatsion loyihalarni boshqarish: Tanlangan g'oyalar loyihalarga
aylantirilishi va boshqarilishi kerak. Ushbu bosqichda vaqt, xarajatlar va
resurslarni boshqarish kabi loyihalarning asosiy elementlarini hisobga olish kerak.
Innovatsion loyihalar monitoringi va loyihalarni boshqarish usullari va vositalari
bilan boshqarilishi kerak.
5. Hamkorlik va manfaatdor tomonlarni boshqarish: Innovatsion faoliyat
11
ko'pincha manfaatdor tomonlar bilan hamkorlik va o'zaro hamkorlikni talab qiladi.
Korxonalar turli manfaatdor tomonlar bilan hamkorlikni rag'batlantiradigan siyosat
va jarayonlarni yaratishi kerak. Shunday qilib, manfaatdor tomonlarning g'oyalari,
resurslari va tajribasi bizUshbu tuzilmaning bir qismi sifatida korxonalar quyidagi
jarayonlar va bosqichlarga e'tibor berishlari kerak:G'oyalarni yaratish va to'plash:
Biznesda g'oyalar ishlab chiqarishni rag'batlantiradigan muhit yaratilishi va
xodimlarning o'z g'oyalarini baham ko'rishlari rag'batlantirilishi kerak. Bundan
tashqari, g'oyalar mijozlarning fikr-mulohazalari, bozor tadqiqotlari va biznes
sheriklarining takliflari kabi manbalardan to'planishi kerak.
2. G‘oyalarni baholash: Yig‘ilgan g‘oyalar ma’lum mezonlar asosida
baholanishi va potentsiallari tanlanishi kerak. Ushbu baholash jarayoni
innovatsionlik, bozor salohiyati, fizibilite va resurslarga bo'lgan talab kabi
omillarga asoslangan g'oyalarni tahlil qilishni o'z ichiga olishi kerak.
3. G'oyani prototiplash va sinab ko'rish: Tanlangan g'oyalar prototiplarga
aylantirilishi va haqiqiy dunyoda sinovdan o'tkazilishi kerak. Ushbu bosqich
g'oyalarning amalda qanday ishlashini ko'rish va ularni takomillashtirish uchun
muhimdir. Teskari aloqa va foydalanuvchi testi kabi usullardan foydalanish
mumkin.
4. Resurslarni taqsimlash va loyihalarni boshqarish: Innovatsion loyihalar uchun
resurslar to'g'ri taqsimlanishi kerak. Bunga byudjet va vaqtni boshqarish kiradi.
Bundan tashqari, loyihani kuzatish va boshqarish jarayonlarini aniqlash va ulardan
foydalanish muhim ahamiyatga ega.

5. Innovatsiyani amalga oshirish: Innovatsiyani tashkilotning boshqa sohalarida
qo'llash kerak. Bu biznes jarayonlari va operatsiyalarini yangilash orqali biznesga
innovatsiyalarni qabul qilish imkonini beradi.
6. Ishlash monitoringi va baholash: Innovatsion jarayonning muvaffaqiyatini
kuzatish va baholash uchun o'rnatilgan o'lchov mezonlaridan foydalanish kerak.
12
Ishlash monitoringi jarayonning samaradorligini va innovatsiyalarning biznesga
ta'sirini tushunishga yordam beradi.Ushbu jarayonlar va qadamlar innovatsion
faoliyatni samarali boshqarishga yordam beradi va biznesning raqobatdosh
ustunligini saqlab qolish imkonini beradi. Biznes ushbu konfiguratsiyani o'z
ehtiyojlari va maqsadlariga muvofiq shakllantirishi va innovatsion faoliyatni
muvaffaqiyatli amalga oshirishi mumkin. nesning innovatsion faoliyatiga hissa
qo'shishi mumkin.
O‘lchash va baholash: innovatsion faoliyatni muvaffaqiyatli yakunlash uchun
samaradorlikni o‘lchash va baholash muhim ahamiyatga ega. Biznes innovatsion
faoliyatning muvaffaqiyatini aniqlash uchun maxsus o'lchov mezonlari va
ko'rsatkichlaridan foydalanishi kerak. Shunday qilib, innovatsion faoliyatning
ta'siri va qiymatini tushunish va ushbu baholashlar asosida kelajakdagi faoliyatni
rejalashtirish mumkin.Bu elementlar biznesning innovatsion faoliyatini
tuzilmalashda yordam beradi va muvaffaqiyatli innovatsion jarayonni qo‘llab-
quvvatlaydi. Ushbu elementlarni o'z ehtiyojlari va maqsadlariga muvofiq
shakllantirgan holda, korxona o'zining innovatsion faoliyatini boshqarishi va
raqobatdosh ustunligini saqlab qolishi mumkin.

13
II BOB INNOVATSION FAOLIYAT INJENERLIGI
2.1. Innovatsion injener haqida tushuncha Innovatsion muhandis - bu
yangi va ijodiy g'oyalarni amalga oshirish va innovatsion jarayonni boshqarish
uchun muhandislik mahoratidan foydalangan holda ishlaydigan mutaxassis.
Innovatsion muhandislar turli sohalarda innovatsion yechimlarni ishlab chiqarish
va biznesning raqobatdosh ustunligini oshirish uchun texnologiya, dizayn va
muhandislikka asoslangan strategiyalarni ishlab chiqadilar. Korxonaning
innovatsion faoliyatini muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun quyidagi majburiyat
va mas'uliyatni o'z zimmasiga oladi:
1. Tadqiqot va tahlil: Innovatsion muhandis butun dunyo bo'ylab innovatsiyalarni
kuzatib boradi, sanoat tendentsiyalarini tahlil qiladi va potentsial imkoniyatlarni
aniqlaydi. Shuningdek, u biznesning bozor dinamikasini va mijozlar ehtiyojlarini
tushunish uchun tadqiqot olib boradi.
2. G'oyalarni ishlab chiqish: biznes ehtiyojlarini hisobga olgan holda yangi
g'oyalarni yaratadi yoki mavjud g'oyalarni yaxshilaydi. Bu jarayon va operatsion
texnologiyalardan foydalangan holda innovatsion yechimlarni loyihalash
qobiliyatini talab qiladi.
3. Prototiplash va sinovdan o'tkazish: U ishlab chiqilgan g'oyalarni prototiplarga
aylantiradi va ularni haqiqiy dunyoda sinab ko'radi. Bu mahsulot yoki jarayon
dizaynining samaradorligi va ishlashini baholash uchun muhimdir. Taraqqiyot
zarur tuzatishlar va yaxshilanishlarni kiritish orqali amalga oshiriladi.
4. Loyiha boshqaruvi: Innovatsion loyihalarni boshqaradi va tegishli manfaatdor
tomonlar bilan hamkorlik qiladi. Loyihaning byudjeti, jadvali va resurslarini

boshqaradi. Bundan tashqari, u loyiha o'z maqsadlariga erishishini ta'minlash
uchun monitoring qiladi va hisobot beradi.
5. Hamkorlik va aloqa: Turli bo'limlar, jamoalar va manfaatdor tomonlar o'rtasida
samarali aloqa o'rnatadi. U hamkorlik qiladi va turli nuqtai nazarlardan foyda
ko'radi va biznesning innovatsiya madaniyatini rag'batlantiradi.
14
6. Uzluksiz rivojlanish va o'rganish: Innovatsion muhandis rivojlanayotgan
texnologiyalar va bozor ehtiyojlariga moslashish uchun uzluksiz o'rganish va o'zini
o'zi takomillashtirish zarurligini tushunadi. U texnologik tendentsiyalarni kuzatib
boradi, yangi ko'nikmalarga ega bo'ladi va innovatsiyalar sohasida o'zini yangilab
turadi.Innovatsion muhandislar biznesning innovatsion strategiyasining bir qismi
sifatida ishlaydi va biznesning raqobatdosh ustunligini oshirish uchun innovatsion
echimlar ishlab chiqaradi. Innovatsion muhandislar texnik bilim va muhandislik
ko'nikmalaridan foydalangan holda ko'plab turli sohalarda innovatsion
jarayonlarda biznesni boshqaradi. Muammolarni hal qilish qobiliyati, jamoada
ishlash qobiliyati va ijodiy fikrlash ushbu rollarda muvaffaqiyat qozonish uchun
muhimdir. Innovation ingener - ijodiy fikrlash va texnik bilimlardan foydalangan
holda innovatsion yechimlar ishlab chiqaradigan va biznesning innovatsion
jarayonini boshqaradigan mutaxassis. Innovatsion agentning vazifalariga
quyidagilar kiradi:
1. G'oyalarni yaratish va rivojlantirish: Innovatsiyalar yangi g'oyalarni keltirib
chiqaradi va mavjud g'oyalarni rivojlantiradi. U biznes ehtiyojlari uchun
innovatsion yechimlarni ishlab chiqaradi va ularni biznesning strategik
maqsadlariga moslashtiradi.
2. Tadqiqot va tahlil: Innovatsion ingener sanoat tendentsiyalarini kuzatib boradi,
bozor tadqiqotlarini olib boradi va texnologik ishlanmalarni doimiy ravishda
kuzatib boradi. U mijozlar ehtiyojlari, raqobat tahlili va bozor dinamikasi kabi
omillar bo‘yicha tadqiqotlar olib borish orqali biznes uchun innovatsion
imkoniyatlarni aniqlaydi. Innovatsiya - bu yangi va ijodiy g'oyalarni ishlab chiqish,

yangi mahsulot va xizmatlarni loyihalash uchun muhandislik tamoyillarini qo'llash.
Ushbu sohada ishlaydigan odamlar "innovatsion ingenerlar" deb ataladi.
Innovatsion innovatorlar texnologiyaga asoslangan yechimlarni ishlab chiqarish,
innovatsion loyihalarni ishlab chiqish va mavjud tizimlarni takomillashtirish ustida
ishlaydi. Bu odamlar analitik fikrlash qobiliyatlari, ilmiy bilimlar va muhandislik
qobiliyatlaridan foydalangan holda muammolarni hal qiladilar va innovatsion
echimlar ishlab chiqaradilar.Ushbu sohada ishlaydigan stajyorlar
15
xususiy sektordagi kompaniyalarda, ilmiy-tadqiqot laboratoriyalarida,
universitetlarda va davlat muassasalarida ishlashlari mumkin. Ular byudjetlarni
boshqarishi, jamoalarni boshqarishi va innovatsion loyihalar uchun texnik
muammolarni hal qilishi mumkin.
Internet texnologiyasining jadal rivojlanishi bilan innovatsion innovatorlar
raqamli innovatsiyalarni loyihalash va joriy etishga ixtisoslashgan. Ular sun'iy
intellekt, katta ma'lumotlar tahlili, narsalar interneti va blokcheyn kabi
texnologiyalardan foydalangan holda innovatsion yechimlarni ishlab chiqaradilar.
Innovatsion innovatorlarning ish sohalari juda xilma-xil bo'lib, ular har bir
sohada qo'llanilishi mumkin. Masalan, ular tibbiy asboblar va tizimlarni loyihalash
uchun sog'liqni saqlash sohasida ishlashi mumkin. Energetika sohasida ular qayta
tiklanadigan energiya manbalari bo'yicha loyihalarni ishlab chiqishlari mumkin.
Avtomobil sanoatida ular elektr transport vositalari va avtonom haydash
texnologiyalari ustida ishlashlari mumkin.
Texnologiyaning tez o'zgarishiga moslashish va raqobatdosh ustunlikka
erishishda innovatsion innovatsiyalar juda muhimdir. Shu sababli, biznes va sanoat
doimo innovatsion innovatorlarga muhtoj va bu sohada ishlaydigan odamlarga
ko'plab ish imkoniyatlarini taklif qiladi. Innovatsiya - bu innovatsion va ijodiy
echimlarni ishlab chiqaradigan va amalga oshiradigan muhandislik intizomi. Bu
soha mavjud tizimlarni takomillashtirish, yangi mahsulotlarni loyihalash va
jarayonlarni optimallashtirish uchun texnologiya, fan va muhandislik tamoyillarini
birlashtiradi.

Innovatsion innovatorlar muammolarni aniqlash, ularni tahlil qilish va
yechimlarni yaratish uchun turli usullar va vositalardan foydalanadilar. Bu sohada
ijodiy fikrlash, muammolarni hal qilish va muloqot qilish qobiliyati muhim
ahamiyatga ega. Bundan tashqari, texnik bilim va tajriba innovatsion loyihalarni
muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun juda muhimdir. Innovatsion innovatsiyalar
ko'plab sohalarda qo'llanilishi mumkin. Misol uchun, sanoat dizayni va ishlab
chiqarish jarayonlarida innovatsion echimlarni ishlab
16
2.2. Innovatsion faoliyatni injenerligi Innovatsiya - bu innovatsion va
ijodiy echimlarni ishlab chiqaradigan va amalga oshiradigan muhandislik intizomi.
Bu soha mavjud tizimlarni takomillashtirish, yangi mahsulotlarni loyihalash va
jarayonlarni optimallashtirish uchun texnologiya, fan va muhandislik tamoyillarini
birlashtiradi.
Innovatsion innovatorlar muammolarni aniqlash, ularni tahlil qilish va
yechimlarni yaratish uchun turli usullar va vositalardan foydalanadilar. Bu sohada
ijodiy fikrlash, muammolarni hal qilish va muloqot qilish qobiliyati muhim
ahamiyatga ega. Bundan tashqari, texnik bilim va tajriba innovatsion loyihalarni
muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun juda muhimdir.
Innovatsion innovatsiyalar ko'plab sohalarda qo'llanilishi mumkin. Misol uchun,
sanoat dizayni va ishlab chiqarish jarayonlarida innovatsion echimlarni ishlab
chiqaradigan ingeneratorlar dizayndan mahsulot ishlab chiqarishgacha bo'lgan
barcha bosqichlarni boshqarishi mumkin. Ular energetika sohasida qayta
tiklanadigan energiya resurslaridan foydalanishni ko‘paytirish bo‘yicha loyihalar
ishlab chiqishlari mumkin. Ular axborot texnologiyalari sohasida dasturiy va
apparat yechimlarini ishlab chiqishda ishtirok etishlari mumkin.
Innovatsion innovatorlar ko ' pincha ichki ilmiy - tadqiqot bo ' limlarida , innovatsiya
markazlarida yoki konsalting firmalarida ishlashi mumkin . Shuningdek , ular
tadbirkor sifatida o ' z loyihalarini boshlashlari mumkin . Ushbu sohada ishlayotgan
odamlar texnologik tendentsiyalarga rioya qilishlari va doimiy ravishda yangi
bilim va ko ' nikmalarga ega bo ' lishlari kerak . Jamoada ishlashga moslashish va

hamkorlik ko ' nikmalarini rivojlantirish ham muhim , chunki innovatsiyalar
innovatorlari ko ' pincha turli fanlardan odamlar bilan ishlaydi .
Innovatsiyalar kompaniyalarga raqobatdosh ustunlik beradi va yangi g ' oyalar va
innovatsion echimlarni ishlab chiqarish orqali sanoatni rivojlantirishga hissa
qo ' shadi . Shuning uchun u ish dunyosida va muhandislik sohasida katta
ahamiyatga ega . chiqaradigan ingeneratorlar dizayndan mahsulot ishlab
chiqarishgacha bo ' lgan barcha bosqichlarni boshqarishi mumkin . Ular energetika
sohasida 17
qayta tiklanadigan energiya resurslaridan foydalanishni ko‘paytirish bo‘yicha
loyihalar ishlab chiqishlari mumkin. Ular axborot texnologiyalari sohasida dasturiy
va apparat yechimlarini ishlab chiqishda ishtirok etishlari mumkin.
Innovatsion innovatorlar ko'pincha ichki ilmiy-tadqiqot bo'limlarida, innovatsiya
markazlarida yoki konsalting firmalarida ishlashi mumkin. Shuningdek, ular
tadbirkor sifatida o'z loyihalarini boshlashlari mumkin.
Ushbu sohada ishlayotgan odamlar texnologik tendentsiyalarga rioya qilishlari
va doimiy ravishda yangi bilim va ko'nikmalarga ega bo'lishlari kerak. Jamoada
ishlashga moslashish va hamkorlik ko'nikmalarini rivojlantirish ham muhim,
chunki innovatsiyalar innovatorlari ko'pincha turli fanlardan odamlar bilan
ishlaydi.
Innovatsiyalar kompaniyalarga raqobatdosh ustunlik beradi va yangi g ' oyalar va
innovatsion echimlarni ishlab chiqarish orqali sanoatni rivojlantirishga hissa
qo ' shadi . Shuning uchun u ish dunyosida va muhandislik sohasida katta
ahamiyatga ega . nnovatsion faoliyat muvaffaqiyatli bo ' lishi uchun bir qancha
muhim omillarni hisobga olish kerak . Bularga yaxshi innovatsiya strategiyasini
yaratish , xodimlarga innovatsiya va ijodkorlikni taqdim etish , tashqi manbalardan
g ‘ oyalar va ma ’ lumotlarni olish , mijozlarning fikr - mulohazalarini baholash va
hamkorlik kiradi .
Raqobatbardosh bozor muhitida omon qolish va rivojlanish uchun innovatsion
faoliyatning ahamiyati juda muhimdir . Yangi mahsulotlar yoki jarayonlarni ishlab
chiqish , xarajatlarni kamaytirish yoki mijozlar bilan yaxshi munosabatlar o ' rnatish

kabi innovatsion imkoniyatlar kompaniyalarga barqaror muvaffaqiyatga erishishda
yordam beradi .
Innovatsion faoliyatni amalga oshirish uchun turli xil usullar va vositalar
mavjud. Ushbu vositalar dizayn fikrlash jarayoni, g'oyalarni boshqarish dasturiy
ta'minoti, sinov va masshtablash strategiyalari va Open Innovation kabi hamkorlik
modellarini o'z ichiga oladi.Natijada, innovatsion faoliyat kompaniya yoki
tashkilot uchun barqaror o'sish va raqobatdosh ustunlikka erishish uchun
muhimdir. Yaxshi innovatsion strategiya va doimiy innovatsion ish kompaniya
muvaffaqiyatini oshirishda muhim rol o'ynaydi.
18
nnovatsion faoliyat muvaffaqiyatli bo'lishi uchun bir qancha muhim omillarni
hisobga olish kerak. Bularga yaxshi innovatsiya strategiyasini yaratish, xodimlarga
innovatsiya va ijodkorlikni taqdim etish, tashqi manbalardan g‘oyalar va
ma’lumotlarni olish, mijozlarning fikr-mulohazalarini baholash va hamkorlik
kiradi.
Raqobatbardosh bozor muhitida omon qolish va rivojlanish uchun innovatsion
faoliyatning ahamiyati juda muhimdir. Yangi mahsulotlar yoki jarayonlarni ishlab
chiqish, xarajatlarni kamaytirish yoki mijozlar bilan yaxshi munosabatlar o'rnatish
kabi innovatsion imkoniyatlar kompaniyalarga barqaror muvaffaqiyatga erishishda
yordam beradi.
Innovatsion faoliyatni amalga oshirish uchun turli xil usullar va vositalar
mavjud. Ushbu vositalar dizayn fikrlash jarayoni, g'oyalarni boshqarish dasturiy
ta'minoti, sinov va masshtablash strategiyalari va Open Innovation kabi hamkorlik
modellarini o'z ichiga oladi.
Natijada, innovatsion faoliyat kompaniya yoki tashkilot uchun barqaror o'sish va
raqobatdosh ustunlikka erishish uchun muhimdir. Yaxshi innovatsion strategiya va
doimiy innovatsion ish kompaniya muvaffaqiyatini oshirishda muhim rol o'ynaydi.
Aralash korporativ- bozorli asosda bir tomondan innovatsion sikldagi barcha
bo‘g‘inlarning integratsiyalashuviga asoslangan, ikkinchi tomondan esa
innovatsion biznesning alohida firma, korxona va boshqa tashkilotlar faoliyatining

o‘zaro hamda bozor iqtisodiyotining institutlari bilan muvofiqlashuvi va birdamligi
konsolidatsiyasining mexanizmlarini yaratishga asoslangan doimiy yoki vaqtincha
tipdagi yangi tashkiliy tuzilmalar shakllanmoqda. Bunday firmalararo
integratsiyalashuvning o‘ziga xosligi sheriklar faoliyatining tashqi muhitga
maksimal darajada moslashuvi va zarur konsolidatsiyasi hamda vaziyatga
mosligidadir. U iqtisodiy tashkilotning oraliq shakllari tipidagi tashkiliy
tuzilmalarda o‘zining eng yuksak qiymatiga erishuvchi sinergetik samara bilan
tavsiflanadi. Bunday tashkilotning bir qismi institutsional tarkibiy elementlarni o‘z
ichiga oladi. O‘zaro integratsion-tarkibiy ta‘sirlashuvning eng ilg‘or shakllari
moliyaviy-sanoat guruhlarida hamda yangi innovatsion tadbirkorlik sohalarida vuj
19 .
XULOSA
Innovatsiyalarni boshqarishning asosida innovatsion faoliyat samaradorligini
oshirish maqsadida belgilash yotadi. Har qanday innovatsion loyiha
samaradorligini baholash innovatsion faoliyatdagi investitsiyalar samaradorligini
belgilashning yagona metodologik tamoyillari asosida quriladi. Innovatsion
loyihalarni boshqarishga tizimli yondoshish investitsiya kiritishdan oldingi
bosqichda investitsion qarorlarning muqobil variantlarini ko’rib chiqish va tahlil
qilishni ko’zda tutadi. Muqobillarning tahlil qilish investitsion qarorlardagi
innovatsion loyihalardan foydalanish bosqichidayoq topiladigan xatolarning yuqori
narxi tufayli g’oyatda muhimdir. Bunday xatolardan qochish-demak loyihaning
yuqori samaradorligini ta’minlashdir. Loyiha samaradorligining moliya-iqtisodiy
tahlili odatda uni ishlab chiqishini majmuaviy ekspertiza qilishning yakuniy
bosqichida o’tkaziladi, ammo haqiqatda u innovatsion loyiha elementi bo’ladi.
Shunday qilib,innovatsion faoliyat samaradorligining tahlili innovatsiyalar
menejmentining dolzarb vazifasi bo’ladi, u innovatsion loyihalarni boshqarishga
tizimli yondoshishni qo’llash asosida hal qilinishi mumkin. Innovatsion faoliyat
uchun muhandislar tadqiqot va ishlanmalardan tortib prototip ishlab chiqarish,
sinov va baholash jarayonlarigacha bo'lgan turli bosqichlarni o'z ichiga olgan
jarayonni kuzatadilar. Ushbu jarayonda muhandislar mavjud texnologiyalarni tahlil

qiladilar, bozor tadqiqotlarini o'tkazadilar, mijozlarning fikr-mulohazalarini
baholaydilar va innovatsion g'oyalarni ishlab chiqaradilar.
20
FOYDALANGAN ADABIYOTLAR
1.Ijtimoiysoha iqtisodiyoti. Darslik./i.f.d., prof. Q.X. Abdurahmonov tahriri ostida.
– T.: Iqtisodiyot,2013. Xodiyev B.Y., Shodmonov Sh.Sh. .Iqtisodiyot nazariyasi:
Darslik. – T.: “Barkamol fayz media”, 2017. O‘lmasov A., Vaxobov A.. Iqtisodiyot
nazariyasi. -T:, “Sharq” nashriyoti, 2010. AbernathyJ., Clark K.B. (1985)
Innovation: Mapping the winds of creative destruction . . Ergashev R.X.
Iqtisodiyotni innovatsion rivojlantirishning ilmiy-nazariy va huquqiy asoslari.
//Iqtisodiyotni innovatsion rivojlantirish istiqbollari. Monografiya. Mualliflar
jamoasi. – T.: “Iqtisod-Moliya”, 2019
Internet saytlari ma’lumotlari
1-WWW.ZIYONET.UZ
2-WWW.KUN.UZ
3-WWW.BRAVZER.RU
.

“INNAVATSION FAOLIYATNING INJENERLIGI” MUNDARIJA T|r Nazorat ishining qismlari nomi bet 1 KIRISH………………………………………… 3 2 Asosiy qism: 2.1 I BOB. INNOVATSION FAOLIYATI 1.1. Innovatsion faoliyati haqida tushuncha....… 5 1.2. Innovatsion faoliyatni tuzilishi ……………. 9 2.2. II BOB INNOVATSION FAOLIYAT INJENERLIGI 2.1. Innovatsion injener haqida tushuncha….…….. 14 2.2. Innovatsion faoliyatni injenerligi……………. 17 3. XULOSA…………………………………… . 21 4. FOYDALANGAN ADABIYOTLAR……….. . 22

Mavzu: INNAVATSION FAOLIYATNING INJENERLIGI KIRISH Joriy printsiplari, innovatsiya turlari, subyektlari hamda ularning huquq va majburiyatlari, shuningdek,innovatsion faoliyatning amalga oshmaslik xavflari, uni baholash va kamaytirish usullari, innovatsion faoliyat sohasida kadrlarni tayyorlash, qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirishga ko'maklashish ham ko'rsatilgan.Ma’lumki, ilmiy ishlanmalarni amaliyotga tadbiq etish, yangi ishlanmalar rivojlantirish hamda ularni iqtisodiyot tarmoqlariga joriy qilish, innovatsiya va innovatsion faoliyat sohasidagi tushunchalarni tartibga soluvchi yagona qonun hujjati mavjud emas edi. Ushbu hujjat “Ilm-fan va ilmiy faoliyat to'g'risida”gi Qonunning mantiqiy davomi bo'lib, ilm-fan va ishlab chiqarishning uzviy bog'liqligini ta'minlaydi.Qonun innovatsiya va innovatsion faoliyat sohasidagi huquqiy, iqtisodiy va tashkiliy munosabatlarni tartibga soladi.Bundan tashqari, mazkur Qonunda O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining, innovatsion faoliyat sohasidagi vakolatli davlat organining, davlat boshqaruvi organlarining, mahalliy davlat hokimiyati organlarining innovatsion faoliyat sohasidagi vakolatlari belgilab qo'yildi.Shuningdek, bu Qonun olimlar, tadbirkorlar, nodavlat notijorat tashkilotlar, ayniqsa, yoshlar uchun huquqiy asos bo'lib xizmat qiladi. Innovatsion faoliyat - bu kompaniya yoki tashkilot tomonidan mavjud mahsulot yoki xizmatlarni yaxshilash, yangi mahsulot yoki xizmatlarni ishlab chiqish yoki biznes jarayonlarini qayta qurish bo'yicha amalga oshiriladigan faoliyat.Innovatsion faoliyat odatda kompaniyaning ilmiy-tadqiqot bo'limi yoki maxsus innovatsiya bo'limi tomonidan amalga oshiriladi. Ushbu tadbirlar yangi g'oyalarni kashf qilish, g'oyalarni sinab ko'rish, prototipni ishlab chiqish, ishlab chiqarish va marketingga tayyorgarlik kabi bir qator bosqichlarni o'z ichiga olishi mumkin.Innovatsion faoliyat ko'pincha turli xil fanlarni o'z ichiga olgan hamkorlikni talab qiladi. Qurilish muhandislari, elektrotexnika muhandislari,

dasturiy ta'minot ishlab chiqaruvchilari, marketing bo'yicha ekspertlar va dizaynerlar kabi turli sohalardagi mutaxassislar birlashib, yangi g'oyalarni amalga oshirishga hissa qo'shadilar. 3 Innovatsion faoliyat tashkilotga raqobatdosh ustunlikni oshirish, mijozlar ehtiyojlarini qondirish yoki yangi bozorlarga kirish kabi maqsadlarga erishishga yordam beradi. Shuning uchun innovatsion faoliyat ko'pincha kompaniyalarning raqobatdosh ustunlikka erishish uchun foydalanadigan strategiyasidir.Innovatsion faoliyat muvaffaqiyatli bo'lishi uchun tashkilot innovatsion madaniyat va ochiq muloqotga ega bo'lishi muhimdir. Bundan tashqari, innovatsion faoliyatga etarli resurslarni ajratish, xavflarni boshqarish va xodimlarni o'qitish va rivojlantirishga ahamiyat berish ham muvaffaqiyatga hissa qo'shishi mumkin. Milliy iqtisodiyotda tarkibiy o‘zgarishlarni amalga oshirish va modernizatsiyalash, korxonalarni zamonaviy texnika bilan qayta jihozlash hamda raqobatga bardoshli maxsulotlarni ishlab chiqarish maqsadida mamlakatdagi barcha mavjud sarmoyalar safarbar qilina boshlandi, shuningdek, xorijiy investitsiyalarni keng jalb etish, ayniqsa, yetakchi tarmoqlarda chet el sarmoyasi ishtirokini kengaytirish yo‘lga qo‘yildi. Shu maqsadda respublika hukumati tomonidan mamlakat iqtisodiyotiga xorijiy investitsiyalar to‘g‘ridan-to‘g‘ri kirib kelishi uchun qulay investitsiya muhitini yaratishga qaratilgan investitsiya siyosati o‘tkazilmoqda. Biror bir hududga investitsiya kiritishdan avval, ushbu hududning investitsiya muhitini o‘rganish, unga baho berish, investitsiya faoliyatsini o‘rganish, investitsiya loyihasini puxta tahlil qilish va baholash, faoliyatga ta‘sir etuvchi obyektiv va subyektiv omillar ta‘sirini aniqlash, ularni baholash hamda salbiy ta‘sir etuvchi omillarni oldini olish, loyiha samaradorligini oshirish bo‘yicha chora-tadbirlar haqida aniq ma‘lumotlarga ega bo‘lish lozim Ana shu maqsadda, respublikamizda investitsiya loyihalari ekspertizasi bilan shug‘ullanuvchi mutasaddi davlat tashkilotlari va tijorat banklarining faoliyat moliyalashtirish faoliyati davr talabiga mos holda rivojlanib kelmoqda va hozirgi kunga kelib, nafaqat bank hodimlari, balki investitsiya faoliyatining barcha ishtirokchilari investitsiya faoliyatini moliyaviy-iqtisodiy

tahlil qilish usullari, moliyalashtirish manbalari, investitsiya risklarini tahlil qilish, baholash va boshqarish usullari hamda loyiha samaradorligini oshirish bo‘yicha ma‘lumotlarga ega bo‘lishlari zamon talabiga aylanmoqda. 4 I BOB. INNOVATSION FAOLIYATI 1.1. Innovatsion faoliyati haqida tushuncha. Innovatsion faoliyat — to planganʻ bilim, texnologiya va uskunalarni tijoratlashtirishga qaratilgan ilmiy, texnologik, tashkiliy, moliyaviy va tijorat tadbirlari majmui. Yangi yoki qo shimcha ʻ tovarlar/xizmatlar yoki yangi xususiyatlarga ega tovarlar/xizmatlar innovatsion faoliyatning natijasi hisoblanadi.Shuningdek, innovatsion faoliyatni innovatsiyalarni yaratish, o zlashtirish, tarqatish va ulardan foydalanish faoliyati ʻ sifatida ham belgilash mumkin.Innovatsion faoliyat — ishlab chiqarilayotgan mahsulotlar (tovarlar, xizmatlar) nomenklaturasini kengaytirish va yangilash va sifatini yaxshilash, ularni tayyorlash, keyinchalik ichki va xorijiy bozorlarda joriy etish va samarali amalga oshirish texnologiyalarini takomillashtirish uchun ilmiy tadqiqotlar va ishlanmalar natijalarini ishlatish va tijoratlashtirishga qaratilgan, birgalikda innovatsiyalarga olib keladigan ilmiy, texnik, texnologik, tashkiliy, moliyaviy va tijorat tadbirlarini kompleksni nazarda tutuvchi faoliyat. nnovatsion faoliyat mavjud tizimlar, jarayonlar va mahsulotlarni takomillashtirishga qaratilgan faoliyat va jarayonlar majmuasini qamrab oladi. Ushbu tadbirlar yangi g'oyalarni yaratish, texnologik yutuqlarni ta'minlash, marketing strategiyalarini yaratish va yangi mahsulotlarni ishlab chiqish kabi ko'plab sohalarda amalga oshirilishi mumkin.Innovatsion faoliyat tashkilotlarga raqobatbardosh ustunlikka erishish imkonini berib, o'sish va barqarorlikni ta'minlaydi. Innovatsion g'oyalar biznes jarayonlarida samaradorlikni oshirish, xarajatlarni tejash va mijozlar ehtiyojini qondirish kabi afzalliklarni taqdim etishi mumkin.Bunday faoliyatlar tadqiqot va ishlanmalardan tortib marketing strategiyalarini yangilashgacha bo'lgan ko'plab turli jarayonlarni o'z ichiga olishi mumkin. Shuningdek, hamkorlik, autsorsing va strategik sheriklik kabi usullardan foydalangan holda innovatsion g‘oyalarni ishlab

chiqish va amalga oshirish mumkin.Innovatsion faoliyat nafaqat individual yoki korporativ darajada, balki milliy darajada ham amalga oshirilishi mumkin. Hukumat siyosati va imtiyozlari ham innovatsion faoliyatni rag'batlantirishga yordam 5 beradi.Natijada innovatsion faoliyat biznes jarayonlari va mahsulotlarini takomillashtirishga qaratilgan bir qator tadbirlarni qamrab oladi. Ushbu tadbirlar korxonalarga raqobatdosh ustunlik beradi va o'sish va barqarorlikda muhim rol o'ynaydi. nnovatsion faoliyat - bu yangi va o'ziga xos g'oyalarni kashf qilish, ishlab chiqish va amalga oshirish jarayoni. Ushbu faoliyat korxonalarning raqobatdosh ustunligini oshirish, yangi bozorlarni yaratish va barqaror o'sishni ta'minlash maqsadida amalga oshirilmoqda. Innovatsiyalar turli sohalarda qo'llanilishi va turli yo'llar bilan paydo bo'lishi mumkin.Innovatsion faoliyat ko'plab turli bosqichlardan iborat. Birinchi bosqich - g'oyalarni yaratish va tadqiq qilish jarayoni. Ushbu bosqichda yangi g'oyalar paydo bo'lishi va mavjud muammolarning echimini taqdim etishi kutilmoqda. Ikkinchi bosqich - g'oyalarni baholash va tanlash bosqichi. Ushbu bosqichda g'oyalarning salohiyati texnik, moliyaviy va marketing jihatlari bo'yicha tahlil qilinadi va eng moslari tanlanadi.Tanlangan g'oyalarni amalga oshirish bosqichida prototipni ishlab chiqish, mahsulotni loyihalash, jarayonni takomillashtirish yoki yangi xizmatlarni joriy etish kabi operatsiyalar amalga oshiriladi. Ushbu bosqichda g'oyalarning amalga oshirilishi, mijozlarning talablari va bozor ehtiyojlari hisobga olinadi. Oxirgi bosqich - ishlab chiqilgan mahsulot yoki xizmatni marketing, tarqatish va tijoratlashtirish jarayoni. Innovatsiyaning muvaffaqiyati ishlab chiqilgan mahsulot yoki xizmatning bozorga kiritilishi va uni iste'molchi tomonidan qabul qilinishi bilan o'lchanadi.Innovatsion faoliyat kompaniyalarning raqobatdosh ustunligini oshirish va barqaror o'sishni ta'minlash uchun juda muhimdir. Korxonalar doimiy ravishda yangi g'oyalarni ishlab chiqarishlari, texnologik yutuqlarni kuzatishlari va mijozlar ehtiyojlarini qondirish uchun o'zlarini doimiy ravishda takomillashtirishlari kerak. Innovatsion faoliyat korporativ madaniyatni rivojlantirish, hamkorlik va bilim almashishni rag'batlantirish kabi strategiyalar yordamida qo'llab-quvvatlanishi kerak.

INNAVATSION FAOLIYATNING INJENERLIGI

06.03.2024

0

49.8037109375 KB

Похожие